1 |
 |
“...no ta gusta wega di dam
muchoe, caba poco mucha lo tin,
koe tin e wega na cas.
Gomo awor ni un sol mucha a
pidi Redaccion pa sigui coe e Pro-1
blema di Dam, pesai Redactor ta
consldera esaki como un pidlmentoe
pa stop e i di busca un otro cos
di diberti koe por sirbi pa toer
mucha.
Sigur toer mucha ta deseoso pa
sabi ta cual di e amiguitonan a
conserva toer nan 28 numero di
Ala blanca. Berdad tin hopi mas,
koe Redactor por a spera. Pero
priminti ta debe. Ora teer e paki di
anja completo ta den poder di Redac-
cion, lo nos publica nomber di e
muchanan zeloso den nos numero
siguiente. I mas pronto posibel nan
ta hanja nan boeki trob boenita
i duroe encuaderni. Un poco pacen-
shi ainda !
Den ultimo numero di 1913 nos
a pidi nos amiguitonan di manda
carta na Redactor pa nan mnn-
stra nan desea tocante di lec-
tura, di wega, etc. etc. di Ala Blan-
ca. Bao di e cartanan koe nos a
ricibi, nos ta doena un lugar aki
na siguiente carta, koe nos a gusta
mas koe toer e otronan:
Pa caba Redaccion di Ala...”
|
|
2 |
 |
“...Ringeling, Botersteeg;
Camilio Servage, Coral Specht;
P. Armando Simon, Monteverde;
Hiplito Danchi
id. di school di Soeur:
Helena Medeman, Coronet;
Leonie Sitores.
Na Otrabanda di school di Frater:
Rudolfo .Vlbertus, G. v. Uytrecht.
id di sehool di Soeurnan:
Leonita Lamper, Franksteeg N. 1.
Ros i Haseth, Breede straat 49,
Constancia Mendez, GangtjiLoos 9,
Oionisia Martis, Roode SVeg 12.
Redactor a manda caba e boeki, boenita cuadernfi, pa toer e ami*
guitonan, i ta spera, koe el a jega tambe den nan poder, koe nan
a keda mashA contentoe coen. Adios !...”
|
|
3 |
 |
“...cerA, huntoe coe su criar hoben. Nan
tabata papia nada, mientras nan ta-
bata subi mas i mas altoe, te ora
porfin nan a jega ariba. Ai nan ta-
bata mira para nan dilanti, meimei
di tronconnan, murajanan trabA di
piedra mashA grandi, i maske com
kibrA koe nan tabata, grandioso i
fuerte ainda.
Ata, maestro e hoben dici na
un tono, koe tabata moenstra su
contentoe. I su maestro tabata cam-
na pasa rond e murajanan kibrA sin
papia nada.
Nan mester a tabata un dia un
edificio grandioso, pasobra ni poder
di hende ni di tempos no por a turn-
ba su murajanan poderoso. Sola
mente dak, parti di mas altoe di
toren, i portanan tabata toer kibrA,
Ya foi hopi dia caba nan mester a
larga e lugar, pasobra jerba i hasta
troncon altoe tabata crece meimei dj
ruinanan. PAbaranan a traha nan
neshi aidn i tabata boela afor bao
di gritamentoe ansioso. Ora nan a
drenta e porta kibrA, di ripiente un
binar a boela sali afor huntoe coe
su jioe.
Paden e tabata mas mehor ainda,
koe e tabata moenstra pafor. Di-
ferente...”
|
|
4 |
 |
“...contra cristiannan a lamanta di nobo, de la manera, koe el
a dicidi di bai otro camina pe no mira e bomber mas. Ma Gero, su
criar bieuw, ta ten atras pa su palabra prudente. Bam mira awor
ta kende nan ta.)
E tata coe su tres jioe i su criarnan a hui bai foi e tera di Sa-
honia, koe su pueblo soberbe tabata haci freate ya hopi anja caba,
coe resisteucia constante i animo semper fresco, na e poder creciente
di emperador Carlo Magno i na religion catolica. Na anja 773 Carlo
a coeminza gera; despues koe el bati e Sahonnan balente i duroe den
diferente batalja, porfin el a logra di soemete nan na su poder.
Nan, hefe, jam Wittekind, buntoe coe miles di su soldnan balente,
a ricibi Sacramentoe di Bautismo i su tera mes a keda abrf pa apostelnan
di religion cristian, koe a pasa rondea toer camina, pa sinja i batiza
bende.
Ma Carlo tabata sabi mash bon, koe ta forz sol nan a soemete nan.
Pesai pa kita toer ocasion di lamanta di nobo, el a saca un gran nu-
mero di bombernan nobel, koe a moenstra...”
|
|
5 |
 |
“...i por-
tanan nobo, bon du*
roe, i un brug di pa-
loe diki riba es awa,
koe tabata rondona
su muraja. I promer
koe cincoe anja a pa-
sa, e Gero bieuw ta-
bata vrardacaba ban-
da di castiljo algun
bestia, baca, earner i
cabritoe, koe taba-
ta di su mastro.
Eckbert tabata reco-
he un cosecba ricoe,
i no tabatin mester
di semia di otronan
mas pa su coenucoe,
koe e tabata cera
coe un trankera di
soempinja, pa prot-
g contra bestianan
froso.
Segun koe Wolfert
su fama a crece, el
a toema un sorto di
poder riba e coenu-
keronan liber. Loke
antes nan a doen
boluntariamente i pa
gratitud, awor el a
coeminza pidi pa tri-
bute, hasta coe forza
i amenaza, si tabatin mester, I ai di esnan, koe no kier a cumpli coe pidi men-
toe di e jaagdor terribel! E por ta sigur, koe oso 6 lobonan voraz, tacaiden
su coral di bestia, koe toronan brutoe i sbimaron ta destrui su plan-
tamentoe. JJo a dura largoe, koe hende a coeminza papia ketoe coe
otro, koe Wolfert tabata haci brha i koe pa su brha e tabatin po-
der...”
|
|
6 |
 |
“...51
Tgrsrmug.iagr
LUCHA I TRIUNFO.
. (Nos a mira koe e habitantenan dj castiljo bieuw, tabata Wolfert,
coe su dos jioe bomber i su dos criar, bombernan foi Sabonia, koe Car-
lo Magno a saca foi nan patria, pasobra aan no kier a baba nan ca-
bez pa sa poder i pa religion cristian. Poco-poco Wolfert a ba)a un po-
der giandi. Su jioe, Dankmar, a crece te un jaagdor wapoe i balente,
mientras Winlred, koe tabata mas suave, su coerazon a coeminza abri
poco-poco pa luz di cristianismo.)
IV. Es Etfengita.
n dia Winfred tabata droemi ketoe, toer na pensamentoe, na un lu-
gar solit den bosque. Enbano e tabata busca contesta riba toer es pre-
gunta, koe tabata bini na su sintir. Ora el a hiza su cabez un poco,
e tabata mira es eremita, bini pa aibanda. Coe e saludo : Alaba sea
Hesu Cristoe e homber di Dios kier a pasa, ma Winfred, koe di repien-
te tabata sinti den su alma un forza extraordinaria, a lamanta para
i diei coe ne i Mi ca pidi bo, bisa mi, ta kende ta Hesu Cristoe, koe
bo ta coeminda mi...”
|
|
7 |
 |
“...coerazon, i koe pa nan e bida eterna lo ta un dia den es paradijs boe-
nita di cieloe.
El a tende tambe com e mes Salbador pa amor di hende i pa con*
firma su dctrina dibina, kier a sufri bofon i desprecio, ya a moeri mes
un morto cruel i berguenzoso na cruz; com, clabfi na cruz, el a reza
ainda pa su enemigoenan, digiendo: ,.Mi Tata, pordona nan, pasobra
nan no sA kico nan ta haci! Com El a triunfa riba morto i com di
tres dia El a lamanta gloriosamente for di graf; com awor morto a
perde su poder i su spantoe pa toer esnan, koe ta sigui Cristoe, como
un dia El lo jama nan den triunfo for di prison di morto, pa hiba nan
den reino di bida eterna. Com porfin, ora El a cumpli coe su mision.
El a subl na cieloe i a bolbe na e reino di s Tata celestial, oenda E
ta reina den toer eternidad i for di oenda lo E bolbe un dia jen di
mahestad, ora trompetnan lo sona i lo jama toer morto for di nan
graf, pa nan bini na huicio.
Mas tantoe e homber di Dios tabata conta, mas hundoe su palabra
a bai den...”
|
|
8 |
 |
“...di limbo, oenda el
a bai consola e alma
bustoenan, koe taba'
ta warda ai ora di
nan redencion, i a
drenta trobe den su
curpa. Hesus a la-
manta jen di gloria
i mahestad, coe un
boeniteza, koe tabata
combini na Jioe di
Dios,
Mira com Hesus a
troca. Toer senjal dj
sufrimentoe i hu tuil.
jacion, koe EI a wan-
ta deo ltimo dia di
su bida, a disparce.
E heridanan santoe
sol den su manoe, pia i costfa a keda, ma briljante di un boeniteza
dibina. Manera El a lamanta for di morto pa su mes poder, asina pa
e mes poder El a sali for di sepulcro tambe, sin koe un angel tabatin...”
|
|
9 |
 |
“...66
Asina Carlos a paree. Mudo di admiracion, Daakmar tabata para
ai manera den un sonjo. E flgura grandi tabata paree un dj hero-
nan, koe segun kerementoe di paganonan. tabata jen.4 coe poder di-
blna. Mes ora koe el a mira Carlos, su odio, den cual nan a crl, a
haci lugar pa un gran admiracion. !
Winfred tabata corda na un di patriareanan di Testament Bieuw,
di kende Walderic a cont, na Bey David, e jioe preferf di Dios.
Carlos a cai sinta na su trono. Na su m&n drechi tabata para
duque dj tera, huntoe coe su siete judador, koe na ausencia di empe-
raaor tabata huez di pueblo; na su mfLn robes, un banda di bobennan,
koe tabata companj: jioenan foi famianan di mas nobel, koe na cor-
te di Carlos tabata haja nan educacion i koe tabata companj toer
camina, pa despues nan por bira huez i hefe di pueblo tamb.
Despues koe Carlos a pidi Dios, pa El luza su sintir, pe^ saca sen-
tencia segun husticia, un nuncio, koe tabata para na pia di trono, a
jama na boz altoe Wolfert, e jaagdor di castilio...”
|
|
10 |
 |
“...venga bo culpa na nan. Loke nan a perde na poder i biennan na tera
di Sahonia, nan por gan ricamente den mi sirbishi.
Ma, Wolfert, bo mester sabi, si bo kier koe mi ta doena nan por-
tion, nan no por keda cerca bo mas, pasobra anto kizas nan por
a sigui bo ehempel. Bo mester doena nan na mi i mi ta priminti bo,
riba mi palabra di emperador, lo mi percura paj nan manera un tata.
Esai tambe aindaWolfert a grita mientra el a bira bleek, ,,bo
a kita toer cos for di mi i awor mi jioenan ainda!
Sea calmo 1 emperador a sigui, corda bo bon. Si bon ta acepta
mi proposicion, anto mi mester kita mi mAn protector for di bo ifor
di nan. Nan lo crece como despreciador di religion, como enemigoenan
di mi poder i paz. I mi sentencia ta destera boso for di aki. Si nan
mester rondea atrobe sin patria, kico lo nan bira ? Nan lo ta catiboe
den sirbisbi di stranjeronnn 6 ladronnan, koe alafin ta moeri un mor-
to miserabel. Dicidi, Wolfert, bo tin di scobe 1
Un iucha terribel tabata borota den interior dj tata...”
|
|
11 |
 |
“...Nunca e tabata papia ai ud palabra riba su jioenan, ni tabata
kier pa Eckbert papia riba nan. Maske amor pa su jioenan a gana riba
su odio di Franconao, sinembargo es odio tabata kima bundoe ainda
den su coerazon. E vinculo den di dj i su jioenan e tabata mir
kibr. pa semper. Awor koe nan tabata Cristian i sirbidornan di em-
perador Carlos, e no por a reconoce nan mas pa su jioenan. I toch, e tabata
corda riba nan, dianan largoe.
E no tabata molestia coenukeronan mas, como el a stop di desea
poder i rikezanan. Pakico pues toer esai, awor koe su speranza pa Iar-
ga pa su jioenan un bon herencia, a bai. E tabata ocupd coe jaag-
mentoe sol; hasta regalonan boluntario el tabata nenga nan.
E tabata evita cas di Walderic coe ansia, mashd poco bez nan ta-
bata mir for di bosque. Pero su odio bieuw pa es homber di Dios i
pa toer discipelnan di Cristoe a bira mas grandi ainda, sin manifest pa
hechonan di violencia.
Un anocbi, koe el bolbe na su cas, i koe el a jega cerca su castiljo,
el a baja un...”
|
|
12 |
 |
“...Awor e kier a tende, ta kende e Dios tabata,
koe su jioe tabata sirbi i koe a doena emperador Carlos poder riba
henter mundoe. . , ... .
Nan tabata celebra fiesta di Pascu. Coe palabra senciljo, claro 1
fuerte Walderic tabata papia riba morto i resurreccion di Salbador.
Wolfert tabata tende coe mash. atencion. Esai tabata toer otro koe
el a corda, nunca el a corda, koe doctrina cristian tabata asma boe*
nita. E no a cansa di tende, ora Walderic a sigui di es manera.
Esai tabata lucha di mas grandi, koe nunca a socede na mundoe.
Hesu Cristoe, Rey di gloria i mahestad, Jioe di Dios 1 Redentor di
hende, a bringa coe morto, koe tin toer bende den su poder, hasta
heroenan di mas balente. Ma El sol a triunfa riba dj 1 Ora esakia
cohe Salbador i a marr coe su vinculo, Jioe di Dios a kibra e vincu-
lo i a lamanta gloriosamente for di graf.
El a kibra poder di morto. En adilanti morto lo no tin poder
mas riba Cristoe i. su siguidor; pasobra ora morto ta bini, Cnstoe,
Rev di cieloe, ta bini mes ora...”
|
|
13 |
 |
“...ta dobl den un cartica. r
Den es cartica tabata skirbi: Es suma aki mi a spaar na scondi
i koe muchoe trabao. Ta pa mi jioe Mariana. Ma como hubentud ta
gusta di distrui i awor el no tin necesidad, p esai mii ta confia es pa-
nel aki na La Birgen, pidiendo es bon Mama di ward bon 1 di doene
na mi jioe ora lo por ta mash til p. Su firma 1
Mi amigo, lo bo bisa, ainda koe esaki ta casualidad ? Senora a
puntra Dokter. La Birgen a kier koe bo coerazon caritativo lo sirbi
como un medio pa moenstra poder di dibina Providencia.
Su manec tempran e pober Manana a ncibi e papel di banki 1
testament di su mama. . . _ , . ...
Dokter N. mes i su Senora a hib pe 1 despues nan a bai Misa
huntoe pa celebra e dia ieliz di Asuncion di La Birgen na ciejoe.
Varia.
Un Amigioe. Mira esai ta cos stranjo. Toer animal sa
grita. Pero piscarnan sol ta mudo. Bo sia ta pakico?
Otbo Amigok. Ta claro, no ? Bo ior papia anto si bo
ta tene bo cabez bao di awa ?...”
|
|
14 |
 |
“...habitfi pa Cristiannan, koe jama Gotonan i koe
tabata orguljoso koe nan tabata di raza Aleman, ma siguidornan dje
profeta falsoe Mahomed a bin plama riba dje i a busca di caba coe
Cristianismo. Un antepasado di emperador, koe jama Carlos Martel,
a stroba nan pa nan pasa Pireneos tambe i plama nan riba Francia.
Carlos mes a tira nan atras i a boeta Spanja cerca su imperio. Ora
gera contra es hendenan, koe jama Moronan, a caba, nos a bai brin-
ga contra pueblo di Servia i Bohemia i a somete nan na poder di
emperador.
Te ainda Wolfert no a papia ni un palabra. Sin moef e tabata
sinta ai su m&n doblA riba mesa, mirando su jioe jen di admiracion
com el a mira i experimenta tantoe cos. Poco-poco conviccionnan a
drenta su coerazon, koe un emperador asina, vencedor di tantoe pue-
blo tabatin toer derecho di exigi obediencia, i koe resistencia di Sa.
honnan tabata un locura mes.
Ma ora Dankmar tabata cont, koe emperador kier a doen un
tera ricoe i frtil na valje di Rhin i koe el a bisa koe e kier a...”
|
|
15 |
 |
“...r anja, asina koe a pasa dia caba pa haci su promer Sta.
Comunion. No por dilata e dia ai mas. Pesai su tata i mama a
jam bini trobe cerca nan na Lourdes, pa bai catesashi i pa prepara
pa su promer Sta Comunion. Tabata na principio di anja 1858. Dia
ai 9 Januari el a haci 14 anja.
Bernadetta tabata e mucha, koe Providencia dibma a scohe pa su
instrumento. I manera mas bez nos sA mira, a socede aki tambe,
koe Dios ta scohe loke ta mas debil i mas humilde pa bronguenza
loke ta mas poderoso, pa poder di Dios lo manifesto mas gloriosamente.
II.
For di dia koe Bernadette a bini trobe na Lourdes, su mama a
cuid mashA, pasobra el a mira koe su jioe tabatin salur mashA delicado,
e mucha tabata tosa mashA, el tabatin rosa cortieoe. Como nan
tabata pober, e mucha mester a bisti zapatoe di paloe, ma pa el no
no sinti frialdad tantoe, su mama a bis pa bisti mea. Mama Louise
no tabata kier, koe Bernadette ta bai hunga afor na ca]a coe otro
muchanan. El a tenle cerca dj na cas. . ,
Tabata e dia remarcabel...”
|
|
16 |
 |
“...forno di kalki. Na camina el a pasa un misa, i el a tende sinjal di klok,
koe sacerdote a jega na ora di Consecracion. El a drenta misa, i asisti
na e Sacrificio te caba. Pero mes ora un otro sacerdote a bini na altar,
pa coeminza un otro Sacrificio i Pedro a oir henter e Sacrificio tambe. El
kier lamanta caba pa bai cumpli coe su encargo, ora el a mira pa di dos i despues
pa di tres bez un Sacerdote bini na altar pa ofrece Sacrificio. Cada bez Pedro no
por a dicidi di sali. Tabata manera un poder invisibel a retene na su lugar pa
doena un homenahe mas na Dios omnipotente, Salbador dibina di toer hende.
Caba el a pura bai na forno di kalki, pa haci su deber.
For di ora koe Pedro a sali for di palacio, rey Dionisio a hanj masha
ansia. Ora pa ora el a bira mas impaciente i curioso pa sabi koe na forni
nan a cumpli coe su ordre. Porfin el no por wanta mas i el a jama su
mucha Antonio pa bai puntra aja, si nan a haci manera rey a manda.
E calumniador a corre; pasobra el tambe tabata curioso...”
|
|