1 |
|
“...- 8 -
di es trankilidad i bon orde, koe tabata reina
te na es tempoe ai. (PI. 1795). Pa es moti-
boe sef^un un publicacion di dia 4 di Angus-
tus 1795 Conseho a fiha, koe en adelante:
1*. ningun neger ni ningun bende di color
por sali na caja coe arma, garoti of cocoma-
cacoe ;
2. ningun militar, bao di rango di oficial
por camna coe arma, ora nan ta foi sirbisji;
3. ningun matroos, excepto esnan di bar-
coe di gera nacional, por ta na caja despues
di nueb' or di anochi;
4. toer sjap i cas di balia mester ta cer,
nuebor di anochi;
5*. ningun bende por forma complot of
grupo riba caja;
6*. neger i mulato liber, na caso koe nan
ta riba caja despues di nuebor di anochi,
mester tin un lanterne cend; catiboenan mes-
ter tin aderaiS di un lanterne un permit skir-
bf di nan donjo. (PI. i R. & S. 1795 i 1796.)
Diez tres dia despues koe a publica es or-
denanza catiboenan a lamanta, i na general
peligro, koe tabata menaza tera pa es caso ai,
nabitantenan a loebida pa algun tem es des-
union, koe...”
|
|
2 |
|
“...27 -
dia no por soporta claridad. Ma solo di mi
salbacion lo sali dilanti bista di esnan, koe ta
insulta mi.
Conseho coinbina, koe a reuni dia 1 di De-
cember pa tende defensa di director, a resolve
es dia ai riba un boz pa es mes motiboenaii,
manera den publicacion di 6 di December 1796,
koe no8_ ta menciona aki tras ,,pa bisa
director interino, koe Conseho a resolve pa ki-
ta senjor director interino provisionalmente di
SU puesto i luega, loke ta depende di e kehormn,
koe nan a doena contra dj, i tocanti nan de-
fensa, pa manda toer cos pa Soberano of pa
e persona, koe ta represente na patria, mane-
ra el mes a pidi den su ultima carta.
Pa motiboe koe pa es resolucion mester a
pone tambe un otro gobernador interino, Con-
seho a eli^i, den e mes reunion coe unanimidad
di boz, kaptein comandante J. R. Lauffer,
koe a declara, koe el ta dispuesto pa encarg
coe mando supremo, bao di condicion koe el
keda funciona tambe como comandante di Bur-
gernan, loke nan a permiti. Dia 5 di Decem-
ber...”
|
|
3 |
|
“...tabata protega esnan cada bez, koe nan ta*
batin cuestion coe blancoenan, loke tabata ha-
ci hendenan di color bira insolente i lo haci
nan perde pronto toer respet i reverencia pa
Gobierno. Tambe nan tabata acns, koe toer
eu intencion tabata di inolestia di toer ma-
nera e personanan, koe a rma e rekest, koe
nan a presenta contra dj na anja 1785 i
koe pesai el tabata trata na manera di mas
arbitraria i caprichosa. Es fiscal a bini na
choke coe Conseho pa motiboe koe el no ta-
bata aten na e moda di procd, koe ta-
batin, asina koe rnas koe uu bez el ta-
bata haci, luke tabata toca na Gobierno,loke
Conseho tabata toem masjar tantoe na maloe,
mientra Conseho tambe na su turno a des-
conoce es fiscal muchoe bez, (e. o. N. 1794 i
Rek. 1796) loke a causa porfin, koe Conseho
a bolbe doena van Teylin^en su retiro dia 19
di Augustus 1797 i a pone Cornells Spencer
provisionalmente como fiscal.
Pleitoe di burger coe militarnan a haja coe-
minda den conducta di contra-almirante Wiertsz,
koe bien pronto...”
|
|
4 |
|
“...denan, koe tripulacion di barcoenan pirata fran-
cs tabata haci toer dia, i no tabata mantene
Buficientemente orde, trankilidad i siguridad
di personanan. Riba es keho Conseho a (con-
testa segun su idea coe un tono calmo,
ma Wiertsz tabata pensa di enterainente otro
manera airiba i a responde, ,,koe miembronan
di Conseho tabata kere nan muchoe gran senjores
i koe el no tabata fada su cabez coe nan expre-
sionnan semper impercinente.
Pleitoe di Israelitanan di e principal snoga
Mikw Israel coe esnan di tempel Neve Sa-
lom, [koe tabata^ desea di kita for di autoridad
di Parnassim i di Conseho di principal snoga
(Rekw. 1797),] es pleitoe tambe a contribui ho-
pi na es desordenan presente. Aki cerca a bini
ainda, koe un porcion di hudioe, partidario
di Sasportsis, koe mas atras nos ta conta su a-
suntoe, a toema parti pa Prancesnan, loke ma-
yoria di hudioenan a toema masjar na raaloe
i coe bon motiboe. Israelitanan tabatiii di keha
seriamente riba Prancesnan, koe tabata tira
na nan cara ac...”
|
|
5 |
|
“...koe isla tabafca haj aden, a
haci es malcontentoe mas js^randi.
Segnti coestumber, koe toer nacion, koe ta-
bata na gera coe otro es teinpoe ai, tabatin pa
doena^ licencia di haci pirata, pa stroba coraer-
cio di otro asina tantoe koepor, Poder Ehecn-
tivo di Santo Domingo i di Guadeloupe a doena
tambe na varios es licencia di pirata, koe a stroba
eomercio di Curagao tnasjar. No solamente pira-
tanan tabatin derecho pa cohe toer barcoe, koe
tabata toca na nacionnan na gera coe Francia,
ma toer esnan tambe, koe tabata destiiia pa un
haf di un Estado enemigoe. Ma na 1799 koe
Conseho a haja conocementoe di e ,,Tratado di
Comercio i Ainistad, cera den Republica Bata*
va coe Estados nidos di Norte-America, di
cual art. 5 tabata taha pa, cohe barcoenan Ame-
ricano den awa di teianan di Republica Batava,
Conseho a saca un publicacion, pa taha pira-
tanan cruza cerca islanan B,)naire i Aruba i
cohe barcoenan Ainerii-ano i di otr(vnacion neu-
tral, tan pronto koe nan tabata na bista dje isla-
nan...”
|
|
6 |
|
“...suplica, promer koe nan tin
instTuccion di motiboe pakiko e Francesnan a
bini, Joubert a poerba pa. spanta Conseho coe
algun amenaza, ma ora el a ripara, koe esai
no a logra, el a propone pa tene uii confe-
rencia den Conseho coe Bresseau, loke nan a
permiti inmediatamente. Bresseau a paree des-
pues den Conseho, companja di Joubert., gene-
ral Plardy i un corteho' completo di ohcial,
den nan algun mulato i neger. Ora a mira esai
Conseho a larga den sala di reunion jama ofi-
cialnan di guarnicion i esnan di vvarda nacio-
nal, kendenan a bini huntoe coe un gran nume-
ro di burgernan.
Coe mf^jar demostracion di su bon intencion
personal,di disposicion amistosa isintimentoe sa-
ludabel di Agencia na Guadeloupe, Bresseau a
bisa Conseho, koe su Agencia a haja instnic-
cion, koe e vice-aimirante Ingles Parker taba-
ta drecha un expedicion contra es isla, motiboe
pakiko nan a resolve na Guadeloupe pa manda
judanza necesaria na es isla aki, ma koe si ta
cos, koe no mester di judanza, anto el, Bresseau...”
|
|
7 |
|
“...mientra derecho koe boer isla tin ri-
ba awa no ba bai mas aleuw koe un distancia
diuntiroe di cajon di forticoino pa e dificul-
tadnmi, koe tabata pon den caraina di pirata-
egempel nan a cita Mfiry.)
w' . ^ larga kaptein di barcoenan
Ingles i Americano ofende bandera Prancs sin
casbiga nan; pasobra nan a aiza es bandera
bao dl bandera di nan nacion, koe asina nan
tabata larga lastra.
3. koe nan a doena asilo na emigrado-
uan, traidor di nan patria.
4. ceramentoe i expulsion di Tierce,
u ^ castiga esnan, koe a
TOmba paloe di bandera, oenda bandera
r rancs mester a boela banda di bandera Holan-
gHn combenio den es 'dos Repnblicanan.
6. koe a tene un dia di gradicimentoe i
dl oracion na recuerdo, koe es escuadra Pran-
ces bao di dEstres a perde riba baranca-
nan di Aves. (1)
PI GScuadra di mas koe 20 barcoe di ^era bao di
comando di cPBstres, koe tabatin idea di podera di Cu-
P un mal tempoe na isla di Aves dia 11
Mei 1678. Cuater barcoe sol a scapa. Pa es motibooe ai
nolDernador Mr. Jan Noach...”
|
|
8 |
|
“...continuamente na asina tantoe peligro, a
keda conserva 7
Kende na isla aki por keha, koe el ta oprimi ? Kende
a haja falta den su derecho- i privilegionan legitinio ? Ken-
de den SU honor of posesion ?
Si tin un hende, koe por keha airiba, papia libreinen-
te of, si tin un bende, koe sabi di algun iuhustieia di tal
sorto, presenta esai.
Ken na es isla aki lo por desconoce, koe continuamen-
te nos Gobernador Laaffer a moenstra, koe el ta esposo
pa biudanan, tata pa hurfationan, un refngio i judanza
di esnan, koe ta pober i koe ta sufri miseria?
Si no tin un koe por contradici mi, anto mi ta spera,
koe di ningun manera lezamentoe di es piezanan lo tin al-
gun influeucia riba boso bon coerazon, ni tampoco, laie
esai lo inerece boso atencion di algun manera, sino asina
leuw sol, pa en cuantoe di nan boso moenstra boso indig-
nacion general i en caso si ta necesario. pa moenstra es
sintimentoe bao di mando supremo di nos bon Goberna-
dor coe hecboenan herico.*
Despues di ea discurso a leza manifiesto...”
|
|
9 |
|
“...despues di a kibra toer cas i toer pacus i a borta toer
bien di habitantenan di Otrabanda. Nan a borta tambe toer
adorno di plata i di oro i prenda preciosa, koe ta pertene-
ce iia Iglesia Catlica di Santa Anna, i toer placa den ca-
ba di pober. Mayoria di babitantenan di Otrabanda a ke-
da completamente sin nada. (Red. La Ckuz.)
[2] . Teenstra ta bisa [Tomo II, pag. 115), koe Francs-
nan a bui purA-pur, na Boca di San Micbiel i ansia a tur-
di nan asina tantoe, koe esnan, koe a bini mas despues, a
coeminza tira riba esnan, koe a bini promer, coe miedoe koe
lo nan perde ocaflion di bui, mientra di e wardanan koe
Bresseau a larga atras, un parti a entrega nan na Ingls-
nan, un parti a boga, ora nan tabata trata pa alcanza
costa di Coro. Esaki por ta un tradicion ma den ar-
cbivo no ta baja nada di e partioularidadnan ai tooanti
buimentoe di Francsnan. Adernas mi tin duda. koe toer
es particularidadnan ta berdad. Mas koe un bez ta baja
menciond den archivonan disposicionnan tocanti troca-...”
|
|