1 |
 |
“...- 78 -
cion a plama bao di catiboenan, koe al^un
blaiicoe di consideracion lo favorcice revolucion
na scondi i koe general Rigaud (1) lo bin juda
catiboenan aki.
7. Negligencia di Grobierno, koe den desr-
denari continuo di catiboe i liende liber no kier
a mira nada otro sino bringamentoe di coes-
tumber of tirainentoe di .moketa. (2).
8. Falta di troepa di alguii nificacion na
forti banda bao, na basta ora di distancia foi
Punda.
9. E gran cantidad di scopet, koe tabatin
na mas parti di coenucoe, i imprudencia di don-
jonan di coenucoe pa larga es arraanan ai na
poder di catiboenan.
10. E muchoe catiboenan, koe a hui, (3) i
e tantfsirao neger liber i raulato, koe sin me*
dio di existencia, tabata rondea den coenucoenan
baiida bao i koe tabata tene nan na altura di
toer medida toema contra nan.
Na coenucoe ,,De Knip (banda bao, fuera
(1) . E general Francs, koe a jnda catiboenan coe *u
troepa na Santo Domingo.
(2) . Un pleitoe basta fuerte den catiboenan di Sr. I.
Gouverneur, den cual algun...”
|
|
2 |
 |
“...- 79
di mi otro coenucoe, un di mas aleuw foi Punda
1 koe tabata pertenecena Sr. C L. Yan Vytrecht,)
e catiboe Toehi (1) kende a cera nepjocionan
coe catiboenan di otro coenucoe, principalmente
coe esnan diSanta Cruz, a prepara es lanmu-
tamentoe, coe ciertoe Bastiaan, koe ta-
batin bijnaam di Carpata, catiboe di Sr. A.
Kikkert. Den dos seman di tem nan plan pa
lamanta a bini da. Dia Inna mainta, 17 di
ugustus 1/95, ora Sr. Van Uytrecht a manda
su catiboenan bai traha, Toehi a nenga i hun-
toe coe ne un 40 a 50 otro mas. Te tres bez
e a puntra nan, ki motiboe nan tin, koe nan
a neuga di traha, ma nan a keda sin responde
nada, asina koe Van Uytrecht a bisa nan:
dirigi boso na Goberna-
dor. loela \ su sigidornan (2) a cohe camina
despues pa St. Cruz, camina catiboenan di es
coenucoe aki a uni cerca e lamantadornan i des-
pues koe nan toer a bebe ,,awa di huramentoe,
(oj nan a bui huntoe na coenucoe ,,Porto Ma-
(1). Despues el a haja bijnaam di pasobra el
negernan Imre, koe el tabata na relacion...”
|
|
3 |
 |
“...81 -
a socede i a larga nan sabi tambe pa
nan haci nan warda anochi coe mas cuidao
(1). loke toer dos kaptein a priminti, de-
mostrando personalmente koe nan ta dispuesto,
raaske ta costa nan bida, -pa ehecuta ordeman
di Conseho na manera di mas mehor posibel.
Atardi dje mes dia Sr. \V. van Ujtrecht,
jioe di donjo di De Knip, a bini punda i a in-
forma e miembro di Conseho Romer, koe pa
ausencia di Gobernador (2) tabatin comando
supremo, koe el a larga e negernan rebelde di
su tata na e coenucoe St. Cniz, koe nan no
ta arm ainda i koe, segun nan ta bisa, nan
tabata pa bai Punda, pa doena Gobernador
nan keho. For di es hechoe, koe catiboenan
ta tarda riba un i mes coenucoe, Romer a
corda di mester deduci, koe es catiboenan taba-
tin un otro idea koe pa bin doena Gobernador
nan keho, i koe nan a keda St. Cruz sola-
mente pa warda refuerzo pa ehecuta nan plan.
Pesai el a convoca Conseho pa delibera, kiko
mester a haci. Paree Rrner mes a mira pe-
ligro di es situacion masjar bon, alomenos el...”
|
|
4 |
 |
“...92 -
posicion, el a haja, koe algun cajon chikitoe
fo por ta di muchoe probecho p; pesai el a
pidi Kikkert, koe su mes anochi mester a bol-
be bai Punda coe algua di su boluntarionan,
pa el pidi Couseho es cajonnan. Conseho a
manda nan p huntoe coe un refuerzo di 50
bomber di cuerpo di mulatonati liber. Luego
Van Westerholt a manda tambe un informe pa
Conseho. Den es informe tabata conseha pa
manda Punda toer bestia i toer maisji, koe
tabata den magazina, como tabata paree cla-
ramente, koe negernan tabatin idea pa evita
un batalja regla, retirando semper, ora nan a
haja nan obliga, pa cansa blancoenan, asina
koe di mehor cos lo ta, pa obliga nan, pa
falta di coeminda, pa pone arma abao. Aun-
ke Conseho a drenta coe es plan, el no por a
logra pa via di diflcultad tecnica, koe tabatin
pa transporta tantoe bestia i maisji.
Dia 24 di Augustus Van Westerholt taba-
tin atrobe uu enbrebista coe e lamantadornan
neger, el a ofrece nan uu bez mas completo por-
don, ma es biaha aki coe excepcion...”
|
|
5 |
 |
“...el a pone su carn-
pamento na coenucoe San Guan pa warda aja
jegada dje barcoenan, koe, segun e proposicion
koe el a had, lo mester a hiba raaisji i bestia-
nan na Punda, ma cuater dia despues el a ha-
ja uobo, koe nan lo no manda ningun barcoe,
asina koe no tabatin di si^i spera. Pesai el a
kibra su campamento coe idea pa coeri coe ne-
gernan for di ceroe St. Christoffel (1) i otro
ceritoenan ai banda, camina nan a traha trin-
chera i foi oenda nan tabata corre e otro
coenucoenan aieerca, kima cas i kibra toer ma-
gazina i coer, di bestia, pa hiba toer loke nan
cohe na nan campamento.
Pa motiboe di distancia grandi, koe ta sepa-
ra diferente coenucoe di banda bao foi otro, for-
za di Van Westerholt tabata muchoe poco pa
stop es ladronicianan; siruacion politica tabata
di tal manera, koe enemigoenan stranjero por a
ataca Punda, koe tabata toer priva di troepa
(2); si no a suprimi e lamantamentoe di neger-
nan liger, tabata coeri risco, koe negernan di
(1) Segun lista oflcial es eeroe ai...”
|
|
6 |
 |
“...rondo di ceroe di San Chris-
toffel; pa manda Punda toer bestia, koe nan
por cohe; i pa tira cadaver den poz, pa nan no
por bebe su awa raas. Esai a socede. Donjo-
nan di coenucoe Spencer, A. George i L. G.
Meijer (Rekw. 1796) a hacie di nan mes caba.
Entretanto Van Westerholt a mira rnasjar
bon, koe por a costa masjar trabao pa saca e
negernan for di nan posicion fuerte; pesai el a
busca coe negociacion promer, loke podiser
lo costa mnchoe bida di hende, si haci vio-
lencia coe arma., El a manda diferente carta
1 respond! pa e negernan i el tabatin un en-
trebista personal mes coe algun dje lamanta-
dornan, ma ora esakinan tabata tende, koe,
pa haja es pordon, nan mester a bolbe bai
na nan coenucoe pa cohe nan trabao atro-
be, nan a nenga obstinadamente di so-
mete nan i tabata desea pa el declara nan li-
[1] Foi dia 19 di Ausrustus patruli fuerte, tantoe di
Bur^ernan como di cuerpo di mulatonan liber a haci ron-
da di dia i anochi den Punda i na coenucoenan banda riba....”
|
|
7 |
 |
“...- 97 -
di catiboanan tabata traha na nan coenucoe a-
trobe. Pesai despues koe Van Westerholt a ha-
ci un poersifficion general pa busca modo di co-
he Toela i Bastian Carpata, loke el no a logra
haci, el a regresa na Piinda, largando nn des-
tacamentoe di SOhoraber bao di eomando di luite-
nant Hagenberg na es lugaruan. Na binimentoe
di Punda na diferente coenucoe nan a kibra we-
soe di toer catiboe, koe nan a cohe coe arma den
man, pa larga un ehempel pa e otro negernan,
koe a bolbe na es coenucoenan. Te dia 19 di Sep-
tember Van Westerholt a gana Punda; El a bi-
ni coe Toela, gefe di es lamantameutoe, koe un
koe pa orde di Van Westerholt nan a kap manoe i pia
di es Toussaint i otro prisonjeronan i a tira nan despne
den laraar, mientra Toussaint a drief bini tera su manece
i tabata keha di sed, ,,i koe un tiroe di revolver nan a
pap:a SU sed pa semper.
Segun mi opinion, por bien considera es cuenta como un
cuenta di nanzi. Di promer Toussaint NO tabata gefe di la-
inaiicamentoe; di dos...”
|
|
8 |
 |
“...- 98
catiboe di Sr. C. L. Tan Uytrecht a cohe e mes
dia 1 a entreg na Van Westerholt.
*
Negernan sin arma, koe Van Westerholt a
cone na diferente encuentro, el a rnanda Punda.
Pi isonnan i cas di fiscal no por a carga e
gran cantidad di prisonjero, (1), asina koe kerki
den forti Amsterdam mester a sirbi pa prison,
ma te ainda lugar ao tabata siificiente, asina
koe Conseho a resolve pa eiitrega toer cati-
boe muher i toer mucha bao di 12 anja na nan
sjbn atrobe, kedando es sionnan responsabel pa
nan conducta di despues. Tocanti e otronan Fis-
cal a haja permision ,,pa no procd manera coe-
sturnber coe nan i tormenta esnan di mas cnl-
pabel basta te na di cincoe grado di tormen-
to, (R. & S. 1793). Fiscal a pidi es ultimo
contra su gustoe, ,,pasobra el tabata eaemigoe
mortal di toer loke ta depende di crueldad,
ma den es asuntoe el a kere di no mester nerde
for di bista: '
,, Koe mansedumhre coe lobo
Ta crueldad coe earner.
(R. & S. 1795).
Dia 23 di September nan a drecha e horca
,,bao di...”
|
|
9 |
 |
“...- 101 -
Dia 7 di November e ultima ehecurion a
toema lugar ma un gran numero di catiboe a
resta ainda, koe nan no por a cohe. Esakinan
tabata rondia toer camina; mientra na coe-
nuooe trankilidad no tabatin tampoco ainda,
pa motiboe koe sjonnan tabata na Punda.
Despues koe por a considera e lamantamentoe
pa un cos caba, Conseho a pidi donjonan di
coenucoe pa nan bai na nan coenucoe. Dia 21
dl November el a saca sigiente amnestiar
,,Nos, GrobGPnador i Conseho di iela CuraQao,
lez koe lo mira es cos aki of koe lo tende nan
Salud^, ta larga sabi ;
Koe nos tabata obligS, coe muchoe sintimentoe i due-
le dl mester a usa Spada di Hustieia pa castiga un gran
nmero di neger, koe excitS, pa algun malbado di nan
koe a pone nan como principal gefe di un complot maldito
no solamente a busea moda pa kita for di nan sin
legitimo, ma pa podera di isla tambe; koe pa es motiboe
ai nan a larnanta coe arma contra nan sion legitimo
1 tambe contra Autoridad di es isla, i pa eheouta nan in-
tencion impia i...”
|
|
10 |
 |
“...- 101
Dia 7 di November e ultima ehecucion a
toema lugar ma un gran numero di catiboe a
resta ainda, koe nan no por a cohe. Esakinan
tabata rondia toer camina; mientra na coe-
nucoe trankilidad no tabatin tampoco ainda,
pa motiboe koe sjonnan tabata na Punda.
Despues koe por a considera e lamantamentoe
pa un cos caba, Conselio a pidi donjonan di
coenucoe pa nan bai na nan coenucoe. Dia 21
di November el a saca sigiente amnestia:
,,Nos, Grobernador i Conseho di isla Curagao,
iez koe lo mira es cos aki of koe lo tende nan
Saludg, ta larga sabi :
1 tabata obligS, coe muchoe sintimentoe i due-
ie dl mester a usa Spada di Husticia pa ca-stiga un gran
numero di neger, koeexcit. pa algun malbado di nan
koe a pone nan corno principal gefe di un complot maldito,
no solamente a busea moda pa kita for di nan sion
legitimo, ma pa podera di isla tambe; koe pa es motiboe
ai nan a laraanta coe arma contra nan sjon legitimo
1 tambe contra Autoridad di es isla, i pa ehecuta nan in-
tencion impia i inhumana...”
|
|