1 |
|
“...bai cerca Dios, tabata consol.
Nan a bis, koe le bini mas cer-
ca Dios, coe cuantoe mas pacenshi
el a wanta su sufrimentoe. Ma ma-
ma, asinai e mucha santoe a res-
ponde mi kier boela bai cerca Dios.
E kier a bai na Dios es mes dia,
asina e dici. Anto e kier a bisti
su panja di Promer Santa Comu-
nion, i Soeur mester toem den su
braza.
Dia pa dia su forza tabata bai
cabando. Dia 30 di Januari un Soeur
a bin bishit. Como e tabata sabi,
koe Nelly su bida ta bai cabando,
e tabata papia coen riba loke e
tabata stima mas tantoe. Nelly
ora bo a bini cerca Dios, bo kier
pidiE, pa E toema mi cerca djE tam-
b ? Mi ta desea asina tantoe di .
bai cieloe 1 Anto Nelly a mira Soeur 1 £
coe wowo, koe tabata brilja di un ip
luz celestial i dici: Dios Santoe nc^....”
|
|
2 |
|
“...3
por toema bo cerca djE, mama, pro
mer bo a mendra bo i haci loke E
kier.
E merdia Nelly a canta diferente
cantica. El a jama Soeur i dici coen:
Mama com bo ta sinti bo awe?
Mashi bon, Nelly el a responde.
Ma bisa mi, Nelly a sigui, bo
no ta sinti bo mas cerca Dios San-
toe ? Ami si, mi ta sinti.
Dia Biernes e tabata asina debil,
koe nan a kere koe e tabata mor-
to caba.
Te dia Domingo el a keda den
augonia. Toer cos tabata ketoe ke-
toe den scool i combentoe. Es nobo-
nan serio, koe tabata bini cada bez
for di cuarto di Nelly, tabata haci
toer hende tristoe. Henter dia ta-
bata es angonia terribel, koe su
bista sol tabata kibra curazon di
hende.
Pa banda di tres or Nelly a bira
calmo i a keda droemi an ora lar-
goe. Su wowo anchoe abri, tabata
dirigf na un cos, koe tabata paree
e tabata mira na pia di su cama.
Caba el a moef su curpa. Su wowo
a jena coe lagrima di iegria. E ta-
bata poerba pa lamanta jDe jega
mas cerca loke e tabata mira. Dn
sonrisa a bini na su cara. Tabata
paree e tabata...”
|
|
3 |
|
“...hopi carta den vacancie,
mi kier cumpli coe Pader su
deseo. MashfL danki reverende Pa-
der, pa e dobbel numero di Ala
Blanca. Pader s&, nos ta gusta e
blaadtjinan mash, ora ta seman
koe £ mester sali, toer mucha ta an*
hela pa cada un tin di dje. Histo-
ria di Nelly chikitoe ta mashd,
mash boenita, ora el a caba, nos
ta hanja atrob un largoe asina?
Pader a puntra nos for di ki dia,
si nos ta stima e wega di-dam:
Ami no, Pader, i mi ta kere otro
mucha-muhernan tampoco; nos no
ta conoce e wega. Loke nos ta gus-
ta mas tantoe, ta e kensht coe pa-
loe di lucifer, etc.
Wega koe nos por poerba dia
Domingo, charada, coi busca, cos
pa corda etc. Pader s&, tin tres
mucha di nos scool, koe tin toer
nan 28 numero.
Tini koe a drenta den Ala Blan-
ca" numa, ora Pader a combida mu-
chanan pa drenta adeo ; nan a coe-
minza coe No 20.
AlguD a perde dos tres numero
i nan ta keda awor mashA nani-
shi largoe. Nos tres a trece nos
blaadtjinan caba pa Soeur, koe lo tin
bondad di manda nan na coemin-
zamentoe...”
|
|
4 |
|
“...19
BLANCA
CARTERO Dl ALA
Muy Keverende Pader.
Pader, dob muchanan di scool a
keda mashfi contentoe coe nos boe-
nita boeki di Ala Blanca. Ami prin-
cipal ta loco di contentoe coe esun
di mi i pa es motiboe mi ta scirbi
Pader es carta akl, pa ini doena Pa-
der mi sincero gradicimentoe, pa es
boenita boeki aprecifi. di Ala Blanca.
Awor Pader nos lo haci mas per
curacion coe es blaadjinan di Ala
Blanca, pa nan keda mas na orden.
Pader, loke mi tin di bisa Pader ta,
koe mi ta gnsta Gbarada mash>
tantoe, asina mi ta desea koe Pa-
der lo publica mas tantoe di mi
Gharadanan, cual mi ta manda pa
Ala Blanca. Sino mi ta sinti mashd
duele, ora Ala Blanca ta bini, i koe
mi no ta haja e Gbaradanan aden.
Historia di Nelly chikitoe ta ma
sh& boenita. Pader, awor koe el a
caba, nos ta spera koe Pader lo man-
da nos un boenita asina pa doena
nos an bon ebemplo di un bon mu-
cha. Awor mi no tin nada mas pa
scirbi. Dia koe mi bira mas sabir
na scool, lo mi scirbi Pader un car-
ta mas boenita.
Beleefd nos...”
|
|
5 |
|
“...di ki man el ta bisti e ringchi,
ora mi ta bolbe drenta den e kamer, mi ta doena un of doe of toer
e mucha di traha un som riba lei of pampel. Corda bon, mi no kier
sabi nada-nada, di loke bo ta scirbi, sino umicamente e producto di e som.
Pa no bini ningun papiamentoe ora mi tai, coer mucha mester a mira
bon promer mi drenta, ta cual mucha, na ki man etc, etc. el ta
bisti e ringchi. Tambe pa boso traha e som exactemente, bo mester
sabi padilanti, koe e mucha koe ta sinta mas cerca di porta, koe ma
drenta, ta No. 1, esun banda di dje ta No. 2 etc. tambe koe man robe
bo ta nota coe 1, man derechoe coe 2 ; dede grandi ta 1, su sigiente
ta dos etc. nsina koe dede chikitoe ta 5. Si ringchi ta mas ariba na
su dode tambe ta nifica 1, si ta meimei ta 2, si ta maa abao ta 3.
Corda bon, boso no papia nada di loke boso ta scirbi. Scirbi boca
ketoe, pa mi no tende nada-nada. Bam traha som awor.
Scirbi di ouantoe lugar e mucha di ringchi ta sinta.
Multipica e cijfer coe 2. Boeta 5 acerca.
Multiplica...”
|
|
6 |
|
“... Tarcisio no ta responde na-
da. Anto nan ta coemioza rauca su
panja i kier kita su mftn foi bu pe
cho. Pero enbano. Paree e muena
tin un forza mas koe humano. Ra-
biS dj resisteucia, nan ta menaza
Tarcisio coe morto, ei e no ta moen-
stra nan unbes loke e ta econde.
Ma Tarcisio ta alza su wowo na cie
loe, i primiendo Curpa adorabel di
Hesue riba su coerazon, e ta ofrece
na Dios sacrificio di su bida, promer
di entrega e tesoro celestial, koe sa-
cerdote a confi, na ineulto i bof on
di paganonsn.
Anto nan ta dal un sl& terribel
riba su cabez, despues un otro, i nan
ta sigui maltrat te ora e ta cai
abao toer na sanger. Pero semper
Tarcisio ta tene su manoe riba su
pecho.
E ora ai nan ta tira nan riba dj
i ta saca nnn braza pa ranca afor
loke e ta sonde bao di su panja.
Ma mes ora nan ta sinti un m&n
fuerte i duroe cai riba nan. Un ofi
cial cristian. un homber mashS alto
i balente, ta bini na judanza dj
mucha, i heitere multitud di paga-
nonan ta hui bai mas liher posibel.
Anto e ofinial...”
|
|
7 |
|
“...mi a tende koe den Punda tin hopi
hende floho, koe iugar di busca tra
bao nan ta sinta por nada 6 cabish,
bebe boerachi i busca di nek bende
pa nan haja di come i di bebe sin
traha. No tene cuidao, su mari a
responds : Mi no ta mucha chikitoe,
mi ta abri mi wowo bon pa nan
no ganja mi den nada.
Su manece nos homber a lamauta
tempran, bebe su koffi, coe dos placa
buscoechi di ocho, el a subi su ca-
bai i dos ora despues, el a baj den
Punda bao di un tao di hende di
toer sorto; el a record toer loke
su muher a bis i no tabata mishl
coe ningun hende. Atardi ora el a
coempra hopi dtaochorla pa su muher
i jioenan, el a mira den un tienda
un boenita worst. Cordando di legra
su muher, el a coempr i a lor den
su lensoe.
Promer di sali foi Punda, el a mi-
ra un shap i coma el tabatin sed, el
a drenta i pidi un bit ter di dos pla-
ca* i a triet toer hende koe tabata
den e shap tambe.
Es bitter ai a smaak bon i el a
pidi un mas. Alatin nos homber su
cabez a coeminza bin, el a cologa
su worst na lomba...”
|
|
8 |
|
“...Martino,
baa9-smid, el a keda masht stranjo,
di raira luz cend den dje, i di tende
batimentoe di martin riba heroe.
Como e baas tabata un bon co-
nocir di dj, el a drenba den e win-
kel, i a puntr: Bon anochi, mastro
Martin, ta kico tin aki? Toer ben-
de a bai sonjo caba, i bo ta tra
ba te asina laat. Di dia bo ta traba
semper asina duroe, bo no por gana
bo mantenecion mas sin traba ano
che tambe?
Senor Girolamo, bo tin raion,
baas Martini a contesta, mientras
el a kita su pecbi foi su cabez, loke
mi ta gana di dia coe mi trabao,
ta alcanza basta bon pa mantene-
cion. Fero Sefior Girolamo mester
sabi koe poco seman pas&, un ca-
lumqidad mash. grandi a pasa mi
bon amigoe Lzaro, un incendio a
kima su cas na cbinisbi. El a perde
toer toer cos, el ta falta awor cos
di mas necesario. Hende mester juda
su prbimo, no ? Wel, pesai mi ta
lamanta toer mainta dos ora mas
tempran, i anocbi mi ta bai droemi
dos ora mas laat, di manera koe
den un seman mi a gana dos dia
di trabao. Ganancia di es dos...”
|
|
9 |
|
“...CULTO CATOLICO.
Ya bopi dia caba, mi amiguitonan,
dos a larga di splica boso e ceremoni-
anan boenita di nos religion catolica.
Awe dos ta coeminza atrobe, pa-
sobra mas bon dos ta comprende
toer loke dos ta mira na misa,
coe mas taotoe debocion i ateocion
lo dos asisti.
Tin bopi beode mi ta spera koe
deo di boso lo do tio ai ao koe ta
iota fada nao mash. taotoe na misa.
Nan ta bini misa, si, pasobra nan
mester, pasobra Sta. Iglesia kier pa
nan bini, ma kico nan ta bin haci
na misa, nan mes do por bisa. Ki
co ta socede na misa, ta manera
nan do ta comprende Dada di toer
esai. Fada nan ta fada nan mes
i otro hende i ta stroba nan den
Dan debocion. I ora porfin nan ta
tende Pader ta papia palabra: ,. Ite
mism est", un suspiro di ,,Danki Dios
koe cos a caba ta sali foi Dan
coerazon, i nan ta sali mas pronto
posibel, manera si nan kier scapa
nan cnrpa di un peligro grandi. Asi
na, mi amiguitonan, boso no mes
ter ta, asina boso no mester baci.
Si toer es hendenan, koe ta baci
asina, lo comprende...”
|
|
10 |
|
“...coe su raboe ta
mas cerca su cabez. 8. Nada. 9. Rodia. 10. Toer dos ta
na mes distancia.
Charada.
1. Promer bo hanjle, bo tin dolor.
Despues bo a hanjle, bo tin dolor.
Ora bo tini de bez es cuando bo tin dolor.
Ora bo ta perdle bo tin dolor. Ta kende mi ta ?
Guillermo Santlne
2. Mi promer ta den musica.
Mi segundo i mi ultimo' ta un articulo di muchoe luho.
Mi promer i mi ultimo piscador sa usa.
Mi conhuntoe ta un flor. . Manuei Palm
3. Mi ta keda loke mi ta te ora ningun hende sabi loke
mi ta; ma si nan sabi kico mi ta, anto mi no ta mas loke
yni -jj^ Emilio Davelaar
4. Mi tin ocho letter i mi ta un refugio pa hopi hende.
4 5 6 7 ta un plantji, koe sa crece hopi na Corsouw
3 2 4 5 ta un coeminda.
1 2 4 5 no ta poco.
4 5 7 ta partidad di curpa. Kiko mi ta?
5. Mucha chikitoe ta hunga coe mi.
Bo ta kita mi cabez. hende grandi ta bebe mi.
6. Com un sapoe ta sali for di awa ? Jotan Hudson
7. Mi ta jama manera mi ta; mi ta manera mi ta jama;
si bo no ta rai kico mi ta, toch bo sa com mi ta jama...”
|
|
11 |
|
“...tabata
mira di ripiente na su banda un
anciano venerabel, bistf coe un man-
tel largoe bruin i coe un garoti na
m&n. Esaki a toem na su braza
i a grit: Mi jioe, kico bo ta ha-
ci aki ? Haci liher i hui bai. Mes
ora el a hui i a scapa asina foi
es peligro.
Ora despues di algun momento e
tabata bira su cara atras, p mi-
ra oenda es hende, koe a salb, a
keda, esaki a disparce. Jegando na
cas di su mayor, nan a mira un
bez na su cara bleek, koe cualkier
cos mester a pasa nan jioe. E ma-
cha a conta loke a socede, i com
es anciano a scap.
Inmediatamente senjora Allen a
manda su criar bai busca es ancia-
no, pa moentr su gratitud, ma
enbano. Maske cuanto el a busca
i a informa toer camina, ningun
hende no por a bisa, ta kende es
anciano tabata.
*
*
Diez tres anja despues e mes jioe
muher di general Allen a comber-
ti i a bira catolieo. Su mayor ta-
bata protestant, ma pa lezamentoe
di boeki maloe, inmoral i contra
religion, el a per de toer su f, te
na dia el a hanja di un manera
milagrosa f catolica...”
|
|
12 |
|
“...i koe a li-
bra mi dj bestia, koe kier a ma-
ta mi.
Pronto Eva Allen a drenta con-
gregacion di Soeur di San Hos, i
a haci su promesa na anja 1808.
Hopi anja el a biba aja, un ehem-
pel di bida religiosa, i den manoe
di Dios el a bira un medio pa com-
bersion di hopi Protestant.
Asina San Hos a salb te dos
biaha: un bez na curpa, otro bez
na su alma.
*
Muchanan sinja for di esai, ki
grandi i poderoso San Hos ta-
Toema bos o refugio cerca dj, bai
cerca dj toer dia, i pidi su ju-
danza den toer loke boso tin mes-
ter na alma i curpa.
Majan ta flesta di S. Hos.
Ricibi e dia ai i hopi-hopi bez mas He*
sus den boso coerazon, i manera S.
Hos a protega Hesus na su tempoe
di mucha, re warda boso tamb
den toer peligro di curpa i alma.
|
|
13 |
|
“...saca un gran nu-
mero di bombernan nobel, koe a moenstra nan mas obstiqd, foi nan
pais, mientras ya tres anja pas. el manda mata hopi di nan. Un otro
tera, den di e rionan di Rhin i Main, oenda ya foi hopi anja religion
cristian i coestumbernan cristian tabata reina, el a abri pa edestera-
donan, koe tabatin di bandona nan patria.
Den di e bombernan mas soberbe i obstin tabata Wolfebt, un
hefe ricoe i nobel di pueblo, i amigo intimo di Wittekind. Den es lucba
largoe i sangriente el a perde toer loke e tabatin i ora porfin es eher-
cito di Carlo Magno tabata rondea es pais, cabando coe toer cos, su
cas i coenucoe a pega candela, mientras toer su bestia a plama. Pa
motiboe di un huimentoe purd su muher i su jioe di mas chikitoe a
moeri, mientras e mes tabata bringa banda di Wittekind den eherci-
to di Sahonnan. Di toer su criarnan dos sol a keda fiel ne den su
desgracia: Gero i Eckbert, tata i jioe. Nan a scapa su dos jioe horn-
ber, Dankmar i Winfred, i a hiba nan na palauio di emperador na...”
|
|
14 |
|
“...un brug di pa-
loe diki riba es awa,
koe tabata rondona
su muraja. I promer
koe cincoe anja a pa-
sa, e Gero bieuw ta-
bata vrardacaba ban-
da di castiljo algun
bestia, baca, earner i
cabritoe, koe taba-
ta di su mastro.
Eckbert tabata reco-
he un cosecba ricoe,
i no tabatin mester
di semia di otronan
mas pa su coenucoe,
koe e tabata cera
coe un trankera di
soempinja, pa prot-
g contra bestianan
froso.
Segun koe Wolfert
su fama a crece, el
a toema un sorto di
poder riba e coenu-
keronan liber. Loke
antes nan a doen
boluntariamente i pa
gratitud, awor el a
coeminza pidi pa tri-
bute, hasta coe forza
i amenaza, si tabatin mester, I ai di esnan, koe no kier a cumpli coe pidi men-
toe di e jaagdor terribel! E por ta sigur, koe oso 6 lobonan voraz, tacaiden
su coral di bestia, koe toronan brutoe i sbimaron ta destrui su plan-
tamentoe. JJo a dura largoe, koe hende a coeminza papia ketoe coe
otro, koe Wolfert tabata haci brha i koe pa su brha e tabatin po-
der riba bestianan di mondi. Su binimentoe...”
|
|
15 |
|
“...46
toe koe tabata doen lechi, tabata hort& ; e di dos, di treB, di cuater,
koe coenukeronan a doen, a hanja mes suerte. Pero loke tabata mas
pisd ainda pa es apostel piadoso tabata, koe Wolfert coe su banda
chikitoe tabata stroba hende di bini misa dia Domingo, pa nan tende
su predicashi, i tabata forza nan di bolbe bai nan cas, de la manera,
koe a lo largo poco hende numd arisca di bini misa, caba na scon-
dir. Pes motiboe e sacerdote zeloso a hanj obligd di sali foi bu ca-
. sita i di bai foi un oenucoe te na otro pe bueca su earner i forta-
lece nan den nan f. Pero loke Wolfert a busca, e no a alcanza: es
ereraita a keda. biba den es bosque. Por a cost hopi trabao i sacri-
flcio, ma e tabata incansabel den su oftcio sublime. E tabata predica
f na bu fielnan plamd i tabata doena nan Santoe Sacramentoenan,.
apesar di toer strobamentoe.
Diez aDja caba Wolfert a domina den es tera Su jioenao a crece
te hobennan balente di dieztres i diez siete anja. Ya foi chikitoe nan
tabata sinja jaagmentoe...”
|
|
16 |
|
“...i mi segundo ta parti di curpa di un hende.
Mi segundo i mi tercero ta parti di curpa di un animal.
Mi tercero i mi ultimo ta un cos, koe ningun hende
no kier ta.
Mi conhunto ta un estado di Venezuela, i tambe un
gran medicina. Ki jama mi ? e van uytrecht
6. *ooo o o o ooo Di toer banda di es figura bo
ta hanja den un careda 9 cents,
ooo o ooo Kende por kita esun di mei-mei
i boet na un dj grupo, de la
ooo ooo ooo manera koe 9 cents ta keda den
cada careda ? .
7. Kico Dios a doena na toer cos, loke E mes no tabatin
nunca ? Emilio Davelaar
8. Mi ta un cos, koe mucha ta usa na scool. Kita mi
cabez i doena mi otro, mi ta un cos, koe toer cas tin. Kit
trob i doena mi otro trob, mi ta un cos, koe mucha ta
gusta masha, Kico mi ta ? Hose Madwo 1 Enrique Torres
9. Ki dia dos bez dos ta haci seis ? Moises Pieters^
10. Pakico nos ta pidi Dios pam di cada dia ? Guiiiermo santine...”
|
|
17 |
|
“...stranjo, koe
nan tabata mira pa un oapricho di mucha, ma koe Cirilo mes tabata
mira pa cos masba, serio. Di nada e tabata papia asina tantoe sino di
su deseo pa honra Cristoe. 1 deu esai e tabata practica coe tantoe fervor,
toer loke ta bon: obediencia, zelo, benevolencia, koe bdpi mucba di e
mes edad a busca di imitle i koe el a gana coerazon di toer, fuera e
di su mes tata.
E pagano obstin tabata insensibel pa e birtudnan carinjoso di su
jioe i tabata tormentle c'oe amenaza i azota, sin koe e tabatin ni di mi-
nimo motiboe. Ma f a doena e mucha un consbancia admirabel. Coe
legria e tabata wanta e maltrato cruel, i e tabata bisa su tata coe res-
peto, ma coe frankeza tamb, koe 1e obedece nelo den toer loke Dios
no a taba, ma koe le no larga hal pa ningun hende pa baci loke ta maloe.
E palabra nobel tabata irrita e tata dgnr mas tantoe ainda. Po-
co dia despues el a manda zoeta Cirilo asina tantoe, koer toer su cur-
pa tierno tabata toer na herida. Anto el a puntr si e kier a nenga
su f 5 ma como...”
|
|
18 |
|
“...mandamentoe di su
Criador, i com pes motiboe morto i miseria a bini den es mundoe aki
com matamentoe i gera, odio i robo a bini den di hende, de la manera,
koe esakinan, na lugar di stima otro manera roeman, ta combati otro
manera enemigoenan i ta busca di soemete otro.
Si, bo ta papia berdad Winfred a grita, ora e eremita a stop un
rato. Asina ta awendia ainda. Ta un gustoe pa mi di tende bo, ma
mira, solo ta bai drenta caba i esai ta spierta mi koe mi mester bolbe
cas. Ma mi ta bolbe, mi tatd; loke bo a caba di conta mi tabata boe-
nita, grandi, sublime.
Bini na mi casita, cuantoe bez koe ta gusta bo, mi jioe. Instrui ig-
norante, esai ta mi deber santoe. Ki jama bo, mi jioe ?
Mi nomber ta Winfred, e hoben a responde. I com mi mester ja-
ma bo, mi tata ?
Jama mi Walderic, mi jioe. Luz di Dios Altisimo companja bo,
Winfred. Mara bo sinja di conocle, El, koe ta donjo di toer, i koe ta
doena paz na esun, koe ta confes i sirbi. Adios, mi jioe!
Coe coerazon jen di un felicidad dushi Winfred a...”
|
|
19 |
|
“...coe
wega, mien tras nan- tabata bebe bon di es cerbez, koe Gero i Eckbert a
traha, hasta e dianan ai Winfred no por a sali foi castiljo, maske cuan-
toe e tabata moenstra su disguste i aversion di wega.
Manera aire pisfi promer di un jobida duroe, toer esai tabata primi
riba coerazon di es hoben. Poco bez num& i anto pa poco momento e
por a bishita Walderic, es eremita piadoso. Pes motiboe e tabata sinta
corda mas bez riba loke es eremita a sinj caba. Oen esai e tabata ha-
ja consuelo i alivio i tabata duel e, koe e no por a participa nada di
su f nobo i di toer loke tabata haci ricoe i contentoe asma den su
coerazon, na esnan koe ,e tabata stima. Ayl pensamentoe sol caba. di
odio di su tata contra siguidor di Cristoe, tabata pon tembla pa su
ka brutoe. Unico cos, koe e por a haci pa su tata' i roeman, tabata
recomenda nan na su Salbador, pidiendo E, koe lo E hiba nan tamb
un dia den camina drechi....”
|
|
20 |
|
“...anchoe abri.
Sin tarda un ratoe, Maria Magdalena a corre bai cerca Pedro 1 Juan
pa bisa nan koe nan a' kita Senjor for di sepulcro. ,
Den esai es otro muhernan a drenta i nan a hanja un hoben boenita,
bist! na blancoe, sintd riba piedra, koe dici coe nan: ,,No spanta, pa-
sobra mi sd, koe boso ta busca Hesus, koe ta crucified. E no ta aki,
pasobra El a resucita manera El a bisa. Anto un spantoe grandi, ma
un legria tambe a jna nan coerazon i nan a bai conta liher na ciisci-
pelnan di Hesus loke nan a mira i loke angel a bisa nan....”
|
|