1 |
 |
“...koe general Rigaud (1) lo bin juda
catiboenan aki.
7. Negligencia di Grobierno, koe den desr-
denari continuo di catiboe i liende liber no kier
a mira nada otro sino bringamentoe di coes-
tumber of tirainentoe di .moketa. (2).
8. Falta di troepa di alguii nificacion na
forti banda bao, na basta ora di distancia foi
Punda.
9. E gran cantidad di scopet, koe tabatin
na mas parti di coenucoe, i imprudencia di don-
jonan di coenucoe pa larga es arraanan ai na
poder di catiboenan.
10. E muchoe catiboenan, koe a hui, (3) i
e tantfsirao neger liber i raulato, koe sin me*
dio di existencia, tabata rondea den coenucoenan
baiida bao i koe tabata tene nan na altura di
toer medida toema contra nan.
Na coenucoe ,,De Knip (banda bao, fuera
(1) . E general Francs, koe a jnda catiboenan coe *u
troepa na Santo Domingo.
(2) . Un pleitoe basta fuerte den catiboenan di Sr. I.
Gouverneur, den cual algun neger a broma; koe pronto
nan lo corta blancoenan na pida-pida, manera catiboenan
a haci na San Domingo, Conseho...”
|
|
2 |
 |
“...80 -
fi, excepto e catiboe Louis Mercier, koe a ke*
da na St. Criiz pa reuni e catiboenan, tantoe
di De Knip como di otro coenucoenan di banda
bao, koe a keda atras. Dos dia despues el ta-
bata liuntoe coe nan den nan trinchera riba e
ceroe cerca coenucoe Fontein.
Gobernador di isla, Joh. de Veer, a haja
promer nobo di lainantamentoe, dia 17 di Au*
gustus tratnerdia, pa sigiente carta;
Eieelentlsimo Senjor,
Awe mainta mi catiboenan a bini i a nenga di traba.
Lok# ta nan intencion, mi no sabi.
Purd i coe berdadero aprecio,
Bo atento sirbidor i su sdbdito,
C. VAN UYTRECHT.
Mes ora Gobernador a convoca Conseho,
koe a resolve di suplica Van Uytrecht pa
doena mas splicacion, pakiko su catiboenan
a nenga di traha. Conseho a expresa speran-
za tambe, koe cos no a bai mas aleuvv ma
si ta cos, koe es asuntoe a toema un otro di-
reccion, lo toema medidanan inmediatamen-
te. Nan a bisa kapteinnan di cuerponan
boluntario, di mulato- i di negernan loke
i otro cos mas; tabata haoi toer bende, koe beb...”
|
|
3 |
 |
“...arm ainda i koe, segun nan ta bisa, nan
tabata pa bai Punda, pa doena Gobernador
nan keho. For di es hechoe, koe catiboenan
ta tarda riba un i mes coenucoe, Romer a
corda di mester deduci, koe es catiboenan taba-
tin un otro idea koe pa bin doena Gobernador
nan keho, i koe nan a keda St. Cruz sola-
mente pa warda refuerzo pa ehecuta nan plan.
Pesai el a convoca Conseho pa delibera, kiko
mester a haci. Paree Rrner mes a mira pe-
ligro di es situacion masjar bon, alomenos el
a propone pa manda banda bao un destaca-
mento di troepa di guarnicion di 50 homber
coe asina tantoe neger i mulato liber, koe nan
por haja, pa trece e negernan revolucionario
na nan memoria, pa asina stroba maloe den
(1),* Na es cuerponan ai nan a encarga mantenecion
di orde i trankilidad den poblacion di color. Nan no por a
misji coe e blancoenan, koe tabata stroba orde; pesai ta-
batin warda di bnrgernan.
(2 ). Gobernador ds Veer, es tompoe ya un bomber di
edad i enfermio, tabata mas parti na su coenucoe Blauw.
Apunt...”
|
|
4 |
 |
“...SU origen i pa stop Ma pa desgracia Con-
seho no a drenta coe opinion di Romer-, Con-
seho tabata haja, koe un troepa hopi mas chi-
kitoe ta suficiente pa frena es negernan, i a re-
solve pa manda banda bao un destacamentoe,
coinpuesto di 1 olicial, 1 sergeant, 1 tamboer,
1 korporaal i 12 soldaat di guarnicion, tambe 1
sergeant, 1 korporaal i 50 bomber di neger i mu-
latouan liber; comando riba es troepa aki ta-
bata confia na luitenant R. G. Plsgher.
Mainta di sigiente dia (18 Aug.)coees des-
tacameuLoe (1) Ple^her a bai coe barcoe na
boca di San Michiel, coe instrucciou, pa sa-
mina, asina tautoe koe por, coe toer mansedum-
bre motiboe di malcoutentoe di catiboenan, pa
cohe cabeznan preso i, si ta necesario, pa usa
violencia si nan haci violencia. Ora el a jega
coenucoe San Michiel', Plegher a marcha mes
ora pa Porto Marie coe confianza, koe neger-
nan no tabata arma i koe ta facil pa el tre-
ce nan na nan memoria. Ma el a ekibok pi-
sa den di esai; no solamente mayor parti di
catiboenan...”
|
|
5 |
 |
“...a resolve, riba proposicion di Gober-
nador (2) pa manda banda bao un destaca-
mentoe di 1 kaptein, 2 oflcial subalterno, 5
sergeant i bombardero, 5 korporaal i 60 bomber,
tantoe infanteria coino artiljeria i pa suplica
contra-alinirante Wiertsz pa juda es destaca-
mentoe coe un cuerpo di marinero i matroos.
Wiertsz a declara koe el ta dispuesto pa haci
(1) . Henter au bida largoe el a keda manearn, ma
Conseho a doen un pensin.
[2] , Domi Simons i otro ta bisa, koe tamianan de
Veer 1 Lesire, koe a wanta miles ansia, tabata libra
dia di e atake riba ceroe oerca Fontein (25 Augustus], Mi
ta duda masjar na exaetitud di es notieia ai. A. de Veer
tabata jioe di Gobernador, i sigur lo el a larga spierta
SU fainia di mas jegA, prinoipalraente pasobra el tambe
tabata biba na coenucoe i el tabata na su coenucoe dia
18, 20 i 21 di Augustus.
Tocanti famia Lesire. un di su miembronan, Johanna
Lesire, koe tabatin un lugar di laba panja na banda bao,
tabata claramente na relacion coe revolucionarionan...”
|
|
6 |
 |
“...- 84 -
hombernan, koe kier a bai banda bao pa ju-
da Plegher.
Entretanto negernan a comete toer sorfco
di barbaridad, principalnaente retaguardia di
partidarionan di Toela, bao di coinaudo di L lis
Mercer. Ora es negernan tabata bai Fon-
tein nan a kibra toer magazina, koe nan
a topa, i a horta toer maisji. koe tabatin
den nan; nan a kima algun cas i den otro
nan a kibra toer meubel; nan a desfcrui
toer loke bende a planta i a tira venen o den
algun reenbak; riba baterianan na De Knip i
na St. Cruz nan a arresta e dos cabaljeronan
Van der Grijp i Tieleman, koe huntoe coe al-
gun mulato liber tabata unica troepa na es
dos fortinan (1). Na Santa Marta Chikitoe
e negernan Pedro Wacau i cincoe otro raas a
mara Sabel, un meester di school, na raboe di
un cabai; Pedro Wacau segun el mes a decla-
ra pa inspiracion di diabel, a lastr riba
tera na un distancia di tres ora i mei, te
porfin pa orde di Mercer nan a tira es cria-
tura martiriza mata na Fontein.
Tabata up satisfaccion pa Couseho anto...”
|
|
7 |
 |
“...uu enbrebista coe e lamantadornan
neger, el a ofrece nan uu bez mas completo por-
don, ma es biaha aki coe excepcion di gefenan
di es lamantaraentoe. Ma negernan a bolbe nen-
ga: un luitenant di nan, uu ciertoe Toussaint a
grita Van Westerholt na Frances: Nos ta aki
pa vence of pa moeri, i hasta nan a busca,
aunke por nada, pa podera di Van Westerholt.
Su manece (25 Aug.1 tabatin un abake ge-
neral riba rebeldenan.
Van Westerholt mes, coe e destacamentoe di
militar i matroos, a subi ceroe na e banda di
mas par, i trabahosa; den loraba di e destaca-
mentoe el a pone W. H. Quasi, oficial di ar-...”
|
|
8 |
 |
“...cabez dje ceroe (mas
of menos 800 pia_ altoe,) nan protega e ata-
ke dj troepanan di es banda ai; na e banda
di ceroe, oenda tabata mas liger pa subi i
oenda e negernan tabata spera claramente un
atake, pa motiboe koe nan a reforza es banda
ai coe alguu cajon chikitoe,) Fan Westerholt
a pone bao di Sr. Rabaine un corapama di
cuerpo di boluntarionan ua cabai, coe e otro
cajon, pa kita atencion dje negernan aifor; i e
segunda compaina di cabaljeria, bao di coraan-
do di Sr. Oosterland, a ,coeri rondo di ceroe, pa
stroba negernan di hui i pa di es manera a doe-
na nan un batalja decisiva.
E ceroe tabata asina par, koe na algun
lugar soldaatnan mester a doena otro nan
scopet pa, teniendo na troncon i na pie ira, nan
por a^ bipi ariba. Ma no obstante e difloultad-
nan tcnica di es tereno. Van Westerholt a jega
riba su punta i a larga descarga algun tiroe
riba e lamantadornan, koe a hui pronto na toer
banda despues di un resistencia corticoe, koe a
costa bida di Sr. Pieter Beek Brugman i e mu-...”
|
|
9 |
 |
“...gernan for di ceroe St. Christoffel (1) i otro
ceritoenan ai banda, camina nan a traha trin-
chera i foi oenda nan tabata corre e otro
coenucoenan aieerca, kima cas i kibra toer ma-
gazina i coer, di bestia, pa hiba toer loke nan
cohe na nan campamento.
Pa motiboe di distancia grandi, koe ta sepa-
ra diferente coenucoe di banda bao foi otro, for-
za di Van Westerholt tabata muchoe poco pa
stop es ladronicianan; siruacion politica tabata
di tal manera, koe enemigoenan stranjero por a
ataca Punda, koe tabata toer priva di troepa
(2); si no a suprimi e lamantamentoe di neger-
nan liger, tabata coeri risco, koe negernan di
(1) Segun lista oflcial es eeroe ai, di mas altoe di hen-
ter isla, tin mas of menos 1200 pia altoe.
(2) Ademas nan a manda majoor temporal di guarni-
cion, Sr. Van Starckenborgh, coe un destacamento di troe-
pa na coenucoe ,,Daniel pa protega tras di loraba
troepa di Van Westerholt i mes ora pa evita catiboenan
di banda riba uni coe Toela....”
|
|
10 |
 |
“...- 95 -
funda i Banda Eiba, koe te awor tabata stro-
ba di uni coe e lamantadornan (1), lo uni coe
nan; ceroe di San Christoffel tabata ceroe
di raas peligroso di henter isla; coe uu palabra,
Van Westerholt tabata considera situacion
asina critica, koe, pa el sol uo decidi. el a
convoca un conseho di gera, pa papia ri-
ba medidanan, koe lo toema. Pa haci ca-
tiboenan^ somete, es conseho a recoinenda como
medio di raas bon i di raas propio, pa kiina
asina liger koe por toer maisii, koe tabatin den
algun magazina rondo di ceroe di San Chris-
toffel; pa manda Punda toer bestia, koe nan
por cohe; i pa tira cadaver den poz, pa nan no
por bebe su awa raas. Esai a socede. Donjo-
nan di coenucoe Spencer, A. George i L. G.
Meijer (Rekw. 1796) a hacie di nan mes caba.
Entretanto Van Westerholt a mira rnasjar
bon, koe por a costa masjar trabao pa saca e
negernan for di nan posicion fuerte; pesai el a
busca coe negociacion promer, loke podiser
lo costa mnchoe bida di hende, si haci vio-
lencia coe arma...”
|
|
11 |
 |
“...fabornan, koe el a moenstra Colonia,
i pa sigura Su Reverendo, koe lo sinti Conseho
muchoe, si circunstancianan di isla lo oblige bai
Holanda, ma koe Conseho lo desea mehor di
experimenta, koe mescos koe antes, Pastoor
lo busca di trece e carnernan perdi den bon
coera i emplea su bien i su influencia pa dre-
cha bon rde aki i juda mantenle.
E bon matroosnan di Heshusius, koe a
comporta nan asina bon, a haja un surna di
fl. 2269,85 pa danjo i perhuicio di nan bistir,
koe a sufri hopi na biaha di Banda bao.
Marcus Anthony, luitenant di.uegernan li-
ber, a haja un ,,carinjo di 100 florin i liber
di toer sirbisji personal den cuerpo di neger-
nan, mientra Conseho a doen permision tambe,
pa na caso di alarma el bai cerca troepanan
regular riba bateria i procd aja, es tempoe
ai un honor particular pa un neger, mulato
oi hende di color.
if...”
|
|