1 |
|
“...@§@M MSB*.
=5a
7=Tr
r.y;a:gmi.Y.avmig.-imi
ii ifmuiumi
SJSB
JB/i
Solucion di Charada
1. Kreeft. 3. Pasobra el no tabatin cuchioe pa oorta pida
2 XVIII afor. 4. a m 6. Anasa. 7. Promer
3 P s dos mucha ta bai. Un ta
315,333 * o % bolbe coe ponehi, Awor
tata solta bai coe ponehi i e otro mucha sol, koe a keda
aja-banda ta bolbe coen. Anto e dos mucha ta bai coe
ponehi, esun ta keda i otro ta bolbe coe ponehi. Awor mama
sol ta bai, i e otro mucha ta bolbe trece e ponehi. Por
ultimo e dos mucha huntoe ta bai. I anto henter e famia
ta complete na e otro banda di rioe. 8. Theebladchi.
9. Producta ta 1089. 10 Ni un di dos sorto di bela ta
cende mas largoe, pasobra toer dos ta bira mas corticoe ora
nan ta cende.
Charada.
1. Kende por scirbi cincoe dia di seman sin menta nom-
ber di dia. Bedaccion
2. Kende nos ta mira toer dia, rey i emperadornan ta
mir poco bez, Dios ta mira nunca. , idem
3. Kende por scirbi 67 coe 4 cijfer ?
4. Mi tin un canica di koffie. El ta toer bashl I toch
tin cos aden...”
|
|
2 |
|
“...19
BLANCA
CARTERO Dl ALA
Muy Keverende Pader.
Pader, dob muchanan di scool a
keda mashfi contentoe coe nos boe-
nita boeki di Ala Blanca. Ami prin-
cipal ta loco di contentoe coe esun
di mi i pa es motiboe mi ta scirbi
Pader es carta akl, pa ini doena Pa-
der mi sincero gradicimentoe, pa es
boenita boeki aprecifi. di Ala Blanca.
Awor Pader nos lo haci mas per
curacion coe es blaadjinan di Ala
Blanca, pa nan keda mas na orden.
Pader, loke mi tin di bisa Pader ta,
koe mi ta gnsta Gbarada mash>
tantoe, asina mi ta desea koe Pa-
der lo publica mas tantoe di mi
Gharadanan, cual mi ta manda pa
Ala Blanca. Sino mi ta sinti mashd
duele, ora Ala Blanca ta bini, i koe
mi no ta haja e Gbaradanan aden.
Historia di Nelly chikitoe ta ma
sh& boenita. Pader, awor koe el a
caba, nos ta spera koe Pader lo man-
da nos un boenita asina pa doena
nos an bon ebemplo di un bon mu-
cha. Awor mi no tin nada mas pa
scirbi. Dia koe mi bira mas sabir
na scool, lo mi scirbi Pader un car-
ta mas boenita.
Beleefd nos...”
|
|
3 |
|
“...ringchi,
ora mi ta bolbe drenta den e kamer, mi ta doena un of doe of toer
e mucha di traha un som riba lei of pampel. Corda bon, mi no kier
sabi nada-nada, di loke bo ta scirbi, sino umicamente e producto di e som.
Pa no bini ningun papiamentoe ora mi tai, coer mucha mester a mira
bon promer mi drenta, ta cual mucha, na ki man etc, etc. el ta
bisti e ringchi. Tambe pa boso traha e som exactemente, bo mester
sabi padilanti, koe e mucha koe ta sinta mas cerca di porta, koe ma
drenta, ta No. 1, esun banda di dje ta No. 2 etc. tambe koe man robe
bo ta nota coe 1, man derechoe coe 2 ; dede grandi ta 1, su sigiente
ta dos etc. nsina koe dede chikitoe ta 5. Si ringchi ta mas ariba na
su dode tambe ta nifica 1, si ta meimei ta 2, si ta maa abao ta 3.
Corda bon, boso no papia nada di loke boso ta scirbi. Scirbi boca
ketoe, pa mi no tende nada-nada. Bam traha som awor.
Scirbi di ouantoe lugar e mucha di ringchi ta sinta.
Multipica e cijfer coe 2. Boeta 5 acerca.
Multiplica e producto coe 5.
Boeta...”
|
|
4 |
|
“...35
LUOHA I TRIUMFO.
Un historia foi tempoe di Carlo Magno.
J. ]£Ia foi teva.
Anochi di un dia mashd calor ta-
bafca t)ai cera, ora tres bomber
tabata pasa den un mondi di paloe
mashi grandi i diki.
Esun koe tabata camna promer,
tabata un homber grandi i balente
eoe cara rnashd serio i severo, coe
arma na m&n i un spada cologd. na
mm
MttS
mmm
laRl
wmm
ailipsii
ift
Esie
mmm
Wmm
mMJ
ms
mm,
mmm
mmm
iiii
mwM
WM&mWm
mmm
ifif
IPH
h
uemm-...”
|
|
5 |
|
“...38
ta para, ora nan a tende es pa-
labra.
Nos ta bai, maestro ? esun di
mas hoben a risca di bisa, ,,nos ta
bai foi es castiljo soberbe, foi es
bosque, koe ta tereno asina bon pa
jaagmentoe ? ,
Si bon ta gusta di sigai nos,
keda anto. Mi no ta forza bo pa
sirbi mi! el a grita, mientras su
wowo tabata saca candela di rabia.
Ma, mi maestro, (}ero a bisa
toer humilde, com nos lo por kita
for di bo Ma bo pober jioenan !
Pa nan lo tabata fatal. Miseria i
cansamentoe di nn biaha nobo nan
lo no por a wanta, principalmente
awor koe dianan ta bira mas cor-
ticoe i koe tempos di frioe ta acer-
ca. Ademas, ken ta sigura bo, mi
maestro, koe Jo bo nanja pronto
un lugar di biba manera esaki?
Ami tambe ta sinti compasion
coe mi pober jioenan. Ma ta por
MM
Bl;f
mm
mm
mmi
mm
mm
immim
. :tel
mmm
mgmm
mmmmm
B8B
igsm
HSs
asuW...”
|
|
6 |
|
“... poco mas leuw, un eremita, 2)
un di esnan, koe ta rondea nos tera
desgraciada di Sahonia i koe ta bus-
ca di kita nos libertad, huntoe coe
nos diosnan i e coestumber bieuw.
Mi rabia a subi mas ^ltoe, mi m&n
tabata tembla, i mi tabata pa ma*
ta es miserabel ai coe mi lanza.
Pero mi a corda, koe ta cobarde,
di ataca un homber solitA, koe no
por defendle.
Ma si bo no kier biba huntoe coe
es eremitano ai, Gero a responde,
pakico anto bo tin di hala atras ?
Anto homber mas fuerte mester ba-
ha pa esun mas zwak ? Abo, koe ta
saca oso i lbonan foi lugarnan di
mas scondir, lo no spanta pa bo i
kita foi es lugar pe busca su reiugio
otro camina un eremitano solitA, koe
ta mira ki enemigoe mortal di dj i
di su religion a bin 'toema posesion
di es lugar aki?
Bo ta papia bon, Gero, mi ta
keda 1 e jaagdor a responde Can-
dela di odio tabata flama den su
wowo i e tabata saca su manoe,
duroe ni heroe, jen di amenaza.
Ami sol lo domina den es'bosque
aki I el a grita, awor i semper!
E dos criar tabata cambia...”
|
|
7 |
|
“...Solucion di Charada
1. Sinfonia. 2. Panama. 3. Awaceroe. 4. Un calender
koe nan ta ranca un blaatji toer dia. 5 Na su braza drechi.
6. Ni un. Tqer e otronan a boela bai. 7. Esun koe su
raboe ta mas aleuw foi su cabez. Esun coe su raboe ta
mas cerca su cabez. 8. Nada. 9. Rodia. 10. Toer dos ta
na mes distancia.
Charada.
1. Promer bo hanjle, bo tin dolor.
Despues bo a hanjle, bo tin dolor.
Ora bo tini de bez es cuando bo tin dolor.
Ora bo ta perdle bo tin dolor. Ta kende mi ta ?
Guillermo Santlne
2. Mi promer ta den musica.
Mi segundo i mi ultimo' ta un articulo di muchoe luho.
Mi promer i mi ultimo piscador sa usa.
Mi conhuntoe ta un flor. . Manuei Palm
3. Mi ta keda loke mi ta te ora ningun hende sabi loke
mi ta; ma si nan sabi kico mi ta, anto mi no ta mas loke
yni -jj^ Emilio Davelaar
4. Mi tin ocho letter i mi ta un refugio pa hopi hende.
4 5 6 7 ta un plantji, koe sa crece hopi na Corsouw
3 2 4 5 ta un coeminda.
1 2 4 5 no ta poco.
4 5 7 ta partidad di curpa. Kiko mi ta?
5. Mucha chikitoe...”
|
|
8 |
|
“...kapel
i a haci proposito di doen hente-
ramente na su Salbador. ^ Pronto
el a braza f catlico i a sinti ha-
1S na bida religiosa. Coe obheto di
hanja sabi mas mehor, koe Dios
ta jam di berde mes, e tabata
bishita misanan di Yillemarie, tam-
b e kapel di hospital, administrfi
pa Soeur di San Hos. Apena el a
tira su bista riba un cuadro
riba altar, koe tabata representa
Santa Famia, i a mira cara di S.
Hos, koe el a dal un grito di ad-
miracion i dici coe su mama, koe
tabata companj : Ata imagen di
esun, koe a hala mi aki; bo ta mi-
ra, mi dushi mama, e kier mi keda
aki. Ta el koe a salba mi bida,
tem mi tabata mucha, i koe a li-
bra mi dj bestia, koe kier a ma-
ta mi.
Pronto Eva Allen a drenta con-
gregacion di Soeur di San Hos, i
a haci su promesa na anja 1808.
Hopi anja el a biba aja, un ehem-
pel di bida religiosa, i den manoe
di Dios el a bira un medio pa com-
bersion di hopi Protestant.
Asina San Hos a salb te dos
biaha: un bez na curpa, otro bez
na su alma.
*
Muchanan sinja for di esai...”
|
|
9 |
|
“...cijfer mescos ? R Molenaar
4. Koe mi ta grandi chikitoe, semper mi ta un pia
grandi. Kico mi ta ?
5. Mi promer ta un consonante.
Mi promer i mi segundo ta parti di curpa di un hende.
Mi segundo i mi tercero ta parti di curpa di un animal.
Mi tercero i mi ultimo ta un cos, koe ningun hende
no kier ta.
Mi conhunto ta un estado di Venezuela, i tambe un
gran medicina. Ki jama mi ? e van uytrecht
6. *ooo o o o ooo Di toer banda di es figura bo
ta hanja den un careda 9 cents,
ooo o ooo Kende por kita esun di mei-mei
i boet na un dj grupo, de la
ooo ooo ooo manera koe 9 cents ta keda den
cada careda ? .
7. Kico Dios a doena na toer cos, loke E mes no tabatin
nunca ? Emilio Davelaar
8. Mi ta un cos, koe mucha ta usa na scool. Kita mi
cabez i doena mi otro, mi ta un cos, koe toer cas tin. Kit
trob i doena mi otro trob, mi ta un cos, koe mucha ta
gusta masha, Kico mi ta ? Hose Madwo 1 Enrique Torres
9. Ki dia dos bez dos ta haci seis ? Moises Pieters^
10. Pakico nos ta pidi Dios pam di cada dia ? Guiiiermo...”
|
|
10 |
|
“...homber di Dios for
di mas acerca. E mester tabata un homber di basta anja caba, asina
el a pensa, maske e cara, koe a bira bleek i deleg. pa ajuno, tabata
pon paree mas bieuw. Ma e calmo suave i trankno, es amor compasi-
vo koe tabata lombra den su cara i den su wowo cl., a pone florece
den coerazon di Winfred un bida nobo, manera un jobida dushi, despues
di un tempoe largoe-largoe di secura, ta haci flornan rebiba.
Bo ignorancia ta lamanta mi compasion, mi jioe. Bo ta desea di ten-
de algo di Esun, koe a trece salbacion pa nos toer ? Bien, lo mi instrui bo
den su doctrina, eremita a bisa. %
Bam sinta abao Winfred a papia di un tono alegre, conto, mi ta
ol pa tende....”
|
|
11 |
|
“...ta bai drenta caba i esai ta spierta mi koe mi mester bolbe
cas. Ma mi ta bolbe, mi tatd; loke bo a caba di conta mi tabata boe-
nita, grandi, sublime.
Bini na mi casita, cuantoe bez koe ta gusta bo, mi jioe. Instrui ig-
norante, esai ta mi deber santoe. Ki jama bo, mi jioe ?
Mi nomber ta Winfred, e hoben a responde. I com mi mester ja-
ma bo, mi tata ?
Jama mi Walderic, mi jioe. Luz di Dios Altisimo companja bo,
Winfred. Mara bo sinja di conocle, El, koe ta donjo di toer, i koe ta
doena paz na esun, koe ta confes i sirbi. Adios, mi jioe!
Coe coerazon jen di un felicidad dushi Winfred a bolbe na castiljo di
Hunonan.
Y. Jrjstimccioi} dei} ueligiorj Ijepdadepa.
Foi e dia ai Winfred tabata bishita mas bez e cas chikitoe di Wal-
deric, es eremita. Coe respeto grandi e tabata tende, com e gran Dios
i Criador di mundoe a manda su unicoe Jioe for di cieloe, pa E libra
hende di picar i morto; com Hesu Cristoe, e Jioe di Paz, a bira nos
Salbador; com Esaki tabata predica, ta kende den di heronan di...”
|
|
12 |
|
“...aaOHNt 4EII4,
,uH.u.u?.,y.i,w,iUiU,;uuj.u<
ta sobra. 2. Awa 3.
6. 1 2
000 000 000
3 000 0 000
000 000 000
duroe pa nos come.
Solucion di Charada
1. Ora hende ta kita su handschoen, e ta kita cincoe dede
di handschoen foi su cincoe dede di man, i e cincoe dede
9999I9, 4. Zapatoe. 5. Carabobo.
Toema e cent [1] i boet banda
di [2], anto toema esun di mei-
mei i boet banda di [3].
7. Principio. 8. Boeki, hoeki,
koeki. 9. Nunca, 10. Pasobra
pam di un seman ta %uchoe
Charada.
1. Boeta e letternan aki asina, koe lo por leza cuater
palabra cada un dos bez.
a 1 b a
m o r a
b o 1 .0
r O S a Maurits Curiel
2. Un cangreeuw ta subi un ceroe di 2000 pia, asina koe
den dia e ta subi 500 pia; ma anochi e ta naha 400 pia.
Den cuantoe dia 1e ta ariba? wuiem Domacass
8. Kico ta meimei di Holanda! r Molenaar
4. Un senjor a loebida, ora el a sali for di tranvia, su
parasol i su cachor. El a bira mes ora pa bai busca nan,
1 el a contra coe su cachor. Kico bo ta kere koe es cachor
tabata carga den su boca ...”
|
|
13 |
|
“....r''Y
^ %
||1T J
*mmm
mm
mm
Blffi
mmm
Stasi
mM
Mini!
mm
IBM
sp
mUM,
mm
PiMPP
SSSfifflr*
mm.
mm
nm
mm
wm
mm.
mm
i
mtm
IlllMi
mm
wmmmm
Ora e troepa di jaagdor a jega acerca, el a bai na cabea djtroe-
pa i dici coen: Na nomber dj emperador poderoso, Carlos 1 Bo ta
esun, koe nan ta jama Wolferb, e jaagdor. balente ?
Si, mi ta Wolfert a responde. Kico Carlos kier di mi ?
Emperador a jega na tera di Suaben, e nuncio dici, i ai nan a
acusa bo, koe bo ta kibra paz, ta oprimi bombernan liber, ta despre*
cia religion, ta poersigui e sacerdote di Dios i ta stroba Cristiannan
di bai asisti na su predicashi. Pesai emperador ta jama bo i bo dos
jioe, pa bo bin doena cuenta i disculpa bo dilanti di su tribunal na...”
|
|
14 |
|
“...emperador poderoso i invencibel* un
figura altoe i balente, koe hende tabata mira coe respeto i coe miedoe.
Su frenta anchoe tabata lombra dj sabiduria grandi, koe ta bini di Dios"
Carlos tabata bistf tnashfi senciljamente. Es insignia di su dignb
dad e tabata bisti nan na fiestanan grandi sol. Un cinta di oro rond
di su frenta tabata nico senjal di su dignidad. Ma ninguri, koe a mira
maske tabata un rato num&, es figura grandiosa, coe su schouder anl
choe, por a duda, koe es homber aki tabata esun, koe cada un taba-
ta papia su nomber coe respeto, emperador Carlos, dominador di
mundoe. Ki un mahestad tabata companja toer su movementoe ki un
mahestad tabata brilja den su wowo, ora e tabata mira es muchoe-
dumbre grandi su dilanti. Sigur e tabata un emperador, koe tabatin
marca di Dios riba su freufca,- un dominador manera mundoe no a
mira nunca ni lo no mira nunca mas....”
|
|
15 |
|
“...trabao. Maske kizas e biaha aki bo ta keda sin
haja premio, por ta koe te otro biaha boso ta haja mehor suerte. Mi
ta spera koe e biaha lo jega pronto. Animo!
Mi ta mash contentoe, koe mucha muhernan tamb ta coeminza
manda charada. Awor s cos ta bai bon. Mucha muher ta bai poesta
coe mucha homber. Keu lo gana ?
Mi ta jama es amiguita di Ala Blanca mash danbi pa e historia
boenita, koe el a manda. Sigur-sigur e ta haja un lugar pa fiesta di
Asuncion di La Birgen. Mi ta spera koe lo no keda coe esun sol ma
koe hopi ocronan lo sigui. Tantern...”
|
|
16 |
|
“...tabata na roedia pa reza su
oracion di mainta. Anto un rayo di odio a sali den su coerazon i el
a grita. -
Kico bo kier aki ? Kico un pader tin di haci na cama di un Sa-
hon pagano ?
Mi a cuida bo, mi tata Winfred a responde, manera tabata
mi deber. Coe gustoe bo a sosega bo cabez na mi coerazon, ora bo
tabata cerca di moeri. Lo bo saca mi anto, awor koe Dios a scucha
mi oracion i a salba bo bida ?
Mi no tabata sd kico mi tabata haci, ora mi tabata maloe!
Wolfert a grita rabid, Awor mi ta trobe esun, koe mi tabata antes,
nos ta separd di otro min tin jioe mas. Kita bo bai foi mi wowo,
Cristian, mi ta odia bo. ,
Mashd tristoe Winfred a bira su cara, pe obedece na su tata.
Adios, mi tata, adios I E Dios, koe bo ta nenga, bendiciona i
protega bo I
Coe es palabra el a sali foi cuarto. Afor tabata reina un tempos-
tad terribel i awa tabata cai cashd duroe. Ma di toer esai Winfred
no a haci causa. Su alma tabata toer jen di tristeza, awor koe e mes-
ter a desespera di reconcilia i di comberti su...”
|
|
17 |
|
“...119
bo no tin noodig di busca, pasobra esai toer mucha tin,
sino bo por pidi fia un.
Kico mi mester had coe calbas i coe sambechi ? Oh, bo
i no comprende ainda ? Wei mira anto e boenita figuranan
aki. Toer ta traha di calbas di mondi.
Ata un dooshi coe tapadera. Na lugar
di seamier, su tapadeia ta pegieoepida
I koperdraad. El.ta habri cera masha bon.
Tambe dos macutoe chikitoe masha gra-
ciosa, esun af tin figura boenita corta
den, dj. Si paden bo ta plak papel di
color, el ta sali pafor mas chic ainda
E otro ta rinchi koe
nomber di su donjo
corta den dj. E ring-
chi por sirbipawai-
da serbete di mesa,
lord den dj. Toer
e cos al ta un mucha mescos coe bo a traha
di calbas di mondi coe su sambechi sol.
Ningun otro hende no a jud. Loke el a _______________
haci, bo no por haci tambe mescos ? Sigur no. Mi ta pusta
koe bo lo trahe mas boenita, mas fini, mas chic ttias Ma
corda bon, be mester tin pacienci. JSTo benta cos afor, si
promer biaha e trabao no ta sali na bo gustoe. Maske
bo ta kibra...”
|
|
18 |
|
“...sms msba.
H
rr=i i7=> n=*
eet^sjs
ll^FlrSI b= *1C-SJSJ BC
JSJSUBIBlEHfBJBI
Solucion di Charade
1. 55/b. 2. Zaag. 3. Morto. 4r. Cruz. 5i.
Theebladji. 7.. Esun coe su cabez ta mas grandi.
9 Choncborogai. 10. Un spiel..
Piscar. 6.
8. Adam.
Charada.
1. Kn por traha coe 13 strepi un palabra di cincoe let-
ter, koe ta nomber di un cos blancoe, koe ricoe- i po-
bernan sa usai? ^ ^ n
2. Scirbi 52 strepi i letteman S S S R R 0 0. Busca
for di toer esai un mandamentoe di Dios. Marfa Louise.
8. Un bez nada ta nada, ma cuantoe ta dos bez nada?
4. Kende por scirbi 24 coe tres mes cijfer ? ma no tres 8
5. Pone seis strepi, no kita nada, no pone nada acerca.
com ta haci trinta .1 . , . ,
6 Com dos strepi coe dos strepi por naci siete?
Jnlla ylllefi
7. Cual ta e cos coe bo a mira, i coe bo no ta bolbe mi-
ra mas Ramon S. Gomez.
8. Kiko nos ta hanja pornada, ma pa kite tin bez for
di nos ta costa basta placa\? Johan Hudson,
9L Mi ta un criatura masM- infelia, pasobra un dia des-
pues di mi nacementoe mi...”
|
|
19 |
|
“...keda masb& rabid
riba esai, pero mi a spera coe pacenshi i mi a reza masbd. bopi p,
i despues di bopi dia ora su ira a pasa, mi a .logra p conpanja mi
pa bai sucba predieasbi di pader D........
Desdi e dia ai el a bai mas bez, i promer koe un anja a pasa, mi ta-
batin e felicidad inapreciabel, koe mi esposo buntoe coe mi siete jioenau
tambe a conberti bira catolico.
Senjora R a caba su bistoria, el a kita un lagrima foi su wowo.
Toer e recuerdo a bolbe jena su coerazon.
I e rosarit^ ai ta sigur esun di ,e muher irlandes, uo ? asina
mi a puntr.
Si, ta e mes, el no ta kita foi mi, ni di dia ni anocbi Mas
bez s& socede, koe cualkier senjora conocir ta mira e rosario na mi
costia, i ta puntra mi, si e pepita di paloe por tin balor grandi, i
anto semper mi ta dcena nan pa contesta : Pa mi nan tin balor
masbd grandi; ni pa ; mil florin mi kier perd. Ta claro koe e pala-
bra aki semper ta bad nan bira curioso, i mi ta conta nan e mes
historia koe su Rev. a caba di tende. I hopi bez caba e rosario...”
|
|
20 |
|
“...nan dilanti. Un
respeto i reverencfa santoe a retene nan. Nunca nan a mira un bista
asina angelical. Coe miedoe nan dos ta jega mas cerca, suplicando
Bernadette pa bini na su conocam#ntoe. Toer cos por nada. Bernadette
no ta mira ni tende otro cos sino su aparicion kerfda sol.
Sin embargo e dos muher ta opina koe mester busca un modo pa
trece e mucha na su concementoe. 1 como nan a bira muchoe nervioso
pa via di loke nac a mira, e mama Nicolau ta corre lih jama su jioe
nomber, donjo di molina. Esun aki, un homber di 28 anja, keriendo
koe ta trata di cualkler coi loco, ta bini hariendo, pero jegando den
presencia di Bernadette, el ta hala atras sust i ta cruza su braza
pa observ coe mas atencion. Nunca, asina e homber a conta despues,
nunca den mi bida, mi a weita un escena koe a conmovi mi asina
tantoe. Mi por a toema coerashi cuantoe mi kier, mi a sinti koe mi
tabata toer indigno pa toca na es mucha. Pero su mama a for z
asina tantoe, koe porfin e homber Nicolau a cohe Bernadette bao di...”
|
|