Your search within this document for 'lomba' OR 'di' OR 'man' resulted in 21 matching pages.

You can restrict your results by searching for lomba AND di AND man.
 
1

“...heeft om rijpe bladeren te leveren, hangt af van hare levenskracht en van de min of meer gunstige omstandigheden van klimaat en bodem. Volgens Dr. Morris en den heer Dodge kan drie jaar na het planten met het oogsten van de bladeren een aanvang worden gemaakt (K.B. 1887, No. 3 en Dodges Report No. 3). De heer Pierce noemt den tijd, op geschikt land in Yucatan, vier jaar of minder, doch hij voegt daaraan toe, dat men daar in den regel eerst met het vijfde jaar begint te oogsten. Dr. Perrine, de man aan wien Florida zijn sisal-industrie dankt, noemt vier a vijf jaar als de tijd, dien de plant ter ontwikkeling noodig heeft (K.B. 1887, No. 3). Er bestaan geen bijzondere kenteekenen voor de rijpheid der bladeren dan alleen dat rijpe bladeren zich hoe langer zoo meer van den horizontalen stand verwijderen en soms eenigs- zins donkerder van kleur zijn dan onrijpe bladeren. Bij het oogsten komen dan ook de onderste bladeren het eerst in aanmerking, en zoo krijgt elk blad, naar zijn plaats om den...”
2

“...daarna in zout water te leggen, dat altijd bij de hand is. Na ongeveer een week tijds kan dan het plantenvleesch met de hand verwijderd en de vezel afge- "scheiden worden. Door deze bewerking gaat weinig vezelstof verloren en men berekent, dat een man, vrouw of volwassen jongen of meisje, deze behandeling volgend, dagelijks 23 a 28 K.G. vezelstof kan leveren. In de geheele kolonie is deze wijze van bewerking aangenomen en zoo is dus, in wat ge- "durende eenigen tijd geacht werd de ontbrekende schakel te zijn, op afdoende wijze voorzien. (K. B. 1894, No. 96). Op groote schaal wordt de afscheiding van de vezel op goedkooper wijze verkregen door het gebruik van machines, als de; Death d; Harris (vereischt stoommachine van 3 paarde- kracht en 3 man voor de bediening; Albert Works, Leicester, Eng.); Prieto Hermanns (waarover later); Villamore (vereischt...”
3

“...machine van 1.5 paardekracht en 3 mannen; produceert 2700 K.G. vezel per dag en kost $ 500.-; Krajeioski Pesant^ 35, Broadway, hfew-York); Weicher (vereischt machine van 12 paardekracht en 3 man; levert 1136 K.G. vezel per dag; J. J. Weicher^ 108, Liberty Street, New-York); van Buren, Stephan, Thebaud, Lehmann (vereischt machine van 2 paardekracht en 2 man; produceert 250 K.G. vezel per dag en kost $ 325.; Ernest Lehmann, mechanical engineer, Manchester, Eng.); Bara- clough (vereischt machine van 3 paardekracht en 2 man; produ- ceert 500 K.G. vezel per dag, weegt ongeveer n ton en kost £76. ; Thos. Barraclough, 20 Bucklersbury, Londen, E. C.); Maden-, Albe Smith-, Keene en Todd. Van al deze machines schijnt de laatstgenoemde, voor onder- nemingen van niet al te groote uitgestrektheid althans, de beste te zijn. Ter beoordeeling van deze machine, die volgens actueel gedane proeven op de Bahama eilanden van 21000 a 24000 bladeren per dag van 9 werkuren afwerkte (terwijl men dacht dat dit ...”
4

“...heeft men hierop iets gevonden: op plantages van circa 40 H.A. (1000 mecatl = 42.13 H.A.) gebruikt men voor het braken van de bladeren alleen het braakrad uit de Death & Harris machine. Dit wiel, ruim 1 meter in middellijn, met een randoppervlakte van ruim 32 c.M., bij een dikte van 0.0375 M. vereischt voor beweegkracht een machine of een windmolen van li/o p.k., wordt door twee mannen of door n man en n jongen bediend en maakt per dag 9000 bladeren schoon. (K. B. 1893, No. 80). De prijs wordt door den Engelschen consul te Merida opgegeven als 625. opgezet in de fabriek (K.B. 1893, No. 80). (Aan de fabriek kost dit wiel met toe- behooren ruim 260. volgens schrijven der fabrikanten, dd. 14 April 1.1.) Naar gelang van de behoefte schaft men zich meerdere braakraderen aan en men berekent, dat n rad vereischt wordt voor elke 40 a 50 H.A. (K.B. 1887, No. 3). In Yucatan weten de inlanders met deze machine of raspador, hoe primitief zij ook zij, zeer handig om te gaan. De vezelstof, hetzij uit...”
5

“...dagloonen van arbeiders hier goed- kooper zijn. Dat het daarenboven bij elke onderneming zaak moet blijven de onkosten zoo laag mogelijk te houden, zal wel niet behoeven betoogd. En last but not least men vergete niet dat, hoe klein de winst der cultuur ook zij, zij toch altijd een opbrengst blijft, getrokken van gronden, die anders niets zouden hebben opgebracht. Het is moeielijk om van de sisal-cultuur afscheid te nemen zonder met een kort woord gewag te maken van Gouverneur Sir Ambrose Shea, den man, aan wien de Bahama-eilanden hunne sisalindustrie hebben te danken. Wat Gouverneur van Baders eens voor Curasao was, zou later Gouverneur Shea voor de Bahama-eilanden zijn. Evenals van Baders had ook hij met talrijke moeielijkheden te kampen, en evenmin als zulks het geval was met van Baders, zijn zijne verdiensten steeds en door iedereen gewaardeerd. Pogingen om een nieuwe cultuur te vestigen, merkt Dr. Morris zeer terecht op, geven veel moeite en zijn vaak kostbaar. Daar Engeland als regel zijn...”
6

“...cultures op de Bahamas: Dit kan een middel zijn om tot eene oplossing te geraken van het vraagstuk der werkeloosheid. Als wij den voorspoed en de welvaart der kolonies bevorderen, verhoogen wij tevens hun koopkracht en daardoor hun vermogen om een uitgebreiden handel met het moederland te onderhouden. (Morris Report.) De derde soort van de hier in het wild voorkomende pita is de sansevieria, op de eilanden dezer kolonie bekendonder den naam van slangenlelie (Papiementsch: jeerba sienta of jeerba di colebra). Er bestaan 10 a 12 variteiten van deze plant (K.B. 1887, No. 5), doch volgens den heer Hart hebben slechts enkele soorten waarde als vezelstofproduceerders. De hier voorkomende soort, waarvan ik genoemden heer een blad ter detemiineering zond, werd door hem gequalificeerd als sansevieria longiflora en een der beste vezelproduceerders van dit plantengeslacht genoemd. (Brief, dd. 31 Januari 11.) Uit een rapport van de heeren Ide en Christie over monsters van de verschillende sansevieria-vezels...”
7

“...overzicht in het drogen verkrijgt men soms een minder witte vezel, de zoogenaamde roode hennep, die 25 a 50 /o minder doet dan de beste vezel (K.B. 1893, No. 80). Zulke variteiten, met goede vezel vermengd, aan de markt te brengen zou natuurlijk schade doen aan een reeds gevestigde markt, om niet van een nog te etablisseeren markt te spreken. In 1897 werd op de markt te Hamburg goede vezel grif en tegen goede prijzen verkocht, doch men ondervond moeielijk- heid om balen van dubieus gehalte aan den man te brengen (Jahresbericht, 1897, L. Riebow). In Yucatan en op de Bahamas schijnt men thans ook bezig te zijn echte sisal vervalscht te...”
8

“...77 in het Papimentsch gebezigd. Echter bij de namen der week- dagen, die op n uitzondering na als hieronder zal worden vermeld, uit het Spaansch zijn overgenomen, wordt het woord dia voorgevoegd, maar uitgesproken dja-, hier worden door de samentrekking van di en a een klank gevormd, die met dien der i in het Engelsch overeenkomt. De Spaansche j wordt, in enkele gevallen, door hollandsche schrijvers van het Papimentsch door g teruggegeven. En dit nog in de laatste jaren; wij hebben voor ons liggen een blaadje, waarin het woord ejemplo (voorbeeld) gespeld wordt egeynpel In hetzelfde blad vinden wij duci (zoet, uit Spaansch dulce) geschreven, terwijl het woord in het Papimentsch is dusM. Nog wordt de j (met den hollandschen klank) gebezigd om de dubbele ll te kennen te geven. Nog in 1898 wordt ge- schreven Nos a jega voor hemos llegado (wij zijn aangekomen). De dubbele ll komt voor in vele Spaansche woorden, die in het Papimentsch zijn overgenomen, en daarvoor wordt in den regel de j (hollandsche...”
9

“...Zaterdag dja sdbra S Sabado Zondag dja dumingu S Domingo Goud oro S onveranderd Zilver plata S onveranderd Koper koper H onveranderd IJzer heru S hierro Koest froes uit H verroest Geld placa in S is placa een oud Spaansch muntstuk van lOmaravedis Goudgeld plakoro voor placa di oro Zilvergeld plak plata voor placa di plata Kopergeld plak koper voor placa di koper Zout sdlu S sal Steen piedra S onveranderd Zand santu uit het H Glas glas (de g uitgesproken als in E) Gras yerha uit het S Bloem flor S onveranderd Boon honchi H boontje Mas manshi uit H en S Oranje laraha P laranja Boom palu in S is palo hout. Bosch mondi in S is monte gebergte. Mier vruminga P. formiga Vlieg musquita S mosquito (mosca) Vlinder of kapel. barbulte P barboleta Wesp maribomba P maribombo Hagedis ragadishi S lagartijo Spin harana S arana Wurm bichi P bicho Ei webu S huevo Haan gai S gallo...”
10

“...Kalkoen calacuna uit het H Visch piscd uit S pescado Ket rda S red Koe baca S vaca Stier toro S onveranderd Ezel buricu S borrico Paard cabai S caballo Hond cach S cachorro (hondje) Kat pushi H poesje Lam lamchi H. lammetje Varken porco P onveranderd Kat djaka E jacchus? (zeker eekhoorn) Kind muchd S muchacho Man homber S hombre Vrouw moh S mujer Jongen muchd homber letterlijk kind-man Meisje muchd moh letterlijk kind-vrouw Vader tata S wordt soms tayta gebruikt Moeder mdma van mama Zoon jiu homber S hijo; letterlijk mannelijk kind Dochter jiu moh') S hij a;letterlijk vrouwelijk kind Broeder 7'uman homber uit S hermano Zuster ruman moh~) uit S hermano Oom oom even als H tanta ^ uit H tante ) of moei Tante ook mochi Peetoom padrina S padrino Peettante madiina S Tweelingen ohochi uit S morochos 1) De j wordt hier als in H uitgesproken. 2) De woorden homber en moh worden bij broeder gevoegd, om tusschen broeder en suster te onderscheiden....”
11

“...Min yaya S aya Mensch Hnde uit S gente Hoofd Cabs S cabeza Haar Cabei S cahello Oor orea S oreja Voorhoofd frenta S frente Oog toowo P olho ^ P mam Hand man { F main Neus nanishi S nariz Mond boca S onveranderd Lip leep uit het H Tong lenga S lengua Verhemelte shelu di boca (hemel van den mond) Rug lomba uit S lomo Lichaam ciirpa S cuerpo Arm brdsa S brazo Elleboog cotovelo P onveranderd Vuist moquete Dit woord beteekent in S een slag in het aangezicht Nagel huila S una Knie rudia S rodilla Voet pia S pi Hiel hielchi H hieltje Teen dede pia P dedo do pe Been wesu S hueso Brein sesu S seso Maag stoma S estmago Tand djente S diente Bloed sanger S sangre Speeksel scupi uit het S werkwoord escupir (spuwen)...”
12

“...Speld feneta P alfinete Plantage cunucu Z.-Amerik. S conuco Kar garoshi eerder uit F carrosse dan S carro Wagen shrs H sjees (tweewielig rijtuig eerder poste) dan F chaise (de Juk yuca S yugo Zadel sia S silla Meester sJion S senor (?) Bediende crid S criado Slaaf catibu S cautevo Yolk pueblu S pueblo Vreemdeling straaeru S estranjero Metselaar metsld uit H Timmerman carpint S carpintero Kuyper keiper H slecht uitgesproken Schilder verf d uit H verwer Schoolmeester meester uit H Leerling miichci di skool letterlijk kind van de school Boek buki uit H boekje Bladzijde foija P folha Pen pen H onveranderd Inkt tinto, S onveranderd. Papier pamp S papel 1) Aan het Holl. woord verf is de Spaansohe terminatie dor (laatste klinker weggelaten) gevoegd. Zoo is van hlik, blekru gevormd door toe- voeging van ero, om blikslager aan te duiden....”
13

“...trece) 14 djescuater vier (S catorce) 15 djescincu vijf (S quince) 16 djesseis als S diez y seis, en zoo vervolgens 20 binti S veinte 30 trinta S treinta. 40, 50, 60, 70, 80 en 90 als in S. Opmerkelijk is het dat hij de min ontwikkelden mater h binti voor 80, en mater b binti m diez voor 90 gezegd wordt als F quatre vingt enz. 100 is shn i) uit S cien. 1000 is ynil als S. Eerste prom S primero in zuiver Papimentsch zegt men voor tweede, derde enz. di dos, di tres enz. letterlijk van twee (voor tweede) van drie ( derde) middenste is di meimein P myo (herhaald) laatste is de latste uit H. Een korte lijst van de WERKWOORDEN, zoo als die in de volkstaal, meest allen uit het Spaansch overgenomen, gebezigd worden, meenen wij in deze bijdrage te moeten opnemen. 1) Gewoonlijk op S wijze gespeld. Wij stellen shn om de uitspraak aan te wijzen....”
14

“...de Curagaosche volkstaal, laten wij hier volgen een SAMENSPRAAK. Goeden dag Hoe gaat het? Zeer goed Niet heel wel Ik dank u Hoe is uw broeder? Hij is wel Maar mijn zuster is ongesteld Het spijt me Neem plaats t Wordt mijn tijd om weg te gaan Wie klopt aan de deur? t Is een vriend. Maak open Ik wist niet dat U het was Kom binnen Hoe laat is het? t Is acht uur Hoe blijft gij zoo laat te bed? Bon dia Com bai Mashd bon No muchu bon Danki Combai bo ruman homber ? B ta bon di sal Ma mi ruman moh ta malu Ta dul mi Sintel Ta mi ora di bai Ta ken ta bati na porta? Ta un amigu; habre porta Mi no tabata sdbi ku ta bo JDrentd Cuant or ta wor? Ta ocho'r voor ocho ora Ta com bo ta quedd asina tantu na cama?...”
15

“...Lamtd (Sp. Levantate.) Lagd nos sali huntu Nos mest alrrmsd Pam ku kshi Bo sa papia papiamentu? No muchu Lo mi k sin {sina ineengetrokken) Ta lih (licht) si bo sd (voor sdhi) spano Si d, ta trabau {trabau is werk = moeite = moeilijk.) Mi sa algun palabra Aqui un kende mest por papi (voor papia .) Pen cuantu tem lo mi por sdbi ? Hos, tres luna Ma bo mest practica. Bo no mest tin miedu Pa.pict nurnd Bon malu^ manera bo por Gom td ku tm ? Weer ta bon Aicacero lo no ca Shelu td cld Ayera taba tin tem di awa Bam keiru {Bam is uit S vamonos) {Keiru uit H kuieren) Ku muchu giistu...”
16

“...112 . 30 man naar St. Martin zond, om op cle erkenning van de rechten der Franschen aan te dringen. La Tour droeg aan Thomas voor, dat de Franschen, na de Spanjaarden, in 162-5 het eerst van St. Martin hezit hadden genomen en dat de Poincy, volgens het patent aan hem verleend behalve van St. Kitts, St. Croix en St. Barths (St. Bartholomeus), ook Heer van St. Martin was, zoodat eigenlijk het geheele eiland den Franschen toebehoorde, waarom er dan ook geen bezwaar kon bestaan tegen den eisch om hen in het bezit te stellen van het gedeelte, dat hun in 1640 was toegewezen. Thomas bracht hiertegen in, dat het eiland, na door de Franschen omstreeks 1629 vrij- willig te zijn verlaten, door de Hollanders was in bezit genomen, zoodat het eiland hun rechtmatig toekwan, terwijl de over- eenkomst, in 1640 gesloten, niet als een geldig verdrag kon worden aangemerkt, daar beide partijen gehandeld hadden zonder machtiging hunner regeeringen. La Tour moest dus onverrichter zake naar St. Kitts terugkeeren...”
17

“...124 van 600 man werd aan wal gezet en de stad en het fort van af de re gebombardeerd. Na enkele dagen waren de Engelschen genoodzaakt te capituleeren en gaven zij het eiland over, onder beding van vrijen aftocht naar St. Kitts. De onzen hadden bij deze gelegenheid bijna geen verliezen te betreuren, behalve in den persoon van kapitein Auske Fokkes^ die met de man- schap geland was en, door te groeten yver verhit, het slacht- offer van het klimaat werd. De buit, die den vlootvoogden in handen viel, was daarentegen ,.zeer aanzienlijk en bestond, onder anderen, uit 19 stukken geschut, 200 slaven en een menigte suiker. Bij deze verovering hadden de vlootvoogden echter het verdriet te moeten ondervinden, dat de Nedeiiandsche kolonisten den Engelschen in de verdediging van het eiland behulpzaam waren. Of dit geschiedde door pressie van Engelsche zijde, uit sympathie voor het Engelsch bestuur of uit vrees voor hetzelve men kon er toch op rekenen dat de Engelschen na het vertrek van de Hollandsche...”
18

“...de Eepubliek en Engeland, lustte hij te Curacao zijn schip voor deze onderne- ming uit, daar hij vernomen had, dat de Hollanders van het eiland door de Engelschen -werden mishandeld. Op een nacht op de reede van St. Eustatius ten anker gekomen, landde hij met 12 man. Door de wacht aan de baai aangeroepen, ant- woordde Reyning^ dat hij kapitein Morus van Jamaica was, gekomen om Jan Erasmus Reyning in handen te krijgen, die vermoed werd op het eiland te zijn, waarop de wacht ant- woordde, dat dat geen gemakkelijk werk zou zijn, alzoo die vogel niet ligt te vangen was. Aldus sprekende naderbij ge- komen, viel Reyning plotseling de wacht aan en nam haar gevangen, waarna nog eenigen van zijne manschap landden. Ten getale van 30 man beklom deze troep nu in alle stilte den berg, waarop het fort lag, dat eveneens werd overrompeld. Nadat de Engelsche Gouverneur aan Reyning echter mededee- ling had gedaan van het sluiten van den vrede, bood de kapitein zijne verontschuldigingen aan en vertrok weder...”
19

“...127 een schadevergoeding, doch de Fransche bevelhebber weigerde hardnekkig aan deze eischen te voldoen, waarop Binckes 500 man aan wal zette, onder bevel van Reyning^ om het eiland gewapenderhand te nemen. Aan wal gekomen, bevond de Commandeur dat de Fran- ,,schen zich achter een hooge en steile borstwering hadden verschanst, tot welke de toegang door de bijliggende bergen en een zeker water zeer moeielijk was. Hij oordeelde het echter, tot handhaving van de eer der wapenen van den Staat, plicht, het eenmaal begonnen werk niet op te geven, maar de borstwering, het kostte wat het wilde, met geweld te moeten innemen. Te dien einde liet hij, gedurende den nacht, eene scheepsboot en drie sloepen een eind weg over land dragen en in het vermelde water brengen, waarmede hij zijn volk tot in de nabijheid der borstwering deed overvoeren. Met het aanbreken van den dag begon men de vijandelijke verschansing uit het kanon te beschieten, hetgeen door de Franschen op dezelfde wijs beantwoord werd. Dit...”
20

“...eiland aandeden, te doen eerbiedigen. A Het was Binckes mogen gelukken hij tijds te Tobago aan te komen om daar het Fransche eskader onder admiraal d'Estres te noodzaken van de verovering van dat eiland af te zien. In Kovemher van hetzelfde jaar (1677) hernieuwde dK-sire'es echter zijn operaties tegen het eiland en ditmaal met heter gevolg. Een hom, die in het kruithuis terecht kwam, deed dit in de lucht vhegen, door welk ongeluk Binckes en de meeste Hol- landsche officieren, benevens een 300 man, werden gedood, waarna het Hollandsch eskader totaal werd geslagen (12 Dec. 1677). DEstres stevende nu ook naar St. Eustatius, dat hem door de Engelschen, die het bezet hielden, werd overgegeven, doch hij den vrede van Nijmegen (1678) werd het eiland weder aan de Republiek gerestitueerd. Gedurende een tiental jaren bleef St. Eustatius nu van vijandelijke aanvallen verschoond. In 1689 echter brak tusschen Engeland en Frankrijk de oorlog opnieuw uit, de Republiek werd daarin meegesleept en de korte...”