1 |
 |
“...Soeur, koe lo tin
bondad di manda nan na coemin-
zamentoe di anja nobo. Despensa
nos reverende Pader, si tin algun
blaadtji acerca koe ta poco sushi.
Otro anja lo mi keda mas pru-
dente. Soeur a conseha mucha-
nan koe ta kita scool, di sigui
leza Ala Blanca, i fuera algun,
koe ta bai foi tera koe ta bai
biba na coenucoe, toer ta keda aden.
Awor Pader, mi no sft nada mas;
mi ta spera koe Pader lo no rabia,
koe ml no a scirbi mas boenita.
Tata i Mama ta manda coemin-
damentoe beleefd pa Pader i tambe
Leonita Lam per.
Otrabanda 30 Nov. 1913
Frank Steeg No 1....”
|
|
2 |
 |
“...un carson nobo.
mm
1. Toer hend i cas ta gusta eshon.
Bromando coe promr carson.
5. Su panja toer.ta na pintura
Di lodo Esta un mal flgura.
M m
jmm
w£yrii
1
2. Su bon mamachi la spirt
Di tene bon cuidao coen.
6. Nan toer ta hari, ta bfon
Di boeniteza dje carson.
(mm
wm
* sTfj
%B
Wm
3. Su papa ta bis mescos
No bai den cajanan mahos.
4. Su banidad i bromamentoe
A hinca Cai den bon tormentoe.
7. Cachr ta traba un bon buracoe
Den panja nobo dje macacoe.
8. Macacoe awor ta subi paloe
Esai tambe ta sali maloe.
WLm...”
|
|
3 |
 |
“... r. Hasseimeiyer
5. Kende por scirbi Amsterdam coe 7 letter ? a servage
6. Kico ta carga corona i el no ta rey, scama sin koe
el ta piscar ? Manuel Palm
7. n tata, mama i dos jioe mester pasa un rioe anchoe, i
no tin un otro judanza. sino un ponchi koe no por carga
mas koe 150 liber. Pero e tata. i mama ta pisa cada un
150 liber i cada jioe 50 libr. E ponchi sol no por pasa
e rioe. Com e famia mester haci, pa nan toer gana na e
otro banda? Johan Pletera
8. Mi promer ta un bladchi, mi segundo tambe ta un
bladchi. Ta kiCO mi ta ? Hose Fundador
9 Pensa un numero di tres cijfer, di e mes cijfer bo
mester cambia promer i e ultimo coe otro, pa ehemplo si
bo promer cijfer pensa tabata 691 e di dos ta anto 196....”
|
|
4 |
 |
“...8
Ma percura bon bo no toema e mes numero, ma un otro
basta koe ta di tres cijfer. Bon, awor.bb ta kita e mas
chikitoe for di mas grandi. Di es sobra di e som mester
cambia tambe e promer i e ultimo numero. Anto dos dife-
rente numero, esta e sobra i e otro numero cambia bo mester
conta huntoe. Bon. Sin mi sabi cual numero cada mucha
a pensa, toch lo mi bisa otro siman na cada un kico ta pro-
ducto di su ultimo som.
- Rectecclon
10. Ki sorto di bela ta cende mas largoe (si toer dos ta
na principio mes largoe) bela di was di altar, of bela di
permacet? Redaccion
UN KENSHI
Kende por corta un buracoe aaina grani den un tarheta postal, koe
el poi pasa su cabez den dj ?
J^olixcioii.
Bo ta cohe un carta postal usa, un carta di baraha tambe
por sirbi. Marca coe potlood un streepi a-b i corta e streepi
a-b coe sambechi, mescos koe e figura l ta munstra :
Fig. 1.
a ..... ----------------- b
Despues bo ta dbla henter e tarheta riba e streepi a-b
corta. Caba bo ta marca coe potlood un cantidad di...”
|
|
5 |
 |
“...Entregle ? Ma su bista an
siosa ta cai riba mucha sin defen
sa, koe bon spantA tabata tenle
duroe. Ya es ealbahenan a rondon
i un di nan a grita : Nos ta busca
es Pader blancce, koe ta bin predica
un religion stranjo aki. Ta bo podi-
ser ta es miserabel ?
Ta mi, es sacerdote a bisa su-
mecido manera su Mastro dibino,
koe a pon boluntariamente den po
der di su enemigoenan i toer tabata
grita jeu di furia infernal: Ual
mata Dal mata I
Samo chikitoe a coeminza grita
mas duroe koe es hendenan : Tata!
mi tambe kier moeri cue Pader 1
Coe rabia un di es troepa a ranca
mucha i pusha su sabla den es
pechoe inocente. Anto el a cohe tira
mucha agonizante un banda, i el
a bai cerca su otro companjeronan,
koe tabata hubila di alegrfa, paso-
bra un di nan a dal es sacerdote
nn moketa riba su cabez, koe el a
cai casi morto na suela.
Bao di es hbilo, es* b&rbaronan
a sigui bai mas leuw, contentoe, koe
portin nan por a refresca nan ven-
ganza.
* #
Apesar di e maltrato cruel, e dos
victima no tabata morto ainda...”
|
|
6 |
 |
“...Isaac Ringeling, Botersteeg;
Camilio Servage, Coral Specht;
P. Armando Simon, Monteverde;
Hiplito Danchi
id. di school di Soeur:
Helena Medeman, Coronet;
Leonie Sitores.
Na Otrabanda di school di Frater:
Rudolfo .Vlbertus, G. v. Uytrecht.
id di sehool di Soeurnan:
Leonita Lamper, Franksteeg N. 1.
Ros i Haseth, Breede straat 49,
Constancia Mendez, GangtjiLoos 9,
Oionisia Martis, Roode SVeg 12.
Redactor a manda caba e boeki, boenita cuadernfi, pa toer e ami*
guitonan, i ta spera, koe el a jega tambe den nan poder, koe nan
a keda mashA contentoe coen. Adios !...”
|
|
7 |
 |
“...tristeza, i sacer-
dote tabata papia coe nan palabra
di consuelo i animaclon.
Te dia di aw cristiannan ta ve-
oera na Roma e lugarnan santoe,
jam& Oatacomba i nan ta baba den
di nan coe masb respet, pasobra
nan ta pone nos corda riba e pro.
mer martirnan di Cristianismo, koe
ta der aja i koe ta warda aja e dia
grandi di nan resurreccion gloriosa.
Den toer e Catacombanan, koe ta
b$nja na Roma, e di 8 Oalisto ta di
mas renombri, pasobra diez Papa
ta der. aiden. Despues di bopi siglo
nan a banja aiden tambe curpa di
Sta. Cecilia i relikinan dj promer
martir di SSmo. Sacramento, San...”
|
|
8 |
 |
“...tabata waak coe ma-
shA zelo pa cobe sacerdotenan. Pa-
sobra nan tabata corda asina : Si
nos ta logra di cobe toer sacerdote
mata, pronto lo nos a caba coe ca-
tolicismo mes. Pes motiboe perso-
nanan, koe no tabata lamanta sos-
pecho di pursiguidor, tabata encar-
gA pa hiba Mahestad na prisonjero
cristian.
Awor e dia ai, koe es blstoria a
socede, e sacerdote, koe tabata na al-
tar den Catacomba, tabata bir pa
pueblo, pa scobe un hende, koe e por
a encarga coe es empresa mashA
grandi, ma peligroso tambe.
(E ta sigui.)...”
|
|
9 |
 |
“...bobo, di kere koe tin Bios. Ma-
jan mi ta bai cerca dje pa tah p
stop-di sinja bo coi loco asina.
E mucha a keda ketoe, el a pen
sa un ratoe, caba el a puntra su
papa:
Anto papa ta bai taha mas-
tro tambe di sinja mi e otro man-
damentoe tambe, koe ta manda mi:
Honra bo tata i bo mama ?
E tata a keda babuca, ora el a
tende e prehunta, koe el no a spe-
ra. Avror ta librepensador a keda ke-
toe i pensativo. Caba awa a bini
den su wowo, el a braza su jioe i
biss
Mi jioe, bai misa, i sinja bon
di bocta toer e mandamentoe, koe
mastro ta sinja bo, na practico.
Ai, cuantoe tata implo i enemi-
goe di religion lo comberti, si nan
poenan inocente lo contesta nan di
mes manera.
Muchanan premid:
Fuera e muchanan di scool, koe
nos a menta nan nomber caba den
nmero 2 pag. 14, a bini algun mas,
koe tambe a conserva nan 28 blaad
chi di Ala Blanca. Nan ta :
Julio Beter |
H. M. Rodriguez > di Col. St. Tom&e.
Antonio Kroon J
COI BUSCA.
Unda jaagdor ta?...”
|
|
10 |
 |
“...den e kamer, mi ta doena un of doe of toer
e mucha di traha un som riba lei of pampel. Corda bon, mi no kier
sabi nada-nada, di loke bo ta scirbi, sino umicamente e producto di e som.
Pa no bini ningun papiamentoe ora mi tai, coer mucha mester a mira
bon promer mi drenta, ta cual mucha, na ki man etc, etc. el ta
bisti e ringchi. Tambe pa boso traha e som exactemente, bo mester
sabi padilanti, koe e mucha koe ta sinta mas cerca di porta, koe ma
drenta, ta No. 1, esun banda di dje ta No. 2 etc. tambe koe man robe
bo ta nota coe 1, man derechoe coe 2 ; dede grandi ta 1, su sigiente
ta dos etc. nsina koe dede chikitoe ta 5. Si ringchi ta mas ariba na
su dode tambe ta nifica 1, si ta meimei ta 2, si ta maa abao ta 3.
Corda bon, boso no papia nada di loke boso ta scirbi. Scirbi boca
ketoe, pa mi no tende nada-nada. Bam traha som awor.
Scirbi di ouantoe lugar e mucha di ringchi ta sinta.
Multipica e cijfer coe 2. Boeta 5 acerca.
Multiplica e producto coe 5.
Boeta trobe 10 acerca.
Boeta acerca...”
|
|
11 |
 |
“...mester bisa mi. Anto lo mi doena
unbez e solucion. Ta eom mi por saiii for di e producto 8623 toetf
cos di e ringehi ? Scucha. Sta bisa rmda, mi ta kita for di e producto
8623 na secreto 3500 afor.
3500
5123. E ultimo producto 5123 ta sin ja mi, koe su promer cijfer (5) ta
lugar di e muchn, di dos (1) ta su man robes, di tres (2) ta su dede
di dos, di cuater (3) ta abao (3) na su dede.
Boenita, no ? Corda boD, ora boso tambe kier repiti e kensbi ai, e
cijfer di hrgar, dl man, di dede, por troca, pero e otro cijfer di mul-
tiplica i di boeta acerca ta keda semper meseos. Tambe e ultimo cijfer
3500 pa kita na secret afor,' no ta troca tampoco.
Charada.
Dios
shon amo rico
criar catiboe pober
Constanclo i Lucio Mendes
2. Ki stad di Holanda hende por scirbi asina :
50 e I (499 + 1) & H l Manual Palm
3, Ki diferencia tin den un baca i bendedor di lechi?
Johan Hudson
4. Com nos por haoi biahe mas barata foi Curasao na
Amsterdam ? Johan Hudson
5. Ki ora chogogo ta para riba un pia ? Johan Hudson
...”
|
|
12 |
 |
“... el a subi su ca-
bai i dos ora despues, el a baj den
Punda bao di un tao di hende di
toer sorto; el a record toer loke
su muher a bis i no tabata mishl
coe ningun hende. Atardi ora el a
coempra hopi dtaochorla pa su muher
i jioenan, el a mira den un tienda
un boenita worst. Cordando di legra
su muher, el a coempr i a lor den
su lensoe.
Promer di sali foi Punda, el a mi-
ra un shap i coma el tabatin sed, el
a drenta i pidi un bit ter di dos pla-
ca* i a triet toer hende koe tabata
den e shap tambe.
Es bitter ai a smaak bon i el a
pidi un mas. Alatin nos homber su
cabez a coeminza bin, el a cologa
su worst na lomba
|
|
13 |
 |
“...nobel. Coe esaki bo por
cumpra berce i haci bo winkel mas
grandi, i mantene bo famia mas bon,
i spaar tambe un boenita cens pa
dia koe bo bira bieuw, i koe bo no
por traha mas.
Baas Martin a gradici coe awa
den su wowo, ma el a contesta :£
Sefior Girolamo, no toema mi
na maloe. pero e placa ai mi no por
acepta. Tantem koe Dios doena mi
bida, salur i forza pa traha, no ta
pas pa mi acepta placa koe mi no
a gana coe mi trabao. Si ta cos
koe mi mester cumpra herbe, nan
ta fia mi te dia mi por paga, paso-
bra mi ta homber honrado, i sem-
per mi a paga mi debe te na ltimo
cens chikitoe. Pero si senor Girola-
mo kier permiti mi di baci un pidi-
mentoe, lo ta esaki. Sea asina bon
i doena e placa na mi amigoe L6-
zaro. P lo ta un judanza grandi,
coe e placa el por coeminza trobe
su trabao, i mi por sosega un poco.
Senor Girolamo a keda di acuerdo
coen i a coempli coe su deseo.
Ma el a haci mas tambe Na toer
camina koe el a pasa, el a conta
su amigoenan, di e nobel coerazon
di mastro Martin.
Resultado...”
|
|
14 |
 |
“...haci bo promer
Sta. Comunion ? Mi ta kere koe bo
por bisa mi ?
O si, mama.
Bisa num, mi jioe; lo mi juda
bo coe toer cos.
Mama a cobe e mucha su m&n i
a hal su dilanti.
Awor Maria, coe l&grima na wo-
wo, a bisa su mama, com Soeur i
Pastor a papia riba Comunion fre-
cuente, i com boenita el a haja es
palabra koe Pastor a papia % s
koe puntra semper hende bon i amis-
toso camina koe e conoce, ta impo-
sible ke por hera. 4sina tambe nan
koe ta ricibi toer seman i ta puntra
Hesus camina di cieloe, sigur lo si-
gui riba camina koe ta hiba na bi-
da eterna. I com e tambe lo kier
a priminti Hesus di ricibi toer se-...”
|
|
15 |
 |
“...nobo dj castiljo, tabata ya toer
ocupd. Despues koe e hefe balen te
dj famia misteriosa a tira un bista
di orguljo riba su jioenan, koe ta-
bata na sonjo ainda, el a sali coe
arma na m&n pa conoce su tereno
di jaagmentoe, pasobra di jaagmen-
toe e tabata biba, esai tabata su
nico trabao i placer. 1 ora el a
bolbe cas anochi, su dos criar a dre-
cha ya hopi cos caba. Bao di un
bveda di piedra nan a hanja un
forno, koe nan a drecha coe poco
trabao. E forno por a sirbi awor
pa coeshina coeminda, ma tambe pa
cajenta nan curpa den tem di frioe.
Den e mes cuarto grandi tabatin un
lugar di droemi pa e tata i su dos
jioe, mientras e dos oriar tabata
droemi na tro banda dj mes cuar-
to. E tata a hanja su dos jioe, ma-
shd contentoe, hungando coe un bes-
tia chikitoe, koe elebert, e criar di
mas hoben a cohe pa nan.
Dianan, koe tabata sigui, nan ta-
bata pasa nan coe regla toer cos
den es castiljo bieuw, pa nan por a
keda biba aidn. Cada mainta e hefe
a sali jaag, pa hanja e bestia, koe
mester a sirbi...”
|
|
16 |
 |
“...Si bon ta gusta di sigai nos,
keda anto. Mi no ta forza bo pa
sirbi mi! el a grita, mientras su
wowo tabata saca candela di rabia.
Ma, mi maestro, (}ero a bisa
toer humilde, com nos lo por kita
for di bo Ma bo pober jioenan !
Pa nan lo tabata fatal. Miseria i
cansamentoe di nn biaha nobo nan
lo no por a wanta, principalmente
awor koe dianan ta bira mas cor-
ticoe i koe tempos di frioe ta acer-
ca. Ademas, ken ta sigura bo, mi
maestro, koe Jo bo nanja pronto
un lugar di biba manera esaki?
Ami tambe ta sinti compasion
coe mi pober jioenan. Ma ta por
MM
Bl;f
mm
mm
mmi
mm
mm
immim
. :tel
mmm
mgmm
mmmmm
B8B
igsm
HSs
asuW...”
|
|
17 |
 |
“...no ta keda
rabiA coe ningun di mi amiguitonan,
i koe mi ta stima nan toer. Mas
nan ta manda, mas contentoe mi ta.
Pero nan mester comprende, koe
min por pone toer cos den Ala
Blanca. Si e cos koe nan ta man-
da ta bon, anto nan por ta sigur,
koe cualkier dia nan ta mira nan
nomber den Ala Blanca. I si nan
no mir, esai no mester pone nan
perde animo Animo, mi amiguito-
nan. Sigui traha i manda toer loka
boso tin. On oi otro dia boso nom-
ber tambe lo brilja na cara di boso
amiguito Ala Blanca. Corda di
manda semper huntoe coe charada
su solucion tambe.
Tantem 1 Redactor.
2) Un homber rellgloso sacerdote koe tabata biba den mondl, e sol, pasando
su dianan den oraclon 1 sinjando crlstlannan koe tabata biba aibanda....”
|
|
18 |
 |
“...paso
bra alma ta principal. Un alma koe
ta manch. coe picar mortal ta ho
le mescos koe un cos danjt. Un al-
ma mester ta prepar, toer ora war-
da Dios, pasobra el no sabi ki ora
Dios ta bini, i si el no ta cl, cas-
tigo di fierno ta ward i lo duel
mi, si mama lo bai perdf. Porfin e
mama a drenta den confesion, ta
sigui famoso i ta pidi Dios toer
dia pa su jioe koe a doen bon
conseho. Dios lara mi jioe biba i
moeri coe un coerazon manera di
Nelly chikitoe.
Amigonan di Ala Blanca per-
cura boso tambe di doena bon
ehemplo....”
|
|
19 |
 |
“...Eckbert, tata i jioe. Nan a scapa su dos jioe horn-
ber, Dankmar i Winfred, i a hiba nan na palauio di emperador na At-
tigny, oenda Wittekind, koe a comberti milagrosamente, a jama toer
su nobelnan huntoe, pa nan soemete nan na es emperador grandi i
acepta su religion.
Pero Wolfert no tabata den di nan, kier e no kier a baba su ca-
bez soberbe. Anto nan a coh preso hib na palacio. Pa necesidad sol
el a ricibi huntoe coe otro Sahonnan i nan hefe Wittekind, Sacramen-
to*5 Bautismo, koe nan a doena tambe na su dos jioe i criarnan.
Mientras nan koe a soemete nan boluntariamente, por a bolbe na
nan patria, Wolfert i otronan koe tabata moenstra nan mas obstind,
a hanja e sentencia duroe di destierro.
E Sahon duroe a ricibi coe silencio orguljoso. Priv, di su muher
i di toer su bienuan, a cai menos pis di bandona su patria, awor...”
|
|
20 |
 |
“...sombrio m ano-
chi, coe deseo ardiente di toema un dia un venganza sangriente, el a
bai pa zuid, maldicionando e mes, pasobra e no por a haci nada.
Pa e tera den di rionan Rhin i Main, koe Carlo a habri pa nan,
koe el a saca foi nan patria, el a bira lomba jen di desprecio, paso-
bra tabata un horror pe, di mira Cristoe ador toer camiua.
El a sigui mas leuw, te ora el a jega na e tera di Alemannan.
Den e mondman grandi i ceri, den e solitud silencioso, Wolfert tabata
sinti mas na su lugar. Pero ai tambe e tabata hanja misa i capel
i cruzoan, plami toer camina den pueblo i sabananan. P sai el a
sigui camina. Un rio grandi, koe tabata corre den di dos ceroenan,
jen di paloe, tabata moeastr camina Mas leuw nan a bai, mas poco
hende nan tabata contra, mas bruto mondi a biia. Poco-poco calmo
i sosiego a bolbe den Wolfert su coerazon. Ma nan a bai mas leuw
ainda, te ora nan a hanja e castiljo bieuw, koe Romanonan kiz&8 ?
traha, koe e Hunonan salbahe a tumba abao i koe deepues e habi-
tantenan nobo...”
|
|