1 |
 |
“...32
FRUTA HORTA, SEMPER PISA.
Caramba, Broe, e cos rondnan aki ta mas dushi coe e cos
rondnan den nos scopet.
Ta claro, i nan ta menos pisa pa stoma.
mm
mm
Donjo dje paloe ta bini, cabainan ta spanta hui, i dos
solda balente ta den aire......i sin globo, ni aeroplano....”
|
|
2 |
 |
“...14
VARIA.
BIN CONTA.
Jioenan, boso sabi cuantoe ta un miljard florin ?
Un miljard florin ta mil miljon florin. Hondo no por fignr
bon, ki monton grandi di placa esai ta. Bam, scucha bon, i
lo mi splica boso.
Figura b miljard na placa di plata, e1. ta pisa 10 miljon
kilogram; cont, na placa di oro, el ta pisa 645 mil kilogram
I cont, na placa di papel, cada papel di mil florin, ainda
ta pisa 180 K. GL
Suponiendo koe un biomber balente por carga 100 K. G-,
anto pa carga un miljard na placa di papel (di 1000 florin)
lo mester di 18 homber.
Si ta conta e suma na oro, anto mester di 6450 homber
pa carg, i si ta na plata, mester un ehercito di 100 mil
homber. Si hende kier traha boeki di toer e placa di papel
di fl 1000, koe ta forma un miljard, anto por traha dos mil
boeki cada un di 500 bladchi. Bin conta. Ki dia!
-----
COI BUSCA.
* -y
Blek! Uuda bo shon ta ?
A gana Premioi
Muchanan, koe a conserva bon
toer 28 numero di promer anja di
Ala Blanoa ta:
Na Fictermaai di school di Frater:
A....”
|
|
3 |
 |
“...sacerdote dici coe ne.
Mi tata, mi bubentud lo ta mi
mas bon proteccion. No nenga mi
es honor.
Ltgrima tabata brja den wovo
di es angel chikitoe i au cara taba-
ta lombra di un amor di mas tierno.
Anto sacerdote, koe tabata mash&
bao di impresion, a toema Santisimo
Sacramennto, a boet den un lenzo
blancoe i mien tras e tabata poh den
mfin di es mueha, e dici Corda, mi
jioe, koe ta un tesoro celestial koe
mi ta confia na bo manoe dbil.
Ward flelmente.
Promer di larg, lo mi doena
mi bida, e mueha balente a respon-
ds, i primiendo e na su pecho, el a
corre bai cumpli coe su encargo.
Tarcisio tabata camua wovo abao,
ora un senjora koe tabata adinirA
di su cara tan amabel i suave, kier
a hib coene, pe toema parti na
un fiesta. Ma Tarcisio dici coene:
Ta duel mi, ma min por drenta
coe senjora su 'deseo. Mi tin di haci
un cos mash& importante. I maske
cuantoe e senjora a insisti i a pidi,
el a sigui su camina.
Caba di sali foi stad, e tabata con
tra coe algun mueha di su edad,
koe tabata hunga coe...”
|
|
4 |
 |
“...sacrificio di su bida, promer
di entrega e tesoro celestial, koe sa-
cerdote a confi, na ineulto i bof on
di paganonsn.
Anto nan ta dal un sl& terribel
riba su cabez, despues un otro, i nan
ta sigui maltrat te ora e ta cai
abao toer na sanger. Pero semper
Tarcisio ta tene su manoe riba su
pecho.
E ora ai nan ta tira nan riba dj
i ta saca nnn braza pa ranca afor
loke e ta sonde bao di su panja.
Ma mes ora nan ta sinti un m&n
fuerte i duroe cai riba nan. Un ofi
cial cristian. un homber mashS alto
i balente, ta bini na judanza dj
mucha, i heitere multitud di paga-
nonan ta hui bai mas liher posibel.
Anto e ofinial ta hinca roedia pa
lamanta carinjosamente e pober mu-
cha, koe tabata casi morto, i ta
puntri
Bo ta sufri hopi, mi Tarcisio
stim ?
No punt ra pa mi, Cuadrato, e
mucha a resj onde abrieudo su wowo.
Percura sobunente pa e tesoro di-
bino, koe nu ta carga scondf bao di
mi panja.
Cuadrato a toema e mucha den su
braza, coe toer respet, pasobra loke
e tabata carga no tabata solamente
un vfetima...”
|
|
5 |
 |
“...21
UN JAAGDOR BALENTE.
(Miwun
mm
1. Bam tende un cuenta
Koe paree un bnia,
Ajera ma scapa
Na wowo di anga.
Mn
3. E bruto a busca mi
Coe tantoe legria,
Koe paree e kier boela
Meimei di mi pia.
5. Lastrando den stof
Min ta prde cabez,
Mi ta carga scopet
Ta tir aja mes.
2. LezandoJden mondi
Ala Blancacontentoe
Ta lamta mi tras
Boroto, ronkmentoe.
* m
4. I morto spanta
Pa su djente feroz,
Mi ta tembla, ta cai
Poi dj iomba mahos.
6. E bruto a moeri
Mi ta seca sodr,
Mi ta bolbe mi cas,
Companja dj cachr....”
|
|
6 |
 |
“...contentoe.
Mi bon jioe, e dici, i a primi
su jioe na su coerazon, com feliz bo
ta haci mi; priminti Hesus, koe bo
i bo mama lo ricibi toer dia Do-
mingo i toer promer dia Biernes di
luna.
Coe alegria e mama a ripara, com
e tristeza riba cara di Maria a tro-
ca na alegria.
Com el a goza huntoe coe su jioe,
ora despues di Sta. Comunion, su
coerazon coe e di su jioe a pone un
dobbel promesa na pia di Hesus.
Const ancia Mendez.
DOENA Ml BO COERAZON.
Den Historia di Santa Iglesia nos
ta leza di muchanan balente, koe a
doena Hesus es koe nan tabatin di
mas precioso, nan bida.
A moeri martir pa Hesus, despues
di hopi tormento.
San Agapito na edad di 15 anja.
Sta. lues 99 13 99
Sta. Aquilina 99 12 99
Sta. Basilissa 99 9 99
Sta. Cristina 99 12 99
San Conon 99 12 99
Sta. Eulalia 99 12 99
Sta. Eutropia 99 12 99
San Pancracio,, 99 14 99
San Pontico 99 15 99
Sta. Prisca 99 13 99
Sta. Secunda 99 12 99
San Vicente 99 15 99
San Vito 99 12 99
Muchanan, Hesus no ta pidi boso;
doena Mi...”
|
|
7 |
 |
“...35
LUOHA I TRIUMFO.
Un historia foi tempoe di Carlo Magno.
J. ]£Ia foi teva.
Anochi di un dia mashd calor ta-
bafca t)ai cera, ora tres bomber
tabata pasa den un mondi di paloe
mashi grandi i diki.
Esun koe tabata camna promer,
tabata un homber grandi i balente
eoe cara rnashd serio i severo, coe
arma na m&n i un spada cologd. na
mm
MttS
mmm
laRl
wmm
ailipsii
ift
Esie
mmm
Wmm
mMJ
ms
mm,
mmm
mmm
iiii
mwM
WM&mWm
mmm
ifif
IPH
h
uemm-...”
|
|
8 |
 |
“...86
su laha. E tabata tene un mucha
di ocho anja asina na mAn. Na su
banda tabata camDa un bomber
mas hoben, koe tabatin un hacha
riba su schouder, mientras su tras
un homber bieuw tabata bini, koe
tabata carga un mucha mas chiki-
toe riba su braza. E mucha a pone
su cabez cansA coe su cara inocen-
te i su cabei blancoe largoe droemi
riba schouder dj homber balente,
i cada bez, segun koe e homber ta-
bata camna, e tabata moef poco.
Nan curpa cansA tabata moenstra,
koe nan a camna ja hopi ora caba.
Sin papia nada nan tabata sigui
nan camina, te ora e mucha mas
grandi a coeminza keha hamber.
Lo mi doena bo di come, Dank-
mar," su tata a bis, asina koe
nos haja un lugar oeuda nos por
pasa anochi. An to nos criarnan por
pega candela i mi mes lo bai busca
cualkier bestia, pa nos hanja di
come.
Nos no tai ainda ? Mi ta moeri
hamber, mi tata, promer no hanja
coeminda e mucha a keha coe un
tono penoso.
E tata tabata buscaainda pala-
branan di consuelo p trankiliza su
jioe, ora di ripiente un gritoe...”
|
|
9 |
 |
“...e hoben a
bai cumpli coe mando di su maestro.
I ora e dos criar, cada un coe un
mucha riba su lomba, a jega, nan
maestro i shon tabata para ainda
riba muraja, profundizd den inirada
di es escena grandioso.
Awor el a baha i a bai contra
nan.
Pega candela, e dici, i percura
pa un bon lugar di droemi. Mi ta
sali pa mi mira, koe mi por mata
cualkier bestia di come. I el a bai
i a drenta mondi coe su lanza largoe
den su m&n.
Apena un mei ora a pasa, koe el
a bolbe coe un binar riba su schou-
der balente. Riba un piedra denter
di muraja candela tabata cende ca-
ba, un monton di paloe tabata pa-
ra banda di dj.
Pronto nan a asa e carni i taba-
ta come coe smaak, mientras nan
tabata kita nan sed coe awa for di
fuente aibanda.
IJ. PeQ JBosqtie.
Su manece ora solo a sali caba
riba corona di paloenan, e habitan-
ts nobo dj castiljo, tabata ya toer
ocupd. Despues koe e hefe balen te
dj famia misteriosa a tira un bista
di orguljo riba su jioenan, koe ta-
bata na sonjo ainda, el a sali coe
arma na m&n...”
|
|
10 |
 |
“...e bomber mas. Ma Gero, su
criar bieuw, ta ten atras pa su palabra prudente. Bam mira awor
ta kende nan ta.)
E tata coe su tres jioe i su criarnan a hui bai foi e tera di Sa-
honia, koe su pueblo soberbe tabata haci freate ya hopi anja caba,
coe resisteucia constante i animo semper fresco, na e poder creciente
di emperador Carlo Magno i na religion catolica. Na anja 773 Carlo
a coeminza gera; despues koe el bati e Sahonnan balente i duroe den
diferente batalja, porfin el a logra di soemete nan na su poder.
Nan, hefe, jam Wittekind, buntoe coe miles di su soldnan balente,
a ricibi Sacramentoe di Bautismo i su tera mes a keda abrf pa apostelnan
di religion cristian, koe a pasa rondea toer camina, pa sinja i batiza
bende.
Ma Carlo tabata sabi mash bon, koe ta forz sol nan a soemete nan.
Pesai pa kita toer ocasion di lamanta di nobo, el a saca un gran nu-
mero di bombernan nobel, koe a moenstra nan mas obstiqd, foi nan
pais, mientras ya tres anja pas. el manda mata hopi di nan. Un otro
tera,...”
|
|
11 |
 |
“...hombernan bruto i balente, koe den tempoe bieuw bao
di mando di nan hefe terribel Attila, a plama riba hen ter Alemania.
Foi ki tempoe e tabata, ken a trah i ken a kibr, e desterado-
nan no a haci cuenta di esai. Awor e tabata! bandonS i libremente nan
por a toema posesion di dj, esai tabata basta. Gro i Eckbert, e
dos criar, koe no tabata mira fin di nan biaha i koe tempoe di fno tabata
bini acerca, tabata bon contentoe, koe e lugar brutoe tabata gusta nan
maestro. Com nan a keda tolondr, ora Wolfert a doena nan di cono-
ce koe e kier a bai mes ora trobe. Ma Gero, e homber bieuw 1 pru-
dente, a papia bon i pa via di Winfred i Dankmar, su dos poe, e tata
a larga su plan. Awor e tabata mira e bosque pa su herencia, koe
su diosnan a confi. I 1e ward liber, sin koe ningun no bin mishi
coene. E sol lo domina den dj i e siguidornan dj religion cristian,
koe e tabata desprecia i odia asina tantoe, 1e saca nan toer ator 1 tene
nan leuw foi su posesiou.
Esai tabata idea dj Sahon balente 1 soberbe.
III-...”
|
|
12 |
 |
“...sbimaron ta destrui su plan-
tamentoe. JJo a dura largoe, koe hende a coeminza papia ketoe coe
otro, koe Wolfert tabata haci brha i koe pa su brha e tabatin po-
der riba bestianan di mondi. Su binimentoe misterioso, di oenda nan
no tabata s, su bibar den ruina bieutf, su cara brutoe i scur, su
flgura altoe i balente, toer esai tabata traba buntoe pa doena mas
balor na es babel.
Asina, mien tras algun tabatin miedoe pe i coe ansia tabata larga
ai misbi coene, otronan tabata bali pa fama di su sin miedoe i ba-
lenteria.
Hopi hoben koe tabata liber, ma pober, i jioenan mas hoben di un
coenukero liber, koe tabata larga toer su posesion pa su jio mayor,
a bai cera nan coe es jaagdor balente di castiljo di Hunonan i ofre-
cle nan judanza i forza di nan' braza. Nunca Wolfert a ninga nan, ma
poco-poco el a hunta asina rond di dj un ebercito chikitoe ma ba-
lente, koe tabata companj na jaagmentoe i koe bao di su mando ta-
bata forza coe arma na mn coenukeronan di ai banda pa paga tri-
bute.
Pero mas...”
|
|
13 |
 |
“...tabata incansabel den su oftcio sublime. E tabata predica
f na bu fielnan plamd i tabata doena nan Santoe Sacramentoenan,.
apesar di toer strobamentoe.
Diez aDja caba Wolfert a domina den es tera Su jioenao a crece
te hobennan balente di dieztres i diez siete anja. Ya foi chikitoe nan
tabata sinja jaagmentoe i uso di arma. Dankmar, balente i biboe, ta-
bata moenstr digno di su tata. E tabata gusta di busca osonan den
nan cueba, i di haci frenta na e forza terribel di toronan brutoe, koe
den nan rabia tabata bin corre riba dj, confiando riba su lihereza sol.
Ma e malcontentoe i melancolia di su tata e no tabatin.^ Coe wowo
contentoe i algre e tabata mira den mundoe i den porvenir.
Su roeman mas hoben, Winfred, al contrario, tfibata mas ketoe i suave
i menos balente tambe. Es trabao i bida brutoe di su tata i roeman e
tabata gusta mashd poco. E no tabata gusta jaagmentoe, ma mas tan-
toe di warda bestia huntoe coe Gero, 6 di bai pisca coe Eckbert. Ho-
pi bez e tabata rondea den mondi, e sol...”
|
|
14 |
 |
“...* AnSa 2. *"m' 7' I
AT,A BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
I April
ALA BLANCA TA SA LI
CADA DOS SEMAN.
1014
/IV
IMPRIMI NA ImPRENTA Dl VlCARIATO.
UN HOBEJN BALENTE.
Na an ja 257 emperador Valeriano a coeminza un poersiguicion cruel
contra cristiannan. Den di martirnan, koe a moeri durante di es poer-
siguicion, tabata un hoben jama Cirilo, koe lo mi conta su historia. Su ma-
yor tabata den di mas ricoe i nobel di e stad Cesarea. Maske nan ta-
bata pagano, Cirilo tabatin felicidad grandi di conoce religion berdade-
ra, ya foi fhikitoe, i di ricibi Sacramento di Bautismo.
Kende a sinj, nos no s. Pero esai ta sigur, koe semper e tabatin
e dusbi Nomber di Hesus den su boca, i koe e tabata jama e mes Cris-
tian, promer koe su mayor por a sospecha, koe e tabata sabi algo di
Cristianismo. Pesai nan tabata mash admir di su wega stranjo, koe
nan tabata mira pa un oapricho di mucha, ma koe Cirilo mes tabata
mira pa cos masba, serio. Di nada e tabata papia asina tantoe sino di
su deseo pa honra Cristoe...”
|
|
15 |
 |
“...mucha a lamanta henter ciudad. Gristiannan tabata
aiaba Dios, koe ta scohe es koe ta chikitoe i zwak, pa glorifikle. Pa-
ganonan tabata mash rabia, koe un mucha chikitoe asina tabata des*
precia nan diosnan coe tantoe tribilidad.
Si muchanan tabata haci asina, kico mester spera anto di homberoan ?
Huez di Gesarea a manda su soldnan bai busca Girilo i hib su di*
lanti. E tabata menaz coe castigonan severo, si e no tabata nenga su
f. Ma e tabata mira koe toer es amenaza no tabata spanta e mucha
balente nada mes. Sin ningun miedoe e mucha tabata para su dilanti,
tabata responds riba su pregunta, i tabata moenstra den toer cos
un sabiduria mas koe humana.
Mi jioe, asina e huez dii, lo mi pordona bo toer falta, i bo tata
lo haci mescos. Le- toema bo trobe na su cas, i 1e haci bo su heredero,
si bo kier mira bo locura.
Anto Girilo a responds : Mi ta contentoe, koe bo ta maltrata mi. Pa*
sobra mas bon Dios lo trata mi. Mi ta contentoe, koe mi tata a saca
mi foi su cas, pasobra lo mi haja un cas...”
|
|
16 |
 |
“...51
Tgrsrmug.iagr
LUCHA I TRIUNFO.
. (Nos a mira koe e habitantenan dj castiljo bieuw, tabata Wolfert,
coe su dos jioe bomber i su dos criar, bombernan foi Sabonia, koe Car-
lo Magno a saca foi nan patria, pasobra aan no kier a baba nan ca-
bez pa sa poder i pa religion cristian. Poco-poco Wolfert a ba)a un po-
der giandi. Su jioe, Dankmar, a crece te un jaagdor wapoe i balente,
mientras Winlred, koe tabata mas suave, su coerazon a coeminza abri
poco-poco pa luz di cristianismo.)
IV. Es Etfengita.
n dia Winfred tabata droemi ketoe, toer na pensamentoe, na un lu-
gar solit den bosque. Enbano e tabata busca contesta riba toer es pre-
gunta, koe tabata bini na su sintir. Ora el a hiza su cabez un poco,
e tabata mira es eremita, bini pa aibanda. Coe e saludo : Alaba sea
Hesu Cristoe e homber di Dios kier a pasa, ma Winfred, koe di repien-
te tabata sinti den su alma un forza extraordinaria, a lamanta para
i diei coe ne i Mi ca pidi bo, bisa mi, ta kende ta Hesu Cristoe, koe
bo ta coeminda mi...”
|
|
17 |
 |
“...ainda. Nan, koe no a mira
Hesus ainda, nan tabata tende coe atencion, nan tabata kere, ma ayl
mara nan tambe por a mir !
I mira toer ta dal di repiente un gritoe di spantoe. Pasobra, ata,
Hesus tabata para meimei di nan, E mes, resuciti for di morto ber-
daderamente, coe e mes cara, mirada, sonrisa, koe nan tabata conoce
asina bon. '
I Hesus dici coe nan : Paz na boso. Ta Mi, no tene miedoe!
IVt OJI V I TRIUPO.
Un historia foi tempoe di Carlo Magno
(Nos a mira com Dankmar a crece te un hoben balente mescos koe
su tata, mientra Winfred tabata mas delegd, ma coesintir mas bon.
Nos a mira tamb com Walderic, es eremita, a doen promer instruc-
don den doctrina cristian.)
VJ. EnQperado ta rpapda jarpa Wolfert-.
Atrobe Wolfert a sali un dia huntoe Coe su jioe- i criarnan pa
jaagmentoe, di oenda nan tabatin coestumber di bolbe banda di anochi,
Tramerdfa nan a cai sinta abao den sombra di paloenan, pa nan des-
cansa nan ourpa poco, ora di repiente tocamentoe di un trompet taba,-
ta resona den bosque...”
|
|
18 |
 |
“....r''Y
^ %
||1T J
*mmm
mm
mm
Blffi
mmm
Stasi
mM
Mini!
mm
IBM
sp
mUM,
mm
PiMPP
SSSfifflr*
mm.
mm
nm
mm
wm
mm.
mm
i
mtm
IlllMi
mm
wmmmm
Ora e troepa di jaagdor a jega acerca, el a bai na cabea djtroe-
pa i dici coen: Na nomber dj emperador poderoso, Carlos 1 Bo ta
esun, koe nan ta jama Wolferb, e jaagdor. balente ?
Si, mi ta Wolfert a responde. Kico Carlos kier di mi ?
Emperador a jega na tera di Suaben, e nuncio dici, i ai nan a
acusa bo, koe bo ta kibra paz, ta oprimi bombernan liber, ta despre*
cia religion, ta poersigui e sacerdote di Dios i ta stroba Cristiannan
di bai asisti na su predicashi. Pesai emperador ta jama bo i bo dos
jioe, pa bo bin doena cuenta i disculpa bo dilanti di su tribunal na...”
|
|
19 |
 |
“...bopi bende a bini buntoe i
tabata para warda binimentoe di emperador.)
Ora emperador Carlos a jega acerca, un hbilo grandi a sali foi
boca di miles hende : Biba Carlos e grandi! Biba nos Emperador triun*
faDte! E hubilo tabata resona den laria toer camiua i no a stop
promer koe Carlos, despues di a eoeminda toer amistosamente a cai
sinta riba su trono. Wolfert i su dos jioe tabata mir coe wwo ien
di admiracion. J
Sf, tabata el, Carlo Magno, es emperador poderoso i invencibel* un
figura altoe i balente, koe hende tabata mira coe respeto i coe miedoe.
Su frenta anchoe tabata lombra dj sabiduria grandi, koe ta bini di Dios"
Carlos tabata bistf tnashfi senciljamente. Es insignia di su dignb
dad e tabata bisti nan na fiestanan grandi sol. Un cinta di oro rond
di su frenta tabata nico senjal di su dignidad. Ma ninguri, koe a mira
maske tabata un rato num&, es figura grandiosa, coe su schouder anl
choe, por a duda, koe es homber aki tabata esun, koe cada un taba-
ta papia su nomber coe respeto, emperador...”
|
|
20 |
 |
“...jioenan
manera boben liber i nobel 1 i el a hinca nan den un bistir di mon-
be I Venganza I venganza I Maldicion riba su bipocresia koe el a ganja
mi coe ne 1
Mi tata, no acusa emperador, Winfred a papia. Dankmar a bira
na su corte un cabaljero balente; ami a toema es bistir pa mi mes
boluntad, pasobra mundoe no tabata gusta mi i mi no tabata stima
borotd df arma. Anto emperador a cumpli coe mi deseo ardiente i a
percura pa nan a toema mi na e combento boenita di San Gallen.
Coe es palabra un rahia irresistibel a cobe coerazon di Wolfert. Coe
forza brutoe el a tira su jioe for di dj i a grita :
Miserabel 1 Bo mes a scohe es bistir, koe ta un bronguenza pa un
bomber liber i nobel! Mi a kere, koe bo tabata un cabaljero, cristian
si, ma sinembargo balente i wapoe i bo a bira, abo, perfldo, un bron-
guenza pa bo tata ; bo a larga feita bo cabez manera un catiboe i na
lugar di poerba forza di bo braza bo ta hiba un bida flobo sin baci
nada. Bo trabao ta di hinca roedia den tempel, trahd pa mdn di...”
|
|