1 |
 |
“...Royerende Pader,
Sigur, sigur, Pader a corda, koe
mucna-muhernan ta flogo pa scirbi
un carta. Awor koe Prtder ta desea
di hanja hopi carta den vacancie,
mi kier cumpli coe Pader su
deseo. MashfL danki reverende Pa-
der, pa e dobbel numero di Ala
Blanca. Pader s&, nos ta gusta e
blaadtjinan mash, ora ta seman
koe £ mester sali, toer mucha ta an*
hela pa cada un tin di dje. Histo-
ria di Nelly chikitoe ta mashd,
mash boenita, ora el a caba, nos
ta hanja atrob un largoe asina?
Pader a puntra nos for di ki dia,
si nos ta stima e wega di-dam:
Ami no, Pader, i mi ta kere otro
mucha-muhernan tampoco; nos no
ta conoce e wega. Loke nos ta gus-
ta mas tantoe, ta e kensht coe pa-
loe di lucifer, etc.
Wega koe nos por poerba dia
Domingo, charada, coi busca, cos
pa corda etc. Pader s&, tin tres
mucha di nos scool, koe tin toer
nan 28 numero.
Tini koe a drenta den Ala Blan-
ca" numa, ora Pader a combida mu-
chanan pa drenta adeo ; nan a coe-
minza coe No 20.
AlguD a perde dos tres numero
i nan ta keda awor...”
|
|
2 |
 |
“...grandi ta 99, pasobra el ta nifica
a 100 M 9X9X9X9X9X9X9X9X9
El tm balor anto di 387.420.489. 3. Palestina. 4. Funshi.
5. E buricoe, koe SS Birgen Maria Nifio Hesus a sinta
riba dje, dia S. Hose mester hui coe nan na Egipto. 6. Caha
di morto. 7. Si hende ta kita su dos handschoen, el ta keda
coe 10 dede, mask el a kita 10 dede afor. 8. Palomba di area
di No. 9. Pruha ta pretoe, pasobra semper el mester bisti
rouw, pa un di su famia koe nan a mata- 10. 7 jioe, esta 6
homber i un muher.
s
Charada.
1. Ki animal ta wesoe pafor, carni paden ? Guiiiermo santini
2. Tres bez diez-ocho ta 315,333. Di com? e van uyibrecht
3. Pakico Eva a morde pida for dje appel ? p a simon
4. Mi no por mira, ni tende, min sa leza ni scirbi, mi
no tin boca tampoco. Sin pia mi ta camna toer camina
instrui i diberti hende. Kende mi ta ? r. Hasseimeiyer
5. Kende por scirbi Amsterdam coe 7 letter ? a servage
6. Kico ta carga corona i el no ta rey, scama sin koe
el ta piscar ? Manuel Palm
7. n tata, mama i dos jioe mester...”
|
|
3 |
 |
“...8
Ma percura bon bo no toema e mes numero, ma un otro
basta koe ta di tres cijfer. Bon, awor.bb ta kita e mas
chikitoe for di mas grandi. Di es sobra di e som mester
cambia tambe e promer i e ultimo numero. Anto dos dife-
rente numero, esta e sobra i e otro numero cambia bo mester
conta huntoe. Bon. Sin mi sabi cual numero cada mucha
a pensa, toch lo mi bisa otro siman na cada un kico ta pro-
ducto di su ultimo som.
- Rectecclon
10. Ki sorto di bela ta cende mas largoe (si toer dos ta
na principio mes largoe) bela di was di altar, of bela di
permacet? Redaccion
UN KENSHI
Kende por corta un buracoe aaina grani den un tarheta postal, koe
el poi pasa su cabez den dj ?
J^olixcioii.
Bo ta cohe un carta postal usa, un carta di baraha tambe
por sirbi. Marca coe potlood un streepi a-b i corta e streepi
a-b coe sambechi, mescos koe e figura l ta munstra :
Fig. 1.
a ..... ----------------- b
Despues bo ta dbla henter e tarheta riba e streepi a-b
corta. Caba bo ta marca coe potlood un cantidad di...”
|
|
4 |
 |
“...bop mucha, es
sacerdote a bisa i ei a bai mes ora
na altar.
Ainda un momentoe, el a binca
roda i reza mas intimamente koe
nunca, como si el tabata sinti koe
un disgracia tabata bai pasa. El a
habri tabernAculo, sconde es ciborie
chikitoe bao di su hAbito i el a co-
he camioa lih, sigu pa su sirbidor
chikitoe di misa, kende su wowonan
tabata brilja d; felicidad, awor koe
el por companja S. Sacrameutoe.
Ki cordamentoe celestial a drenta
den es alma pra cada bez koe el
tabata mira respectuosamente es sa-
cerdote, koe tabata carga Besus ri
ba su coerazon !
Tata, el a puntra co un tono
gracioso, ki dia mi por haci mi
promer S. Comunion ? Ya mi a reza
nopi bez pa esai.
Tene un poco paciencia ainda,
mi jioe, e misionero a responds i
el a sigui su camina rezando na
silencio.
No a dura largoe, koe el tabata
strobA atrobe den su oracion. ma
awor pa un boroto terribel, koe ta-
bata sali for di mondi. El a hiza
su wowo, algun salbahe maldicio
nando a boela su dilanti. Kico 1e
haci awor ? Pa hui no ta...”
|
|
5 |
 |
“...11
blando di mucha. Kende lo expre-
na koe ki amor Salbador a toema
su bibar den alma di e mucha! 1
tabata como si el kier a haci tem-
poe mas pur& pa hible na cieloe,
pasobra visiblemente forza di e mu-
cha tabata bai cabando. Ainda un
bez mas el a hiza su wowo agrade-
cido na es sacerdote.
O Hesus, Hesus. el a papia i
su alma tabata boela coe angelnan
ariba, pa ricibi di m&n di Hesus
corona di martir.
* *
Pa banda di auochi a bini algun
cristian banda di es camina i nan
a hanja es sacerdote gravemente
herid ta reza dilanti di e morto.
Largoe ratoe el a jora na silencio,
ma for di su boca a sali es pidi-
mentoe:
O Dios, Banger di martirnan
ta semfa di cristiaunan. Es semfa
tabata falta ainda den mi coenucoe.
Awor mi ta confia, koe lo el bai
florece i produci pa bo un cosecha
abundante di almanan.
UN EHEMPIiO REAL,.
Nos a tende conta hopi bez di e
piadoso Emperador Alem&n, koe a
baha asina pronto for di su bestia
pa ofrecle na un Sacerdote koe ta-
bata hiba Mahestad pa enfermonan.
Huntoe...”
|
|
6 |
 |
“...14
VARIA.
BIN CONTA.
Jioenan, boso sabi cuantoe ta un miljard florin ?
Un miljard florin ta mil miljon florin. Hondo no por fignr
bon, ki monton grandi di placa esai ta. Bam, scucha bon, i
lo mi splica boso.
Figura b miljard na placa di plata, e1. ta pisa 10 miljon
kilogram; cont, na placa di oro, el ta pisa 645 mil kilogram
I cont, na placa di papel, cada papel di mil florin, ainda
ta pisa 180 K. GL
Suponiendo koe un biomber balente por carga 100 K. G-,
anto pa carga un miljard na placa di papel (di 1000 florin)
lo mester di 18 homber.
Si ta conta e suma na oro, anto mester di 6450 homber
pa carg, i si ta na plata, mester un ehercito di 100 mil
homber. Si hende kier traha boeki di toer e placa di papel
di fl 1000, koe ta forma un miljard, anto por traha dos mil
boeki cada un di 500 bladchi. Bin conta. Ki dia!
-----
COI BUSCA.
* -y
Blek! Uuda bo shon ta ?
A gana Premioi
Muchanan, koe a conserva bon
toer 28 numero di promer anja di
Ala Blanoa ta:
Na Fictermaai di school di Frater:
A....”
|
|
7 |
 |
“...ta resurreccion i bida.
Apena Papa Stefano a caba di pa-
pia es palabra, koe soldAnan di em-
perador ta corre drenta, tacairiba
dj i ta mat na pia di altar. Anto
nan ta. corre bai trobe 1 ta larga
cristiannan den gran sustoe itristeza.
Den muebauan, koe tabata sirbi
misa di Papa, tabatin un miicba,
jamA Tarcisio, di un famia mashA
nobel. E tabata mashA bon mueba,
mashA deboto, coe coerazon puroe
manera di un angel.
Su siguiente dia Cristiannan taba
ta bini huntoe atrobe pa consulta
coe otro, di ki manera lo nau por
trece Mahestad pa S. Pancracio i su
companjeronao, koe tabata cerA den
prison, i koe tabata condenA caba
pa moeri. Pues ta den SSo. Sacra-
mento e heronan di nos santa f
a banja e forza pa wanta martirio
di mas cruel i pa moeri pa Hesu$
coe' tantoe legria. Tabata un em-
press mashA peligroso, como soldA-
nan tabata warda prison di dia i
anochi i nan tabata waak coe ma-
shA zelo pa cobe sacerdotenan. Pa-
sobra nan tabata corda asina : Si
nos ta logra di cobe toer sacerdote
mata...”
|
|
8 |
 |
“...Antajera, ajera, aw, majan, otromajan. 2. Su pareuw.
3. 66%. 4. Un boeracoe. 5 Pasobra tin muchoe mas car-
nernan blancoe koe carneman pretoe.
esta dos cabritoe i un mitar dozijn,
bo ta doena un weboe coe tajor. 8
mama i dos jioe tabata un wela, su jioe i su nietoe.
10. Kenshi di ringchi di dede.
Pa mi sabi ta cual mucha, i ki dede, di ki man el ta bisti e ringchi,
ora mi ta bolbe drenta den e kamer, mi ta doena un of doe of toer
e mucha di traha un som riba lei of pampel. Corda bon, mi no kier
sabi nada-nada, di loke bo ta scirbi, sino umicamente e producto di e som.
Pa no bini ningun papiamentoe ora mi tai, coer mucha mester a mira
bon promer mi drenta, ta cual mucha, na ki man etc, etc. el ta
bisti e ringchi. Tambe pa boso traha e som exactemente, bo mester
sabi padilanti, koe e mucha koe ta sinta mas cerca di porta, koe ma
drenta, ta No. 1, esun banda di dje ta No. 2 etc. tambe koe man robe
bo ta nota coe 1, man derechoe coe 2 ; dede grandi ta 1, su sigiente
ta dos etc. nsina koe dede chikitoe...”
|
|
9 |
 |
“...dede
di dos, di cuater (3) ta abao (3) na su dede.
Boenita, no ? Corda boD, ora boso tambe kier repiti e kensbi ai, e
cijfer di hrgar, dl man, di dede, por troca, pero e otro cijfer di mul-
tiplica i di boeta acerca ta keda semper meseos. Tambe e ultimo cijfer
3500 pa kita na secret afor,' no ta troca tampoco.
Charada.
Dios
shon amo rico
criar catiboe pober
Constanclo i Lucio Mendes
2. Ki stad di Holanda hende por scirbi asina :
50 e I (499 + 1) & H l Manual Palm
3, Ki diferencia tin den un baca i bendedor di lechi?
Johan Hudson
4. Com nos por haoi biahe mas barata foi Curasao na
Amsterdam ? Johan Hudson
5. Ki ora chogogo ta para riba un pia ? Johan Hudson
+ ta un letter
+ ta un rio na Egypto
+ ta un cos di den coshina
+ + + + + + ta un stad na Gelderland
+ ta un cos di cose
+ ta nomber di muher
+ ta e mes letter di ariba.
Glernardo R Willems
7. Un hende ta puntra Jan: cuantoe roeman bo tin ? Jan
ta bis : Mi tin doboel roeman-muher, koe mi tin roeman-
homber. E hende...”
|
|
10 |
 |
“...fri-
fidor di mas gramli die: Di poersi
nos no a come main' j. es homber
ai ta fma, larga nos asa su worst,
coempra pam i com. dra e spierta.
lo e busk i ora el a busca basta,
nos mes lo cont es gracia i sigur
lo e hari.
Mientras e worst tabata asa, nan
a legra, figurando ki cara stranjo lo
nan mira.
Ora nos coenukero a spierta foi
sonjo, el a bira su cabez i el a falta
su worst. Awor bam busca, ma mien-
tra e ta busk, el a ripara koe nan
ta hari scoudir, i el a comprende un
bez loke a socede.
El no tabata asina bobo manera
nan sa bisa di hende di coenucoe.
Es comedoruan di worst ta mira ca-
ra di es coenukero morto span t,,
casi jorando, ta paree nan koe su
curpa ta tembla i su cara a bira
bleek. Mitar spant>, nan a cont ki-
ko a socede; awor el ta dal un gri-
toe fuerte i coe un cara tristoe, el
ta bisa nan : Senjores I a caba pa
boso, tabatin veneno den e worst ai,
mi a busk pa via di raton i dja-
canan, koe mi tin den mageteina. No
ta posibel, koe un hude por figura
e mes sstado terribel...”
|
|
11 |
 |
“...Ganancia di es dos dia,
mi ta doena na mi pober amigoe
Lzaro. Mi no tin otro manera pa
jud. I e poco trabao di mas, no
ta haci mi nada.
Senor Girolamo su coerazon a ke
da mask conmovl riba e sintimen
toe caritativo di Martin. Pa bien
Martin, el dici, bo trato asina
bondadoso ta merece raas elogio,
pa motiboe koe bo amigoe desgra-
ciado nunca por ta capaz pa bo por
spera koe el recompensa bo e bon
dad.
Esai lo duel mi muchoe pa mi
amigoe. Martin dl, pa mi tantoe
bal si el por paga mi esai. Pero esa-.
ki mi sabi coe roer siguridad, boe
le haci mescos i mas pa mi, si mi
tabata na sn lugur
Senor Girolamo a jam bon ano
chi i a sali conmovl.
Na camina di bai cas e acto no-
bel di mastro Martin no kier a
kita foi su memoria. Henter anochi
el a sigui pensa airiba.
Su manec Senor Girolamo a bolbe
bai na winkel di smid i a doena un
mil di lire (50 ets.) na placa di papel.
Ata, mastro Martin, el dici
coen, toema esaki pa bo. Bo ta
un homber nobel. Coe esaki bo por
cumpra berce i haci bo winkel mas
grandi...”
|
|
12 |
 |
“...CATOLICO.
Ya bopi dia caba, mi amiguitonan,
dos a larga di splica boso e ceremoni-
anan boenita di nos religion catolica.
Awe dos ta coeminza atrobe, pa-
sobra mas bon dos ta comprende
toer loke dos ta mira na misa,
coe mas taotoe debocion i ateocion
lo dos asisti.
Tin bopi beode mi ta spera koe
deo di boso lo do tio ai ao koe ta
iota fada nao mash. taotoe na misa.
Nan ta bini misa, si, pasobra nan
mester, pasobra Sta. Iglesia kier pa
nan bini, ma kico nan ta bin haci
na misa, nan mes do por bisa. Ki
co ta socede na misa, ta manera
nan do ta comprende Dada di toer
esai. Fada nan ta fada nan mes
i otro hende i ta stroba nan den
Dan debocion. I ora porfin nan ta
tende Pader ta papia palabra: ,. Ite
mism est", un suspiro di ,,Danki Dios
koe cos a caba ta sali foi Dan
coerazon, i nan ta sali mas pronto
posibel, manera si nan kier scapa
nan cnrpa di un peligro grandi. Asi
na, mi amiguitonan, boso no mes
ter ta, asina boso no mester baci.
Si toer es hendenan, koe ta baci
asina, lo comprende mas mebor...”
|
|
13 |
 |
“...tira mi af or,, manera nunca mi tabatin balor. Bisa mi
ta kende mi ta 1 Romulo Hasselmeyer
5. Ora un automobil ta bai rVestpunt, oenda e chauffeur
su man drechi ta keda ? aiiberto vos
6. Nuebe jaagd a tira riba 20 patoe. 8 jaagd a hera,
un a tira dos patoe. Cuantoe patoe a keda' den lamar s
Guillermo' San tine
7. Cual piscar ta di mas grandi, cual ta di mas chikitoe?
8. Nada ta pareuw coe mi. Mi tabatai promer koe ta-
batin algo. Ningun hende no por cohe mi ni mira, mi.
TakiCO ? Johan Pieters
9. Ki dia ta na curpa di hende? Manuei Palm
10. Un automobil, koe ta camna 20 mijl pa ora ta sali
Punda, pa bai Westpunt. Mes ora un cabai, koe ta camna
10 mijl pa ora ta sah Westpunt pa bai Punda. Cual dj
dos ta mas cerca Punda, ora nan ta pasa otro?...”
|
|
14 |
 |
“...Anja 2.
Mum. 5.
ALA BLANCA
DEDICA NA NOS HTJBENTUD.
4 Maart
ALA BLANCA TA SAL1
CADA DOS SEMAN.
1014
MPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
UN DOBBEL PROMESA.
Ki contentoe Maria tabata, ora
tempoe di su promer Sta. Comunion
tabata jega. Hopi tempoe eaba e
boo mucha a prepar ardientemente
pa ricibi Hesus den un sala limpi i
boenita di eu coerazon. Su legria a
jega na eu colmo, ora tres dia pro*
mer ke dia grand! el a haja sabi,
koe el a merece promer prijs, i koe
lo el haja promer lugar den Misa.
Sinembargo a parc, koe tin algo
koe tabata molesti.
Su mama a ripara esai i e taba-
ta poco ansii. A lo largo e mama
no por a wants mas. Mester bini
clandad den e cos ai. Pesai el a
jama Maria un dia promer ke bai
confesa cerca dj i a puntr,: Ma-
ria bo ta verdriet, ki falta ? Bo ta
falta algo ?
Si mama.
Ma ta kico anto ?
Maria a keda ketoe i su wowonan
a jena coe awa.
Mi ta kere koe toer cos no ta
na regla, su mama dici.
Kico tin ? Papia, no.
O, mama.
Lo bo no tin ningun secreto pa
bo mama, n tasina...”
|
|
15 |
 |
“...traha nan
neshi aidn i tabata boela afor bao
di gritamentoe ansioso. Ora nan a
drenta e porta kibrA, di ripiente un
binar a boela sali afor huntoe coe
su jioe.
Paden e tabata mas mehor ainda,
koe e tabata moenstra pafor. Di-
ferente cuarto, toer trahA na piedra,
a keda bon; portanan i otro cos di
paloe sol a disparce.
Ta kico ta paree bo, maestro?
e hoben a puntra portin, com bo
ta splica koe es castiljo aki ta keda
bandonA asina ?
E pueblonan, koe a larga trah i
koe a biba aki den, nan a pasa. Ki-
zas tabata e Romanonan, koe un
dia tabata domina riba mundoe. I
pueblo brutoe di Hunonan, 1) asina
foi Asia, tabata masha bruto. Na siglo
caba co# lmperlo Romano....”
|
|
16 |
 |
“...mas. Mi a
corda koe e bosque aki ta liber i
sin ningun hende, koe ta biba aden,
mi tabata corda trobe riba es dia-
nan feliz, koe ma pasa den nos bos-
quenan di Harz, ma........ ma sali
ganjA.
Mi sabi, maestro, koe oso i lbo-
nan ta biba aki cerca i koe den
anochi nan ta pasa rond aki banda,
pesai ma waak mashA bon riba bo
fioenan. Ma mi a corda tambe, koe
no tin nada di terne, oenda bo ta do-
mina coe bo laoza, Gero a responde.
Bo a corda bon e befe a bisa.
Mi no ta homber pa larga spanta
mi pa ki enemigoe koe ta. Ora e
tabata papia es palabra, hende por
a tende su rabia i e dici: ,,No, tin un
otro ta biba den es lugar aki, un,
koe mi ta odia coe odio di mas
grandi. Mas calmo el a sigui.,, Awe
ma jega den es valje, cerca di rioe,
oenda mi no a jega te ainda. Ma-
shA admirA ma ripara riba un cero
chikitoe un casita, trah di paloe i
rama, i abri padilanti. Oen e casita
tabata para un altar coe un cruz
riba dj. Anto e odio mortal a bok
be lamanta den mi coerazon, paso-
bra mi tabata sabi, koe...”
|
|
17 |
 |
“...Com un sapoe ta sali for di awa ? Jotan Hudson
7. Mi ta jama manera mi ta; mi ta manera mi ta jama;
si bo no ta rai kico mi ta, toch bo sa com mi ta jama.
mco |Y]j | G iemand o R WillfniB
8. Mi promer ripitl ta un bestia danjoso.
Mi segundo i mi cuarto ta mahos boenita.
Mi tercero ripiti bo mester di dj pa bo scirbi.
Mi promer i mi segundo ta un coeminda.
Mi conhunto ta nomber di un coenucoe. p Armando simon
9. Mi s& un cos chikitoe, si no tin, no tin Dios tam-
poco. Ta kico ? F R PIetersi
10. Ki diferencia tini denter un muher bieuw i su
trekpotji? Johan Pieters*...”
|
|
18 |
 |
“...di esai, ki
grandi i poderoso San Hos ta-
Toema bos o refugio cerca dj, bai
cerca dj toer dia, i pidi su ju-
danza den toer loke boso tin mes-
ter na alma i curpa.
Majan ta flesta di S. Hos.
Ricibi e dia ai i hopi-hopi bez mas He*
sus den boso coerazon, i manera S.
Hos a protega Hesus na su tempoe
di mucha, re warda boso tamb
den toer peligro di curpa i alma.
ki dia
lo mi mira mama bai misa toer
dia domingo, confesa i ricibi mane-
ra toer bon cristian ?
E mama a responde : Ta for di bo
cuenta, ta mi lo sabi esai. Ma e
jioe ta sigui poersigui su mama
toer dia, i a bisa su mama: Un
hende no por biba, corda riba cur-
pa sol sin corda riba alma, paso
bra alma ta principal. Un alma koe
ta manch. coe picar mortal ta ho
le mescos koe un cos danjt. Un al-
ma mester ta prepar, toer ora war-
da Dios, pasobra el no sabi ki ora
Dios...”
|
|
19 |
 |
“...bolbe den Wolfert su coerazon. Ma nan a bai mas leuw
ainda, te ora nan a hanja e castiljo bieuw, koe Romanonan kiz&8 ?
traha, koe e Hunonan salbahe a tumba abao i koe deepues e habi-
tantenan nobo di Alemania a larga di drecha di nobo.
E poco jaagdor, koe de bez en cuando tabata bini te aja, tabata
lama e ruina, Castiljo di Hunonan. Coe e nomber nan tabata jama
e heron an, e hombernan bruto i balente, koe den tempoe bieuw bao
di mando di nan hefe terribel Attila, a plama riba hen ter Alemania.
Foi ki tempoe e tabata, ken a trah i ken a kibr, e desterado-
nan no a haci cuenta di esai. Awor e tabata! bandonS i libremente nan
por a toema posesion di dj, esai tabata basta. Gro i Eckbert, e
dos criar, koe no tabata mira fin di nan biaha i koe tempoe di fno tabata
bini acerca, tabata bon contentoe, koe e lugar brutoe tabata gusta nan
maestro. Com nan a keda tolondr, ora Wolfert a doena nan di cono-
ce koe e kier a bai mes ora trobe. Ma Gero, e homber bieuw 1 pru-
dente, a papia bon i pa via di Winfred...”
|
|
20 |
 |
“...promer i mi segundo ta parti di curpa di un hende.
Mi segundo i mi tercero ta parti di curpa di un animal.
Mi tercero i mi ultimo ta un cos, koe ningun hende
no kier ta.
Mi conhunto ta un estado di Venezuela, i tambe un
gran medicina. Ki jama mi ? e van uytrecht
6. *ooo o o o ooo Di toer banda di es figura bo
ta hanja den un careda 9 cents,
ooo o ooo Kende por kita esun di mei-mei
i boet na un dj grupo, de la
ooo ooo ooo manera koe 9 cents ta keda den
cada careda ? .
7. Kico Dios a doena na toer cos, loke E mes no tabatin
nunca ? Emilio Davelaar
8. Mi ta un cos, koe mucha ta usa na scool. Kita mi
cabez i doena mi otro, mi ta un cos, koe toer cas tin. Kit
trob i doena mi otro trob, mi ta un cos, koe mucha ta
gusta masha, Kico mi ta ? Hose Madwo 1 Enrique Torres
9. Ki dia dos bez dos ta haci seis ? Moises Pieters^
10. Pakico nos ta pidi Dios pam di cada dia ? Guiiiermo santine...”
|
|