1 |
 |
“...golpi sol di ga-
roti i pa entreg despues na fiscal, koe sin
forma di proceso por doen mas castigoe ain-
da, koe mas parti tabata ,,sota coe bara di
watapana. (PI. 1791).
Si na principio malcontentoe di es sita-
cion existente tabata limit na emncipado-
nan sol, despues di declaracion di gera di Ho-
landa coe Francia (dia 1 di Februari 1793),
es noticia ai a jega aki dia 3 di April 1793
lor di gobernador Runnels di San Eustaquio,
(1) Den sigimentoe di es articulo camina ta papia di
Conseho, semper ta nitica: Gobernador huntoe coe Conse-
ho, excepto den es casonan, koe hende ta mira cl,, koa
Gobernador no tabata trata huutoe coe Conseho.
Si nos ta cita despues di documentonan oficial, sigien-
te letternan ta niiica: PI. = Plakaat. Kekw. = Rekwest.
N; = Notulo di Conseho. B. & S. = Resolucion i Sentencia....”
|
|
2 |
 |
“...rango inferior auiinA pa algun
di nan ofidal, a nen^a di had huramentoe,
koe tabata exigf, ma despues mayorfa di nan
a preseiita, pa bolbe drenta den guarnidon.
(PI. 1797).
Retiro di Ganerijn a haci, koe nan mester a
scohe Uii otro Kaptein di burgernan, i seguu
un adamacion di dia 14 di Augustus burger-
nan reuni a cohe Johan Rudolph Lauffer, actual-
mente ofidal di burgernan.
Foi ora el a acepta su puesto, el a insist!
cerca Conseho pa toema medida pa mehor de-
fensa di Isla, pa motiboe koe semper nan ta-
bata kere e rumor, koe Inglsnan tabatin idea
di podera isla i pesai burgernan tabata exigi
precisamente pa mehora cosnan di defensa,
apoJA den esai fuerternente pa algun Frances
di isla, koe tabata persist! pa forma un warda
nacional i koe a haci hasta convocacion pti-
blico pa esai. Ma Lauffer no por a obtene na-
da mas di Conseho sino permision pa bolbe
organiza Burgernan, loke un conseho di gera
combina a propone, koe nan a tene pa pidi-
mentoe di Lauffer i tabata compuesto di
principal...”
|
|
3 |
 |
“... Thomas tabata contentoe coe
es proposicion, el a bandona isla, largaudo
Valteau i Bavdouin coe nan fragata aid. (1)
Entretanto Lauffer a sigi practica warda
nacional, asina nan tabata jama cuerpo di
boluntarionan den arte rnilitar ma loke taba-
ta toca fortificacion di isla, el tabata entera*
mente dependiente di Conseho, koe mester a doe-
na e placanan, koe tabatin mester, asina koe-
ta proposicion sol Lauffer por a haci i Cose*
ho no tabata toema poco of ningun noticia di
nan. Esai tabata semper un spada den coera-
lon di partida revolucionario. El tabata culpa
Conseho e marcha fatal di mehora cosnan di
defensa, bisando: koe na promer ora di cambio
di gobierno caba, nan a mira den ki situacion sin
defensa isla tabata, pa hade mas liger un victima
di Inglsnan rapaz, i koe, acaso Lauffer tabata
goza di confianza di Conseho mescos koe el ta-
bata goza di confianza di toer burger, i si nan
no a contrarie, lo no a pasa asina tantoe seman
despues di cambio di Gobierno, sin koe posecion
di...”
|
|
4 |
 |
“...padilanti. Loke a socede pa pro-
tner bez dia 10 di November, dia koe e Comi-
sion a pidi Beaujon pa convoca Conseho huntoe
coe Comision. Ma el a nenga di hacie, sin sa-
bj padilanti, kiko Comision tabata desea di pa-
pia den es Conseho. Ma ora Wiertsz a parti-
cipa director, koe tabata pa asuntoe militar,
nan^a convoca e reunion, koe nan a pidi.'Na es
ocasion ai nan a papia riba e publicacionnan
di Estadonan General, koe nan a haja den pa-
pelnan di de Veer, i koe tabata trata riba ki-
tamentoe pa semper di puesto di Stadhouder i ri-
ba alianza coe Francsnan, tocanti cuya publica-
cionnan koe Beaujon a huzga, koe no taba-
tin noodi di publica nan nan a resolve pa pro-
clama nan awor ainda.
I)i dos bez un golet Danes, koe a bini aki
dia 11 di November, tabata causa, koe a ocasio-
na desagrado di director coe e Comision. Como
gefe di toer troepa huutoe, (1), Valteau, coe
consentimentoe di Wiertsz i di Comision, a doena
Kikkert orde pa ristra toer barcoe, koe drenta
[1] Art. 8 di AHanza tabata determina...”
|
|
5 |
 |
“...21
aki, pa toeiua e cartauaa, koe aan trece, i pa
inteiTop:a pasafferoaau, afin koe por haja sabi
di algun relacion, koe por tin den habitante
coe enemigoe. Es risbramentoe di barcoe na tem
di gera tabata haei proiner aja semper dij ban-
da di fiscal, i risbramentoe di papel i interro-
gacion di pasagero tabata encarga na el i na
Goberuador. espues koe Kikkert' a ristra e
cartanan, koe el a haja i koe el a manda nan pa
director, esaki a nenga di tin un cos di haci
coe es papelnan i a protesba contra heehoe di
Kikkert, koe el tabata considerfi, como un vio-
lacion di su autoridad i di e confianza, koe
Estadonan General tabatin den dj. Despues
koe Kikkert a larga director sabi, koe ta ri-
ba order di Vaheau i Wiertsz el a trata asi-
na, Beaujon a manda respond! segun su mes
palabra siendo na suposicion, koe senjor Kik-
kert kier a usa senjor Valteau pa haci su mes
falta bon koe el tabata considera Valteau
como aleado, ma koe Valteau no tin nada di
manda riba isla i koe, loke ta depende di...”
|
|
6 |
 |
“...masjar impertinente na Conseho, kehando
koe Conseho no tabata pone un fin na desor-
denan, koe tripulacion di barcoenan pirata fran-
cs tabata haci toer dia, i no tabata mantene
Buficientemente orde, trankilidad i siguridad
di personanan. Riba es keho Conseho a (con-
testa segun su idea coe un tono calmo,
ma Wiertsz tabata pensa di enterainente otro
manera airiba i a responde, ,,koe miembronan
di Conseho tabata kere nan muchoe gran senjores
i koe el no tabata fada su cabez coe nan expre-
sionnan semper impercinente.
Pleitoe di Israelitanan di e principal snoga
Mikw Israel coe esnan di tempel Neve Sa-
lom, [koe tabata^ desea di kita for di autoridad
di Parnassim i di Conseho di principal snoga
(Rekw. 1797),] es pleitoe tambe a contribui ho-
pi na es desordenan presente. Aki cerca a bini
ainda, koe un porcion di hudioe, partidario
di Sasportsis, koe mas atras nos ta conta su a-
suntoe, a toema parti pa Prancesnan, loke ma-
yoria di hudioenan a toema masjar na raaloe
i coe bon motiboe. Israelitanan...”
|
|
7 |
 |
“...na cas di e plantador
Jan Schotborgh, kende el, de Vaux, a conseha
como amigoe, pa bende su catiboenan i su coe-
parti den es complot, sin koe el a
necesaria contra es complot, p esai mi ^
mehor pa limita mi na docuroentonan oficial pa clesoriM
sncesonL, koe tin relacion coe e dos P''toan lar-
gando aflrmaoion i particulandadnan, koe otro skirbi
dornan ta doena, pa nan mes cuenta -1 mi
hechoenan, manera nan ta para den boeki di notulo d
Conseho di Policia di isla.
(11. Pa SU puesto mes fiscal semper tabata miembro
di Conseho, ma dia a nombra C. Spencer pa fiscal a dete -
mina. pa el no ta miembro di Conseho...”
|
|
8 |
 |
“...e barcoenan, koe e piratanan a cohe i
trece aki, tabatin hopi bez barcoenan, koe habi-
tantenan di isla tabatin inters den nan, princi-
palmente pasobra no semper e piratanan tabata
atene nan nies estrictamente na nan comision, nan
tabata haci abuso di dj, no obstante e pnblica-
cion, koe Poder Eheeutivo di Repnblica Bata-
va a saca contra esai dia 12 di Augustus 1798
(Plak. 1799). Conselio, koe mester i a condena e
barcoenan, koe nan a trece aki, i koe mester a
doena permision pa bende nan publicamente, ta-
bata haj hopi bez den un posicion fastiosa, pa
via di protesta di bargeman contra cohenientoe
ilegftimo di_ un banda, i di insistencia di Agente
maritimo di Republica Frances, es Tierce mas
bez caba menciona, na haja conflscacion di pre-
cionan, na otro parti. Esai tambe a contribui pa
lamanta malcontentoe, pa motiboe koe semper
Conseho por a doena naturalmente un dje par-
tidonan sol razon. E resolucion di Conseho na
1797 pa en adelante no condena precionan mas,
no a trece ningun mehora...”
|
|
9 |
 |
“...Joubert a pidi Conseho
, pa juda Pitot ,,coe algun placa foi caha na-
donal (22 Febr.) Apesar koe no por a cuinpli
i boe es pidimentoe, ,,pa motiboe di mala situa-
' don di flnanza, Conseho a resolve pa juda
f^itot, poniendo na disposicion di Joubert pla-
ba, koe caha tabata contene di^dos barcoe Fran-
ces captura, koe nan a bende aki ma koe tri-
buualnan mantimo na Guadeloupe i Santo Do-
dingo no a decidi ainda riba nan. Ma es pla-
canan no tabata jega, motiboe pakiko Conse-
co tabata juda Pitot semper asina tantoe koe
cl tabata por, cada bez koe placa a drenta den
! Caha; pero dia 26 di Juni el a declara, koe el
bo por juda mas coe placa, i el a autoriza Joa-
bert pa bende cargamentoe dje fragata (Conse-
^o tabata jatn ,,un bon cargamentoe.) Ma
Paree es berideinentoe no a toema lugar, pa mo-
dboe Pitot a opone contra, pasobra dia 3 di
Juli uu comision di oflcial di La Vengeance
b bai cerca Lauffer pa pidie placa, loke e Go-
Wnador no por a doena.
Entretantoe nan a trece aki na luna di Fe-...”
|
|
10 |
 |
“...mester a keda
para dilanti forti Amsterdam (3). iMes ora Go-
bernador a manda un oflcial na bordo, coe or-
de pa bisa comandante pe moenstra su corai-
sion. Mas koe un ora Gobernador tabata spe-
ra contesta ma ora respond! no tabata bini.
(1) . Hopi bez barcoenan di gera tabata hizaun ban-
dera stranjera pa ganja bende.
(2) . Deapues koe Ceres no por a sirbi mas pa barco#
di gera, nan a desarm coe biata riba muchoe gasto#
tarabe i a drech como barcoe di ponton. For di ea tem-
poe el a keda para semper dilanti caa di Gobierno.
(3) . Asina notulonan dl Conseho ta bisa; ma com ei
barcoenan ai por a haja un lugar di para aja, mi no por
compreade....”
|
|
11 |
 |
“...coe palabranan combsniente
i seria, koe burgernan toer tabata di e mes un
acuerdo, di prefera di moeri bao di ruina di nan
murajanan koe di baba bao di jugo di gobierno
enemigoe.
Eiba eB-A\ Bresseau a doena Conseho di co-
noce, koe Agencia di Guadeloupe lo dirigi
den es asuntoe aki na Poder Ehecutivo
di Repblica Batava, na ken Conseho mes
a refiri. Mirando luego, koe den e posicion des-
favorabel, koe el tabata coe su barcoenan, el
no por a haci nada contra isla, mientra Lauffer
tabata strobe semper di toema un posicion me-
hor, Bresseau a sali porlin dia 3 di September,...”
|
|