1 |
 |
“...amena. No ta coi
kibra eabez, ma poco estudio si tin mester. Tih bez lo nos pone algun
premio boenita pa cual di boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan...”
|
|
2 |
 |
“...n, l ta salbA pa mucha-
nan! Jen di admiracion musulman-
nan lo mira nan orguljo abatf, es
orguljo koe tabata haci nan tan
temibel. Tambe rey i principenan,
koe lo mira es ebrcito di balente
hobennan, lo haja berguenza di
nan flohedad i nan lo bandona nan
palacio- i castiljonan pa sigui boso.
Lo ta un sorpresa formidabel. I
Senjor di Kerougal, mi kier a uni
bo na nos propsito, pasobra bo ta
sin miedoe, i bo ta casi jamA pa
dirigi bo companjeronan, tambe pa-
sobra bo tata defuntoe lo ta spera
sigur di bo koe lo bo toema ven-
ganza di su morto i koe lo bo no
hala atras pa nada den cumplimen-
toe di bo debernan te na dn.
- Bo a huzga mi bon I e hoben
a grita, mientras el a boela laman-
ta coe impetuosidad, Dios a man-
da bo cerca mi i a papia coe mi
pa bo boca. Ai di mi! si mi no scu-
cha na bo.boz. 1 no mi sol, ma Iso-
lin i Jehan tambe lo acepta cruz
pa juda nos den nos empresa, i si
Senjor doena nos forza, nos lo tene
altoe coe honor nomber di nos an-
tepasadonanl
I su cara firme tabata...”
|
|
3 |
 |
“...Pedro di Livorno, un homber ma-
shA sabir foi siglo XVI, tabata'
scars na placa, scars manera man-
ga di zjilet. Sin embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo no gana
muchoe....”
|
|
4 |
 |
“...Hudioe-
nan, koe Dios a scohe pa su pue-
blo, tabatin e Tent 6 Tabernaculo
Santoe, na cual area di alianza ta-
bata para; despues ora nan a jega
na Tera primiuti nan a traha na
Herusalem e tempel magnifico, koe
Hesus a santiflea pa su preSencia.
Na tempoe di Apostelnan Cristian-
nan a bini huntoe na un of otro
cas pa asisti na sacrificio di misa.
Ma poco despues, ora paganonan a
coeminza poersigui Cristiannan i koe
nan tabata busca nan na toer ca-
mina pa mata nan,'Cristiannan a
busca lugarnan mas sigur i nan a
retira nan na e cementerio bao di
tera pa celebra nan misterio san-
toenan. E cementerio tabata gang*
tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
publicamente i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma di Cruz,
manera p. e. misa di Santa Maria,
pa sinja koe Hesus a libra nos pa
Su Santa Cruz i koe misa ta trahA...”
|
|
5 |
 |
“...intrankil; mi roemaunan i mi ta
bai na uu empresa grandiosa. Nos
ta bai brings na Palestina.
Bai bringa, na boso edad I Na
Palestina 1 Loco boso ta ? Boso tata
mes, koe tabata cabaljero, i compan-
jti di un ntimero grandi di soldfi-
nan balente, a sucumbi. Ta ken ta
ganjador, koe a excita boso na es
hecho loco ?
Ami 1... Archibaldo a contests.
Abo 1 Hermenegilda a grits.
Bo no ta teme anto di proclama
bo como ehecutor di es enganjo in-
fernal ? Bo kier biba toer e muchanan
bai contra un morto sigur! J
Hiba nan na gloria Archibal-
do a grits coe fervor. Mijioenan,
no perde tinimo awor aki. No scu-
cha na pidimentoe di boso mayor,
nan, ni na sintimentoe di boso coe*
razon. Lamanta 1 Na Tera Santa 1
Na Tera Santa I
Na Tera Santa 1 mil boz di mu.
cha a ripiti.
VIII.
Probechando di es momeutoe' di
entusiasmo, Archibaldo a saca su
spada, el a cohe un flambeuw i a
doena sinjal pa bai.
Entretanto Senjora Kerougal, jen
di desesperacion, tabata cohe su jioe-
nan sucesivamente tin pa tin den su
braza...”
|
|
6 |
 |
“...bo a falta dia
Domingo ? Bo no a bini misa ? Bo
tabata maloe ? Sigur eeai ta pro-
mer bei den bo bida koe bo a fal-
ta misa ?
Promer bez no ma mi ta kere
koe ta cincoe bez di benter mi bi-
da koe mi a falta miea.' Shon Ra-
mon bo tin tempoe awor ? Anto lo
mi conta bo un cos, kiko a soce-
de mi.
Si no ta dura largoe ?
O, nol Si bo tin poco pacenehi
numa. Tende. Mi tata i mama ta-
bata biba na Punda tem di Pastor
Blommerde, koe a casa nan. Mi
tata tabata piscador i mi ma-
ma a percura pa cas. Dios a bendi-
ciona nan coe cuater jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti na mfin. Sigur e tin nobenta
anja caba, e tin mas koe cuarenta
anja na Corsouw...”
|
|
7 |
 |
“...awormi ta cumpli otro seman
49 anja mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun hende.
Ta bon, lo mi larga mi roe-
man skirbi; ma si mi ta haja un
scual, bo ta haja mitar, tende.
Bon, ma si bo ta haja un bon
cos, mi ta haja tambe mitar? An-
to bo por hari. Adios te despues !
Na Shon Ben.
Mi a keda mash> contentoe coe shon Ben su carta, i si mi tabatin
un cos boenita sigur-sigur lo mi doena shon Ben. Pero e cordamentoe
koe kizas un of jtro lo ta stimuli pa no falta misa mas, lo ta un
recompensa muchoe mas boenita. Mara es ehempel lamanta otronan
tamb pa manda nos...”
|
|
8 |
 |
“...Archibaldo a in-
terrumpi pa bin bishita e hoben
senjor di Kerougai, koe anochi ta
her id & tan desgraciadamente pa un
di su companjeronau.
,,Bo deseo lo ta cumpli!
Asina Enguerrando a mira Ar-
chibaldo el a gritle: E mes^ en-
tusiasmo koe a haci mi sigui bo
ta anima mi te ainda i l aigui
anima mi, te ora bo plannan ta
cumplil
Ma es herida?
Ta un herida koe no ta niflca
nada. Ora un hende ta bai gera
el no mester coestumbr na sufri*
mentoe?
Enguerrando, bisa mi, bo cono-
ce esun koe a herida bo?
Sigur, ma su nombre lo keda
un secreto pa boso toer.
Ma e culpabel no por keda sin
hanja castigoe.
Mi resolucion ta inquebrantabel.
I lo bo no papia ora bo bolbe
den nos fllanan ?
Ai! e hoben conde a bisa coe
tristeza, pa mi via auto boso ta
retard a marcha ?. Pakiko boso no
a pone mi riba un baar ?
Archibaldo a primi un beso riba
frenta di e hoben balente i el a bai.
E ta sigui.
VARIA.
BAliOR DI UN CENT.
(Version.)
ala aif cent fastidioso,
Stop di maha, keda ketoe,
Bo ta koper, sushi, pretoe,
Bo no...”
|
|
9 |
 |
“...34
Ora Archibaldo a mira par. banda
di Senjor di Chavannes un stranjero,
koe net a caba di jega ne castiljo
soe un cortebo grandi, el a bira
bleek manera morto. Net Enguerran-
do kier a puntr motiboe di su span
toe, e stranjero a jama Enguerrando,
bisando:
Enguerrando di Kerougal, bo no
kier larga bo idea ?.... Kedando lo
bo por ambiciona na dignidad i
honornan di mas altoe na corte di
Francia, na lugar di bai contra un
morto sigur den es empresa, koe
mster tabata impedf foi principio.
Impidile! ma Italia, Alemania,
benter Europa ta manda nos nan
troepa di hobnan.
Pues bien, bai numa; ma mi no
ta risca bisa bo hasta la vista.
Hinca roedia Enguerrando..
I e stranjero a papia e formula
sagrada:
Den nomber di Dios, di San Mi-
guel i nos Senjora mi ta baci bo
cabaljero, Record a di kende bo ta
jioe i no degenera i venega di bo
genero.
Enguerrando i Isolin a bai dobla
nan roedia ainda pa Senjor di Cba-
vannes i su jioenan pa demoenstra
nan gratitud profunda; caba e eher-
cito a cohe camina i...”
|
|
10 |
 |
“...ta tende di mama unbez
Pa bo no tin noodi di jora despues.
SBHH
gRS
Ata Pe ta trece coeminda cajente
Un foenchi traha pa bos Pluto balente.
Trata un bon animal semper bon i paciente,
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda...”
|
|
11 |
 |
“...nan coe amabilidad cordial:
,,Segun ta paree boso a caba di
jega nes ciudad aki, i boso ta bus-
cando un bon posada pa boso i boso
hendenan. Papia, manda, boso sir-
bidor lo ta feliz, si el por moenstra
boso camina.
En berdad, e pader a responds,
asina ta. Dibina Providencia paree
kier larga nos sinti durante henter
nos biaha su proteccion visibel. Mira,
como nos no tabatin guia koe
por a indica nos nomber di princi-
pal babitantenan di es lugar, nos a
coeminza terne pa bon xito di nos
empresa.
Sigur boso ta bin busca algun di
e cruzadonan chikitoe?....
0 1 companjero di e pader a in*...”
|
|
12 |
 |
“...50
terrumpi, bo sabi podiser com a
bai coe cruzada di muchanan ?
Sigur, mi sabi.
O, conta nos an to....
Nan ta scucha nos; sigui mi i lo
mi hiba boso na un lug separ,
oenda nos lo por papia mas soseg.
El a hiba e europeanonan na un i
camina pert koe tabata keda mei-
mei di muraya di dos hardin grandi
i nan a bai sinta riba un pilar tumbb.
Podiser botabatin un roeman den
di e desgraciadonan? e monhe a
puntra.
Mi jama Jehan di, Kerougal; mi
dos roemannan ta aki i mi a bini pa
coempra nan liber.
I ami, e otro dici, jama Lud
gero i mi ta capeln di e infeliz con-
desa Hermenegilda di Kerougal, koe
a confia mi su ultimo jioe. E nobel
senjora a sacrifica casi henter su for-
tuna pa por a reuni sumanan nece
sario, koe nos porofrec e egipcionan
pa libertad di su dos jioenan.
Keda bo soseg eu cuantoe suerte
di bo roemannan, toer dos ta den
es ciudad aki, e monhe a bisa Jehan,
,,e di mas bieuw ta cerca un rabe
i e otro cerca un egipcio. Desdi algun
luna nan ta separ, for di otro, i toer
dos a prefera...”
|
|
13 |
 |
“...Santoe Sacramentoenan i koe
a moeri sin ningun sinjal di peni-
tencia, ta keda privd di Santana,
i pesai tambe di toer gracia, fabor
i indulgencia koe Iglesia ta doena
su mortonan.
^'oewiOOOeeeu
PREGUNTA. Cornelis ta bini jora na cas. Su tata ta puntr: Pakiko bo
ta jora? Wachi a zoendra mi pa boerieoe. 0 esai no ta nada. I kiko bo a
responds ? Mi no tin cruz riba mi lomba manera boerieoe. Ma papa, toer bestla
tin cruz riba nan lomba? manera cabai, baca, earner, cabritoe ? Nunca mi a
mira esai. Sigur esai ta nifica n cos. Pader no por bisa ml, ta kiko esai ta nifica ?
Un mucha di Pletermaai.
R ES PON 01. Koe boerieoe sol tin cruz riba su lomba tin un niflcacion boe-
nita. Bo sfi koe dia Domingo di Karna, e dia Domingo promer koe Hesus a bai
moeri riba cruz, Hesus a drenta triunfante Herusalem, como Rey di Hudioenan.
Pueblo tabata coemindle coe entusiasmo, tabata plama su panja riba caja pa He-
sus por a pasa riba nan. Asina Hesus a pasa mei-mei di nan, slnt riba un boeri
coe, pa moenstra koe...”
|
|
14 |
 |
“...Poco poco el a jega cerca dj i
ta pidi pa larg pasa. Ma e poptji
no ta bisa sf ni n, make cuan-
toe Compa Nanzi ta papia. Rabia el
a dal e poptji un boitA diciendo:
ta kiko bo ta kere?. mi no tin mie-
doe di bo! Ma Compa Nanzi su
manoe a keda pega na es poptji
di breuw. Nanzi a coeminza rabia
i el a dal e poptji un skop, awor
su pia a keda pegA. Nanzi di: ta
kiko bo ta kere? anto el a dal e
poptji un cabizA, awor su cabez a
keda pegA. Nanzi a bira spantA,
pasobra el sA, koe si rey bin haj aki,
sigur rey lo mat. El ta ranca man
coe pia, ma por nada. Awor el a
coeminza grita: mi shon rey, por-
dona mi! mi no ta horta nunca
mas, pordona mi mi shon rey! Ora
rey a tende es gritamentoe el a cor-
re bai liher, i contentoe koe alafin
e por a cohe es ladron.
Ora rey a jega na poz i a weita
compa Nanzi, rey di: ahA, ta bo ta
horta mi frutanan toer anochi ?
awor mi ta larga mata bo! Ma
Nanzi. ta grita noema pordon mi
shon rey, nunca mas mi ta horta!
Rey di no, no tin pordon pa bo,
bo mester meri! Rey...”
|
|
15 |
 |
“...notanan di e tem-
poe ai.
Ta basta tristoe; ma e hechoe koe
nos ta bai conta, ta keda mes boe-
nita, i su berdad mes sigur, aunke
e no tin fecha.
E tabata den lam di West-Indi
caba, ora di ripiente el a mira un
barcoe di gera Spanj ta bini riba
di. Manera boso s&, e tempoe ai
Holanda tabata na gera coe Spanja;
nos admiral i su tripulacion no
por a spera nada bon di e barcoe
grandi ai. Como eu boto chikitoe
tabata corre bon, el a kere koe e
por' a scapa, i como e tabata un
marinero toer af e tabata s4 pro*
becha bon di bientoe i stroom. Ma
e biaha aki toer su capacidad no
por a sirbi, i pronto Spanjolnan
tabata para su dilanti.
Hombernan! de Ruiter a grita
mes calmo koe semper, awor no ta
cos di loco. E senjor alto aki kier
doena nos un saludo coe su cajon-
nan, i esai por para nos maloe. Ma
nos por venc, si Dios juda nos i
si boso toer ta pensa manera mi.
Bam poerba!
Sigur I sigur I toer matroos a
grita, tirando nan petji den laria.
Mash, bon! Corda fieldad, koe
nos ta debe_ na nos patria. Haci...”
|
|
16 |
 |
“...nan a salba, nan boto ta-
ba cargA i nan a hiba toer na nan
barcoe. Nan a trece e captan tambe.
Esaki tabata un homber altoe i e
tabata paree un hende orguljoso,
un principal Hidalgo 6 un Spanjol
nobel.
Ora nan a trec riba dek i repre_
seut na de Ruiter, esaki a puntf:
,,Si bo a logra di kibra nos barcoej
manera nos a haci coe di bo, lo bo
a haci nos e misericordia, koe nos a
caba di haci bo?
E Hidalgo a keda mira nos ad-
miral coe orguljo i coe menospre-
cio; el a responde mashA calmo: No!
sigur-sigur lo mi a larga boso toer
hoga manera djaca. \ *
Up respondi asina inhumano i cruel
tabata di mAs pa e admiral tan
fuerte, koe por a domina su mes
asina bon. Sanger a subi na su
cabez, temblaodo el a saca su sabel i
coe boz temblA di rabia el a grita:
Hombernan, tira toer e Spanjlnan
aki den lamar, larga nan toer hoga!
Un-bez toer matroos a coeri jega
acerca pa cumpli ee orde ai. Ma
awor si Spanjlnan su orguljo a
caba. Nan toer a cai na roedia coe
joramentoe i coe gritoe^mes tantoe
orguljo koe...”
|
|
17 |
 |
“...banda na otro i despues e ta keda
para ketoe manera morto. Mi kier
bisa, tabatinl'promer un sagudimen
toe patras i despues un padilanti.
E sagudimentoe no a tira mi foi
mi kooi i mi esposo apena a slinger
riba su pia bai, bini. Nos no a
tende ningun sonido.stranjo, ningun
kibramentoe di cos di glas di
paloe, ma nos a ripara koe mashin
a para ketoe. Nan a poerba manda
e masbinnan atrobe. Nos camarote
tabata asina, koe nos por a sigui
cada movementoe. Mi esposo i mi
no tabata spanb. El a bisa, sigur
tabatin un otro defecto na ma-
shinnau i promer ora e no tabatin
idea di bai riba dek. Ma sin embargo
el a bisti su bachi, bandona mi i
bai riba dek. Mi tabata droemi
sosegft den mi kooi, banda mi jioe
Marjorie i tabata casi na sonjo.
Despues di algun momentoe mi
esposo a bolbe atrobe! E tabata
awor algo escalt,. Figura bo un
ratoe, el a bisa, nos a dal contra
un ceroe di ijs, un mash grandi,
ma no tin peligro. Un oficial a
sigura mi esai. Mi por a tende
awor paso di bendenan riba dek,
aki, den...”
|
|
18 |
 |
“...ra e promer ofieial Murdock parra
den di un di e pasasbinan, pa im-
pedi, koe mas stokernan herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber ba-
lente i anitnoso i di sanger frioe. Un
dia promer ma contr, ora el a bin
inspecta camartenan di segunda cla-
se i ma corda: Ki un bomber ba-
lente, esaki sigur no tin miedoe pa
nadal I esaki a moenstra berd ad
di mi cordamentoe; te na ultimo
ora, e tabata sabi di tene orde, i el
a moeri na su puesto. Nan dici, koe
e mes a tira su curpa mata! Esaki
mi no sa si ta berde. (E ta sigui.)...”
|
|
19 |
 |
“...Hesus, por-
dona mi flakeza; mi no ta digno di un tal jioe!
Anto el a bir pa su jioe coe es palabra: Bai, mi jioe,
bai moeri coe animo; mi amor, mi oracion, mi wowo di ma-
ma ta sigui bo, te ora mi ta bai moeri manera bo.
Pensamentoe di cieloe a doena nan forza pa keda con-
stante i moeri morto di martir.
Bien nan tabatin razon, mehor perde toer cos, hasta bida
mes, ke cieloe: pues cieloe ta bai toer cos.
Mara boso toer pensa hopi bez na e recompensa, koe bo-
so por gana, ma perde tamb! Anto sigur sigur boso lo
prfera di perde toer cos, koe di haci n picar mortal....”
|
|
20 |
 |
“...its ff a
1!| j
AJJ BLA IWA
1 DEDICA NA NOS HUBENTUD.
1 I^o. IS. ALA BLANCA TA SALI CAOA DOS SEMAN. 1912
as
Com ma salba foi Titanic
PA
Charlota Collyer
tm di e sobrevivientenan di e naufragio.
(ARUBA TRADUOCION.
Solamente lamar por a forza nan
di eai boca. Ya na e distaneia, koe
nos tabata, no por a conoce un ben-
de foi otro. Ma mi tabata mira sf,
grupoe-grupoe di homberuan riba
cad a dek. Nan t abata para coe bra-
*a cruzd, riba pechoe, coe cabeznan
bahd na suela Mi ta sigur koe nan
tabata reza. Riba e dek, koe djies
aji ma baudona, tabatin un 50
homber cerca otro. Meimei di nan
mi por a mira un figura altoe. E
Senjor tabata para riba un stoel
riba un boshi di cabuja, asina koe su
cabez tabata sali riba toer na laria.
Su brazanan tabata alz&, manera
un bende koe tabata doena un ab
eolucion.
E mes dia aki un s&cerdote, un
tal Pader Bylas, a had misa den
salon di segunda clase i mi ta kere
koe ta E tabata para ai den ora-
cion, preparando nan pa moeri. Na
e ora ai orkesta...”
|
|