1 |
|
“...32
bin defend, loke Conseho a alirma koe el por,
pa motiboe; koe percuracion pa siguridad i
bienestar di colonia tabata encargS, na Conseho.
Poco tempoe despues Wiertsz a dirigi un car-
ta masjar impertinente na Conseho, kehando
koe Conseho no tabata pone un fin na desor-
denan, koe tripulacion di barcoenan pirata fran-
cs tabata haci toer dia, i no tabata mantene
Buficientemente orde, trankilidad i siguridad
di personanan. Riba es keho Conseho a (con-
testa segun su idea coe un tono calmo,
ma Wiertsz tabata pensa di enterainente otro
manera airiba i a responde, ,,koe miembronan
di Conseho tabata kere nan muchoe gran senjores
i koe el no tabata fada su cabez coe nan expre-
sionnan semper impercinente.
Pleitoe di Israelitanan di e principal snoga
Mikw Israel coe esnan di tempel Neve Sa-
lom, [koe tabata^ desea di kita for di autoridad
di Parnassim i di Conseho di principal snoga
(Rekw. 1797),] es pleitoe tambe a contribui ho-
pi na es desordenan presente. Aki cerca a bini
ainda, koe un...”
|
|
2 |
|
“...getnan, _un cantidad di pirata Francs i nece*
sidad di placa, koe isla tabafca haj aden, a
haci es malcontentoe mas js^randi.
Segnti coestumber, koe toer nacion, koe ta-
bata na gera coe otro es teinpoe ai, tabatin pa
doena^ licencia di haci pirata, pa stroba coraer-
cio di otro asina tantoe koepor, Poder Ehecn-
tivo di Santo Domingo i di Guadeloupe a doena
tambe na varios es licencia di pirata, koe a stroba
eomercio di Curagao tnasjar. No solamente pira-
tanan tabatin derecho pa cohe toer barcoe, koe
tabata toca na nacionnan na gera coe Francia,
ma toer esnan tambe, koe tabata destiiia pa un
haf di un Estado enemigoe. Ma na 1799 koe
Conseho a haja conocementoe di e ,,Tratado di
Comercio i Ainistad, cera den Republica Bata*
va coe Estados nidos di Norte-America, di
cual art. 5 tabata taha pa, cohe barcoenan Ame-
ricano den awa di teianan di Republica Batava,
Conseho a saca un publicacion, pa taha pira-
tanan cruza cerca islanan B,)naire i Aruba i
cohe barcoenan Ainerii-ano i di otr(vnacion...”
|
|
3 |
|
“...-4.1 -
i,La Resolve, capt. J. Cassab, a cohe un go-
let americano, bao di tiroe di cajon di forti na
Fuik-Baai, ma es pirata tambe a keda sin haja
nada, pa motiboe tioe Lauffer a manda unbar-
coe masjar camnador su tras, koe a obliga e
bareoe pirata di stop poersigicion di es golet.
Den e barcoenan, koe e piratanan a cohe i
trece aki, tabatin hopi bez barcoenan, koe habi-
tantenan di isla tabatin inters den nan, princi-
palmente pasobra no semper e piratanan tabata
atene nan nies estrictamente na nan comision, nan
tabata haci abuso di dj, no obstante e pnblica-
cion, koe Poder Eheeutivo di Repnblica Bata-
va a saca contra esai dia 12 di Augustus 1798
(Plak. 1799). Conselio, koe mester i a condena e
barcoenan, koe nan a trece aki, i koe mester a
doena permision pa bende nan publicamente, ta-
bata haj hopi bez den un posicion fastiosa, pa
via di protesta di bargeman contra cohenientoe
ilegftimo di_ un banda, i di insistencia di Agente
maritimo di Republica Frances, es Tierce mas
bez caba...”
|
|
4 |
|
“...coe barcoe Americano, pa motiboe koe in-
struccionnan tocanticohementoe di es barcoenan
ai, koe nan a doena e kaptein di manna Fran-
ces Valteau, tabata permiti diferente splicacion.
* *
Necesidad di placa, koe islanan tabata den,
pa motiboe di gastoe extraordinario, koe nan
a haci pa doena fragatanan Frances coeminda,
i paralizacion casi completa di toer comercio,
a contribui tambe pa doena habitantenan moti-
toe di malcontentoe. Como toer comunicacion
coe Holandatabatakibr4,pa motiboe koe pirata-
nan Ingls tabata haci nabegaciun na Oceano At-
lantico peligroso, e barcoenan di gera estacio-
n4 aki, Medea i Ceres, a keda priva ditoer loke
madre-patria tabata manda antes; coeminda,
pallia, etc., asina koe Gobierno mester a per-
cura pesai tambe i loke tabata exigi masjar
^^*Pa iuda den es necesidad, Gobierno a trata
promer ora pa sol bende toer harm]a, despues el
a traha tambe un loteria nacional, (1) ma no ta-
(11 Gobierno a coempra toer harinja, koe nan impor-
ta aki! asina koe toer hende...”
|
|
5 |
|
“...juda nan tapa gastoe
di mas necesario. Fesai na anja 1798 Conse-
ho a bolbe haci un siiplica na habitantenan
ma ningun hende no a bin presenta nan es bia-
ha aki. Pes motiboe nan a decidi pa bolbe
busca judanza cerca Diedenhoven i pa skirbi
un rarta, ,,pa moenstr masjar seriamante e
estndo tristoe, koe isla ta haj aden i pa pi-
di facilita Fl. 120,000 na 5%, coe priminti-
mentoe, koe lo pag inters elmente i pa po-
ne, como garanta pa paga e suma principal,
caha di un porciento di nabegacion di pirata,
(1). Nan a sigura mi, koe te ain<3a nan sft, bisa aki
na Curasao : Ricoe^manera Sjon Pietji Diedenhoven.
(2). E capitalistanan, koe Conselio a bai cerea nan, taba-
ta : Samuel Da Costa Gomez, koe a fla 2000 Ps.; Gabriel
Pinedo, koe lo responde coe un carta; biuda Cardoze, koe
a declara koe el mes mester di placa; David Haim Dovale,
'koe a fla Ps. 1000, deelarando koe lo el kier doena mas,
si Israelitanan por ocupa e mes puestonan manera otro
burgernan; Jacob de Sola i David Raphael, koe a fla...”
|
|
6 |
|
“...barcoe na publiek. Awor articulonan 2 i 3 di
publicacion di Poder Ehecutivo di Eepublica
Jlatava di 12 di Augustus 1798 tabata deter-
iijina, koe barcoenan Americano, ,,koe tabata
sali of koe ta toema carga den Eepblica Ba-
tava, lo no ta consider^ como captura legf-
tima di pirata Frances den algun haf Batavo.
Ora a decidi riba splica di Joubert, mas parti
di miembro di Conseno tabata di opinion, koe
,,Mary no tabata den es trminonan di es pu-
blicacion, pero, pa motiboe koe nan no por a
bini na acuerdo i koe nan a haja e texto di
es publicacion no muchoe cla, Conseho a resolve
(18 Febr.) pa bende e barcoe i su cargamen-
toe pblicamente, pa depone producto den
caha di gobierno i pa larga decision to-
canti di legitimidad di cohementoe di Ma-
ry na sentencia di Poder Ehecutivo di
Eepblica Btava of di un tribunal, corte of
cuerpo di mes poder, koe ta autoriza pa haci
esai segun constitucion di Eepblica. Es ora
ai Joubert a pidi, si el no por dispone riba
e placanan depone na beneficio di...”
|
|
7 |
|
“...punbonan, koe Agenda tabatin keho contra
Han, tabata :
1. proteccion, koe Conseho a doena na
barcoenan Americano, bantoe pa e ley, koe no
por cohe ningun di es barcoenan ai den bista
dl isla mientra derecho koe boer isla tin ri-
ba awa no ba bai mas aleuw koe un distancia
diuntiroe di cajon di forticoino pa e dificul-
tadnmi, koe tabata pon den caraina di pirata-
egempel nan a cita Mfiry.)
w' . ^ larga kaptein di barcoenan
Ingles i Americano ofende bandera Prancs sin
casbiga nan; pasobra nan a aiza es bandera
bao dl bandera di nan nacion, koe asina nan
tabata larga lastra.
3. koe nan a doena asilo na emigrado-
uan, traidor di nan patria.
4. ceramentoe i expulsion di Tierce,
u ^ castiga esnan, koe a
TOmba paloe di bandera, oenda bandera
r rancs mester a boela banda di bandera Holan-
gHn combenio den es 'dos Repnblicanan.
6. koe a tene un dia di gradicimentoe i
dl oracion na recuerdo, koe es escuadra Pran-
ces bao di dEstres a perde riba baranca-
nan di Aves. (1)
PI GScuadra di mas koe 20...”
|
|