1 |
 |
“...Hermenegilda.
paketico tabata contene un
aniljo di hroe, e mijs apiljp koe sp
esposo apriminti di mande, na cagp
koe'l hanj den peligro di inorto.
Hermenegilda a dal n gritoe:
toer speranza a desparce.
E cortina di tapieerfa a bala up
banda i Enguerrando a camna dren?
ta. tabata p&lido' i mcionA. Su
mama a baci un snjal cone pa et
bai; ma e mucha animoso a keda
para ketpe. E gritoe di sji mama
a revel toer cos.
El a braza su mama coe carjnjp
n a bisa ne tranjrfcji . . '*
Amigoe, conta nos loke bp sabi
di morto di mi tataV.
j Senjora, Cabaljpro di Krougal a
moeri pa m&n di jioe di un befe...”
|
|
2 |
 |
“...Senjor En-
guerrando di Krougal di bai sinta
riba barancanan na costa di Plou-
gastel i tira su. bista riba e tereno
banj, pa olanan di ocano. For di
altura di es murajadan di graniet
du bista lo por contempla lamar
inmenso i su Spiritii ld por ocup
coe otrd cieloenan, otro teranan,
otro lamarnan. basta coe persona-
nan ausente, sea koe nan ta den des-
tierro 6 den tumba.
Esai ta toer loke e peregrino
kier a participa bo. Enberdaa no
tabata bai la pena pa el a toema
tantoe discrecion pesai.
Kiko bo sabi? Enguerrando a
responde, podiser el por tin un se-
creto koe el kier coufiai mi.
I lo bo bai na es lugar sin teme
un trampa 6 enganjo ?
Kiko I Un cruzado bieuw, un pe-
regrino lo kier ganja mi ? Imposibel I
Lo mi baj nes lugar.
Mi roeman, mi ta pidi bo, no
bai, Isolin a suplike presintiendo
un mal exito..
I Enguerrando a responds coe arro-
gancia : Isolin, sija esaki di mi,
koe un futuro cabaljero no mester
larga miedpe doming nunca.
Boz di nan mama, jantando nan
pa oracion di anoebi, a libra...”
|
|
3 |
 |
“...boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw...”
|
|
4 |
 |
“...mi
pa bo boca. Ai di mi! si mi no scu-
cha na bo.boz. 1 no mi sol, ma Iso-
lin i Jehan tambe lo acepta cruz
pa juda nos den nos empresa, i si
Senjor doena nos forza, nos lo tene
altoe coe honor nomber di nos an-
tepasadonanl
I su cara firme tabata brilja
di un splendor di balor heroico na
momentoe koe el tabata pronuncia
es palabranan. Un legria biboe ta-
bata pintA den cara di e peregrino.
El a braza e hoben cabaljero coe entu-'
siasmo i a bis: Ningun otro hende,
fuera di bo roemannan, lo por sabi
algo di nos propsito; bo mes por
comprende cuantoe obstAculo bo ma-
ma lo pone contra. Por ltirao nos
biaha ta fihA pa majan anochi.
Majan caba!
Esai ta necesario; mas koe tres
cien mucha a priminti di reuni bao
di nos bandera den bosquenan di
Mens-Coin. Lo bo ta nan hefe; i
como ya bo ta senior i maestro di
nan tatanan, nan lo no vacila na
reconoce bo autoridad
Majan caba! I ^mi mama?
Bo mama lo keda coe su jioe
muher. Nan lo reza bon pa boso i
ademas den dos anja di tempoe boso
lo a bolbe....”
|
|
5 |
 |
“...11
chibaldo di toema parti_ den e cru-
zada di mucha el a sabi, te pa ban-
da di merdia, di evita toer sospe-
cho; ma e8 ora el a kere di mes-
ter haci preparapion pa su salida
i di avisa su roemannan di e deci-
sion koe el a toema den nan nomber.
El a jama nan i a biba nan na
gala di arma, oenda toer e arma-
duranan antigua i boenita di nan
antepasadonan tabata colog.
Coe admiracion su roemannan a
weit arma su mes di ariba te abao,
i despues nan a mira koe su cara
a toema un otro expresion i taba-
ta lombra di entusiasmo. Ora el a
caba el a cohe Isolin iJehaniahi-
ba nan camina tabata falta arma-
dura di nan tata i a conta nan loke
a pasa riba baranca di Plougjastel,
participando nan su propsito di
sali coe cruzada.
Isolin koe tabatin un caracter de-
bil i romntico no a haci ningun
obheccion; ma Jehan a mira su roe-
mannan coe un cara severa i a pa-
pia serio i enrgico:
Coe toer esai boso a loebida un
cos, boso deber pa coe boso mama.
I mi ta bisa boso, desconfia di es
stranjero koe podiser...”
|
|
6 |
 |
“...crimen i delito, koe nan a coh
preso i husticia a conden pa moe-
ri na horca: E tabatin anto diez
ocho anja.
Aki es ehempel ta caba? No, mi
jioenan, awor cos di mas boenita i
di mas mehor pa sin ja boso ta bini.
Apena es infeliz a moeri na hor-
ca, ora di ripiente su barba a ere*
ce un pia asina i su barba i ca*
bei a bira blancoe-manera niebe, net
manera di un homber di nobenta
anja.
Anto pueblo, koe tabata presente
na es cambio repiente, a coeminza
grita: milagro, milagro! Obispo koe
a haja sabi e cos ai, a bai na e
lugar, acmpanj. pa su sacerdote-
nan. Na su bista henter pueblo a
cai na roedia i tabata ketoe-ketoe
den gran expectacion. Anto e Pre-
lado a sclama coe boz altoe: Aki
boso tin, mi jioenan/ un terribel
spiertamentoe. Dios. ta doena nos
di conoce, koe, si es hoben a keda
obedecido i respetuoso pa su major,
le a jega na un edad koe su barba i
cabei ta moepstra. Ma pa motiboe
di su insolencia i rebeldla Seujor a
kita setenta anja di bida. Boso a
comprende, mi jioenan? No loebida...”
|
|
7 |
 |
“...dia Do-
mingo.
Awor, kiko e letter R. I. P. koe nos
ta mira tantce bez riba Santana,
ta uifica ?
R. I. P. ta promer letternan di e
palabra: Requiescat In Pace, koe ta
nifica ; Bescansa na Paz. E deseo nos
ta doena-na alma di hende koe a
moeri, sperando koe 1e goza di e
paz, koe ta reina den cieloe, i koe
1e no tin di sufri mas na Purgatorio.
Adios !
VARIA
Perde ^an Juan.
Tin otro splicacion ainda dies ex-
presion : Perde San Guan. Tin koe ta
bisa koe e ta bini di nabegacion.
Toer jioe di Curagao sabi koe na
fiesta di San Joan tempoe di orkaan
ta coeminza. Anto hopi barcoe no
ta sail mas pa miedoe koe lo nan
topa coe orkaan, i toer ta percura
pa nan a drenta promer koe fiesta
di San Juan. Barcoe, koe no a drenta
ainda, a perde San Juan. E ta bini
muchoe laat i ta coeri riscoe di perde
den orkaan....”
|
|
8 |
 |
“...50
terrumpi, bo sabi podiser com a
bai coe cruzada di muchanan ?
Sigur, mi sabi.
O, conta nos an to....
Nan ta scucha nos; sigui mi i lo
mi hiba boso na un lug separ,
oenda nos lo por papia mas soseg.
El a hiba e europeanonan na un i
camina pert koe tabata keda mei-
mei di muraya di dos hardin grandi
i nan a bai sinta riba un pilar tumbb.
Podiser botabatin un roeman den
di e desgraciadonan? e monhe a
puntra.
Mi jama Jehan di, Kerougal; mi
dos roemannan ta aki i mi a bini pa
coempra nan liber.
I ami, e otro dici, jama Lud
gero i mi ta capeln di e infeliz con-
desa Hermenegilda di Kerougal, koe
a confia mi su ultimo jioe. E nobel
senjora a sacrifica casi henter su for-
tuna pa por a reuni sumanan nece
sario, koe nos porofrec e egipcionan
pa libertad di su dos jioenan.
Keda bo soseg eu cuantoe suerte
di bo roemannan, toer dos ta den
es ciudad aki, e monhe a bisa Jehan,
,,e di mas bieuw ta cerca un rabe
i e otro cerca un egipcio. Desdi algun
luna nan ta separ, for di otro, i toer
dos a prefera...”
|
|
9 |
 |
“...coerashi; mi ta liber
i bo tambe lo haja bo libertad
pronto.
Di kiko esai ta sirbi mi awor ?
Nos lo bolbe cerca nos bon Mama.
Mira, mi roeman, bo ta kere den
tal estado mi por bai coe bo ?
Bo ta hoben i legria lo debolbe
bo bo forzanan pronto.
Bo sabi, pasobra mi a tene e hu-
ramentoe koe mi a haci bo di no re-
nuncia f di nos tatanan, pesai mi
a sufri tantoe asina i awor mi ta bai
moeri.
V V It I A.
Ernesto com bo ta bini asina
sushi ? Kiko a socede ?
0 mama, ma cai den lodo.
Coe bo batji nobo ?
Si mama, mi no tabatin tempoe
pa kitle.
Meesier. Ken ta rey di toer animal ?
Ningun di boso sabi esai ? Wel lo
mi juda boso : e animal ta mash
loco pa bebe sanger: e por boela mas
h. riba hende. Boso no sa ainda?
TJu mucha chikitoe ta hiza su dede.
Meester. Ha. E sabi Totje bisa
mi ta ki jam.
Totje: On pruga, noeneer.
Meester : (na occasion di entrada di
prins dm stad.) Muahanan tende bon,
lo mi bisa boso kiko boso tin di
haci ora su Excelencia ta bini. Lio
mi doena boso un sinjal ora E bini,
anto lo boso...”
|
|
10 |
 |
“...mm
tag
XET
*K
wmm
HMMB
mm
wmm
ILLfe~^3¥
mm
lllIiISliiillil!:
1
61
Ei ki manera e muher sabi a eohe conenchi.
Un patoe den un trampa fini
Ta warda nos conenchi bini.
Conenchi a hole nn dushi cos.
Ta subi e tabla bon golos.
At den tranpa ya sera,
Mes ora e pato ta scapa.
Maishi paree un bon coeminda,
Ta moenstra e patoe su caminda.
Ta sigui come mas i mas
Te ora el alcanza su cas.
Mi patoe tai, awor mi sa:
Coe un bon conenchi ta sera.
------ immCOeBBn...”
|
|
11 |
 |
“...decidi di toema e paso aji.
Pe lo tabata mas mehor di a keda
lnglaterra.
E dia prom di nos biaha nos bi-
sinja i amigoenan a moenstra nos
toer clase di cordialidad. Tabata
figura mi, manera cientoenan tabata
sinti necesidad di jama nos adios, i e
dia aki, merdia, miembronan di misa
a prepara mi esposo un gran sor-
presa. Nan a gui bao di un paloe
randi riba cementerio, i e ora algun
i nan a subi den torentji, camina
e klok tabata i na su honor nan a
toca coe klok, toer e repikenan, koe
nan tabata sabi. A dura mas di un
ora, i e tabata mash, satisfecho. Ma
ami, esai a had mi algo melanclico
i tristoe. Nan a toca e cantonan
bieuw i solem, asina mes como e ai-
renau alegre i riba mi esaki a haci
muchoe impresion, di un despedida.
Pakiko hendenan no por juda, nan,
koe ta bai biaha, loebida, koe toer
cos, koe nan ta stima mester keda
atras ?
Es pregunta mi a haci mi mes va*
rios bez.
Su manece nos a bai Southamp-
ton; i aja mi esposo a toema toer
su placanan, ke tabatin na banki.
E tabata monta...”
|
|
12 |
 |
“...mitar di diez, ma
bai mi camerote.
Apeua ma caba di subi mi kooi,
kun stiurdes a drenta. Ei tabata
un graciosa muber, koe tabata masM
amistoso pa mi. Mi a probecba di
es oportunidad pa mi gradicile,
pasobra lo mi no mir nunca mas
Lamar a guli huntoe coe Titanic.
Bo sabi, oenda -nos ta ? el a bisa
chanzando. Nos ta den e luga
jami Boeracoe di diabel.
Kiko kier nifica esai? ma puntr.
Koe aki ta un lamar masha pe-
ligroso, el a contesta.
Muchoe desgracianan a socede
aki cerca! Nan ta bisa koe aki
mes tin ceroenan di ijs ta drie!!
Ta birando mas frio riba dek, pues
kizas tin ijs caba banda di nos ?
El a bai foi mi camarote i ma
pega sonjo unbez. Su combersacin
tocante ceroe di ijs no a spanta
mi absolutamente. Asina leuw koe
mi sabi, nos no a disminui hente-
ramente e vert, koe nos tabata
bai coen.
Mester tabata algo despues di 10
or di anochi, ora mi esposo a drenta
den mi camarote i a spierta mi
foi sonjo. El a sinta ainda papia
un poco cerca mi, min st com lar-
goe, promer di a prepar pa droemi...”
|
|
13 |
 |
“...tabata kere
i toer e otronan, foi kende mi
por a sabi, tabata corda mescos coe
mi, koe Titanic tabata por zink.
Oficialnan awor tabata bai bini i
tabata grita doena ordennan.
Mi no tin un idea claro di loke a
socede durante e siguiente cuartoe
di ora.
Tempoe tabata figura mas corti-
ooe, ma mester a socede toer cos
denter di 10 a 15 minuto. Ma mi-
ra e promer ofieial Murdock parra
den di un di e pasasbinan, pa im-
pedi, koe mas stokernan herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber ba-
lente i anitnoso i di sanger frioe. Un
dia promer ma contr, ora el a bin
inspecta camartenan di segunda cla-
se i ma corda: Ki un bomber ba-
lente, esaki sigur no tin miedoe pa
nadal I esaki a moenstra berd ad
di mi cordamentoe; te na ultimo
ora, e tabata sabi di tene orde, i el
a moeri na su puesto. Nan dici...”
|
|
14 |
 |
“...82
ta kere, koe toer muhernan, koe ta-
batin miedoe berde i koe kier a salba,
a bai caba coe promer boto.
Xan koe te awor a keda abordo
di: Titanic tabata esposanan, koe
n kier a bandona nan esposonan,
6 jienan, koe kier a keda cerca
nan mayoroan I
oficial, koe tabata doena coman-
do tabata Harold. Lowe. E promer
oficial Murdock tabata bai na e otro
fin di dek. Mi no tabata mas ban-
da di dj.
Senjor Lowe tabata mash, hoben
i tabata moenstra mash. mucba,
ma sin embargo e tabata sabi com
pone cada un respet. E tabata cam
na meimei di pasaheronan i tabata
doena orde pa muhernan barca den
boto. Hopi di nan a sigui tribul,
ma otronan a keda cerca nan esposo.
Mi por a haya caba un lugar
den di dos boto; ma mi a nenga di
bai. Alafln e tabata jen i a disparce
coe un stoot foi cantoe di vapor.
Tabatin ainda dos boto na e par-
tida di dek. Un homber bist! simple
a drai rond i a doena contango.
Ma ripara koe di cincoe oficial Lo-
we a mand bai. Mi no a reconoc,
ma pa loke ma leza despues den
periodico...”
|
|
15 |
 |
“...mucha ta sin ja na scool.
Mi conhunto ta probecha toer hende.
Uilrn hende tin, koe bo bir padilanti patras, pone
s dilanti, e ta bira nomber di un patriarca?
7 Miguel Duran.
Pa haci kiko sold&nan ta usa boton di koper na nan
Emilio P. Davelaar.
Kende tabata tata di jioenan di Zebedeo ? e. p. d.
Kende ta contentoe ora e perde toer su pam ?
Ernlle Maduro.
Mi ta surdoe i ciegoe i mudoe : nunca mi a leza of
mi no por camna ni para, i ta biaha toch den hopi
12.
un J
f
13.
jas?
14.
15.
sinja,
tera i sabi hopi cos di importancia. Kende mi ta ? a. Jansen....”
|
|
16 |
 |
“...Titanic, koe
ma tap coe ne. Nos tabata sinta
coe nos pia den algun duim di awa
frioe di ijs. E saloe di lamar a doe-
na nos sed i no tabatin ni awa di
bebe ni un 6 otro alimento den boto.
Sufiimentoe di mas partidi e mu-
hernan, pa e diferente motiboenan,
ta indescriptibel.
Un di cosnan di mas penoso, koe
a pasa mi den boto, tabata, koe
ma cai un bez casi for di mi con-
tra e homber, koe tabata rema. Mi
cabeinan a pega den un buracoe
di rema, asina koe a ranca nan
coe raiz i toer foi mi cabez.
Mi sabi koe ora nos a bai Tita-
nic nos a salba algun homber. ma
solamente doe suceso tin, koe mi por
corda bon.
No leuw di e lugar camina Tita-
nic a zink, nos a haja un boto
boca bao. Riba su kiel tabata sin-
ta 20 homber. Nan tabata sinta
pegi cerca otro i tabata ten du-
roe; ma e di mas balente mes taba-
ta asina stijf di frioe, koe tabata
falta poco toer a slip cai for di
kiel di e boto. Nos a pasa nan den
hoto i nos a ripara koe cuater ta-
bata -morto caba. E cuater morto*
nan nos a tira den lamar...”
|
|
17 |
 |
“...boso ta sti:
ms Maria, boso Mama mash6,ipe8ai
boso lo no larga di cumpli coe su
deseo di bin honrle pa oracion di
Rosario. No tin oracion, koe Ma-
ria ta gusta asina tantoe, i koe
ta tantoe bendicion A pa Maria, si-
no Rosario. Bon jioe ta haci sem-
per loke su mama ta gusta. Pesai,
como boso toer ta jioenan di Ma-
ria, i mi ta spera bon jioenan, bin
honra boso Mama toer dia di es
luna, pa es Rosario, koe nan sA
rezn toer dia na misa i pa es can-
ticanan koe nan s& canta ua su
honor.
* *
Boso sabi pakiko luna di Octo
ber ta consagrA na Reina di San-
tisimo Rosario ? No ? Bin tende an-
to su liistoria i boso lo compren-
de.
Ya casi un siglo Turconan a tor
menta i bati Cristiannan pa un ca
reda di victorianan, koe Dios a
permit i pa castiga picarnan di Cris
tiannan i pa lamanta nan f, koe
tabata moeriendo. Selim IT, empe-
rador di Constantinopel, a podera
di isla Chipre, a mata 20.000 Cris-
tian na ciudad di Nicosia, i taba
tin idea di cai riba Venecia coe
su ehercito poderoso, pa conkista...”
|
|
18 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
Muchanan, boso a mi ra sigur, koe
tin* bez sacerdote ta baci misa na
blanqoe, tin bez na pretoe, tin bez
na cor of otro color. Boso ki *r
sabi, pakiko esai ta socede, kiko
toer esai ta niflca? Tende bon anto.
3. Pakiko Santa Iglesia a toema
e diferente colornan?
Santa Iglesia a haci esai, pa ex-
presa diferente sintimentoenan, koe
ta anim na diferente dianan di
fiesta. Koe heude ta baci anja e ta
sinti toer otro cos, koe si bende
ta jora morto di un of otro, koe
e tabata stima; koe boso, rnucha-
nan, no tin school, boso ta toer
otro koe na dia koe tin school.
Asina Santa Iglesia tambe ta sinti
tor otro cos dia Domingo, koe den
seman; dia koe e ta legra, koe dia
e ta jora. Pa expresa esai el a toe-
ma e diferente colornan.
4. Ki color panja dimisa por tin?
Nan por tin color blancoe, cor&,
paus, berde 6 pretoe.
5. Kiko e diferente colornan ta
nifica of ta expresa ?
Color blancoe ta nifica inocencia i
legria di cieloe. S. Gaan tabata mira
den un vision un tao grandi di
santoenan...”
|
|
19 |
 |
“...con-
tra un bon punto,captan a resolve
pa ancla aya pa es anochi.
Toer tripulacion a expresa nan de-
seo pa bai tera su manece. Dia si-
guiente tabata fiesta di La Birgen,
i su misa clebre di Loreto tabata
dor-.tres ora di aja. Nan por a Qr
misa aja, i recomenda nan biaha
na La Birgen. Apesar koe captan
tabata un bon homber, el no a con-
senti unbez. ,,Boso s&, koe tin pira-
ta Turco riba lamar, koe ta vigila
barcoe di Cristiannan, asina el a
contesta nan. 1 si nan haja di nos
sin wArda, boso mes sabi conse-
cuencia.
Antonio, un marinero hoben, a pidi
palabra. Senjor capt&n, el dici, lo
no socede nos ningun desgracia,
mientra nos ta honra Madonna.
(Madonna, ta un nomber italiano
pa La Birgen). Pero si bo ta haja
bon, larga toer bai Lorei o i larga
mi sol aki; mi ta priminti bo : si
Turconan bini, lo mi defende nos
barcoe. Bao di proteccion di Madon-
na, mi por vence toer Turco coe nan
Sultan na cabez.
Toer a hari pa es palabranan, ma
pa gran admiracion di toer, captan
a acepta Antonio' su ...”
|
|
20 |
 |
“...sneetji, pasobra ora ml caba di corta un sneetji, e pam
no ta benter mas. 2. Mi dos wo wo. 3. Su otro mitar.
4. Handschoen. 5. Amsterdam. 6. David. 500=D a=a 5=v
l=i 50;:==d, 7. Batata. 8. Un ta.haja e macutoe coe mango
adn. 9. Den un anja tin diez dos luna. 10. Un bottel.
Charada.
1. | partida di un cruz, un spang di cas, dos mitar circulo, un
spang di cas, un mitar circulo i un circulo henter. Kiko
mi ta ? Gerardo da Costa Gmez.
2. Dia koe bo a nace, bo no tabatin e; ora koe bo a haj, bo
no tabata sabi; awoi koe bo tin e, un otro ta us mas bez
koe'' bo. P. Armando Simon.
Aki tin 15 cuadro. Kita 14 paloe, asina koe
ta SObra 6 CUadrO. Ch. I. v.d. WallDovale.
4. Mi promer i mi segunda ta paree di mas na cara di hende.
Mi tercero ta bibar di hende i di bestia.
Mi henter bo tin di busca, tende! F- Ren Pietersz.
5. Mi ta pober, ma toch mi tin mas placa den mi sacoe koe
hende di mas ricoe. Com esai por ta?.< a.Jansen.
6. Mi primero ripiti ta un nomber dushi.
Mi segundo i tercero ta un ladron.
Mi tercero...”
|
|