1 |
|
“...companja S. Sacrameutoe.
Ki cordamentoe celestial a drenta
den es alma pra cada bez koe el
tabata mira respectuosamente es sa-
cerdote, koe tabata carga Besus ri
ba su coerazon !
Tata, el a puntra co un tono
gracioso, ki dia mi por haci mi
promer S. Comunion ? Ya mi a reza
nopi bez pa esai.
Tene un poco paciencia ainda,
mi jioe, e misionero a responds i
el a sigui su camina rezando na
silencio.
No a dura largoe, koe el tabata
strobA atrobe den su oracion. ma
awor pa un boroto terribel, koe ta-
bata sali for di mondi. El a hiza
su wowo, algun salbahe maldicio
nando a boela su dilanti. Kico 1e
haci awor ? Pa hui no ta cos di
pensa. Entregle ? Ma su bista an
siosa ta cai riba mucha sin defen
sa, koe bon spantA tabata tenle
duroe. Ya es ealbahenan a rondon
i un di nan a grita : Nos ta busca
es Pader blancce, koe ta bin predica
un religion stranjo aki. Ta bo podi-
ser ta es miserabel ?
Ta mi, es sacerdote a bisa su-
mecido manera su Mastro dibino,
koe a pon boluntariamente den po
der di su...”
|
|
2 |
|
“...Anja 2.
Mum. 3.
ALA BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
4 Febr.
ALA BLANCA TA SALI
CADA DOS SEMAN.
1014
IMPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
SAN TARCISIO
Promer Martir dj SSmo. Sacramento.
L
historia di S. Taiciaio a socede
ya foi hopi, mash. bopi anja caba.
Tabata den es terapoe tristoe ai,
koe emperadoroan pagano di Roma
tabata trata di caba coe toer cris-
tianuan. Ninguu bende, koe tabata
moeostr catlico publicaineufce, no
tabata sigur di su bida mas. Chal-
kier dia koe sold&nan 6 empleado-
nan di emperador a banja sabi esai,
nan tabata coh preso i acaso e
tabata keda fiel i constante den su
kerementoe, nan tabata torment di
mas cruelmente. Caba nan tabata
mat i tira su curpa afor.
Boso ta comprende, koe cristian*
nan tabata sconde nan curpa cuan-
toe koe nan tabata por numa. Nan
a busca un refugio den e gangtjinan
scur i pert, kon nan a coba bao
di tera i koe nan tabata dera nan
mortonan adn. Camina e gangtji-
nan tabata mas anchoe i tabata
forma manera un kamer, nan a tra-
ba un altar. Ai...”
|
|
3 |
|
“...CULTO CATOLICO.
Ya bopi dia caba, mi amiguitonan,
dos a larga di splica boso e ceremoni-
anan boenita di nos religion catolica.
Awe dos ta coeminza atrobe, pa-
sobra mas bon dos ta comprende
toer loke dos ta mira na misa,
coe mas taotoe debocion i ateocion
lo dos asisti.
Tin bopi beode mi ta spera koe
deo di boso lo do tio ai ao koe ta
iota fada nao mash. taotoe na misa.
Nan ta bini misa, si, pasobra nan
mester, pasobra Sta. Iglesia kier pa
nan bini, ma kico nan ta bin haci
na misa, nan mes do por bisa. Ki
co ta socede na misa, ta manera
nan do ta comprende Dada di toer
esai. Fada nan ta fada nan mes
i otro hende i ta stroba nan den
Dan debocion. I ora porfin nan ta
tende Pader ta papia palabra: ,. Ite
mism est", un suspiro di ,,Danki Dios
koe cos a caba ta sali foi Dan
coerazon, i nan ta sali mas pronto
posibel, manera si nan kier scapa
nan cnrpa di un peligro grandi. Asi
na, mi amiguitonan, boso no mes
ter ta, asina boso no mester baci.
Si toer es hendenan, koe ta baci
asina, lo comprende...”
|
|
4 |
|
“...bata mira para nan dilanti, meimei
di tronconnan, murajanan trabA di
piedra mashA grandi, i maske com
kibrA koe nan tabata, grandioso i
fuerte ainda.
Ata, maestro e hoben dici na
un tono, koe tabata moenstra su
contentoe. I su maestro tabata cam-
na pasa rond e murajanan kibrA sin
papia nada.
Nan mester a tabata un dia un
edificio grandioso, pasobra ni poder
di hende ni di tempos no por a turn-
ba su murajanan poderoso. Sola
mente dak, parti di mas altoe di
toren, i portanan tabata toer kibrA,
Ya foi hopi dia caba nan mester a
larga e lugar, pasobra jerba i hasta
troncon altoe tabata crece meimei dj
ruinanan. PAbaranan a traha nan
neshi aidn i tabata boela afor bao
di gritamentoe ansioso. Ora nan a
drenta e porta kibrA, di ripiente un
binar a boela sali afor huntoe coe
su jioe.
Paden e tabata mas mehor ainda,
koe e tabata moenstra pafor. Di-
ferente cuarto, toer trahA na piedra,
a keda bon; portanan i otro cos di
paloe sol a disparce.
Ta kico ta paree bo, maestro?
e hoben a puntra portin...”
|
|
5 |
|
“...Riba un piedra denter
di muraja candela tabata cende ca-
ba, un monton di paloe tabata pa-
ra banda di dj.
Pronto nan a asa e carni i taba-
ta come coe smaak, mientras nan
tabata kita nan sed coe awa for di
fuente aibanda.
IJ. PeQ JBosqtie.
Su manece ora solo a sali caba
riba corona di paloenan, e habitan-
ts nobo dj castiljo, tabata ya toer
ocupd. Despues koe e hefe balen te
dj famia misteriosa a tira un bista
di orguljo riba su jioenan, koe ta-
bata na sonjo ainda, el a sali coe
arma na m&n pa conoce su tereno
di jaagmentoe, pasobra di jaagmen-
toe e tabata biba, esai tabata su
nico trabao i placer. 1 ora el a
bolbe cas anochi, su dos criar a dre-
cha ya hopi cos caba. Bao di un
bveda di piedra nan a hanja un
forno, koe nan a drecha coe poco
trabao. E forno por a sirbi awor
pa coeshina coeminda, ma tambe pa
cajenta nan curpa den tem di frioe.
Den e mes cuarto grandi tabatin un
lugar di droemi pa e tata i su dos
jioe, mientras e dos oriar tabata
droemi na tro banda dj mes cuar-
to. E tata...”
|
|
6 |
|
“...i su criarnan a hui bai foi e tera di Sa-
honia, koe su pueblo soberbe tabata haci freate ya hopi anja caba,
coe resisteucia constante i animo semper fresco, na e poder creciente
di emperador Carlo Magno i na religion catolica. Na anja 773 Carlo
a coeminza gera; despues koe el bati e Sahonnan balente i duroe den
diferente batalja, porfin el a logra di soemete nan na su poder.
Nan, hefe, jam Wittekind, buntoe coe miles di su soldnan balente,
a ricibi Sacramentoe di Bautismo i su tera mes a keda abrf pa apostelnan
di religion cristian, koe a pasa rondea toer camina, pa sinja i batiza
bende.
Ma Carlo tabata sabi mash bon, koe ta forz sol nan a soemete nan.
Pesai pa kita toer ocasion di lamanta di nobo, el a saca un gran nu-
mero di bombernan nobel, koe a moenstra nan mas obstiqd, foi nan
pais, mientras ya tres anja pas. el manda mata hopi di nan. Un otro
tera, den di e rionan di Rhin i Main, oenda ya foi hopi anja religion
cristian i coestumbernan cristian tabata reina, el a abri pa edestera-...”
|
|
7 |
|
“...sali foi bu ca-
. sita i di bai foi un oenucoe te na otro pe bueca su earner i forta-
lece nan den nan f. Pero loke Wolfert a busca, e no a alcanza: es
ereraita a keda. biba den es bosque. Por a cost hopi trabao i sacri-
flcio, ma e tabata incansabel den su oftcio sublime. E tabata predica
f na bu fielnan plamd i tabata doena nan Santoe Sacramentoenan,.
apesar di toer strobamentoe.
Diez aDja caba Wolfert a domina den es tera Su jioenao a crece
te hobennan balente di dieztres i diez siete anja. Ya foi chikitoe nan
tabata sinja jaagmentoe i uso di arma. Dankmar, balente i biboe, ta-
bata moenstr digno di su tata. E tabata gusta di busca osonan den
nan cueba, i di haci frenta na e forza terribel di toronan brutoe, koe
den nan rabia tabata bin corre riba dj, confiando riba su lihereza sol.
Ma e malcontentoe i melancolia di su tata e no tabatin.^ Coe wowo
contentoe i algre e tabata mira den mundoe i den porvenir.
Su roeman mas hoben, Winfred, al contrario, tfibata mas ketoe i suave
i menos...”
|
|
8 |
|
“...A BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
I April
ALA BLANCA TA SA LI
CADA DOS SEMAN.
1014
/IV
IMPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
UN HOBEJN BALENTE.
Na an ja 257 emperador Valeriano a coeminza un poersiguicion cruel
contra cristiannan. Den di martirnan, koe a moeri durante di es poer-
siguicion, tabata un hoben jama Cirilo, koe lo mi conta su historia. Su ma-
yor tabata den di mas ricoe i nobel di e stad Cesarea. Maske nan ta-
bata pagano, Cirilo tabatin felicidad grandi di conoce religion berdade-
ra, ya foi fhikitoe, i di ricibi Sacramento di Bautismo.
Kende a sinj, nos no s. Pero esai ta sigur, koe semper e tabatin
e dusbi Nomber di Hesus den su boca, i koe e tabata jama e mes Cris-
tian, promer koe su mayor por a sospecha, koe e tabata sabi algo di
Cristianismo. Pesai nan tabata mash admir di su wega stranjo, koe
nan tabata mira pa un oapricho di mucha, ma koe Cirilo mes tabata
mira pa cos masba, serio. Di nada e tabata papia asina tantoe sino di
su deseo pa honra Cristoe. 1 deu esai e tabata...”
|
|
9 |
|
“... com e gran Dios
i Criador di mundoe a manda su unicoe Jioe for di cieloe, pa E libra
hende di picar i morto; com Hesu Cristoe, e Jioe di Paz, a bira nos
Salbador; com Esaki tabata predica, ta kende den di heronan di mun-
doe, tabata gust mas tantoe, es decir, nan, koe ta pober i humilde di
coerazon, i koe pa nan e bida eterna lo ta un dia den es paradijs boe-
nita di cieloe.
El a tende tambe com e mes Salbador pa amor di hende i pa con*
firma su dctrina dibina, kier a sufri bofon i desprecio, ya a moeri mes
un morto cruel i berguenzoso na cruz; com, clabfi na cruz, el a reza
ainda pa su enemigoenan, digiendo: ,.Mi Tata, pordona nan, pasobra
nan no sA kico nan ta haci! Com El a triunfa riba morto i com di
tres dia El a lamanta gloriosamente for di graf; com awor morto a
perde su poder i su spantoe pa toer esnan, koe ta sigui Cristoe, como
un dia El lo jama nan den triunfo for di prison di morto, pa hiba nan
den reino di bida eterna. Com porfin, ora El a cumpli coe su mision.
El a subl na...”
|
|
10 |
|
“...Anja 2.
Mum. 8.
ALJ L BLA] NCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
15 April ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1014
Imprlml na Imprenta dl Vlcarlato.
HE8U8 A RESUOITA.
/jfygs-sste
K
mmmm
mmm&m.
Scuridad di anochi tabata kita poco-poca pa briljo dushi di dia
nobo. Tabata proroer dia di seman. Ya tres dia curpa santoe di Hesus
tabata droemi den sepulcro, frio i sin bida. Di reoiente iin splendor ce-
lestial a jena e sepulcro scur. Hesua a latnanfca for di morto, glorio-
samente, pa no raoeri
mas. Su alma a bolbe
for di limbo, oenda el
a bai consola e alma
bustoenan, koe taba'
ta warda ai ora di
nan redencion, i a
drenta trobe den su
curpa. Hesus a la-
manta jen di gloria
i mahestad, coe un
boeniteza, koe tabata
combini na Jioe di
Dios,
Mira com Hesus a
troca. Toer senjal dj
sufrimentoe i hu tuil.
jacion, koe EI a wan-
ta deo ltimo dia di
su bida, a disparce.
E heridanan santoe
sol den su manoe, pia i costfa a keda, ma briljante di un boeniteza
dibina. Manera El a lamanta for di morto pa su...”
|
|
11 |
|
“...tabata corda trobe nan huimentoe foi nan patria i nan ta-
bata papia ketoe-ketoe, Dankmar, al contrario, koe no tabata s. nada
di miedoe, tabata sinti den e mes un lucha den su odio contra Fran-
conan i su speranza biboe di mira e gran Carlos den toer su mahes-
tad. Winfred tambe tabata desea ardientemente di mira e dominador
di mundoe, ma mas grandi koe es deseo tabata su miedoe, koe es em-
perador podeioso lo saca un sentencia severo riba su tata.
Wolfert sol, e homber brptoe i scur, a flea ketoe. Ya foi ora el a
mira e nuncio di emperador, pensamentoe a djrent di hui bai. Ma el a
bira calmo i el a corda, koe el no por a hui. Emperador Carlos ^no
por a baj toer camina ? I caba, com lo e por sigura pa su dos jioe
posesiou dj biennan, koe el a gana pa trabao di tantoe anja ? Pa el
mes, el tabata prefera di hui, ma e pensamen toe, koe anto Dankmar
i Winfred lo mester roudea tera comb pididor di limosna, tabata ten
atras. Pa nan motiboe lo e baha su cabez soberbe, cuantoe koe mester.
Lo e pidi...”
|
|
12 |
|
“...e dos hobeo ai. Principal-
mente nan bistir stranjo tabata hala nan atencion. Pasobra Alemannan
tabata carga bistir largoe di lana of katoena, koe nan muher ijioena
a traha i pinta mash, boenita. Pa tempoe mas frio nan tabatin un
cueroe di earner i homber mas nobel un cuero di lobo. Pero Wolfert
i su dos jioe tabatin un cueroe di bestia sol, koe Gero i Eckbert a
traha na bistir. Winfred tabata sinti spant, ora e tabata mira
tantoe wowo fih riba dj. Ma Dankmar tabata mira rond di dj, sin
miedoe, ya coe desprecio mes.
Pronto un otro cos a hala atencion di hende for di nan. Un sonido
mash boenita, koe e hoben Sahonnan no a tende nunca, tabata reso-
na di goipi den laria. No tabata paree e tocamentoe di trompet; e sona-
mentoe tabata mas duroe i boenita. Manera si un forza misteriosa taba-
ta sali for di es tono, mas parti di hende a coeminza reza i hopi a
cai na rodia.
Winfred a puntra un di es hendenan, ta kic e sono tabata nifica.
Esai ta e klok nobo, koe emperador a doena nos kapel, el tabata...”
|
|
13 |
|
“...WWtMMi
mmm
mmm
MBm
" tfS-iiS T.iTli r'rT
pa su curpa, koe tabata hal, ma mas tantoe e kier a scapa su tata
di un crimen terribel. El a disparce den mondi, mieDtras e Sahon, koe
apena por a d omina e mes, a drenta su castiljo.
Asina scur, asina comnovf, asina brutoe Eckbert no a mira su maes-
tro ni den hopi anja. Ma e no a risca di puntra kico a socede: podi.
ser lo a cost su bida. Wolfert a keda sol, jen, di scuridad 1 desapunto.
pc, Uq sorpresa.
Winfred a bai na casita dj eremita Walderic. Ya promer koe el a...”
|
|
14 |
|
“...tabatin
boeki ainda, manera nos tin awor. Toer boeki koe tabatin, mester a
scirbi nan, un pa un, loke tabata pidi hopi tempoe i trabao. Pes mo-
tiboe un boeki tabata un cos di hopi balor. '
Caba Winfred a saca hopi boeki mas, koe su roemannan a doep,
den di cual tabatin boeki di Testament i algun otro mas, tin bez dor-
n coe prentji boenita, koe padernan di San Gallen a pinta. Wilderic
tabata mash admir di toer es cos precioso. Nunca el a corda koe
nan por a traha cosnan asina na combento I como ya foi hopi _an-
ja, foi dia el a kita scool, e no a mira otro boeki sino su boeki di
reza sol, el a pidi Winfred di splik toer e cosnan ai, koe tabata skir
bf aiden. Coe mash gustoe Winfred a priminti esai. I awor, Wal-
deric dici, bam sinta come poco, mi roeman, i goza di loke Bon Dios
ta doena nos.
Un rato ainda. Walderic, juda ini kita carga foi boericoe; m a
trece un cos mash. mash boenita ainda pa bo Winfred dici, mien-
tras su cara tabata lombra di legria i satisfaceion.
---------------------...”
|
|
15 |
|
“...den un enve-
lop; ta bon asina, Pader?
Un mucha koe ta gusta mash, di bira un bon jioe di la Birgen
ta .manda pa Ala Blanca un historia na honor di e bon Mama Nos
ta spera koe Pader lo ta asina bon di doena na toer un lugar den
nos blaadji tan gust.
Ricibi, muy rvrende Pader nos gradicimiento i siguranza koe toer
ta fiel amiganan di Ala Blanca.
Josefa Arnemann. Roodeweg No 6. Curagao 15 'Mei 1914.
Mi Amiguitonan.
Mi ta mash, contentoe koe e charada di premio a cai tantoe na
boso gustoe. Ma haja ya hopi solucion i mi ta spera hopi mas ainda.
Lastima, koe mi no por dqena toer un prijs boenita. Esai lo mi
kier a haci coe mash gustoe, pero boso ta comprende, koe ta por mes
mi no por haci esai. Toch esai no mester haci boso perde animo. Manda
toer resultado di boso trabao. Maske kizas e biaha aki bo ta keda sin
haja premio, por ta koe te otro biaha boso ta haja mehor suerte. Mi
ta spera koe e biaha lo jega pronto. Animo!
Mi ta mash contentoe, koe mucha muhernan tamb ta coeminza
manda charada...”
|
|
16 |
|
“...e mucha homber, koe Eckbert a toe'
ma na su sirbishi, i koe tabata un discipel fiel di Walderic.
Tempos di calor a pasa i tempos di frioe a bini. Tera i paloenan
tabata toer tapA coe niebe, asina tantoe, koe mashA poco hende numa
por a bini misa, pa tende predicashi di Walderic. Walderic mes no
por a sali pa motiboe di tantoe niebe koe a cai i toer cos tabata ma-
nera morto. Na dia di Pftscu di Naeementoe poco hende a bini misa.
Den di nan tabatin tarnbe e mucha homber di castiljo di Huno, koe
ya algun dia Domingo a falta. E tabata keha koe niebe a cai asina
duroe, koe ta por mes e no por a bini. Awe tampoco, na e fiesta gran-
di, lo e no a risca di bini, si e no tabatin di trece un respond^ ur-
gente i importante. Wolfert tabata maloe, bopi maloe mes. Eckbert
tabata cuid. E mes no a mir, ma foi cara serio di Eckbert el a haja
sabi, koe su maestro no tabata muchoe bon.
Awor tabata ora pues, koe e jioe lo bai cerca su tatai Asina solem-
nidad di Pascu a caba, Winfred a cohe catnina huntoe...”
|
|
17 |
|
“...nos Cesar di poersigui inocentenan ? Pakico bo a kita su jioe
stim, Constantino for di djle i a priva e tata desgraciado di es com
suelo di mira su jioe na su banda ? 0 Constantino nobel! mara bo
tabata aki pa juda bo tata i pa kit di no haci e cos ai, koe lo no
keda sin resultadonan fatal ?
Boso ta comprende, mi lezador chikitoenan. Com Cristiannan a pasa
es anochi ai ? cuantoe nan a reza i papia coe o troste koe ora a jega,
koe nan mester a bisa kico nan a dicidi.
Nan no tabatin hopi di warda.
Ya porta di sala di husticia ta abrf. Constancio a drenta i a cai
sinta riba su trono. Despues koe el a tira riba toer presente un mi-
rada serio, el a manda jama toer koe kier keda filel na nan keremen-
toe i koe ta ninga di adora diosnan di imperio. Toer a drenta i a
bin para dilanti di Constancio. Un di nan, un hoben mashd boenita
i balente, a bai adilanti te na pia di trono i dici na un tono solem :
Cesar, mi huramentoe militar ta obliga mi di sirbi bo ; pesai bo
por dispone riba mi braza i riba...”
|
|
18 |
|
“...enfermedad a econcili
coe su jioe Winfred, i com Winfred a instiui den religion cristian.
Eb otro jioe di Wolfert, jamd Dankmar, a ban ja di emperadoi Carlos
recompense di su balenteria i> a banja peimiso pe bai bisbita su
tata na castiljo di Hunonan.) '
Sa sigiente dia caba el a sali foi Aken. E no tabata haci cuenta
mas dj fiestanan, koe nan tabata celebra aja; su unico deseo tabata
di mira su tata i su* roeman, koe e no a naira mas foi dia el a
drenta combento.
Ora e tabatin e ciudad di Aken ya leuw tras di su lomba i koe el
a jega na tera di Alemaonan, miedoe a drenta su coerazon, si su tata
lo kier reconocle ainda, awr koe el a bira cristian i un cabaliero
di Carlo Maguo.
, Mientras speranza i miedoe tabata bringa coe otro den su coerazon,
el a jega porfin na e tera, oeuda su tata tabata biba. Esai tabata
e mondinan ainda, oenda el a pasa su hubentud. Ma ki brutoe 1
tristoe toer esai tabata parcle, awor koe e tabata coestumbrA di
pasa su dianan den ciudadnan grandi di Galia i Alemania...”
|
|
19 |
|
“...sali jaag. E tabata pen-
sa riba porvenir, e tabata corda ta kico lo pas. Ma toer mainta
koe e tabata pros tern A na kapel di Walderic, e tabata ofrec suci-
dao na Dios i tabata pone toer su speranza riba djE.
Ya fojanan tabata cai foi paloenan; ya mal tempoenan tabata
nuncia binimentoe di tempoe di frioe. Dankmar tabata sinti conten-
toe, koe porfln el por a bolbe na Aken pa mira su emperador. Un
biaba mas lo e bolbe na Alemania i anto su tata bieuw lo bai coene
na e tera boenita koe emperador a doen. E no tabata sospeeba koe
Providencia Dibina lo bin stroba su propsitonan.
Un dia koe Dankmar a lamanta foi sonjo, el a baja Wolfert ta
droemi ainda, contra su coestumber. Com el a spanta ora l a hanja
su tata bieuw coe cajentura fuerte. Bleek i frioe e tabata droemi abao
na su cama. Ya algun dia el a sinti mash, cans.
Ta e mes cajentura maloe koe dos anja pas, a bib te na kan-
'toe di graf Eckbert tabata keba. Oracion di Winfred a saca mal
spiritunan es ora ai, ma awor nan a bolbe.
- Toer sust...”
|
|
20 |
|
“...181
e bieuw di bini aki den. Nos ta sinja e lora ai toer dia di bisa s Mara
e muher bieuw aki por moeri I I shon Marie, koe ta un hende asina
miedoso, tendiendo e palabranan ai, lo no boeta su pia nunca mas
aki den. . . . .
Aeina papi, asina hacf. Mes ora nan a coeminza sinia e lora di
papia e palabranan koe e kokki a bisa, i como e lora tabata un bes-
tia spiertoe, ya di tres dia caba e tabata sabi su famoso discurso
lor di cabez. ' , . , .. ..
Di cuator dia shon Marie, no sospechando nada maloe, kier a bai
den cushina manera tabata su costumber. Pero e lora, mirando shon
Marie i, keriendo koe lo el contenta su shon coe e palabranan nobo
koe e criarnan a sinj, a coeminza grita haciendo un gr&n babl:
Mara e muher bieuw aki por moeri! dos tres bez tras di otro.
Shon Marie, tendiendo loke e lora tabata grita, a keda morto spant.
i mashfi rabid, Indign e ta sali lih for di cushina i ta bai den sala,
mientra su criarnan ta bari chikf-chikf tras di su lomba.
Despues di loke a pas coe su lora...”
|
|