1 |
 |
“...di m&n di Hesus
corona di martir.
* *
Pa banda di auochi a bini algun
cristian banda di es camina i nan
a hanja es sacerdote gravemente
herid ta reza dilanti di e morto.
Largoe ratoe el a jora na silencio,
ma for di su boca a sali es pidi-
mentoe:
O Dios, Banger di martirnan
ta semfa di cristiaunan. Es semfa
tabata falta ainda den mi coenucoe.
Awor mi ta confia, koe lo el bai
florece i produci pa bo un cosecha
abundante di almanan.
UN EHEMPIiO REAL,.
Nos a tende conta hopi bez di e
piadoso Emperador Alem&n, koe a
baha asina pronto for di su bestia
pa ofrecle na un Sacerdote koe ta-
bata hiba Mahestad pa enfermonan.
Huntoe coe esai nos por pone tam-
be es boenita ehemplo doend pa Rei-
na di Spanja;
Algun luna pasd e Princesa tabata
bai haci un paseo coe su roeman
homber, archiduque Eugenio. El a
mira un Sacerdote acerca, koe ta-
bata hiba Mahestad pa un enfermo.
Solamente dos hende tabata com-
panjle. Inmediatameute el a manda
e cochero para, el a baha coe es
archiduque afor, i a ofrece...”
|
|
2 |
 |
“...2.
Mum. 3.
ALA BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
4 Febr.
ALA BLANCA TA SALI
CADA DOS SEMAN.
1014
IMPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
SAN TARCISIO
Promer Martir dj SSmo. Sacramento.
L
historia di S. Taiciaio a socede
ya foi hopi, mash. bopi anja caba.
Tabata den es terapoe tristoe ai,
koe emperadoroan pagano di Roma
tabata trata di caba coe toer cris-
tianuan. Ninguu bende, koe tabata
moeostr catlico publicaineufce, no
tabata sigur di su bida mas. Chal-
kier dia koe sold&nan 6 empleado-
nan di emperador a banja sabi esai,
nan tabata coh preso i acaso e
tabata keda fiel i constante den su
kerementoe, nan tabata torment di
mas cruelmente. Caba nan tabata
mat i tira su curpa afor.
Boso ta comprende, koe cristian*
nan tabata sconde nan curpa cuan-
toe koe nan tabata por numa. Nan
a busca un refugio den e gangtjinan
scur i pert, kon nan a coba bao
di tera i koe nan tabata dera nan
mortonan adn. Camina e gangtji-
nan tabata mas anchoe i tabata
forma manera un kamer, nan a tra-
ba un altar. Ai nan...”
|
|
3 |
 |
“...tabata rondea es pais, cabando coe toer cos, su
cas i coenucoe a pega candela, mientras toer su bestia a plama. Pa
motiboe di un huimentoe purd su muher i su jioe di mas chikitoe a
moeri, mientras e mes tabata bringa banda di Wittekind den eherci-
to di Sahonnan. Di toer su criarnan dos sol a keda fiel ne den su
desgracia: Gero i Eckbert, tata i jioe. Nan a scapa su dos jioe horn-
ber, Dankmar i Winfred, i a hiba nan na palauio di emperador na At-
tigny, oenda Wittekind, koe a comberti milagrosamente, a jama toer
su nobelnan huntoe, pa nan soemete nan na es emperador grandi i
acepta su religion.
Pero Wolfert no tabata den di nan, kier e no kier a baba su ca-
bez soberbe. Anto nan a coh preso hib na palacio. Pa necesidad sol
el a ricibi huntoe coe otro Sahonnan i nan hefe Wittekind, Sacramen-
to*5 Bautismo, koe nan a doena tambe na su dos jioe i criarnan.
Mientras nan koe a soemete nan boluntariamente, por a bolbe na
nan patria, Wolfert i otronan koe tabata moenstra nan mas obstind,
a hanja...”
|
|
4 |
 |
“...* AnSa 2. *"m' 7' I
AT,A BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
I April
ALA BLANCA TA SA LI
CADA DOS SEMAN.
1014
/IV
IMPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
UN HOBEJN BALENTE.
Na an ja 257 emperador Valeriano a coeminza un poersiguicion cruel
contra cristiannan. Den di martirnan, koe a moeri durante di es poer-
siguicion, tabata un hoben jama Cirilo, koe lo mi conta su historia. Su ma-
yor tabata den di mas ricoe i nobel di e stad Cesarea. Maske nan ta-
bata pagano, Cirilo tabatin felicidad grandi di conoce religion berdade-
ra, ya foi fhikitoe, i di ricibi Sacramento di Bautismo.
Kende a sinj, nos no s. Pero esai ta sigur, koe semper e tabatin
e dusbi Nomber di Hesus den su boca, i koe e tabata jama e mes Cris-
tian, promer koe su mayor por a sospecha, koe e tabata sabi algo di
Cristianismo. Pesai nan tabata mash admir di su wega stranjo, koe
nan tabata mira pa un oapricho di mucha, ma koe Cirilo mes tabata
mira pa cos masba, serio. Di nada e tabata papia asina tantoe sino di
su deseo pa honra Cristoe...”
|
|
5 |
 |
“....r''Y
^ %
||1T J
*mmm
mm
mm
Blffi
mmm
Stasi
mM
Mini!
mm
IBM
sp
mUM,
mm
PiMPP
SSSfifflr*
mm.
mm
nm
mm
wm
mm.
mm
i
mtm
IlllMi
mm
wmmmm
Ora e troepa di jaagdor a jega acerca, el a bai na cabea djtroe-
pa i dici coen: Na nomber dj emperador poderoso, Carlos 1 Bo ta
esun, koe nan ta jama Wolferb, e jaagdor. balente ?
Si, mi ta Wolfert a responde. Kico Carlos kier di mi ?
Emperador a jega na tera di Suaben, e nuncio dici, i ai nan a
acusa bo, koe bo ta kibra paz, ta oprimi bombernan liber, ta despre*
cia religion, ta poersigui e sacerdote di Dios i ta stroba Cristiannan
di bai asisti na su predicashi. Pesai emperador ta jama bo i bo dos
jioe, pa bo bin doena cuenta i disculpa bo dilanti di su tribunal na...”
|
|
6 |
 |
“...corre bai coe vert.
inimentee i palabra di es nuncio di emperador a trece un grau
movementoe den di habitaDte di Castiljo di Huno. E soldAnan alemAn
no tabata hunga douw es anochi ai, ni tabata bebe nada tampoco, manera
nan tabatin coestumber ora nan a bolbe di jaagmentoe. E Gerobieuw i su
jioe Eckbert tabata corda trobe nan huimentoe foi nan patria i nan ta-
bata papia ketoe-ketoe, Dankmar, al contrario, koe no tabata s. nada
di miedoe, tabata sinti den e mes un lucha den su odio contra Fran-
conan i su speranza biboe di mira e gran Carlos den toer su mahes-
tad. Winfred tambe tabata desea ardientemente di mira e dominador
di mundoe, ma mas grandi koe es deseo tabata su miedoe, koe es em-
perador podeioso lo saca un sentencia severo riba su tata.
Wolfert sol, e homber brptoe i scur, a flea ketoe. Ya foi ora el a
mira e nuncio di emperador, pensamentoe a djrent di hui bai. Ma el a
bira calmo i el a corda, koe el no por a hui. Emperador Carlos ^no
por a baj toer camina ? I caba, com lo e por...”
|
|
7 |
 |
“...sali for di es tono, mas parti di hende a coeminza reza i hopi a
cai na rodia.
Winfred a puntra un di es hendenan, ta kic e sono tabata nifica.
Esai ta e klok nobo, koe emperador a doena nos kapel, el tabata
responde. E tocamentoe ta nifica, koe misa ta bai aden, na cual em-
perador ta asisti. Ora e misa caba, le bini na tribunal.
Un klok tabata den es tempoe ai un cos mash raro. Probable-
mente no tabatin ni un na tera di Alemania promer koe tempoe di
Carlo Magno. No solamente es hobennan di Castiljo di Huno, ma tam-
be hopi dl Alemaunau presente tabata tende pa promer bez es toca-
mentoe alegre, koe a penetra te den nan coerazon. Mientras koe klok
tabata bati. tabatin den es muchoedumbre un silencio respectuoso. Ma
apena su ultimo tono a bai don laria, of wowo di toer hende a dirigi
nan na entrada di kapel. Emperador tabata iega, compani Da aleun
sold i un troepa di hoben nobel.
V aria.
Un hende di coenucoe a bai jama dokter pa su cas, ma esaki
a nenga limpi diciendo : bo no ta paga mi...”
|
|
8 |
 |
“...HUBENTUD.
30 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1014
Impriml na Imprenta dl Vlcarlato.
I> OiIA I TRIUNPO.
Un historia foi tempoe di Carlo Ifagno,
{Un nuncio di emperador Oarlos a bin bisa Wolfert, koe e mester
paree dilanti di tribunal di emperador, pe doena cuenta diesactonan
di cual nan a acus. Huntoe coe Dankmar i Winfred, i su criar Eek.'
bert el a jega na Ingersbeim, oenda ja bopi bende a bini buntoe i
tabata para warda binimentoe di emperador.)
Ora emperador Carlos a jega acerca, un hbilo grandi a sali foi
boca di miles hende : Biba Carlos e grandi! Biba nos Emperador triun*
faDte! E hubilo tabata resona den laria toer camiua i no a stop
promer koe Carlos, despues di a eoeminda toer amistosamente a cai
sinta riba su trono. Wolfert i su dos jioe tabata mir coe wwo ien
di admiracion. J
Sf, tabata el, Carlo Magno, es emperador poderoso i invencibel* un
figura altoe i balente, koe hende tabata mira coe respeto i coe miedoe.
Su frenta anchoe tabata lombra dj sabiduria grandi, koe ta bini...”
|
|
9 |
 |
“...3 desprecia religion; varios bez bo a haci danjo na
e ministro di Dios, koe a traha su cas i su kapel den bosque i bo a
stroba nan, koe kier a bai cerca dj, pa nan tende su predicashi. Kico
bo ta responde riba toer es acusacion ? -
Nada, Wolfert a responde. Emperador tabata para admira, un
contesta asina e no a spera.
I bo sabi, Carlos a sigui puntra, koe pa es maldadnan bo a
haci contra husticia i bo a risca bo biennan i bo iibertad ?
, Nada min tin di papia Wolfert a responde, mientras e tabata
mira emperador den su cara, nada sino koe mi a perde mi derecho
i mi patria, pa bo, emperador Carlos. Kico mi tin coe derecho di
Alemania ? Mi a comete inhusticia, pasobra forza i iuhusticia a saca
mi foi Sahonia. Bo por humilja mi, emperador poderoso, bo por haci,
koe mi mester coeminza rondea di nobo, bo por haci mi catiboe, toer
esai ta na bo poder, i mi no ta pidi bo pordon pa mi mes, ma.._...
Anto Wolfert su boz a sofoca I coe cara tristoe el a sigui s ,,Lar-
ga mi ta pidi bo, na mi jioenan...”
|
|
10 |
 |
“...palabra di emperador, lo mi percura paj nan manera un tata.
Esai tambe aindaWolfert a grita mientra el a bira bleek, ,,bo
a kita toer cos for di mi i awor mi jioenan ainda!
Sea calmo 1 emperador a sigui, corda bo bon. Si bon ta acepta
mi proposicion, anto mi mester kita mi mAn protector for di bo ifor
di nan. Nan lo crece como despreciador di religion, como enemigoenan
di mi poder i paz. I mi sentencia ta destera boso for di aki. Si nan
mester rondea atrobe sin patria, kico lo nan bira ? Nan lo ta catiboe
den sirbisbi di stranjeronnn 6 ladronnan, koe alafin ta moeri un mor-
to miserabel. Dicidi, Wolfert, bo tin di scobe 1
Un iucha terribel tabata borota den interior dj tata desgraciado
i bende por a ripar na su cara. El a bira bleek di ansia, caba cord
di rabia i su lip tabata primi duroe riba otro. Su wo wo tabata lorn-
bra di un candela spantoso. Dank mar a cohe su tata ten i a grita
jen di ansia: Min ta larga bo, nos ta homber liber, nos no tin nin-
gun cuenta coe poder di emperador. I coe...”
|
|
11 |
 |
“...Wittkind a comberti.
Tabata na anja 785 koe Carlo Magno a bati Sabonnan trobe i a
traba un campo grandi i boeuita na nan tera. Meimei tabatin un tent
masbfi boenita, koe tabata destin. pa baci misa aden Pasobra reli-
gion tabata toema promer lugar cerca emperador Carlo Magno. Taba-
ta un dia di fiesta, koe emperador, buutoe coe mas parti di su soldfi-
uan tabata prostern dilanti di altar pa ricibi Sta Comunion i asisti na
Sacrificio di Misa Tamb Wittkind a bini i a scond bao di nan, koe tabata
presente, sin koe ninguu uo tabata sfi. Com el a bini aja ? Coe un in-
tention maloe, nan ta bisa, koe tabata pa mata emperador mes
el a toema desfraz di un pididor di limosna, koe tabata para atras
pa naQ ricibi despues di misa un cos bon foi man di emperador. Pero
aki Dios di Tabernakel tabata ward.
Coe mashfi atencion i curiosidad Wittkind tabata mira loke tabata
socede na altar. Toer esai tabata un cos masbi stranjo i misterioso
pa es pagano, koe nunca no a mira otro cos sino es solemnidad bru-
to di...”
|
|
12 |
 |
“...rouan a lamanta para, a gloria nan curpa i a sali. Anto toer pober
a bini cerca dj, a saca nan man i ningun a keda sin haja un cos
bon. Tambe Wittekind a bini adilanti i a saca sa m&n. Carlos taba-
ta mir bon den su cara i apesar den su desfraz, el a reconoc Na es
momento ai Wittekind tabata tembla dilanti di mahestad dj mirada
calmo i trankilo.
Com ? Bo ta aki ? emperador a puntr na un tono severo. Witte-
kind tabata tembla i a cai abao na suela dilanti di pia di Carlos.
Com bo a bini aki ? Carlos a puntr pa di dos biaha.
,,0, mi ta pidi bo, baci mi Cristian I Wittekind a grita.
Un briljo di sorpresa a pasa riba cara serio di emperador.
Ta di com bo a troca asina liher ? Carlos a puntr.
Pa loke- mi a mira I Wittekind a grita.
I kico bo a mira anto ? Carlos a sigui.
Anto Wittekind a conta, com el a mira e Pam, koe sacerdote a
toema foi tabernakel, ta troca na un nino mash, gracioso i amabel.
E tabata saca coe un sonrisa' celestial su mftn chikitoenan, pa mani-
festa su deseo ardiente di uni...”
|
|
13 |
 |
“...braz. Ma un ril frioe di aversion
a coh ora e tabata mira trobe es bistir di religioso asina odid.
El a boela atras, a tir un moketa i a grita : Ha, ta asina em-
perador Carlos ta tene su palabra I El a priminti di cria mi jioenan
manera boben liber i nobel 1 i el a hinca nan den un bistir di mon-
be I Venganza I venganza I Maldicion riba su bipocresia koe el a ganja
mi coe ne 1
Mi tata, no acusa emperador, Winfred a papia. Dankmar a bira
na su corte un cabaljero balente; ami a toema es bistir pa mi mes
boluntad, pasobra mundoe no tabata gusta mi i mi no tabata stima
borotd df arma. Anto emperador a cumpli coe mi deseo ardiente i a
percura pa nan a toema mi na e combento boenita di San Gallen.
Coe es palabra un rahia irresistibel a cobe coerazon di Wolfert. Coe
forza brutoe el a tira su jioe for di dj i a grita :
Miserabel 1 Bo mes a scohe es bistir, koe ta un bronguenza pa un
bomber liber i nobel! Mi a kere, koe bo tabata un cabaljero, cristian
si, ma sinembargo balente i wapoe i bo a bira...”
|
|
14 |
 |
“...un
banki, trah pafor dj caaita, i Winfred a coeminza conta toer loke a pas
foi dia au tata Wolfert a paree dilanti emperador i a perde eu doa jioenan.
corgbeijtoe di Sai} (Sailer}.
Di e dia di huicio na Ingeraheim, oenda Wolfert i au doa jioenan
a bini pa doena declaracion di nan bida, Walderic a tende tnaah poco.
Peaai Winfred a coeminza conta com emperador Carlos a condena au
tata Wolfert i cuantoe a ainti di larga au doB jioenan den m&n di au
enemigoe mortal.
Foi Ingeraheim nan a hiba nan na Lauffen, oenda emperador tabata
biba den ea tempoe ai. El a conta ki aolito nan a ainti nan deapuea di
ea aeparacion, principalmente au roeman Dankmar, koe a rabia, mea-coa
koe un beatia feroao, koe nan a marra -i koe nan no a strob aino coe
hopi trabao, pe no hui bai i bplbe na au tata den caatiljo di Huno;
com Dankmar a nenga aoberbemente tambe di biati e biatir boeuita, koe
emperador a manda traha pa nan.
I ainembargo el a aigui, Dankmar a coeatuma maa liher na ea
bida koe au caracter brutoe a larga...”
|
|
15 |
 |
“...a keda den es lugar di paz i trankilidad,
di arte i eiencia, i mi coerazon tabata tristoe koe mi mester a bando-
na e lugar trobe, kizas pa semper.
Dia promer koe nos lo bolbe trobe, emperador a jama mi cerca dj.
Ora ma drentrf den un sala grandi i boenita, emperador a puntra,
kico mi tabata corda di bida religiosa. Mi coerazon tabata tembla di
contento i legria. i mientra mi tabata expresa mi admiracion den pa-
labranan entusiasta, e tabata mira mi coe benevolencia. Caba el a pi-
di mi si mi tabatin gustoe di keda. Esai tabata e cas,.koe el ascohe
pa mi, pasobra e tabata mira mash bon, koe nunca lo mi coestumbra
na corte. Ma cai na roedia i ma cohe su manoe zoentj, como di Pa-
der Superior tamb, koe tabata bendiciona mi jen di carinjo. Su ma-
nece emperador a toema despedida i ma mir bai, Carlos, emperador i
bero di mas grandi koe nunca Dios a doena mundoe.
Kico lo mi conta bo mas, mi tata Walderic? Mi tabata haja mi
manera un para, koe porfin a haja un lugar pa traha su neshi. Mi ta-
bata...”
|
|
16 |
 |
“...solit na
castiljo di Huno, coe coerazon jen di odio di bende i di Dios. Toer
dia mi tabata reza pe, ma mi coerazon filial tabata bisa mi, koe mi
mester haci mas pe. Anja pa anja e deseo di mira mi tata a crece
mi kier a bai consol i di busca di gan pa f berdadera.
Porfin e deseo a bira muchoe fuerte. Coe coerazon trlstoe mi a
bai cerca mi superior, i mi a pidi coe wowo jen di lagrima, licencia
di bai na mi tata. Anto un sonrisa carinjoso a bini na cara dj homber
venerabel i el a decl&ra mi, koe emperador Carlos mes a mira padilanti
koe lo mi pidi esai, i koe el a desea, pa e drenta coe mi pidimentoe,
si mi a pasa algun anja bon na combento.
Cartero di Ala Blanca.
Muy rvrende Pader.
Com Pader a baci muchanan contentoe coe Ala Blanca di e seman
aki ; no solamente contentoe, ma biboe, loco di legria mes I Pader no
a mira nos boela coe nos blaadji ? Ki. boroto tabata bao di muchanan
pa saca e tres charada! Chikitoenan koe no a sinja proverbio holands
ainda a keda uanishi largoe i nos no kier a bisa...”
|
|
17 |
 |
“...hende koe tabata na trabao, a
stop un ratoe, hendej koe tabata bringa* tabata oaba nan bringa-
mentoe. Hopi hende koe tabata pasa den bosque coe cordamentoenan
di odio t vengauza, tabata kita es pensamentoenan, ora nan tabata
tende klok ta bati, i nan tabata corda e spiertamentoe ko Walderic
a doena nan.
Ora Wolfert a tende e tono di klok pa promer bez, el a keda para
manera si un rayo di cieloe a tok i su lanza a cai for di su manoe. E so
no a lamanta un recuerdo den su eoerazon. Ingersheim, emperador Car-
los, na kende el mester a doena bu jioenan 0, ora maldicionA I Cada
bez koe el tabata tende klok ta bati, e tabata corda na su jioenan,
awor Franco i Gristian, i tristeza a jen. Di oenda e sono tabata bini
e no tabata s&, te ora Eckbert a cont un dia* koe un hoben pader a
bini na bosqtfe, koe a trece e regalo pa Walderic. Aato 'Wolfert acom-
prende, koe es hoben pader no tabata otra sino su jioe i koe ta el a trece
e klok den es mondi aki. Largoe el a corda riba esai. I foi e dia ai
semper...”
|
|
18 |
 |
“...irresistibel. Eckbert tabata sigui coe mashfi, respeto.
Ora nan a subi ceroe, koe kapel tabata para ibft di, batimentoe
di klok a caba. Pueblo tabata para rond di dj. Djies Walderic, para
dilanti di Altar, a coeminza su predicashi, Winfred tabata tend tras
di Altar. Sin koe heude tabata mir, Wolfert a keda para tende tam-
b. Su coerazon a bira trankilo, ora e tabata mira, koe su jioe ta-
bata na bida ainda. Awor e kier a tende, ta kende e Dios tabata,
koe su jioe tabata sirbi i koe a doena emperador Carlos poder riba
henter mundoe. . , ... .
Nan tabata celebra fiesta di Pascu. Coe palabra senciljo, claro 1
fuerte Walderic tabata papia riba morto i resurreccion di Salbador.
Wolfert tabata tende coe mash. atencion. Esai tabata toer otro koe
el a corda, nunca el a corda, koe doctrina cristian tabata asma boe*
nita. E no a cansa di tende, ora Walderic a sigui di es manera.
Esai tabata lucha di mas grandi, koe nunca a socede na mundoe.
Hesu Cristoe, Rey di gloria i mahestad, Jioe di Dios 1...”
|
|
19 |
 |
“...Den es tempoe ai Diocleciano tabata emperador di imperio romano.
Pa jud den su trabao di gobierno el a scobe Mazimiano, < koe a baja
nomber di Augusto i despues dos otro regent mas, Galerio i Constan-
cio, koe a ricibi nomber di Gesar.
Gonstancio tabata tata di Constantino, es gran emperador, promer
catolico riba trono di Roma, koe anja pas& nos a celebra su fiesta
coe tantoe briljo. Tabata haci 16 siglo koe Constantino a vence es
emperador pagano Mazencio i koe el a doena libertad na Santa Iglesia.
Na es Gonstancio awor tabata confi e teranan di Gallia, Spanja i
Bretana, i mas parti e tabata biba na Lutecia. E tabata un homber
masha balente i probto su calidadnan ezcelente a gana confianza i sti-
macion di su subditonan,
Maske e tabata educ& den paganismo, e tabatin mchoe sintir pa
no comprende locura di toer loke paganonan tabata kere. Di doctri-
na cristian alcontrario e tabata papia semper coe gran admiracion.
Pesai e no por a aproba, koe emperador i otro regentnan tabata
poersigui Cristian...”
|
|
20 |
 |
“...mi coerazon i conciencia ta pertenece. Nunca
mi ta hura bo esai! nunca lo mi nenga mi f i mi religion!
E palabra a haci un gran impresion riba toer. Na aparencia toer
indiferente Cesar a mire i a manda su secretario :
Scirbi su nomber.
Anto a sigui un multitud grandi, koe kier a sacriflca toer, toer cos,
pa nan keda hel i constante den nan f.
Ora a scirbi nomber di toer, Constancio a jama nan, koe no a moen-
stra nan fieldad na Hesu Cristoe!
I boso, e dici, ,,boso ta dispuesto pa obedece na emperador i pa
nenga Hesu Cristoe.
Nos ta nenga Cristoe, i nos ta dispuesto pa adora diosnan di Ro-
ma nan a grita.
Hura anto Cesar a manda-
Sin tarda e desgraciadonan a hiza nan mftn i a hura.
Un sonrisa fatal a bini riba cara di Cesar. El a manda scirbi nom-
ber dj renegadonan. Caba a bira uetoe-ketoe. Nan tabata para ta
warda pagamentoe di nan tracion.
Despues di un rato Constancio a lamanta para, i mientras su cara
tabata moenstra su rabia i indignacion, el a grita e desgraciadonan
e palabranan aki:...”
|
|