Your search within this document for 'di' resulted in 32 matching pages.
 
1

“...isBm II. Lamantamentoe di catiboe na Curasao na 1795. Denter di desgracianan, koe a bini ariba et isla aki, lamantamentoe di catiboe na 1795 ta ocupa sigur un di promer lugar, principalmen- te pasobra el a socede den un tempoe, koe isla tabata den circunstancianan raasjar critica. Bas- ta anja caba comercio tabata paraliza ; taba- tin desunion den habitantenan; tripulaiitenan revolucionario di e tantisirno piratanan Frances, koe tabata bisjita haf, tabata haci mantenecion di trankilidad i orde casi imposibel; coe tra- bao di mas grandi solamente Gobierno por a tapa gastoenan di toer dia, coe un palabra, situacion tabata di tal manera, koe si adver- sidadnan aumenta, masjar consecuencia fatal pa isla (1) no por keda atras. Na causanan, koe mediatamente i^ inmedia- (1). Mira no* tradnccion anterior : Un poca muchoe trastorni....”
2

“...ocasion pa es revolucion la,- manta i koe a haci asina general, mester con-* ta Begun notanan oficial: 1*. Principionan revolucionario, koe un gran nmero di ,,bende liber di color, koe a bini foi islanan Frances, a plama den catiboenan. 2. E idea, koe tabata plam basta general- mente den mulato-i negernan liber i den cati- boenan, koe Repiiblica Batava a bira un pro- vincia Francs pa medio di Alianza coe Fran- csnan. 3'. Ehempel, koe otro islanan i principal- mente San Domingo a doena, camina catiboe-^ nan a laiuanta i a haia nan libertad tambe. 4:*. Abusonan koe a dreuta den algun coe- nucoe. Oomo principal di es abusonan por con- ta: koe nan a poue toer catiboe responsabel pa descuido of delito di n sol ; koe nan a fab ta coe es ta,hamentoe pa larga catiboenan tra- ha dia domingo (1) ; i na doena nan algun dia di verlof na lugar di doena nan panja i coe- minda, asina koe nan nieste*- a bai traha na un otro coenucoe i coeaipra nan coeminda i panja cerca nan sjon coe e placa, koe nan gana...”
3

“...- 78 - cion a plama bao di catiboenan, koe al^un blaiicoe di consideracion lo favorcice revolucion na scondi i koe general Rigaud (1) lo bin juda catiboenan aki. 7. Negligencia di Grobierno, koe den desr- denari continuo di catiboe i liende liber no kier a mira nada otro sino bringamentoe di coes- tumber of tirainentoe di .moketa. (2). 8. Falta di troepa di alguii nificacion na forti banda bao, na basta ora di distancia foi Punda. 9. E gran cantidad di scopet, koe tabatin na mas parti di coenucoe, i imprudencia di don- jonan di coenucoe pa larga es arraanan ai na poder di catiboenan. 10. E muchoe catiboenan, koe a hui, (3) i e tantfsirao neger liber i raulato, koe sin me* dio di existencia, tabata rondea den coenucoenan baiida bao i koe tabata tene nan na altura di toer medida toema contra nan. Na coenucoe ,,De Knip (banda bao, fuera (1) . E general Francs, koe a jnda catiboenan coe *u troepa na Santo Domingo. (2) . Un pleitoe basta fuerte den catiboenan di Sr. I. Gouverneur, den cual algun...”
4

“...- 79 di mi otro coenucoe, un di mas aleuw foi Punda 1 koe tabata pertenecena Sr. C L. Yan Vytrecht,) e catiboe Toehi (1) kende a cera nepjocionan coe catiboenan di otro coenucoe, principalmente coe esnan diSanta Cruz, a prepara es lanmu- tamentoe, coe ciertoe Bastiaan, koe ta- batin bijnaam di Carpata, catiboe di Sr. A. Kikkert. Den dos seman di tem nan plan pa lamanta a bini da. Dia Inna mainta, 17 di ugustus 1/95, ora Sr. Van Uytrecht a manda su catiboenan bai traha, Toehi a nenga i hun- toe coe ne un 40 a 50 otro mas. Te tres bez e a puntra nan, ki motiboe nan tin, koe nan a neuga di traha, ma nan a keda sin responde nada, asina koe Van Uytrecht a bisa nan: dirigi boso na Goberna- dor. loela \ su sigidornan (2) a cohe camina despues pa St. Cruz, camina catiboenan di es coenucoe aki a uni cerca e lamantadornan i des- pues koe nan toer a bebe ,,awa di huramentoe, (oj nan a bui huntoe na coenucoe ,,Porto Ma- (1). Despues el a haja bijnaam di pasobra el negernan Imre, koe el tabata na relacion...”
5

“...catiboe Louis Mercier, koe a ke* da na St. Criiz pa reuni e catiboenan, tantoe di De Knip como di otro coenucoenan di banda bao, koe a keda atras. Dos dia despues el ta- bata liuntoe coe nan den nan trinchera riba e ceroe cerca coenucoe Fontein. Gobernador di isla, Joh. de Veer, a haja promer nobo di lainantamentoe, dia 17 di Au* gustus tratnerdia, pa sigiente carta; Eieelentlsimo Senjor, Awe mainta mi catiboenan a bini i a nenga di traba. Lok# ta nan intencion, mi no sabi. Purd i coe berdadero aprecio, Bo atento sirbidor i su sdbdito, C. VAN UYTRECHT. Mes ora Gobernador a convoca Conseho, koe a resolve di suplica Van Uytrecht pa doena mas splicacion, pakiko su catiboenan a nenga di traha. Conseho a expresa speran- za tambe, koe cos no a bai mas aleuvv ma si ta cos, koe es asuntoe a toema un otro di- reccion, lo toema medidanan inmediatamen- te. Nan a bisa kapteinnan di cuerponan boluntario, di mulato- i di negernan loke i otro cos mas; tabata haoi toer bende, koe beb, ma- nera razoe. ^...”
6

“...te koe nan ta dispuesto, raaske ta costa nan bida, -pa ehecuta ordeman di Conseho na manera di mas mehor posibel. Atardi dje mes dia Sr. \V. van Ujtrecht, jioe di donjo di De Knip, a bini punda i a in- forma e miembro di Conseho Romer, koe pa ausencia di Gobernador (2) tabatin comando supremo, koe el a larga e negernan rebelde di su tata na e coenucoe St. Cniz, koe nan no ta arm ainda i koe, segun nan ta bisa, nan tabata pa bai Punda, pa doena Gobernador nan keho. For di es hechoe, koe catiboenan ta tarda riba un i mes coenucoe, Romer a corda di mester deduci, koe es catiboenan taba- tin un otro idea koe pa bin doena Gobernador nan keho, i koe nan a keda St. Cruz sola- mente pa warda refuerzo pa ehecuta nan plan. Pesai el a convoca Conseho pa delibera, kiko mester a haci. Paree Rrner mes a mira pe- ligro di es situacion masjar bon, alomenos el a propone pa manda banda bao un destaca- mento di troepa di guarnicion di 50 homber coe asina tantoe neger i mulato liber, koe nan por haja, pa trece...”
7

“...desgracia Con- seho no a drenta coe opinion di Romer-, Con- seho tabata haja, koe un troepa hopi mas chi- kitoe ta suficiente pa frena es negernan, i a re- solve pa manda banda bao un destacamentoe, coinpuesto di 1 olicial, 1 sergeant, 1 tamboer, 1 korporaal i 12 soldaat di guarnicion, tambe 1 sergeant, 1 korporaal i 50 bomber di neger i mu- latouan liber; comando riba es troepa aki ta- bata confia na luitenant R. G. Plsgher. Mainta di sigiente dia (18 Aug.)coees des- tacameuLoe (1) Ple^her a bai coe barcoe na boca di San Michiel, coe instrucciou, pa sa- mina, asina tautoe koe por, coe toer mansedum- bre motiboe di malcoutentoe di catiboenan, pa cohe cabeznan preso i, si ta necesario, pa usa violencia si nan haci violencia. Ora el a jega coenucoe San Michiel', Plegher a marcha mes ora pa Porto Marie coe confianza, koe neger- nan no tabata arma i koe ta facil pa el tre- ce nan na nan memoria. Ma el a ekibok pi- sa den di esai; no solamente mayor parti di catiboenan tabata bon arma i no kier a...”
8

“...a rnanda Anthony, companjA di dos militar i 10 neger liber, bai spiona, ma un troepa grandi di rebelde a atak. El a de- lende te na ultimo i te ora el a haja tres he- rida grave na su cabez i algun rasco mas leve na SU man, el a entrega su mes. (1) Ora Conseho a haja noticia di derota di Plegher, el tainbe a raira, koe es lamantamen- toe tabatin un caracter mas serio koe nan a supone na principio. Pesai dia 19 di Augus- tus nan a resolve, riba proposicion di Gober- nador (2) pa manda banda bao un destaca- mentoe di 1 kaptein, 2 oflcial subalterno, 5 sergeant i bombardero, 5 korporaal i 60 bomber, tantoe infanteria coino artiljeria i pa suplica contra-alinirante Wiertsz pa juda es destaca- mentoe coe un cuerpo di marinero i matroos. Wiertsz a declara koe el ta dispuesto pa haci (1) . Henter au bida largoe el a keda manearn, ma Conseho a doen un pensin. [2] , Domi Simons i otro ta bisa, koe tamianan de Veer 1 Lesire, koe a wanta miles ansia, tabata libra dia di e atake riba ceroe oerca Fontein...”
9

“...toer sorfco di barbaridad, principalnaente retaguardia di partidarionan di Toela, bao di coinaudo di L lis Mercer. Ora es negernan tabata bai Fon- tein nan a kibra toer magazina, koe nan a topa, i a horta toer maisji. koe tabatin den nan; nan a kima algun cas i den otro nan a kibra toer meubel; nan a desfcrui toer loke bende a planta i a tira venen o den algun reenbak; riba baterianan na De Knip i na St. Cruz nan a arresta e dos cabaljeronan Van der Grijp i Tieleman, koe huntoe coe al- gun mulato liber tabata unica troepa na es dos fortinan (1). Na Santa Marta Chikitoe e negernan Pedro Wacau i cincoe otro raas a mara Sabel, un meester di school, na raboe di un cabai; Pedro Wacau segun el mes a decla- ra pa inspiracion di diabel, a lastr riba tera na un distancia di tres ora i mei, te porfin pa orde di Mercer nan a tira es cria- tura martiriza mata na Fontein. Tabata up satisfaccion pa Couseho anto, koe Sr. M. baron Van WeM.erholt tot da Leem- cule, kaptein di infanteria di guarnicion, un...”
10

“...speranza di e autorizacion, koe a doena pastoor Schinck Su Eev. a ofrece su mes sirbisji (1) pa bai cerca e negernan rebelde, tende cerca nan motiboe di nan lamantamentoe i ki keho nan por tabatin, pa anima es negernan ai di trece es keho pa Gobierno, pa doena nan, si ta posibel, satisfaccion i priminti nin koe lo drecha es maloe, si naa keho ta hustoe, i pa doena nan pordon pa es cosnan di vio- lericia, koe nan a comete caba. (R. & S. 179 >). Pastoor/Schinck lo cornpanja Fan Westerh ilt. Pura-pura nan a drecha un barcoe pa hiba troepa na boca di San Michiel. Seis or i mei di a- nochi (19 Aug.) nan a jega boca di San Mi- chiel i Fan Westerholt a resolve pa kela aja te SU manece i pa spera resultado di mision di pastoor, koe mes ora a cohe camin )i pa Port-Marie, cuartel-general di negernan. El a priminti Fan Westerholt, koe lo el bolbe pro- raer koe 11 or di anochi (2). Ora pastoor a jega na camparaentoe dje ne- gernan, el a larga jama catiboenan, koe a mand keda para. Siete of ocho di nan...”
11

“...86 - ni despues, pa puntra e sacerdotemotiboe di su bi- nimentoe. Despues koe naa a tend, nan a hib na cas grandi dje coenucoe, camina el a haja hopi neger arma i no arm, tarabe Toela, koe SU companjeronan tabata jatna ,,kaptein. Hopi catiboe, curioso pa sabi kiko es pastoor a bin had, a rondon. Pastoor Schinck a doena in- forme di su mision i a prirainti nan porJon, na nomber di Gobernador i di Conseho, si nan bolbe bai trankilo na nan coenucoe pa cohe nan trabao. Palabranan conmovedorparcea haci unimpresion grandi riba nan : ,,como un prueba di grati- tud, uu dje negernan, koe a mira koe pistoor su doosji di snuif tabata basji, a bacia loke e tabatin den su doosji deu doosji di pastoor. (1). Es ora ai Toela a toema palabra. ,,Nan a maltrata nos muchoe tantoe, el did, ,,nos no ta busca pa haci ningun hende maloe i ta desea nos ta desea nos libertad sol. Negernan Frances a haja nan libertad, Francia a vence Holanda, pues aki nos mester ta liber tambe . Pastoor a moenstra Toela, koe Autoridad...”
12

“...- 87 - logra, pasobra uo por di aingua manera iguala es isla chikitoe aki coe San Domingo; aki pron- to lo haja falta di coeminda i nan no por retira nan ni sconde den ceroenan. El a moenstra e negernan reuni, com lo duel , nan wardador spiritual, si nan cai den desgra- eia. Atrobe a paree, koe palabranan di pas- toor a haci impresion, ma Toela no a larga ningun bende toema palabra; el a manda nan toer sali foi cas i ora nan no kier a sali coe muchoe gustoe, el a larga descarga un tiroe riba nan. Es ora ai toer a sali foi cas i a laroa pastoor coe Toela sol. (1) Toela a coeminza combersacion atrobe i a bisa pastoor: ,,Sjon Pader, toer bende no ta bini for di n tata Adam i Eva? Mi a baci raa- loe, koe mi a libra 22 di mi roemannan for di cadena, koe tabata mara nan inbustamente? (2) Sjon Pader, libertad Frances a sirbi nos pa tormento^ sol. Si tabata castiga un di nos, nan tabata bis: ,,Bo tambe ta busca bo liberta 1 ? Un dia nan a raara mi; mi tabata griba sin stop pa tene misericordia...”
13

“...sol;un di nan a bisa pastoor, koe ora Sn Reverendo adrenta cas, un djelamantador- nan, un antiguo catiboe di islauan Frances, a haci es observacion: ,,Pastoor ta bini aki pa moenstra nos su carinjo. Pascoor no tabatin nada di kena di su ricibiraentoe cerca e negernan. Catiboenan mu- her di Porto Marie a trece coeniinda p, riba nan cara tristoe bende por leza nan malconten- toe (2); nan a doen un cuarto pa el droerni, camina el a haja toer cos koe el tabatin mester, basta un bijbel; coe boz primi negernan tabata canta cantica Frances di libertad, pa no strobe di droemi; coe un palabra, nan a trata pastoor coe raasjar benevolencia i distincion. Ma di ningun manera ta di stranja, koe Su Reverendo, sabidor koe e tabata di inconstancia di negernan idinan inclinacion na impresion mo- mental, a baj unpoco perta, meimeidiesbendenan salbage, lamanta contra nan opresornan. P esai fraQcaiuGnte Pastoor Schinck a dGclara: ,,koG ora el tabata tende nan canta e canticanan (1) Tocanti exactitud di loke Toela...”
14

“...Westerholt a resolve pa vvarda riba nan judanza. Despues a resulta, koe es blancoenan tabata un des- tacamento di barcoenan di gera na numero di mas di 62 bomber, bao di comando di lui- tenantnan di marina Dierking i de Lange (1), ademas algun boluntario di Burgeruan bao di (1) Despues bao di comando di Heshusius, luitenant di marina, primera claie....”
15

“...- 90 - orde di Luitenant H. Leyer. Despues koe es cuerponan aki a uni coe e destacamento di van Westerholt, nan toer a marcha pa Porto Marie. Ora nan a jega na cuartel di rebeldenan, van Westerholt a. resolve pa poerba un biaha mas pa ccjmberti es negernan i mes ora pa spiona nan posicion; el a pidi nan doen un eutrebista, loke nan a consenti bao di pro- mesa di siguridad di persona. Companja di sergeant Johr, Van Westerholt a bai anto na campamento di negernan, camina el a bolbe ofrece catiboenan, pa medio di Johr na lenga di pueblo, un general pordon, basta koe nan bai calmo atrobe na nan coenucoe. Ma coe un tono di orguljo nan a nenga i tabata exigi nan libertad i igualdad coe blancoenan, flhan- do nan riba un carta di general Rigaud, koe tabata priminti nan libertad, i koe tabata bisa, koe, awor koe Holanda i Francia ta n, catiboenan aki mescos koe na colonia Frances mester tabata liber. Van Westerholt tabata busca di comb mee e catibonan, koe nan huicio no tin ningun fundamentoe, ma...”
16

“...ceritoenan aicerca. Despues di un resistencia chi- kitoe noema, catiboenan a hui, largando alffun morto i 12 prisonjero na poder di Fan Wes- terholt, koe a manda es prisonjeronan ai Pun- da coe un destacaraento di boluntarionan di Burgernan, koe a expresa nan deseo di bai Pun- da trobe su mes anochi. Promer koe el sigi trata mas aleuw, Fan Westerholt a huzga, koe el mester spera noticia exacta tocanti lugar, oenda negeruan a bolbe reuni. Pa via di un noticia falsoe un biaha ca- ba el a cansa su troepanan por nada ; ademas di esai su hombernan tabata masjar fatiga pa poer- sigicion di negernan, koe tabatin masjar pr^c- tico den coerimentoe, na loke mester atribui tambe, koe tabata cohe asina poco di nan pre- 80. Ma su manece mes a bini nobo sigur, koe e catiboenan a reuni na coenucoe Fontein-, mes ora Fan Westerholt a cohe camina paja. El a na]a e negernan reuin riba es ceroe cerca es coenucoe, foi oenda nan tabata tira sin stop ri- ba su troepanan, ora nan a jega na pia di ce- roe. Asina Fan Westerholt...”
17

“...cajon chikitoe fo por ta di muchoe probecho p; pesai el a pidi Kikkert, koe su mes anochi mester a bol- be bai Punda coe algua di su boluntarionan, pa el pidi Couseho es cajonnan. Conseho a manda nan p huntoe coe un refuerzo di 50 bomber di cuerpo di mulatonati liber. Luego Van Westerholt a manda tambe un informe pa Conseho. Den es informe tabata conseha pa manda Punda toer bestia i toer maisji, koe tabata den magazina, como tabata paree cla- ramente, koe negernan tabatin idea pa evita un batalja regla, retirando semper, ora nan a haja nan obliga, pa cansa blancoenan, asina koe di mehor cos lo ta, pa obliga nan, pa falta di coeminda, pa pone arma abao. Aun- ke Conseho a drenta coe es plan, el no por a logra pa via di diflcultad tecnica, koe tabatin pa transporta tantoe bestia i maisji. Dia 24 di Augustus Van Westerholt taba- tin atrobe uu enbrebista coe e lamantadornan neger, el a ofrece nan uu bez mas completo por- don, ma es biaha aki coe excepcion di gefenan di es lamantaraentoe. Ma negernan...”
18

“...menos 800 pia_ altoe,) nan protega e ata- ke dj troepanan di es banda ai; na e banda di ceroe, oenda tabata mas liger pa subi i oenda e negernan tabata spera claramente un atake, pa motiboe koe nan a reforza es banda ai coe alguu cajon chikitoe,) Fan Westerholt a pone bao di Sr. Rabaine un corapama di cuerpo di boluntarionan ua cabai, coe e otro cajon, pa kita atencion dje negernan aifor; i e segunda compaina di cabaljeria, bao di coraan- do di Sr. Oosterland, a ,coeri rondo di ceroe, pa stroba negernan di hui i pa di es manera a doe- na nan un batalja decisiva. E ceroe tabata asina par, koe na algun lugar soldaatnan mester a doena otro nan scopet pa, teniendo na troncon i na pie ira, nan por a^ bipi ariba. Ma no obstante e difloultad- nan tcnica di es tereno. Van Westerholt a jega riba su punta i a larga descarga algun tiroe riba e lamantadornan, koe a hui pronto na toer banda despues di un resistencia corticoe, koe a costa bida di Sr. Pieter Beek Brugman i e mu- lato liber | Martin Sintjago...”
19

“...manera, koe enemigoenan stranjero por a ataca Punda, koe tabata toer priva di troepa (2); si no a suprimi e lamantamentoe di neger- nan liger, tabata coeri risco, koe negernan di (1) Segun lista oflcial es eeroe ai, di mas altoe di hen- ter isla, tin mas of menos 1200 pia altoe. (2) Ademas nan a manda majoor temporal di guarni- cion, Sr. Van Starckenborgh, coe un destacamento di troe- pa na coenucoe ,,Daniel pa protega tras di loraba troepa di Van Westerholt i mes ora pa evita catiboenan di banda riba uni coe Toela....”
20

“...funda i Banda Eiba, koe te awor tabata stro- ba di uni coe e lamantadornan (1), lo uni coe nan; ceroe di San Christoffel tabata ceroe di raas peligroso di henter isla; coe uu palabra, Van Westerholt tabata considera situacion asina critica, koe, pa el sol uo decidi. el a convoca un conseho di gera, pa papia ri- ba medidanan, koe lo toema. Pa haci ca- tiboenan^ somete, es conseho a recoinenda como medio di raas bon i di raas propio, pa kiina asina liger koe por toer maisii, koe tabatin den algun magazina rondo di ceroe di San Chris- toffel; pa manda Punda toer bestia, koe nan por cohe; i pa tira cadaver den poz, pa nan no por bebe su awa raas. Esai a socede. Donjo- nan di coenucoe Spencer, A. George i L. G. Meijer (Rekw. 1796) a hacie di nan mes caba. Entretanto Van Westerholt a mira rnasjar bon, koe por a costa masjar trabao pa saca e negernan for di nan posicion fuerte; pesai el a busca coe negociacion promer, loke podiser lo costa mnchoe bida di hende, si haci vio- lencia coe arma., El a manda...”