1 |
|
“...$1 411114
sjpH r regjEHicrai
yntifitHifimmiiiVr.' |U|
fiifimiftMmMmTi^
mm
Amigoenan chlki!
Despues koe boso a goza i a sinja poco, nos ta bai larga boso
stadia. Studia, pensa, pa boso mira di haja soiucion di es charada i
adivinanza koe nos ta doena boso den es seccion amena. No ta coi
kibra eabez, ma poco estudio si tin mester. Tih bez lo nos pone algun
premio boenita pa cual di boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un...”
|
|
2 |
|
“...i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda X.
Aki a solucion :
2 X X = 2 X ; 2 X + 12 $ 2 X + 12 = X + 6 ; X + 6 X = 6.
N ^ 2
coe otro palabra: mitar di e cifra; koe bo a doena bo
amigoe pe cont cerca e ddbbel dje numero corda....”
|
|
3 |
|
“...a
contest, ,,ta pa mi un misterio.
Ta un historia bieuw, e hoben a
contesta, lo mi por cont? Anto e
historia lo ta aclar.
Un mainta mi tabata bai school,
mi tabatin e tempoe ai nuebe diez
anja. Na marsh ma mira hopi ma-
cutoe i baki jen di fruta mash boe-
nita, Mash poco bez mi tabata s
haja fruta, pesai mi a haja mash
gustoe di un. Net un dj bendedor-
nan tabata para papia coe un otro
banda di dj i den su combersacion
el a bira su lomba pa su macutoe di
fruta. Tentacion a bira fuerte..i,
ma pensa; e muher ta sobra basta,
Ketoe-Ketoe ma saca mi mn, ma
cohe un fruta i net mi kier a hink
den mi sacoe, ma hanja asina un
mep na mi cara, koe di spantoe ma
bolbe larg cai. Mucha 1 e homber
koe a dal mi a grita, bo no cono-
ce di siete mandamentoe?...Ta di
promer bez koe bo a peca contra
dj? Percura pa ta di ultimo bez.
Berguenza a haci koe mi no por a hi*
za mi wowo mira e homber; sin em-
bargo nunca mas mi por aloebida
su cara.
Na school mi a sinja mash bon;
ma ni un palabra koe mi a tende
aja...”
|
|
4 |
|
“...spera nada bon di e barcoe
grandi ai. Como eu boto chikitoe
tabata corre bon, el a kere koe e
por' a scapa, i como e tabata un
marinero toer af e tabata s4 pro*
becha bon di bientoe i stroom. Ma
e biaha aki toer su capacidad no
por a sirbi, i pronto Spanjolnan
tabata para su dilanti.
Hombernan! de Ruiter a grita
mes calmo koe semper, awor no ta
cos di loco. E senjor alto aki kier
doena nos un saludo coe su cajon-
nan, i esai por para nos maloe. Ma
nos por venc, si Dios juda nos i
si boso toer ta pensa manera mi.
Bam poerba!
Sigur I sigur I toer matroos a
grita, tirando nan petji den laria.
Mash, bon! Corda fieldad, koe
nos ta debe_ na nos patria. Haci
boso obligacion, lo mi haci di mi,
i Dios lo keda coe nos.
Coe nimo nan a bai contra ene-
migo, esakinan a dirigi unbez nan
cajon riba nan. Nan tabata haja ti-
roe di toer banda, ma hopi no ta-
bata raca nan.
,,E no conoce su oflcio! de Bui*...”
|
|
5 |
|
“...Muber
i muchanan promer!
E gritoe a doena mi un spantoe
di morto, i es gritoe lo mi sigui tende
te ultima ora di mf bida 1 E tabata
niflca salbacion pa mi, ma tambe
e prdida, di mas gr&ndi, koe hunca
ma sufri morto pa mi inseparable
i querido esposo P
E promer boto di salbamentoe a
a jena liher i a baha na awa. Mash A
poco homber a bai sdn, solamente
cincoe 6 seis di tripulacion. Pasahe-
ronan homber no a haci ningun
esfuerzo di mas minimo pa salba
nan mes. HamAs ma contempla
tantoe animo 6 ma pensa koe e por
a existi. Com hendenan di primera
clase 6. pasaheronan di dek a com*
porta nan, mi no sA, ma nos horn*
bernan di segunda clase tabata he-
ro. Lo mi kier a penetra toer hende
di es berdad. Bahamentce di s-
gundo boto a toema mas tempos. Ml...”
|
|
6 |
|
“...a haja toer su forza trobe;
el a tira un bista di f na cieloe i a sclama: Hesus, por-
dona mi flakeza; mi no ta digno di un tal jioe!
Anto el a bir pa su jioe coe es palabra: Bai, mi jioe,
bai moeri coe animo; mi amor, mi oracion, mi wowo di ma-
ma ta sigui bo, te ora mi ta bai moeri manera bo.
Pensamentoe di cieloe a doena nan forza pa keda con-
stante i moeri morto di martir.
Bien nan tabatin razon, mehor perde toer cos, hasta bida
mes, ke cieloe: pues cieloe ta bai toer cos.
Mara boso toer pensa hopi bez na e recompensa, koe bo-
so por gana, ma perde tamb! Anto sigur sigur boso lo
prfera di perde toer cos, koe di haci n picar mortal....”
|
|
7 |
|
“...desapunto, e desespera-
cion, caus panaufragiodiTitanic.
Mi tabatin koe busca na bordo
di e vapor un esposo, si, un esposo
koe sigur-sigur mi a kere lo taba-
ta den un di e botonan, koe a sal-
ba bendenan.
E no tabata aki, i coe e palabra
aki mi kier caba e relato tristoe di
Titanic.
Tin mas di cientoe otronan, koe
por conta i a conta caba e relato
di nan biaha tristoe te na New-York.
Mi amigoenan na New-York a per-
cura bon pa nos. Mi ta bai Idaho
i lo mi trata di edifica aja mi bibA.
Mi ta pensa di sigui e idea, koe nos
tabatin.
Un momentoe ma corda di bolbe
bai lnglaterra, ma mi no por so-
porta bista di lamar mas. Ademas
mi mester hiba mi Majorie na e lu-
gar, koe su tata a scobe pa nos dos.
Awor no ta keda mi nada mas
sino di haci loke lo el desea di
nos haci. Fin.
\ aria.
Dos boerach ta sinta brinda otro:
Mira, compa, toema un mas, riba un pia bon por camna.
Berdad Broe, ta lastima koe mi no ta un duizendbeen....”
|
|
8 |
|
“...ceroenan, riba lamar
i riba march tambe, camina e
pober mucha tabata droeini. Nan a
abri porta i bentananan, i tabata
bini movecion riba caja. Dos mucha,
koe tabata pasa na es momentoe
ai, a ripara e mucha. droemi. Nan
a iamant i a puntr su nomber.
E pober mucha a responds nan coe
su cabez i a bolbe coeminza jora.
Nan a jama e hendenan koe taba-
ta pasa, i koe tambe a coeminza
puntr. Ma toer cos tabata por
nada., pasobra e tabata sigui jora
numa. Poco-poco mas hende a coe-
minza jena i nan tabata pensa kiko
nan por haci coene. Toer tabata
nenga di toem na nan cas, como
un cos di nada. Mientra esai tabata
socede, a bini un homber carpint,
koe jama Antonio i koe tabata co-
nod pa mashA bon hende, ma e
tabata mash A pober. Ora e tabata
mira, koe toer hende tabata bai...”
|
|
9 |
|
“...a cai sinta rond
di un mesa, caba el a toema un plu-
ma i soepl di tal manera, koe el no
por a cai na snela. Uespues Herman
a toema un tay coe harinja i a
traha un ceroe. Den top dj ceroe el
a hinca un rentji. Awor cada un mes-
ter a corta un pida di e ceroe poco-
poco te ora koe e top dj ceroe
huntoe coe e rentji ta cai den otro.
Esun koe a socede esai coe n, mes-
ter saca e rentji coe su boca. Esai
tabata mash trabahoso i cada n
koe poerba, ta sali coe su nanishi
toer blancoe.
Bo no mester pensa koe Herman
no tabata haci mas koe hunga na
kasteel, ma el tabata bai, poco-poco
menos; pasobra tempoe di frioe a
coeminza jega, i an to e tabatin tra-
bao henter dia, i 1 mester tabata
na cas promer koe anochi cera; pa-
sobra Perpetua no tabata kier pa el
ta for di cas ora bira scur. El s
bai cerca Pastor tambe. Esaki ta-
bata sinti mash compasion coen,
pasobra el a ripara koe e tabatin
mash gustoe di sinja, i no por a
haja un maestro pa sinj. Nos bon
amiguito no tabatin ni tempoe ni
placa pa...”
|
|
10 |
|
“...tempoe di frioe raa keda pa mi cuenta, sin koe ningun hende
a puntra pa mi. Falta poco ma moeri di hamber. Den di esai mi
tabtin tempoe na abundancia di pensa riba consecuencia di mi mal
comportacion. Bemordemientoe a cuartiza mi cerazon i ma forma tin
bon proposito pa coeminsa un bida nobo.
Asina primavera a habri, ma bai bishifca pueblo njfcerca. Un babel
di otro mundoe : hende, cantidad di hende, toer bist! di besta, i un
mucboedumbre di buricoe. Nan mi ta meen e buricoenan tabata
lombra di gordura i nan cabez tabata toer na flor.
n-~\
r'
-
mm
Mi kier a sabi e cos te na placa chikitoe. Ma jega acerca, i awor
un dj buricoenan a tene pil di mi: Mira e kapstok-ai. Siguretambe
ta bin toema parti den poestamentoe. Pero no tene cuidao, e lnmuertoe
lo no gana nada!
Mes ora ma loebida riba mi bon proposito, bira furioso trobe. I ma
pensa: mara mi tambe por poesta coeri, pa cera nan boca.
Buchi Paula, oenda nan ta poesta coeri ?
Maa Nono sfl, mi kier koe ta pariba-ai pa Zuid di coenucoe...”
|
|
11 |
|
“...maske com e tabata papia
coe Norberto, semper el a nenga di
bai misa coe n. Ma toch el no a
stop di papia coe ne di ley di Dios.
Merdla semper el tabata riba lamar
coe su baas i nan s& keda tin bez te
anochi laat ora luna ta eld i si pis-
car ta come. Dia Domingo sol el por
a hunga coe otro muchanan,
VIII.
Algun luna a pasa asina i a jega
Domingo di Pasin. Norberto tabata
sinta den su cas ta coeshina su coe*
minda di coestumber, ora Herman
a drenta cas coe cara contentoe i
dici coe n: Norberto, pensa ki un
felicidad mi ta bai haja mi adn.
Awe ora mi a sali despes koe e mu-
ebanan a caba di ricibi Promer Sta.
Uomunion, Pastor a bati riba mi
schouder i dici coe mi: Herman bo
tambe mester ricibi otro anja. Per
cura coeminza regia bo for di awor.
El a pasa e dia ai mashd contentoe,
tabata parc, koe coeminda tabata
smaak mas dushi koe nunca. E no
tabata larga ningun dia pasa sin
haci un bon obra. El a traha un al-
tar chikitoe pa e corda mds riba
Dios. Nunca el tabata pasa Misa sin
drenta pa reza...”
|
|
12 |
|
“...e no tabatin
nlngun recurso mas, koe di drenta
e hotel i bai pidi e senjora loke el a
perde. Net ora e tabata bai bati na
porta, un homber a dal porta abri
mash ansi i a jama su criar. E
tabata papia un idioma stranjo, ma
toch tabata paree Herman koe el
tabata comprend. El a camna dren-
ta i a mira un senjora bleek sint
riba un sofa. El tabatin algo den su
mn, foi oenda el no por a kita su
bista. Mes ora Herman a ripara koe
tabata su medaljn coe e portret,
Ora el a ripara esai, el a coeminza
pensa, ta pakiko e senjora por
moenstra tantoe inters pa e medal-
jn. A parc koe e tabata haja e
senjora boenita i tabata corda si
e no tabata paree esun di e portret....”
|
|
13 |
|
“...Kico a bai pa mas ultimo den area di No ?
Mi promer ta yugo di baca
mi segundo ta span di dak di cas
mi tercero ta 50
mi cuarto tambe ta span di cas
mi kenter ta coi hunga. pa simon
Ki sorto di piedra nan ta saca for di boca di haf di
Corsou? . # ,..
9. Ora un zapatoe ta ola, ta kico ta falta amda pa bistie?
Amleroe dl Aruba
lih ?
5.
6.
7.
8.
10. Com esai por ta ?
Mi a drenta den un cas, i i ma mira den e cuarto ai nn
un hende biboe sin cabez.
VARIA-
t wta CORDAUENTOE DI HENDE.
Larga bo amigoe pensa un numero; despues mand dobl ;
caba bis: conta acerca 5 y luego multiplica e suma k tin,
co 5. Larg bolbe conta acerca 10 y multiplica pa di dos
bez ioke el a hanja coe 10. Tene e producto bon-bon
den bo memoria.
Awor den bo cordamentoe bo ta kita 350 fo i e producto
kea hanja y luego bo ta dividi e diferencia coe 100 y e
numero, koe bo hanja ta e mes, koe amigoe a corda.
Ehemplo :
E numero cordd ta 2.
2 X 2 = 4
4 + 5=9
9 X 5 = 45
45 + 10 = 55
55 X 10 = 550 ,. .
Awor kita 350 foi 550, ta sobra...”
|
|
14 |
|
“...mes grandi koe for
di ariba di su cabez te na su pia.
2. Un cos mas. Largoe di su curpa for di ariba te abao
ta mes grandi, koe ocho bez largoe di su cabez.
3. Un otro coS. Largoo di su pia (for di su hilchi te na
punta di dede) ta mes mes grandi koe circunferencia di su
moketa cera.
4. I esaki tambe. Diki dl pols ta dos bez diki di par-
tida mas abao di su dede grandi (duim.)
5. Pa ultimo. Diki di su garganta ta mescoe koe dos
bez diki di su pols.
PEPITA Dl ORO.
Pensa bon toer cos promer bo papi.
Pero no papia toer cos koe bo pensa.
Un bromador ta conta koe un dia el a corta un leon
su raboe, bloot coe un sanbechi sol.
Su amigoe ta puntr: Pero en bez di corta su raboe,
pakico bo no a corta su cabez afor?
Esai si mi no por, el dici, pasobra otronan a cort
afor caba.
II aiiatOQQMW...”
|
|
15 |
|
“...194
ba di reza algun Ave Maria, koe
mi ta tende e papia : Mama. bo
por ta asina bon di reza bo rosa-
rio na rodia ? Lo mi gusta asi-
na.
Mi a haci manera mi no a tende
i mi a sigui reza te di dos miste
rio. Mes ora Nelly a bolbe pidi mi
- i awor coe mas forza di hinca
rodia i mi tabatin di reza rosario
na rodia.
Soeurnan tabata asina sigur di
Nelly su debocion i inteligencia, koe
nan a coeminza pensa serio pa lar-
ga Nelly ricibi Sacramentoe di con-
firmacion, promer koe Dios toema
e alma cerca dj. Ya nan a reza
hopi caba pa es motiboe, ma nan
no a pidi Obispo te aiuda. Ki gran
di tabata legria di Soeurnan, ora
dia 8 di October 1907 Monsefior
O'Callaghan a mauda bisa na com-
bentoe, koe atardi Su Ilustrisimo lo
bini pa doena Nelly e Santa Sacra-
mentoe. Ora Nelly a hanja sabi,
koe pa es Sacramentoe 1e bira un
sold& chikitoe di Dios Santoe,
su legria tabata in mensa.
Soeurnan kier a siuj mas ainda
di ley catolico, ma nan tabata pa-
ra admiri koe nan a mira koe Nel-
ly tabata sabi hopi caba...”
|
|
16 |
|
“...Superiora coe ma-
sh. debocion. Ora el a mir dren-
ta sin Dios Santoe, e tabata asi-
na tristoe koe el a coeminza jora.
Henter dia el a pasa mash. ketoe
i anochi e dici coe Soeur; Mama,
mi a corda sigur di ricibi awe Dios
Santoe den mi coerazon 1
Diferente dia e penamentoe a ke-
da coen i e tabata droemi asina
ketoe i sin papia, koe tin bez nan
a corda koe el ta m'oeri. Un anochi
Soeur a jega na su cama i a pun-
tr s Nelly, mi alma, bo tin mester
di algo ? No, mama* Nelly a
responde, mi no ta pensa nada si-
no riba Dios Santoe sol.
For di e dia ai Nelly no a pidi
mas di ricibi, ma toer hende ta-
bata admira su debocion ketoe i
misterioso.
E ta sigui.
\ aria.
Un sefiora Bergomand, un inspectriz di scool na Francia,
uu libre pnsadora, koe tabatin masha odio contra religion,
a bishita un dia un scool di soeurnan i a mira aja na mu-
raja un imagen di la Birgen coe dos flor boenita. Mes ora
koe el a mira es imagen ai, el a coeminza rabia i di coe
soeur:
Mira, soeur, benta e cos afor, e flor tin...”
|
|