1 |
 |
“...un camiua 'hende tabata dal golpi
di hacha riba tronconnan di paloe i
ni unbarquitoe tabata corta clan an
di. lamar na costa di Bretbuja.
Tabata cUa di descanso i orcion,
flegfa di toer San toe.
Ben capilja di castiljo di Krangal
capelan V caba 'di' baci un misa
sops, tabata net diez ora. Riba
murjijanan df e castiljo, trah, riba
un baranca di graniet, koe siglonan
largoe tabata desa&a furia di olanan
di lamar, no tabatin ningun guerrr
ta Ijene warda. Actualmente e cas-
tiljo tabata habit, solamente pa
Donja ermenegilda, su cuater jioe-
ndii, tres bomber, Enguerrando,
Isolin i Jehan i un rpuher, Berangre,
ademas su amanan di cmparj,
su pahenan, i algun sirbiente bieuw;
pues su esposo Senjor Angilberto di
Krougal a sali coe di cuarta cru-
zada bao di mandp di Conde Bou-
dewiju iA qi FJandreq.
Di' ripiente Donja Hermenegilda ta
.lamanta for di su asiento i ta coeri
bbi!fcoe un grito di sorprsa na
bentana. El a mira patras den
hardip un homber Bingularmente
bisti.
E stranjero tabatin algo...”
|
|
2 |
 |
“...sin
koe bo jam ; dokter
ta bini ora bo jam.
4. Boeki Koeki.
5. 120 weboe.
~ Begun mi idea es proverbio su origen ta esaki: Si un
hende a droemi mainta of mehor Dia Domingo asina laat,
koe el ta jega misa asina laat, koe laatste Evangelio (di
San Gaan) a caba eaba, asina koe el a perde (Evange-
lio di) San Guan. P A. E.
AWA 1
Respond! riba pre-
li until.
1 10 7 16
15 8 9 7
14 £ 12 3
4 11 6 13
Charada.
1. Ken por doena mi un palabra di 4 letter, koe si mi
ta kita e di promer i di ltimo ta sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad...”
|
|
3 |
 |
“...mester doena na He-
sus den Su Santisimo Sacramento.
Den tempoe aniiguo Santisimo Sa-
cramento no tabata wardA den fln
vaso di oro plata manera awen-
di*,. ma den un vaso na forma di
pa}omba, koe tabata cologA dilanti
di altar.
11. Kiko nos ta mira dilanti di allarl
Manera den Tempel di Herusalem
un candelar coe siete braza taba-
ta para dilanti di Satftisimo, asina
den nos misa semper mester tin un
lampi cend dilanti di Tabernaculo.
E ta jamA: Luz eterna pasobra sem-
per e mester ,ta cend. Solamente
dia Huebes i dia Biernes Santoe,
koe Hesus no ta biba den Taber-
naculo, e ta pagA.
E lampi ta sinja nos koe Hesus
semper ta presente den Santisimo
Sacramento; e ta spierca nos pa
pos tip di adora Hesus den su Sa-
cramento di amor, i pa nos tin di
warda den nos coerazon e luz di
F, koe Hesus a plama riba nos,
e candela di Amor, koe Hesus a
bin cende den coerazon di hende.
12. Kiko toer attar mester tin na ara
di sacrificio di misa ?
Ora sacerdote ta ofrece sacrificio
di misa, altar mester tin...”
|
|
4 |
 |
“...di Estados Unidos tabata mata.
2. Lima di Mei. E tin tres letter sol. 3. Penja.
1.
2
3.
4.
5.
6.
7.
Siberi
Bloemfontein
Asencion
Brievengat
St. Nicolaas
St. Jors
Savonet
R
0
N
A
1
R
E
5.
6.
1.
8.
Matroosnan.
Letter O.
Ala Blanca.
Si mama tin 30 anja i jioe
tin 10, mama ta tres bez
masbieuw koe jioe. Despues
di 10 anja mdma tin 40 i
jioe tin 20. Pues mama ta anto dos bez mas bieuw koe su jioe.
CHARADA.
Aki tin 31 lucifer, koe ta forma 12 cua-
dro. Kita 8 lucifer afor, di manera koe
ta .sobra solamente 6 cuadro.
2. t)os jaagd a caba di jaag i a topa otro net na
Morgenster. Leopoldo a puntra Ramon: Ramon, puantoe
konentji bo a tira? Si bo doena mi n, Ramn a con-
test, anto mi tin dos bez loke bo tin. Doena mi n,
Leopldo a bis, anto mi tin net mes tantoe koe bo tin.
Cuanto konentji cada un tabatin ?
3. Kende por bisa mi, ta ki ora un pisca ta bebe ava ?
4. Muehanan, cual di boso sa scirbi cora ce krijt
blancoe ?
5. Pone e letteman aki di tal manera, koe bo ta ha ja
un' bon proverbio papiamentoe:...”
|
|
5 |
 |
“...Kiko nos ta mira den San-
tana ?
Mei-mei di Santana nos ta mira
un Crucificado grandi i tambe riba
sepulcronan crucificadonan mas chi-
kitoe. E crucificadonan ta nifica,
koe e morto ta spera di banja su
8albacion pa merjtonan di nos Sal-
bador Crucified i koe bao di sombra
di Cruz nan ta spera e dia grandi
di resureccion na fin di mundoe.
Tambe nan sd dorna sepulcronan
coe coronanan di flor como prueba
di amor i afeccion pa mortonan.
19. Ken tin derecho riba San-
tana 7
Den Santana ta dera solamente
morto di hende koe ta batizd i koe
a raoeri den union coe Santa Igle-
sia. Pesai heude koe no ta batizd
koe ta biba for di Iglesia, koe
no a cumpli coe nan deber di hende
Cristian koe a nenga di ricibi Ul-
timo Santoe Sacramentoenan i koe
a moeri sin ningun sinjal di peni-
tencia, ta keda privd di Santana,
i pesai tambe di toer gracia, fabor
i indulgencia koe Iglesia ta doena
su mortonan.
^'oewiOOOeeeu
PREGUNTA. Cornelis ta bini jora na cas. Su tata ta puntr: Pakiko bo
ta jora? Wachi a zoendra...”
|
|
6 |
 |
“...esposo a bolbe atrobe! E tabata
awor algo escalt,. Figura bo un
ratoe, el a bisa, nos a dal contra
un ceroe di ijs, un mash grandi,
ma no tin peligro. Un oficial a
sigura mi esai. Mi por a tende
awor paso di bendenan riba dek,
aki, den mi camarote. Tabatin
algo batimentoe di pia i sonidonan
stranjo, mescos koe riglenan di un
barcoe tabata bent& aki i aja.
Hendenan tin miedoe ? mi a
poentra.
No el a contesta. Mi no ta
kere mes koe muchoe pasaberonan
di segunda clase a spierta pa e
sagudimentoe; i solamente algun
foi salon ta bini riba dek. Ma
mira 5 hungad di placa di oficio,
hungador di dao, ta bunga coe pa*
saheronan, ora ma pasa dilanti di
salon. Nan carta a cai foi mesa,
ora e vapor a dal, ma nan acohe
nan atrobe i ta sigui bunga trobe.
E cuenta a pone mi henteramente
sosegi 1 Bi e bendenan aki cerca
nan carta nan no tin miedoe, pakiko
lo mi anto tin miedoe? Mi ta corda,
koe mi esposo lo a bai droemi, sin
ocup mas coe e accidente, ora nos
tabata tende di rpiente como cientoe
bendenan pasa...”
|
|
7 |
 |
“...boznan, es grito terrible aki: ,,Ba-
ha boto I Muher i muchanan pro*
mer I Un hende tabata grita conti*
nuamente es palabranan aki:
Muher i muchanan promer! Muber
i muchanan promer!
E gritoe a doena mi un spantoe
di morto, i es gritoe lo mi sigui tende
te ultima ora di mf bida 1 E tabata
niflca salbacion pa mi, ma tambe
e prdida, di mas gr&ndi, koe hunca
ma sufri morto pa mi inseparable
i querido esposo P
E promer boto di salbamentoe a
a jena liher i a baha na awa. Mash A
poco homber a bai sdn, solamente
cincoe 6 seis di tripulacion. Pasahe-
ronan homber no a haci ningun
esfuerzo di mas minimo pa salba
nan mes. HamAs ma contempla
tantoe animo 6 ma pensa koe e por
a existi. Com hendenan di primera
clase 6. pasaheronan di dek a com*
porta nan, mi no sA, ma nos horn*
bernan di segunda clase tabata he-
ro. Lo mi kier a penetra toer hende
di es berdad. Bahamentce di s-
gundo boto a toema mas tempos. Ml...”
|
|
8 |
 |
“...djamante di gran balor. Su coerazon
ta bati te koe nan por tend mes, sanger ta subi te na su
cabez. E piedra preciosa tabata dof i sushi, hopi pia a trap,
hopi wagen a pasa riba dj, e mucha a hunga coene manera
coe un piedra ordinario, te ora e homber, koe tabata sa e
gran balor di piedranan precioso a ripar. Pa e djamanta el
a descubri un gran campo di djamanta.
Hopi hende no ta aprecia nan alma mas tantoe koe es
mucha a aprecia e piedra. Nan ta hunga coene, tin bez un
wega mashd peligroso, i no solamente coe nan mes alma, ma
koe di otronan tamb. Alma di hende ta tesoro df mas precioso
koe e tin, un piedra precioso di briljo i boeniteza sobrenatural,
un perla, koe hende ta gana, si e ta perde toer otro cos. Dios
mes a cri segun su imagen i semehanza. I ora el a perd,
El a bolbe cumpr pa precio di Su Sanger. Pesai hende tin
di warda su alma puro i sin mancha, i alma di su prohimo
tamb, pa bolb doena na Dios mas boenita i briljante ainda
koe el a haj.
TRES AMICOE-
Un homber tabatin tres amigoe...”
|
|
9 |
 |
“...its ff a
1!| j
AJJ BLA IWA
1 DEDICA NA NOS HUBENTUD.
1 I^o. IS. ALA BLANCA TA SALI CAOA DOS SEMAN. 1912
as
Com ma salba foi Titanic
PA
Charlota Collyer
tm di e sobrevivientenan di e naufragio.
(ARUBA TRADUOCION.
Solamente lamar por a forza nan
di eai boca. Ya na e distaneia, koe
nos tabata, no por a conoce un ben-
de foi otro. Ma mi tabata mira sf,
grupoe-grupoe di homberuan riba
cad a dek. Nan t abata para coe bra-
*a cruzd, riba pechoe, coe cabeznan
bahd na suela Mi ta sigur koe nan
tabata reza. Riba e dek, koe djies
aji ma baudona, tabatin un 50
homber cerca otro. Meimei di nan
mi por a mira un figura altoe. E
Senjor tabata para riba un stoel
riba un boshi di cabuja, asina koe su
cabez tabata sali riba toer na laria.
Su brazanan tabata alz&, manera
un bende koe tabata doena un ab
eolucion.
E mes dia aki un s&cerdote, un
tal Pader Bylas, a had misa den
salon di segunda clase i mi ta kere
koe ta E tabata para ai den ora-
cion, preparando nan pa moeri. Na
e ora ai orkesta...”
|
|
10 |
 |
“...duim di awa
frioe di ijs. E saloe di lamar a doe-
na nos sed i no tabatin ni awa di
bebe ni un 6 otro alimento den boto.
Sufiimentoe di mas partidi e mu-
hernan, pa e diferente motiboenan,
ta indescriptibel.
Un di cosnan di mas penoso, koe
a pasa mi den boto, tabata, koe
ma cai un bez casi for di mi con-
tra e homber, koe tabata rema. Mi
cabeinan a pega den un buracoe
di rema, asina koe a ranca nan
coe raiz i toer foi mi cabez.
Mi sabi koe ora nos a bai Tita-
nic nos a salba algun homber. ma
solamente doe suceso tin, koe mi por
corda bon.
No leuw di e lugar camina Tita-
nic a zink, nos a haja un boto
boca bao. Riba su kiel tabata sin-
ta 20 homber. Nan tabata sinta
pegi cerca otro i tabata ten du-
roe; ma e di mas balente mes taba-
ta asina stijf di frioe, koe tabata
falta poco toer a slip cai for di
kiel di e boto. Nos a pasa nan den
hoto i nos a ripara koe cuater ta-
bata -morto caba. E cuater morto*
nan nos a tira den lamar, e otro-
nan a hinca nan curpa den un hoe-
ki di nos boto, mientra...”
|
|
11 |
 |
“...kier a tende nan tata, i tabata
hunga na scondf coen. Riba un
dia Domingo Herman a bai keiroe
coe su roemannan, i na camina nan
a coeminza hunga. Ora nan tabata
hunga, e jioe di e bisinja tambe a
bini. Mes ora Herman a stop di
hunga i a bisa nan koe e ta bai
cas. E otro muchanan a poerba di
ten, ma Herman no kier a keda
mas. Ora su roemannan a bis:
No sea asina bobo, toch papa ni
mama no ta aki, el a responde:
Ma Dios sf ta weita, i com mi
por paree dilanti di mi mayornan,
ora mi no tabata solamente des-
obedecido, ma mi tabata kier scon-
de loke mi a haci tambe. Despues
di a bisa esai el a corre bailargoecas.
III.
Gincoe anja a pasa, i Herman a
keda biba toer es tempoe ai na
cas di e carpint. Porfin awor e
mes por bai gana su placa pa
manten, pasobra Antonio no por
a cri mas, ni maske e tabata kier.
El a poerba di busca un trdbao ai
cerca mes pa Herman. El a corda,
koe no muchoe leuw for di ai, na
Reggio, su prima Perpetua tabata
biba i lo e ta mashd contentoe, di
por hanja un hende pa...”
|
|
12 |
 |
“...choe leuwfordi cas di Perpetua, a
bis koe el por bini anochi cerca dj
pa e sinja scirbi, leza, reken i les di
catesashi. No tabartin cos mas dushi
ni mas contentoe pe, koe leza e
cuentanan di boeki, koe Pastor ta-
bata fl. Perpetua mester a tah di
no leza tantoe. Ora e mand bai
bende den tienda, sa socede, koe e
ta pone su sintir asina tantoe na
loke el ta leza, koe el ta bruha toer
cos na bendementoe, i ta doena cos
tin biaha di menos, i otro biaha di
mas. Pesai el a permiti di leza i
sinja solamente dia Domingo. Pero
haridor no sa hari largoe, ni jorador
o sa jora largoe Esai nos Herman
tambe a experimenta. Te ainda el a
pasa mash contentoe i toer cos ta-
bata bai mash bon coe n. Ma
portin Dios a haja gustoe di poerb
i lo boso ripara unbez, koe Dios no
a poerb coe un cos chikitoe, ma
pis.
El tabatin un kamber, muchoe gran-
di pa el sol, segun Perpetua; ta pe-
sai Perpetua a busca un companje-
ro pa droemi huntoe coe n. Esaki
tabata jama Marco, tabata un
jonkman grsndi caba. El tabatin
sirbishi...”
|
|
13 |
 |
“...ALA BLANCA
DEDICA NA NOS HUBENTD.
No. 17
ALA BLANCA TA SALI
CADA DOS SEMAN.
1912
Un administration milagrosa.
Nos tabata reuni atrobe na nos
club di oficial. Di tres cien miembro,
koe nos tabata, a sobra solamente
cien toe i sesenta; morto a separa
e otronan for di nos. Esnan koe ta-
bata reuni awor, tabata bieuw, lu-
chando coe incomodidad koe edad
ta trece, un partida tabatin cabei
blancoe, otro un cabez limpi caba.
Naturalmeute nos a coeminza pa*
pia di toer, koe a disparece, di
nan koe a moeri, i cada bez un
tabata puntra : Bon ta corda tal
i tal ? e pregunta tabata e re*
fraD, koe nos tabata repeti na toer
reunion, ora nos tabata records
toer pasashi bieuw. Nos a papia di
Julien, koe a perece na Bomy, di
Brahand, di Mezensac, di Anthonie,
koe un bala a boel a su cabez di-
lanti di bista di toer troepa.
Nos toer tabata pensativo i im-
presiond cordando riba nos ami-
goenan.
I d Iramond, capitan Charry
a puntra, boso n ta corda d Ira-
mond ?
Di ripiente commandant Faber a
coeminza papia...”
|
|
14 |
 |
“...jega pa satisfac un
bandido manera bo. Ma mi mester
di bo, pasobra mi no conoce niu-
gun den henter e troepa di Cristian,
fuera Calpurnio, i el sigur lo no
traiciona e otronan.
Calpurnio, Scipio a grita, i su
wononan tabata lombra di odio i
venganza, doena mi bo placa, si
of n. Haci loke bo kier, ma doena
mi soldA i lo mi cohe Calpurnio coe
toer su troepa, mescos coe raton
den ratteval. Doena mi un troepa
di soldA
Asina, Licinio dici, asina mes-
ter ta, Scipio, aca aki e orde i lo
bo no hanja solamente placa, ma
un bon empfeo en caso koe bo
logra. Ta kiko ta pasa e homber
aki, asina Licinio tabata papia den
dj mes, ora Scipio a bai. Ta un
diabel puroe; ora el a manda. toer es
Cristiannan bai otro mundoe, lo mi
mand coe su trinta denario liher
nan tras. Ta un hende peligroso.
II *
Misa tabata cerca di caba. Casi
toer hende, i tabatin algun mil, a
ricibi caba. Obispo, cansA di parti
tantoe Comunin pa tantoe hende, a
bolbe na altar, ora di repiente nan
a tende boroto di arma. Toer taba-
ta k...”
|
|
15 |
 |
“...tabata ma*
sha malcontentoe coe nan. San Mar-
co ta conta : E! a bisa su discipel-
nan: Larga es muchanan bini cer-
ca mi i no stroba nan. I El a bra-
za nan, pone m&n riba nan cabez
ijajbendiciona nan Pus, ora Hesus
a braza e muchanan ai, i a primi
nan na su coerazon i a bendicio
na nan, es ora ai El a corda
na boso, mi amigoenan chiki-
toe, koe l primi tambe un dia deu
Santa Comunion na su coerazon; pa
toer hende El tabatin un bon pa-
labra i consuelo, i un remedio pa
nan enfermedadnan; ma solamente
su Mama, su discipeinan i mucha
nan a brazELe. Si nos mester a in-
vita huspednan 'pa sihta na mesa
huntoe coe Hesus, nos tamb lo a
risca di combida muchanan ? Papa,
Obisponan, sacerdotenan i hendenan
koe por haci hopi bon na Iglesia ;
tal hendenan, si, ma muchanan, n,
esai nos lo no a risca. Hesus, si.
Mira awor kico El ta haci. El ta
combida muchanan na su mesa, coe
toer grandinan di mundoe, i ningun
hende por stroba nan di toema par-
ti na es comementoe:
Larga chikitoenan bini cerca mi, no...”
|
|
16 |
 |
“...tabatin miedoe di dje. For di anja 1700 te
1721 el tabata na guera coe Rei Carlo di Zweden, roco
tempoe promer koe e guera ai a coeminza, Pedro tabata stu-
dia caba riba e plan di e guera, i com le haci pa vence su
enemigoe. Den e dianan el a combida toer embahador (repre-
sentante) di diferente nacion, koe tabata na Moskouw, cerca
die' den su palacio. Ora toer a bini, Czar Pedro a ncibi nan
den Sala grandi di gala di su palacio, camina un tapeta ma-
sh& grandi tabata tapa vloer. Nan a mira solamente un appel
meimei riba tapeta. Ta claro koe toer e Senjores embahador
a keda terribel stranjo, nan bista a bai for di appel na cara
di nan bicinja, caba nan a mira Czar Pedro den su cara, cu-
rioso pa sabi kico e cos mester nifica. ,
Ta trata aki, asina Pedro a cuminza papia, ,,ta trata
aki di un problema pa mi haja sabi kende di boso ta mas
spirtoe. Mi ta desea, pa hende cohe e appel aja mes, camina
el ta, si bo camna coe bo pld riba tapeta.
Toer e Senjores a keda sustd, nan a consuml koe em-...”
|
|
17 |
 |
“...ta hanja den toer tienda. p Arm simon
8. Mi ta drenta pa un buracoe i ora mi a drenta, mi ta
sali pa cuater buracoe, i ora mi ta aden, mi ta afor Ta
kico ?
9. Mi no tin mi no kier tini ; si mi tini ta ber-
guenza pa mi; senembargo ora mi tini min kier perdle
tampoco. Ta kico? p k
10. Un hende tin mil florin, parti den diez sacoe bon cerd.
Cuantoe florin tin den cada sacoe pe por paga na florin
calkier debe (pero no mas grandi koe 1000 florin) ki chikitoe
of ki grandi e debe por ta, doenando solamente un of mas
of toer e sacoe cera, sin habri ni un sacoe pa bolbe conta
e cantidad di placa, koe el mester paga?
Jioenan, at a trobe
un coa nobo Ade-
lauti lo boso con-
tra de bee en cuan-
do den Ala Blanca
un prencbi, koe ta
jama puzzel of me
bor noa jam un
bez coe un nom-
ber papiamentoe:
coi busca. E tin un
flgura scondi koe
bo mester busca.
Tin bez lo bo mes-
ter busca bon-bon
pa descubri; mes-
ter bira e prencbi
na toer manera,
mester tene tin bez
boca abao mes pa
hanja e figura mi-
ra. Fiha...”
|
|
18 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
Un combercion na Lourdes.
Na fin di luna di Mei di es anja
aki, un Fader Jesueta, un Alleman,
Gonde di Andla, a predict pa pe
regrinonan na Gruto di Lourdes.
El a glorified i gaba poder i amor
di La Birgen, koe na es lugar ben-
diciona ajl no solamente ta cura
hende mancarn i enfermonan, ma
tamb ta doena gracia di combercion
na muchoe incrdulo i pecadornan.
EPader a conta tambe losiguiente:
Nan a mauda jioe di un emplea-
do di gobierno di Quito, capital di
Rdpblica di Ecuador, como embaha-
dor na Paris. E joven jen di ta lento,
pero mashd mundano no por a resist!
na peligronan di e Babyln aki.
Paris a bira pe, como pa muchoe
otronan, sepulcro di su moralidad
i di su f.
Goe algun amigoenan mundano,
koe ta gusta paranda, el a ba na
Pireneos. Nan a bai na bfinjonan
na Sud di Francia i a jega na Lour-
des, no pa honra Mama di Dios na
e lugar priviligit aki, ma pa hari i
haci bofon di locura di peregrino-
nan. E jovennan aki a keda para
dilanti di Gruta, camina La Birgen
a aparace...”
|
|
19 |
 |
“...210
di Dios di toema Nelly cerca Dje
den cieloe boenita. Cn cos tabata
consol i fortalez den su sufrimen-
toe, es ta, koe toer dia e por a
ricibi Hesus den su coerazon. Main-
ta, koe e tabata lamanta foi son-
jo, toer su cordamentoe tabata ri-
ba Dios Santoe. E no tabata pa-
pia ni un palabra promer koe He-
sus a bini cerca djle i el a pidi
Soeur di no papia coene te despues
di misa. Ora el tabata por, el ta-
bata suplica Soeur di hib na ka-
pel ; solamente ora su sufrimentoe
tabata muchoe grandi, e tabata sA
bisa: Mama, awe mi ta muchoe
cansA pa bai na cas di Dios San-
toe. Anto el ta ricibi Santa C-
munion na cama di enfertno mes
coe santa debocion, koe tabata par-
ee e no ta na es mundoe aki mas,
Tin bez el ta pidi Soeur pa pone
su cara pa muraja, pa nada no
strob den su adoracioh amoroso-
sa. Asina e tabata keda dos tres
ora den oracion, un dia el a keda
droemi na e posicion ai te anochi.
X.
Com Nelly a bal adilanti den blrtud.
E semianan di birtud, koe su ma-
ma santa a pone den su...”
|
|