1 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0009thm.jpg) |
“...Un poca muchoe trastorn,.
Spiritu revolucionario, koe a pone Europa
ariba bao na fin di siglo XV'III, a moenstra
*u influencia bien pronto na West-India, i na-
turalmente na Lslanan francs proraer. Nan a
introduci aja forma di gobierno republicano
ma catiboenan no a haja nan libertad, ya
aiutoridadnan colonial a tarda hopi tempoe
pa haci e hendenan di color, koe tabata liber,
koe, inescos koe e emancipddonon na otro
posecionnan di West-India, tabata privd di
niuchoe derecho civil, participa den es igual-
dad i fraternidad, koe nan tabata elogia asi-
na tantoe. Ma manera bende por a compren-
de masjar liger, poblacion colonial, inferior,
no europeo, a gusta ideanan republicana mas
tantoe, nan no a keda sin moenstra na
cada ocasion, na principio coe palabra sol,
ma despues coe hecnoe tambe, koe nan tabata
Idrenta coe es ideanan. Na Curagao principal-
mente camina poco dia pasa un comision,
koe tabata encarga pa investiga motiboenan
Idi e desuuionnan fuerte, koe tabatin basta...”
|
|
2 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0026thm.jpg) |
“...a bini. Despues di un
deliberacion chikitoe ma fuerte, Oonseho a nom-
bra dos miembro pa pidi Beaujon presenta na
reunion. Ma director a larga nan sabi, koe
el ta sinti su curpa muchoe indispuesto i con-
movf pa loke nan a bis i koe su gemoed ta
jen, pa presenta den Oonseho, ma koe Oonseho
por nuzga riba es asuntoe noema. Ora e dos
diputadonan a sigi puntr, koe lo el por asisti
SU manece na reunion, el a contesbanan: koe
awor ainda el no sabi, koe su manece el ta
dispuesto, ma koe el a pidi derecho di por
defendle.
Despues koe nan a haja es contesta, Oonseho
a resolve pa bira reunion te su manece i a en-
tre^a Lauffer poder supremo tantem; a pone
esai na conocementoe di Beaujon, participando
tambe, koe nan a toema es resolucion, pa...”
|
|
3 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0038thm.jpg) |
“...desprecio, ma nalugar koe esai a
bira mas poco, el a laira peor, asina koe dia
30 di Mei Conseho a saca un publicacion contra
plamadornan di tal escritonan infame i
el a ordena, koe un boerdugoe lo kibra i ki-
ma toer sorto di escritonan, asina koe nan por
podera di nan, bao di un horca, koe nan lo tra-
na expresamente pesai: ,,pa moenstra na cada
bende indignacion hustoe di Conseho. (Plak.
i N. 1799). Mas parti di es folleto ai tabata na
Frances i nan tabata atribui nan probablemen-
te coe derecho na e refugiadonan Frances, koe,
si nan no tabata skirbi nan, anto alomenos nan
tabata, plama nan. Ma den algun di es escritonan
ai nan no a respeta ni e popular Lauffer, pasobra
burgernan no por a wanta, koe Lauffer tabata o-
cupa puesto di gobernador i di kaptein-comman-
dant di Burgernan tambe. Asina nan a haja e.
o. un papel, koe tabata bisa:
Nos kier un kaptein di burgernan
Sino nos ta loebida, koe nos ta sbdito.
Mester kita e monopolista
Sino tera ta na de donder.
Si te na anja 1799 pueblo...”
|
|
4 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0042thm.jpg) |
“...coe promer ocasion.
Conforme coe es resolucion, nan a arresta
de Vaux i cer preso den Forti na cas di lui-
tenant Pittet i a pone luitenant Rappard coe
un warda di seis bomber warde. Despues Con-
seho a manda un comision foi mierabronan pa
selja papel di de Vaux, loke a socede inmedia-
tamente. Mientras e comision tabata na cas di
de Vaux, Conseho a ricibi dos carta di es gene-
ral de Vaux. Es cartanan na francs, nos ta doe-
na aki traduci.
Es promer tabata bisa;
Ciudadanonan, boso a abusa di derecho di bende ii.
arresta mi. Dia boso haja sabi, koe mi ta inooente, lo duel
boso. Mi sabi, koe foi ki tem caba nan a hala mi den sii-
posicionnan, koe no ta moenstra un bon sintir; ma mi ta me-
nosprecia nan, sin doena prueba; manera nan no a doena
tampoco, koe a kere nan berdad.
Mi ta pidi di tende mi aki den dos ora of inmediata-
mente si por; mi ta confla innchoe tantoe den berdad di
mi asuntoe, koe mi por kere koe boso reeonoce es nan koe
a ganja boso. etc.
Saludo
. DE Vaux.
P.S. Mi ta pidi...”
|
|
5 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0050thm.jpg) |
“...getnan, _un cantidad di pirata Francs i nece*
sidad di placa, koe isla tabafca haj aden, a
haci es malcontentoe mas js^randi.
Segnti coestumber, koe toer nacion, koe ta-
bata na gera coe otro es teinpoe ai, tabatin pa
doena^ licencia di haci pirata, pa stroba coraer-
cio di otro asina tantoe koepor, Poder Ehecn-
tivo di Santo Domingo i di Guadeloupe a doena
tambe na varios es licencia di pirata, koe a stroba
eomercio di Curagao tnasjar. No solamente pira-
tanan tabatin derecho pa cohe toer barcoe, koe
tabata toca na nacionnan na gera coe Francia,
ma toer esnan tambe, koe tabata destiiia pa un
haf di un Estado enemigoe. Ma na 1799 koe
Conseho a haja conocementoe di e ,,Tratado di
Comercio i Ainistad, cera den Republica Bata*
va coe Estados nidos di Norte-America, di
cual art. 5 tabata taha pa, cohe barcoenan Ame-
ricano den awa di teianan di Republica Batava,
Conseho a saca un publicacion, pa taha pira-
tanan cruza cerca islanan B,)naire i Aruba i
cohe barcoenan Ainerii-ano i di otr(vnacion...”
|
|
6 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0052thm.jpg) |
“...a traha tambe un loteria nacional, (1) ma no ta-
(11 Gobierno a coempra toer harinja, koe nan impor-
ta aki! asina koe toer hende tabata obliga di a coempr
Loterirna^donal tabata consisti di 4000 '2000
premio i 24 aproximacion, i tabata parti na 4 clase.
S "iS nt pr.to' I' Pi 250 1
Ps. 250 pa riba tabata desconta 12% na labor 5
di 1'DreniioTian menor tabatm un descuento di
a hunga es loteria ai
traps D Cardoze tambe a haja permision pa tralia un
foteria, bao di condicion pa paga Gobierno un derecho.
/...”
|
|
7 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0065thm.jpg) |
“...punbonan, koe Agenda tabatin keho contra
Han, tabata :
1. proteccion, koe Conseho a doena na
barcoenan Americano, bantoe pa e ley, koe no
por cohe ningun di es barcoenan ai den bista
dl isla mientra derecho koe boer isla tin ri-
ba awa no ba bai mas aleuw koe un distancia
diuntiroe di cajon di forticoino pa e dificul-
tadnmi, koe tabata pon den caraina di pirata-
egempel nan a cita Mfiry.)
w' . ^ larga kaptein di barcoenan
Ingles i Americano ofende bandera Prancs sin
casbiga nan; pasobra nan a aiza es bandera
bao dl bandera di nan nacion, koe asina nan
tabata larga lastra.
3. koe nan a doena asilo na emigrado-
uan, traidor di nan patria.
4. ceramentoe i expulsion di Tierce,
u ^ castiga esnan, koe a
TOmba paloe di bandera, oenda bandera
r rancs mester a boela banda di bandera Holan-
gHn combenio den es 'dos Repnblicanan.
6. koe a tene un dia di gradicimentoe i
dl oracion na recuerdo, koe es escuadra Pran-
ces bao di dEstres a perde riba baranca-
nan di Aves. (1)
PI GScuadra di mas koe 20...”
|
|
8 |
![](https://dcdp.uoc.cw/content/AA/00/00/28/21/00001/NL-0200050000_UBL10_02864_0068thm.jpg) |
“...hustamente
contra intencion berdadera di Repbca Francs.
Es gobieriio aki i e gobierno actual i luego adminis-
tracion di isla no ta flha riba ordeman fiho di Autoridad
na nos madrepatria ?
Kende lo por desconoce coe sn coneienoia pnra, koe Re-
pblica Batava mester gradioi solamente na cuidadonan he-
roico i paternal di nos dignisimo obemador LaaiTer, koe
colonia, expon continuamente na asina tantoe peligro, a
keda conserva 7
Kende na isla aki por keha, koe el ta oprimi ? Kende
a haja falta den su derecho- i privilegionan legitinio ? Ken-
de den SU honor of posesion ?
Si tin un hende, koe por keha airiba, papia libreinen-
te of, si tin un bende, koe sabi di algun iuhustieia di tal
sorto, presenta esai.
Ken na es isla aki lo por desconoce, koe continuamen-
te nos Gobernador Laaffer a moenstra, koe el ta esposo
pa biudanan, tata pa hurfationan, un refngio i judanza
di esnan, koe ta pober i koe ta sufri miseria?
Si no tin un koe por contradici mi, anto mi ta spera,
koe di ningun manera lezamentoe...”
|
|