1 |
 |
“...ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja pas, mi tabatin, anto ta
resulta e edad koe awe en dia mi tin.
Ki edad mi tin ?
4. Kiko toer hende...”
|
|
2 |
 |
“...tin es aki/
Levitanan lo sclama coe boz altoe na ho-
bennan di Isral: maldiciond sea l koe no
ta honra su tata i su mama; i kenter,
pueblo lo responde: Asina lo ta. Amen.
Cuantoe bez es maldicion ta cum-
pl coe exactitud terribell Lo mi con-
ta boso un ehempel:
Cerca Valencia na Spanja tabatin
un hoben, koe a falta coe respet i
obedieneia na su major. E tabatin
mashi capricho i no tabata bus*
ca sino di cumpli coe su mes kier.
, Pront el a entreg na toer bicio i
desorden tal crimen i delito, koe nan a coh
preso i husticia a conden pa moe-
ri na horca: E tabatin anto diez
ocho anja.
Aki es ehempel ta caba? No, mi
jioenan, awor cos di mas boenita i
di mas mehor pa sin ja boso ta bini.
Apena es infeliz a moeri na hor-
ca, ora di ripiente su barba a ere*
ce un pia asina i su barba i ca*
bei a bira blancoe-manera niebe, net
manera di un homber di nobenta
anja.
Anto pueblo, koe tabata presente
na es cambio repiente, a coeminza
grita: milagro, milagro! Obispo koe
a haja sabi...”
|
|
3 |
 |
“... Kita 8 lucifer afor, di manera koe
ta .sobra solamente 6 cuadro.
2. t)os jaagd a caba di jaag i a topa otro net na
Morgenster. Leopoldo a puntra Ramon: Ramon, puantoe
konentji bo a tira? Si bo doena mi n, Ramn a con-
test, anto mi tin dos bez loke bo tin. Doena mi n,
Leopldo a bis, anto mi tin net mes tantoe koe bo tin.
Cuanto konentji cada un tabatin ?
3. Kende por bisa mi, ta ki ora un pisca ta bebe ava ?
4. Muehanan, cual di boso sa scirbi cora ce krijt
blancoe ?
5. Pone e letteman aki di tal manera, koe bo ta ha ja
un' bon proverbio papiamentoe:
Nena, naroeba fata loes cla? c.. -g.*- I
Mi Dromer ta nomber di un muher
Mi ai dos ta un rioe di Europa
Mi di tres i di euater ta nomber di un bestia, i
mi henter h un hero grandi. Kende mi ta ?
GBATITUD.
Bedacclon dl Ala Blanca a baja dl Srs. C. Winkel & Zonen hopi cosnan
boenlta como articulo di reelama dl e famoso Ginger Ale, 1 Soda-Water dl
Schweppe, i tamb un prospecto dl Vereenlging tot beTordering van het Onder-
wijs op Cqragao....”
|
|
4 |
 |
“...nan ta paga tantoe placa, hasta
miles di florin, pa e pidacito di pan-
ja, coe poco verf airiba.
Wel homber, tende, bo no sd
koe bo a paga muchoe mas pa un
otro cuadro koe ta muchoe mas
chikito ainda?
,,Ami, pa un cuadro mas chiki-
toe...?
Si, si, bo no sd anto? Bien,
mira anto un rato den spiel.....bo
nanishi. E nanishi cord a costa ho-
pi placa mas i ta muchue mas chi-
kitoe.
Un flogo.
Un homber flogo tabata droemi
abao na kantoe di un camina gran-
di. Un shon ta pasa aja i ta pun-
tr oenda tal i .tal ta biba. Awor
e flogo ta hiza un di su pianan i
ta raoenstra coe ne direccion dj
cas koe e shon tabata puntra pe.
E shon ta keda para admird riba
tantoe flogedad i el ta ofrec un
florin si e flogo por doen un prue-
ba mas di su flogedad extravagante.
E flogo ta buig su cabez koe sf i
mes ora e ta bira su curpa un bau-
da asina koe e shon por a pone
su florin primintf den di e flogo
su sacoe....”
|
|
5 |
 |
“...miserabel oenda
Isolin tabata droemi, esaki a abri
su wowonan mitar, rondone coe cir-
culo pretoe.
Presencia di su roeman no a haci
ningun impresion riba dj. El a qufri
asina tan toe,-koe su memoria taba-
ta toer debilite.
Bo ta mehor? el a bisa den dien-
te, oh nan a zoeta mi tan cruel-
mente. Ma awor koe bo tai, lo bo
defende mi.
Isolin, tene coerashi; mi ta liber
i bo tambe lo haja bo libertad
pronto.
Di kiko esai ta sirbi mi awor ?
Nos lo bolbe cerca nos bon Mama.
Mira, mi roeman, bo ta kere den
tal estado mi por bai coe bo ?
Bo ta hoben i legria lo debolbe
bo bo forzanan pronto.
Bo sabi, pasobra mi a tene e hu-
ramentoe koe mi a haci bo di no re-
nuncia f di nos tatanan, pesai mi
a sufri tantoe asina i awor mi ta bai
moeri.
V V It I A.
Ernesto com bo ta bini asina
sushi ? Kiko a socede ?
0 mama, ma cai den lodo.
Coe bo batji nobo ?
Si mama, mi no tabatin tempoe
pa kitle.
Meesier. Ken ta rey di toer animal ?
Ningun di boso sabi esai ? Wel lo
mi juda boso : e animal ta mash
loco pa bebe sanger:...”
|
|
6 |
 |
“...lora. I peor ainda, na e pais camina
e tabata biba, no tabatin tal phara
Algun spanjol, koe a bin toetna
frescoe na e pueblecito, tabatin un
lora mash boenita i papiad pa
kita sombr; pero pa un descuido
di nan criar, e lora a sali foi su
kouwtji i a boela bai mondi.
Un dia sbon Maantji a lamanta
mainta tempran i a bisa su jioe pe
cobe taas i awa pa nan bai busca
un dos konentji, mientra e mes a
cobe su scopet di carga patras di
doe loop, a pas na su schouder i
a toema destino pa mondi.
Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe dici. Ni
mi mes, koe tin mas dia den mundoe
koe bo, no a weita tal phara.
Piek bir, pluma brde coe corr,
ta ki animal esaki por...”
|
|
7 |
 |
“...mi no por publik den Ala Blanca, estd, koe bo ta
papia riba hopi cos, koe rauchaoan no mester papia ariba. Mi ta kere si
koe bo ta mashA spiertoe, ma papia riba toer cos koe bo ta tende bende
grandi papia, esai si mi no ta'gusta, min ta haja bon. Muchanan mes-
ter haci cos di mucha, i no cos di bende grandi. Nan no mester sinta
papia manera dos bieuwoan riba toer loke oao ta tende. Si bo a larga
Pastor leza es carta, koe bo a skirbi mi, Pastor tampoco lo no a haja
bon koe muchanan ta papia riba tal cos asina. Eisai n ta maloe, leuw
di esai; ma larg pa hende grandinan. Otro biaha mi ta spera coS( koe
toer mucha lo gusta di leza, tende. Adios! Red. di ,,Ala Blanca.
iiHIl
mm 'mm
f 1
imm
Um
s||
mmm
mm...”
|
|
8 |
 |
“...tabata corda mescos coe
mi, koe Titanic tabata por zink.
Oficialnan awor tabata bai bini i
tabata grita doena ordennan.
Mi no tin un idea claro di loke a
socede durante e siguiente cuartoe
di ora.
Tempoe tabata figura mas corti-
ooe, ma mester a socede toer cos
denter di 10 a 15 minuto. Ma mi-
ra e promer ofieial Murdock parra
den di un di e pasasbinan, pa im-
pedi, koe mas stokernan herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber ba-
lente i anitnoso i di sanger frioe. Un
dia promer ma contr, ora el a bin
inspecta camartenan di segunda cla-
se i ma corda: Ki un bomber ba-
lente, esaki sigur no tin miedoe pa
nadal I esaki a moenstra berd ad
di mi cordamentoe; te na ultimo
ora, e tabata sabi di tene orde, i el
a moeri na su puesto. Nan dici, koe
e mes a tira su curpa mata! Esaki
mi no sa si ta...”
|
|
9 |
 |
“...den bo curpa.
Esai tabata di mas pa e coerazon di mama. El tabata tem-
bla den toer su curpa, a fiha riba su jioe un mirada, na cual
e tabata expresa toer ternura di su amor, i na bista di su jioe,
koe tabata krimp su curpa di dolor i tabata toer na sanger,
su constancia a coeminza kita.
Ma su jioe a bis:. Mama, no jora, cieloe ta bai toer cos!
.Pa e palabra e pober muher a haja toer su forza trobe;
el a tira un bista di f na cieloe i a sclama: Hesus, por-
dona mi flakeza; mi no ta digno di un tal jioe!
Anto el a bir pa su jioe coe es palabra: Bai, mi jioe,
bai moeri coe animo; mi amor, mi oracion, mi wowo di ma-
ma ta sigui bo, te ora mi ta bai moeri manera bo.
Pensamentoe di cieloe a doena nan forza pa keda con-
stante i moeri morto di martir.
Bien nan tabatin razon, mehor perde toer cos, hasta bida
mes, ke cieloe: pues cieloe ta bai toer cos.
Mara boso toer pensa hopi bez na e recompensa, koe bo-
so por gana, ma perde tamb! Anto sigur sigur boso lo
prfera di perde toer cos, koe di haci...”
|
|
10 |
 |
“...tabata mira sf,
grupoe-grupoe di homberuan riba
cad a dek. Nan t abata para coe bra-
*a cruzd, riba pechoe, coe cabeznan
bahd na suela Mi ta sigur koe nan
tabata reza. Riba e dek, koe djies
aji ma baudona, tabatin un 50
homber cerca otro. Meimei di nan
mi por a mira un figura altoe. E
Senjor tabata para riba un stoel
riba un boshi di cabuja, asina koe su
cabez tabata sali riba toer na laria.
Su brazanan tabata alz&, manera
un bende koe tabata doena un ab
eolucion.
E mes dia aki un s&cerdote, un
tal Pader Bylas, a had misa den
salon di segunda clase i mi ta kere
koe ta E tabata para ai den ora-
cion, preparando nan pa moeri. Na
e ora ai orkesta di vapor tabata
toca: Mas cerca Bo, o Dios I Mi
por a distingui
|
|
11 |
 |
“...algun
dia ma i jega na un pueblo desconoc. Na camina grandi tabatin un
casita, nechi, limpi, boenita, coe un hardin chikitoe su dilanti. Dilanti
porta tabatin uq muher di basta edad, ta sinta cose.
E cas tabata gusta mi, ma drenta hoffl, i a pone mi cabez riba
schouder dj mni her:
.r
LiM I
iP&M 'J-
C1 ~ dj£5
El a dal un gritoe, boela lamanta. Ma para sin moet, mira sol ma
mira e muher coe un wowo tristoe i jen di splica.
El a comprende e mirada. Pober bestia, asina e dl, esta tristoe
bo tal Bo no tin ningun hende pa cuida bo ? Wel anto ta mi lo
toema bo. Bo la sirbi mi, mi ta cuida bo.
Mes ora a sali foi den cas, un boz dushi, boenita: ,,Ta coe ken ma-
maatji ta papia aji ?, Un hobencito di porai siete anja, a sali i a mira
mi, i a keda stranjo. Maatji, mi por subi ?
Pa contests ma bira mi cabez un banda i a lembe su m&n chikitoe.
Esta un bon bestia, i mira, cuantoe carinjo. Nos no por tenaki?
Ay no mi jioe, e no ta di nos. Esai lo ta ladronicia. Nos mester
busca su donjo.
E chikitoe...”
|
|
12 |
 |
“...signr di topa coe bon exito.
Es koe tin e bon coestumber di no
larga para te majan loke e por haci
awe mes, ta- den un condicion mu-
choe mas mehor koe un koe a nace
ricoe..
Eikeza por perde, per o e bon coes-
tumber ta crece huutoe coe su
donjo.
Ata aki un historia di uncoenu-
kero, koe a gana gran fama coe
su industria.
Coe poco placa el a coempra un
pida terreno basta maloe i jen di
piedra, cual den poco tempoe el a
troca na un lugar di mas mehor
di; toer tera di aji banda.
Su fama a crece di tal manera,
koe un di su bisinjanan a dicidi di
bai toema un conseho cerca dj.
Nos homber tabata pidi basta pla-
ca pa bende su secreto, i despues
koe e otro a pag padilanti, el a
entreg un pida papel cerA den un
sobre. E otro ta bai su cas coene,
aja e ta kibra e sobre i ta leza ri-
ba e 'papel e simpel palabranan
scirbf: No larga para nunca te
majan, loke bo por haci awe mes.
MashA rabid e ta carr bai cerca
e homber pa- carg coe un bon
zoendramentoe, pero nos homber
ta keda mes frescoe, i cara tranki-...”
|
|
13 |
 |
“...103
WEGA Dl DAM.
i Amiguitonan!
Sigur hopi di boso lo tin woga di dam na casoflotin
un amiguito, coe tal wega. Fesai-nos a corda: sigur nos
amigoenan child lo gusta di saca problema di wega di dam.
Lo nos coeminza coe problemanan, koe ta f&cil pa saca.
Poco-poco lo nos bai adilanti i doena koe ta poco mas traba-
hoso i dificil. Pues, ehercicio ta haci maestro.
Nan, koe a saca e problemanan, por manda nan na
Imprenta di Yicariato coe palabra Wega di Dam skirbf den
hoeki di envelop. I nan, koe a saca nan bon, lo nos publica
nan nomber den es courant.
Promer nos ta coeminza, nos ta doena reglanan di wega
di dam, koe boso toer mester observa.
Wega di Dam .Holandsnan ta hunga na un tabla coe diez
careda, cada un di diez cuadro. Pues e tabla tin 100 cuadro.
Encaso koe bo tin un tabla coe 12 careda i 144 cuadro, bo
.mester tapa dos careda di abao i di banda robez drechi,
coe pida papel, spa saca es problemanan. Es cuadronan ta
blancoe i pretoe, of blancoe
BLANCOB.
i bruin un trai otro.
Cuadronan...”
|
|
14 |
 |
“...bez
Herman mester a hiba Iechi, di ma-
nera koe e no por a hunga coe nan
toer ora. Asina a socede awor tam-
be, i nada no pr a ten atrs. E
tabata sabi koe el mester haci su
deber promer koe toer cos, i nan
mester a larga e wega para te otro
biaha.
Un dia, koe Herman a bolbe atro-
be cerca nan, awaceroe tabata cai
asina duroe, koe nan toer mester a
keda den cas. Ma Herman tabata
sabi atrobe otro wega mash boe.-
nita. Promer toer a cai sinta rond
di un mesa, caba el a toema un plu-
ma i soepl di tal manera, koe el no
por a cai na snela. Uespues Herman
a toema un tay coe harinja i a
traha un ceroe. Den top dj ceroe el
a hinca un rentji. Awor cada un mes-
ter a corta un pida di e ceroe poco-
poco te ora koe e top dj ceroe
huntoe coe e rentji ta cai den otro.
Esun koe a socede esai coe n, mes-
ter saca e rentji coe su boca. Esai
tabata mash trabahoso i cada n
koe poerba, ta sali coe su nanishi
toer blancoe.
Bo no mester pensa koe Herman
no tabata haci mas koe hunga na
kasteel, ma el tabata bai...”
|
|
15 |
 |
“...promer bo ta haja den msica
Mi segndo tin mes suelto koe mi promer
Mi tercero ripiti ta nomber di un muner
Mi promer i mi segndo bo ta haja cerca Protestantnan
Mi conhnto ta un wega gustoso. Isaac
Mita un mucha homber i ^ sinrbi mi nomber coe nuebe
letter. Mi tata jama 1. 2. 8. 4. 7. Mi mama 2. 9. 7. 3. Mi tio
5 9.8. 9. Mitawela 8. 2. 6. 7, i mi roeman muher 1. 6. 4. d.
TT* 4 ma ^ Bmilio Davlaar.
LokeAdam tabatin promer, Eva tabatin despues. ^Ta^kiko ?
Pone na lugar di e balanan aki letter di tal manera, koe bo
ta haja dos bez cada palabra.
a e
e i
e i
i s
umberto de Pafatt....”
|
|
16 |
 |
“...TA SALI
CADA DOS SEMAN.
1912
Un administration milagrosa.
Nos tabata reuni atrobe na nos
club di oficial. Di tres cien miembro,
koe nos tabata, a sobra solamente
cien toe i sesenta; morto a separa
e otronan for di nos. Esnan koe ta-
bata reuni awor, tabata bieuw, lu-
chando coe incomodidad koe edad
ta trece, un partida tabatin cabei
blancoe, otro un cabez limpi caba.
Naturalmeute nos a coeminza pa*
pia di toer, koe a disparece, di
nan koe a moeri, i cada bez un
tabata puntra : Bon ta corda tal
i tal ? e pregunta tabata e re*
fraD, koe nos tabata repeti na toer
reunion, ora nos tabata records
toer pasashi bieuw. Nos a papia di
Julien, koe a perece na Bomy, di
Brahand, di Mezensac, di Anthonie,
koe un bala a boel a su cabez di-
lanti di bista di toer troepa.
Nos toer tabata pensativo i im-
presiond cordando riba nos ami-
goenan.
I d Iramond, capitan Charry
a puntra, boso n ta corda d Ira-
mond ?
Di ripiente commandant Faber a
coeminza papia serio, impresiona:
Amigoenan, mi tabata e tempoe...”
|
|
17 |
 |
“...masha exalta.
Lo bo bofon di mi, e dici, ,,ma
awe a pasa mi n cos remarcabel.
. Si? kiko?
Bo conoce, pastor Vincent diSt.
Germain ?
Figura bo, awe mainta el a bini
aki coe un sirbidor di misa, pa ad-
ministra mi ltimo S. Sacramen-
tonan.
^Pastor a hera den direction, ma
bis, ma el a responds mi koe nan
a jam pa capitan dlramond.
Ma spanta i ma bisa pastor,
koe ta un hende koe bier a bofon
di dj, ma pastor a sigura mi, koe
e senora, koe a jam, tabata parc
mash respet, un hende koe no
por a ganj tal cos.
Un senora, ma puntra.
Sigur, sigur, un senora..... ma
mira aki, at. I e pader a moenstra
mi riba potret di mi mama difuntoe.
Mi tin di reconoce, koe mi no
por a domina un ansia, koe a cohe
mi.
Anto pastor ta sigur, koe pas-
tor a contra coe e senora aki ?
ma puntra.
I e pastor a sigura koe e no ta
hera, i koe 1e por conoc toer ca-
mina koe -e contr. El a suplica mi
pa bini cerca bo i el a pone acerca,
haci liher, haci liher, pa pastor
no jega laat I
,,Ma bisa e pader, koe ta portret
di mama...”
|
|
18 |
 |
“...134
ikCiiY
. ~rjh
jaagdor ? kita bai cas, ajd lo mi doena bo e castigoe, koe bo, mucha-
chada, ta merece.
Cobard el a retira, pensando tal bez muchoe laat riba e palabra
instructive : Esun koe ta alz, lo ta humili.. I den silencio di anochi,
dos sirbiente i ami a> doena ultimo honor ne pober animal, koe a. cai
como victima di un mucha orguljoso.
\ aria.
Denter burachnan.
Mira compa, compa no ta na man di doctor mas ?.
Ai, no, compadre, min ta bai mas cerca dj. Compa
mes por comprende. E doctor a bisa mi, koe mi tin de wa-
ter, koe mi tin mi barrica jen coe awa.
Ki bobo no?!
Boso ta bai school, muchanan ? Si Shon.
Kiko boso ta haci den school?
Nos ta sinta spera riba ora koe e caba.
Marietji ta mira pasa un garoshi jen coe cuero. E ta
grita sn mama: mama, mira mama, un garoshi jen coe ca-
britoenan bashf....”
|
|
19 |
 |
“...ALi BLAI N [CA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
ALA BLANCA TA SALI CADA DOS BEMAN. 1912
REY Dl PAZ.
Ta sona den gera di mundoe
On himno boenita di paz,
Un canto di tal boeniteza
Nos pueblo lon tebde ham&s,
E canto ta pasa toer tera
Ta drenta toer alma, toer cas,
Pidiendo di oaba toer gera
Pa sirbi nos Rey di Paz.
Un Nino ta saea su braza,
Ta suplica toer coerazon,
Di bin cera paz na pesebre
PE doena nan toer su^pordon.
No nenga es regalo precioso,
Koe no tin den cieloe mehor,
Ma baba foi trono glorioso
Coe paz pa mi sirbidor.
I E Nino ta jama por nada,
ft Nos alma ta keda cerd,
P Nino nigun no tin tempe
ij Pleizier tin nan toer ocupi.
? Mehor mi ta bolbe na cieloe
l Koe traha p un mundoe perdf,
ft Pa hende sin ningun anhelo,
* Koe no tin mester di mi.
Ai, no kita bai dushi Nino,
l No castiga nos, bon Hesus,
ft Maske nos ta scars dicarinjo,
T I mundoe ta traha bo cruz.
H No larga earner nan den pena,
V Nos dushi, nos bon wardador,
fa Di gera toer mundoe ta jena
Nos toer tin mester di...”
|
|
20 |
 |
“...primi
nan na su coerazon i a bendicio
na nan, es ora ai El a corda
na boso, mi amigoenan chiki-
toe, koe l primi tambe un dia deu
Santa Comunion na su coerazon; pa
toer hende El tabatin un bon pa-
labra i consuelo, i un remedio pa
nan enfermedadnan; ma solamente
su Mama, su discipeinan i mucha
nan a brazELe. Si nos mester a in-
vita huspednan 'pa sihta na mesa
huntoe coe Hesus, nos tamb lo a
risca di combida muchanan ? Papa,
Obisponan, sacerdotenan i hendenan
koe por haci hopi bon na Iglesia ;
tal hendenan, si, ma muchanan, n,
esai nos lo no a risca. Hesus, si.
Mira awor kico El ta haci. El ta
combida muchanan na su mesa, coe
toer grandinan di mundoe, i ningun
hende por stroba nan di toema par-
ti na es comementoe:
Larga chikitoenan bini cerca mi, no
stroba nan,'
*
*
Pa haci esai mas cl. pa boso, lo
contaboso den Ala Blanca, kico Hesu-
Gristoe ta haci i loke El ta pa boso.
Leza es historianan di bo amigoe
di mas bon i di mas confianza, koe
a trata muchanan coe asina gracia,
an to boso toer...”
|
|