1 |
 |
“...- 12 -
Segun opinion rli burp:einan no a d-oena bas-
tante cuinplimentoe na otro proposicionnan di
Lauffer pa fortifica i rpara forbificacionnan i pa
haja mas pronto koe por inehor arma i naniii-
cion, asina koe nan a resolve pa tene un reunion
pa papia riba medionari, koe por haci isla ca-
paz di defend. Reuiu dia 30 di Augustus di-
lanti nan cas di warda den Caja Girandi di
Punda, Burgernan a papia riba es i lea, pa
noinbra tres cornisario den nan i pa presenta
nan na Conseho pa ta eneargd, coe toer cos,
koe ta toca luedionan di defensa. Ma reunion
tabata interruinpi pa es ruido, koe Director ta-
bata considera e reunion, koe nan a tene sin
SU consentiinentoe, conio un violacion di su
autoridad,i coino un prueba di desconanza den
dj, motiboe pakiko el a doena troepanan orde
pa niarcha riba e Burgernan reuiu, pa plama
nan i, si ta necesario, pa tira riba nan, den cu-
ya intencion troepanan tabata stroba solatnen-
te pa actitud di schout-bij-naclit Wiertsz, koe
tabata dilanti forti Arasterdatn...”
|
|
2 |
 |
“...Agentenan di Poder Ehecutivo
di Islanan di sotavento francos na Guadeloupe
(1), fecha 13 Pructidor, Anja IV, (31 Augus-
tus 1796). Den es carta es Agentenan a ofre-
ce Gobierno di isla nan judanza, como nan a
haja sabi coe masjar duele, koe na ocasion
di hacimentoe di huramentoe nobo tabatin
desunion den burgernan, i koe den nan ta-
batin, koe kier a pidi Ingls juda nan. Es
mencionado Agentenan a doena di conoce tam-
be, koe nan tabatin idea di manda troepa Cu-
ragao, como amigoe of como enemigoe, segun
Gobernador i Conseho tabatin idea di compor-
ta nan como berdadero patrioba of koe nan kier
considera nan como traidor di nan patria. Coe
boz _un,nime Conseho a resolve aki riba pa
gradici e Agentenan cortsmente coe un carta
pa judanza, koe nan a ofrece i pa sigura nan
koe esai no tabata necesario, pa motiboe koe
(1) Na islanan franos Agentenan, como representant#
di Consulnan di Fraucia, tabata eherce Gobierno of Poder
Ehecutivo....”
|
|
3 |
 |
“...papel i interro-
gacion di pasagero tabata encarga na el i na
Goberuador. espues koe Kikkert' a ristra e
cartanan, koe el a haja i koe el a manda nan pa
director, esaki a nenga di tin un cos di haci
coe es papelnan i a protesba contra heehoe di
Kikkert, koe el tabata considerfi, como un vio-
lacion di su autoridad i di e confianza, koe
Estadonan General tabatin den dj. Despues
koe Kikkert a larga director sabi, koe ta ri-
ba order di Vaheau i Wiertsz el a trata asi-
na, Beaujon a manda respond! segun su mes
palabra siendo na suposicion, koe senjor Kik-
kert kier a usa senjor Valteau pa haci su mes
falta bon koe el tabata considera Valteau
como aleado, ma koe Valteau no tin nada di
manda riba isla i koe, loke ta depende di sen-
jor Wiszert, mester a considers como coman-
dante di haf, ma el, Beaujon, como gefe su-
premo di heater isla. Nan a hiba es respond!
ai pa Valteau i Wiertsz, koe a pidi director mes
ora pa convoca nan huntoe coe Conseho, den cual
nan lo declare pa enemigoe di patria;...”
|
|
4 |
 |
“...koe a declara, koe el ta dispuesto pa encarg
coe mando supremo, bao di condicion koe el
keda funciona tambe como comandante di Bur-
gernan, loke nan a permiti. Dia 5 di Decem-
ber a instala Lauffer i su mauece a publica
resolucion di Conseho di dia 1 di December,
koe mi ta doeua aki, sin igual koe el ta den
historia di Ciiragao. Asina el ta:
Libektad, Igualdad, Pbatebnidad.
Nos, Conseho di Isla Curagao,
Toer persona, koe lo mira esaki of kos tende nan le,
salud i fraternidad. Nos ta largasabi:
Segun koe cada bende sabi, circunstancianan, koe es
isla ta actualmente aden, pa motiboe tanioe di un atake fuer-...”
|
|
5 |
 |
“...moenstra kiko a socede coe e fragata
iugls Magicienne. Dia 18 di April 1798 es
barcoe di gera ai, bao di captan Rickert, a par-
ee aki dilanti haf i tabata exigi pa entreg ma-
trosnan di e barcoe ingls Hermione, koe a
mata oficialnan di es barcoe aja i koe a hib
La Guaira despues, Wiertsz a d recha un boto
i a trata pa haja comunicacion coe e fragata
ingls. Aunke Lauffer a strobe den su plan,
koe a menaz pa tira riba e boto, si el sali
for di haf, sin embargo, segun Tierce, Wiertsz
a logra manda un boto bordo di e fragata in-
gls. Segun declaracion (koe secretario di Me-
dea, David tGaerste, a skirbi,) di dokter di
Ceres, Wiertsz a larga carga un cajon na es
ocasion ai i a doena order pa tira riba for-
ti Amsterdam; ma pa intervencion di oficial-
nan di barcoe Ceres nan no a curnpli coe
es order.
Riba es kehonan a pidi Wiertsz pa presenta
den Conseho, ma el a larga excus, pa motiboe
koe el ta sinti un cos na su pia, i a man-
da Kikkert na su lugar. Pa defends con-
ducta di Wiertsz, Kikkert...”
|
|
6 |
 |
“...32
bin defend, loke Conseho a alirma koe el por,
pa motiboe; koe percuracion pa siguridad i
bienestar di colonia tabata encargS, na Conseho.
Poco tempoe despues Wiertsz a dirigi un car-
ta masjar impertinente na Conseho, kehando
koe Conseho no tabata pone un fin na desor-
denan, koe tripulacion di barcoenan pirata fran-
cs tabata haci toer dia, i no tabata mantene
Buficientemente orde, trankilidad i siguridad
di personanan. Riba es keho Conseho a (con-
testa segun su idea coe un tono calmo,
ma Wiertsz tabata pensa di enterainente otro
manera airiba i a responde, ,,koe miembronan
di Conseho tabata kere nan muchoe gran senjores
i koe el no tabata fada su cabez coe nan expre-
sionnan semper impercinente.
Pleitoe di Israelitanan di e principal snoga
Mikw Israel coe esnan di tempel Neve Sa-
lom, [koe tabata^ desea di kita for di autoridad
di Parnassim i di Conseho di principal snoga
(Rekw. 1797),] es pleitoe tambe a contribui ho-
pi na es desordenan presente. Aki cerca a bini
ainda, koe un...”
|
|
7 |
 |
“...portas tambe na arresto civil, te ora lo tm
ocasion pa mand San Domingo, ma despnes
miembronan, un pa un, a pidi Gobernador pa
presenta na conseho copia di es instruccion se-
creto di Sasportas, pa motiboe koe nan tabata
considera di inters di mas grandi di ta na
altura di dj, asina koe Gobernador a priminti
koe lo doena es copia.
Dia biernes 13 di September Gobernador a
doena Conseho diferente splicacion tocanti e
.negociacion secreta. E mas importante den nan
tabata splicacion di dos Frances. Segun participa-...”
|
|
8 |
 |
“...ordinario, lo causa desagrado mu-
Soe grandi i masjar tantoe peligroso pa tran
viiiflnfl i si^urid3d di gs colonia.
delibera riba es
nroDOsicion di Gobernador, Pastoor Sohmck a
ffdfpa papia coe Conseho i despues koe nan a
oerm?ti^ Su Re^erendo a pidi pa bise di ki
permiue, o tabata miem-
b^di directiva di Comunidad Romano Cato-
r ; tnhata oarce koe nirigun hende no kier
lico 1 tabata paro^^
hoor' publicamente manera forma di pbier-
So epuEno tabata exigi (segun uu hurista
no repumic . . 5iica e kehonan, koe
SSn tin contra djl E^pastoor, koe, segun hui|
rli Coio a comport na es ocasion ai
maSar kisoleAte i incombeniente mas tantoe
tocanti Gobernador Lauffer, a haja di parti
Srar: i= -oeL=
loeThaci hopi bondad coe algun persona-...”
|
|
9 |
 |
“...saca placa.
Gobernador a cont despues na manera di
mas biboe e peligro, koe colonia tabata haj
aden, ma por uada. ,,Despues koe nan a ha-
ci mas koe tres ora largoe toer esfuerzo por
nada, asina notulonan di Conseho ta bisa
pa persuadi e mencionado P. Diedenho ven
coe proposicion di mas razonabel i moeustran-
do motiboenan di mas urgente, p acilita
toer es suma, koe nan a pidi, Conseho a risca un
tiltimo esfuerzo pa gan. Ma Diedenhoven a
sigi nenga; el a declara, koe ta dispuesto pa
contribui segun su rikeza den un cuotacion
general di burgernan ma koe sol no ta
capaz di wanta toer peso. El a moenstra tam-
be, koe nan por a had gastoe menos, p. e.
retira algun troepa. Ma ora Conseho a haci
mira e peligro, koe tabata menaza isla pa
cai na poder di enemigoe pa un defensa peor,
lke talbez lo por sali maloe pa Diedenhoven
tambe, el a responde, ,,koe el sabi masjar bon,
com el mester sconde su placa pa ningun ene-
migoe no por haj. Es ora ai Gobernador i
toer miembro a ofrece nan mes como respon-...”
|
|
10 |
 |
“...tabata di opinion, koe
,,Mary no tabata den es trminonan di es pu-
blicacion, pero, pa motiboe koe nan no por a
bini na acuerdo i koe nan a haja e texto di
es publicacion no muchoe cla, Conseho a resolve
(18 Febr.) pa bende e barcoe i su cargamen-
toe pblicamente, pa depone producto den
caha di gobierno i pa larga decision to-
canti di legitimidad di cohementoe di Ma-
ry na sentencia di Poder Ehecutivo di
Eepblica Btava of di un tribunal, corte of
cuerpo di mes poder, koe ta autoriza pa haci
esai segun constitucion di Eepblica. Es ora
ai Joubert a pidi, si el no por dispone riba
e placanan depone na beneficio di ,,le/3g-eaace,
ma Conseho a declara: koe el no por haci esai
sin falta na neutralidad, koe nan a propone pa
mantene. Ma despues, 14 Juli, Conseho a decidi
porn, pa pone e producto di Mary na disposi-
cion di Joubert, pa motiboe koe gobierno lo
ta obliga porfin pa busca medionan pa expedi
e fragata i, si el keda mas tantoe, no solamen-
te gastoenan lo bira mas hopi ma e gastoe-
nan grandi...”
|
|
11 |
 |
“...koe nan notiricoerainda of mu-
nicion, etc. Ma portin dia 9 di Augustus el a kita
SU mascarada, adirigi na Conseho, kehandoriba e
conducta eneiniga, koe nan a toema contra
dj, i a manda pa Conseho un copia dje Ma-
nitiesto di Agencia di Guadeloupe di 14 Juli
1800, coe e capitulacion, koe tabata pertenece
na es pieza.
Den es manifiesto, koe Brpsssau a trece
for di Guadeloupe, es Agencia a moenstra ne-
cesidad pa pone isla Curasao bao di protec-
cion Frances. No solamente esai tabata nece-
sario segun Agencia tabata aflrma pa con-
serba es isla pa Republica Btava, ma ade-
mas, loke e contra-almiraute Blaak na Su-
riname a spierta nan, pasobra tabata rei-
na un spiritu anti-francs na es isla, loke
tabata masjar na perbuicio di Francsnan....”
|
|
12 |
 |
“...Lauffer a bandona su cuartel general, largan-
do SU ekipage atras. Aki Bressau su inforrae
ta caba.
Den notulonan di Conseho ta paree ainda,
koe dia 7 di September troepanau Prancs a
jega te na Roode Weg, koe nan a bati e troepa-
nan, koe a manda contra nan, den uu luclia
fatal i koe Francsnan a ocupa posicion na
Otrabanda, camina nan a tira terribelmente foi
den cas i tras di skina di cajanan riba stad i
forti, loke a causa koe dia 10 di September ca-
ba hopi di nos pueblo tabata herida i a
moeri. Segun e carta menta di Bresseau, di
nos banda fortinan Amsterdam i Republiek a
tira continuamente, ma a causa mas danjo na
propiedad di habitantenan, koe na Francsnan,
koe tras di casnan tabata bon sigur,.
Dia 10 September nan a haja judanza coe
iegada di fragata ingls Nereide, captan Frederick
Watkins, koe a ofrec pa saca Francsnan foi
tera, basta koe tabata pone isla bao di pro-
teccion di Inglsnan. Como Conseho no kier a
trata atrobe el sol, Conseho a convoca .un Con-
eho combina, den cual Gobeimador...”
|
|
13 |
 |
“...boso ma mi ta
bisa boso padilanti: nos lo marcha pa moeri
of pa vence, ma no pa retira.
Asina anto es isla a pasa na poder di In-
glsnan dia liuebes 11 di September. Lauffer,
coe dos oficial Ingls como Coinisario, a sigi
ehecuta poder i mes ora Watkins a coeminza
coe hostilidad. Su barcoe tabata tira for di
lamar riba cuartel francs na Eoode Weg.
Bresseaa a haj perta i dia domingo 14 di
September el a manda ua parlamentario na
Conseho coe e carta menciona caba i coe eii-
gencia pa entrega isla segun artfculonan di un
capitulacion, koe a bini huntoe coe es carta.
Pa su manece mainta cincor Bresseau mester a
haja respoudi i lo el stop toer host lidad te na
es momentoe ai. Despues di a ricibi es carta,
Las^ffr tambe a doeua orde pa stop di tira i
a tende Conseho i e comisarionan Ingls Had-
son i Major, koe a bolbe resolve pa convoca
un Conseho combin, cuator di tramerdia. Ma
es Conseho no a tene reunion, pasobra Francs-
nan, favorec pa es armisticio temporal, taba-
ta trata dl hiba algun di...”
|
|