1 |
 |
“...ningun guerrr
ta Ijene warda. Actualmente e cas-
tiljo tabata habit, solamente pa
Donja ermenegilda, su cuater jioe-
ndii, tres bomber, Enguerrando,
Isolin i Jehan i un rpuher, Berangre,
ademas su amanan di cmparj,
su pahenan, i algun sirbiente bieuw;
pues su esposo Senjor Angilberto di
Krougal a sali coe di cuarta cru-
zada bao di mandp di Conde Bou-
dewiju iA qi FJandreq.
Di' ripiente Donja Hermenegilda ta
.lamanta for di su asiento i ta coeri
bbi!fcoe un grito di sorprsa na
bentana. El a mira patras den
hardip un homber Bingularmente
bisti.
E stranjero tabatin algo dj bia-
heroe coeire, di sold'i di pergrino
i su'cara bruin di'solo tabata jen
di marca. -GiA pa Enguerrando el
tgbfttft jegando pc^rca i pronty el
tahatp den presepcia di e castel-
jam?. '
Nobel Senjora, el a bisa coe un
inclinacion profunda, mi ta un
cruzado.
J, bQ ttk bipi ?.....i
Di Tera Santa.
?odJscr bo ta trece qobp di......
,;Fddl4r.
!' pa amor di Dios, papia ......
Lo mi a desea un entrevista
coe bo sqI, Senjora. '
Bini...”
|
|
2 |
 |
“...Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja...”
|
|
3 |
 |
“...ardor biboe a co-
ne su-nervionan i toer anima el a
bai sinta banda eperegrinb.
IV.
Mi nobel tata, Enguerrando a
coeminza papia, a bai for di nos
jen di speranza di saca musulman-
nan for di Herusalem. El a bai jen
di Animo i confianza i ai! nunca
mas lo bolbe trobel...
Ma alomenos su morto por ser
yengA.
Di com?
Mi a forma un idea pa un cru-|
zada nobo, i mi a corda koe jioe-
nan di Senjor di Kerougal lo kier
toema parti aden, i haci e musui-
man paga di sanger di nan tata.
Kiko I Apenas mi tin diez cincoe
anja i mi roemannan toer ta mas
hoben koe mi ainda.
Toer koe lo toema parti den e
cruzada lo ta di bo edad mas 6
menos.
Cabaljeronan mucha auto.
Muehanan ta bira homber, ra
jega caso di mester bringa pa cau-
sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos mucha-
nan di awor? Sf, si, Herusalem nq
por a ser conserbA...”
|
|
4 |
 |
“...koe tabatin un caracter de-
bil i romntico no a haci ningun
obheccion; ma Jehan a mira su roe-
mannan coe un cara severa i a pa-
pia serio i enrgico:
Coe toer esai boso a loebida un
cos, boso deber pa coe boso mama.
I mi ta bisa boso, desconfia di es
stranjero koe podiser ta busca mo-
do di ganja boso.
Es palabranan, pa un momento,
a haci impresion riba nan, ma pron-
to esai a pasa, i coe un sonrisa di
compasion Enguerrando a responde:
,,Bao di es forma ai, anto nunca
un cabaljero lo a toema parti denf
ningun cruzada. Ma en berdad, Je-
han, miedoe ta pone bo perde ca-
bez?.... . ^ a
Boso lo mira si ta miedoe mi tm.
I Jehan a bisti armadura mescos
koe' su roemannan.
Di es manera nan a baha na co-
ral interior oenda nan a hunga al-
gun wega di torneo excelente^dilan-
ti Donja Hermenegilda i su damanan.
Ora anochia drenta i koe algun
personal di servicio a retira, Donja
Hermenegilda tabata sinta solito
banda dl chimenea i bao di hila-
mentoe el a pega sonjo. Sala taba-
ta poco ilumin pa un...”
|
|
5 |
 |
“...Cruz.
2. Na ki direccion misa mester
para ?
Generalnente, ora lugar ta permi-
ti, nan ta traha misa asina, koe
su altar ta para pa Oost. Pakiko?
Esai tin un nificacion toer especial.
Cada dia solo, koe ta plama luz i
bida riba toer cos, ta sali na Oost.
Asina tamb Hesu Cristoe, koe ta
Solo di Husticia i Berd ad, koe ta
Luz di mundoe, a paree na Oost, i
ta baba toer dia den sacrificio di misa
riba nos altar pa plama luz di su
gracia i di su amor riba toer bende.
3. Den cuantoe partida misa
ta parti ?
Misa ta partf na trfes partida: en-
trada portal di misa, nave di
misa camina bende ta Siuta i pres-
biterio, manera ta jama e lugar ca-
mina altarnau ta para i sacerdote
ta haci sacrificio di misa.
4. Kiko nos ta mira na entrada
di misa ?
Banda riba entrada di misa nos
ta mira un toren, tin bez un na cada
banda, manera na misa di Pieter-
maai. E toren ta alz altoe na la-
ria i ta coronA coe cruciflcado, pa
sinja bende, koe e no mester busca
loke ta di es mundoe aki, ma ke
e mester alza su coerazon...”
|
|
6 |
 |
“...coe un grupo di mu-
chanan di lamilia nobel, koe nan
por distingui di e otronan na nan
bistir mas ricoe. EsDan di mas bieuw
por tabatin diez-cincoe anja.
E fuegonan di wArda, e cAntonan
koe tabata resona, bista di e Arma-
nan di toer sorto, toer a juda infla-
ma Enguerrando mas tantoe.
Galopiando nan a coeri pasa e
muchanan, koe a keda admirA, te
koe nan a jega meimei di e mondi.
Aya un espectAculo imponente a
presen ta na nan bista. Riba un al-
tura chikitoe, tap coe jerba, Archi-
baldo tabata parti cruznan di laken
corrlj koe e hoben cruzadonan ta
bata binca coe orguljo na nan pe-
choe. Jegada di jioenan di Senjor di
Kerougal a trece un entusiasmo
indescriptibel. Ne mes momentoe koe
nan tabata baha, Archibaldo a coeri
jega cerca nan i a doena naD m&n
coe' e palabranan : Sea bon bini I
Pasobra pa boso m&n Bantoe Sepul-
cro lo ta librA!
Es palabranan a causa un acla-
macion general.
Archibaldo a coeminza canta him-
no di e cruzada nobo. Despues e
muchanan toer tabata cera otro den
braza coe...”
|
|
7 |
 |
“...droemi mainta of mehor Dia Domingo asina laat,
koe el ta jega misa asina laat, koe laatste Evangelio (di
San Gaan) a caba eaba, asina koe el a perde (Evange-
lio di) San Guan. P A. E.
AWA 1
Respond! riba pre-
li until.
1 10 7 16
15 8 9 7
14 £ 12 3
4 11 6 13
Charada.
1. Ken por doena mi un palabra di 4 letter, koe si mi
ta kita e di promer i di ltimo ta sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4...”
|
|
8 |
 |
“...bagatel na esnan koe tabata
bieder mas altoe. Archibaldo i Felipe
Aubriot tabata para den e sorto
di vindishi i tabata ricibi pago di
nan traicion, consistiendo di un caha
coe oro, piedra preciosa i panja fi-
ni. Net Enguerrando ta ripara e ban-
dido i e ta bis: Hudas, bo nom-
ber sea maldicion. den toer siglo !
Sea maldicion pe lagrimanan di
nos mama Fierno lo paga bo pa e
maloe koe bo a haci nos !
Di rabia wowonan falsoe di Archi-
baldo a jena coe sanger; el a cohe
up sabla turco i lo el a parti cabez
di e hoben, si un comerciante no a
tene su arma. E ta sigui....”
|
|
9 |
 |
“...danki pa molester Alberto. Sta. Cruz, Arvba.
Respondi. Alberto. E preguuta, koe bo ta baci mi, ta moen-
stra mi koe bo ta leza bon i coe sintir. Asina mester ta. Loke nos ta
leza, uos mester busca di comprende. Sino, nos ta puntra otro hende.
Wel, kiko es Angel ta nifica?
Alberto sa, com Bios a castiga hende pa via di su soberbia. Ma mas
parti no ta Bios mes ta nancia su castigoe, ma Bios ta manda su
Angel pa nuncia hende castigoe di Bios. Asina Alberto ta mira riba e
prentji tamb. Bios Tata ta saca su sentencia riba hende orguljoso i angel
ta publica e sentencia pa e dos trompet, koe ta doena sono diferente, pa ni-
fica bruhamentoe di lenga, i koeta parti hende den diferente partida. manda
nan diferente camina, manera bo ta mira abao riba e prentji. Awor Alberto
ta kcomprende? Si? mi ta contentoe. Adios....”
|
|
10 |
 |
“...7 i Hf* Gfd
k]J m N [CA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. r ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
<5?
Cruzada di Muchanan.
XVIII.
A pasa casi un anja desdi koe e
traidor Archibaldo a entrega e des-
graciado muchanan na man di e
Egipcionan.
Mayor parti a moeri na conse
cuencia di privacionnan i maltratoe
koe nan mester a wanta; solamen-
te algun spant pa amenaza
atrai pa promesanan briljante a
renega f di nan tatanan. Riba tra-
pinan di piedra di un pacus di mas
principal di Damiate tabata sinta
un anciano, bisti coe un panja di
lana largoe; de bez en cuando hen-
de koe tabata pasa tabata doen
un limosna. Tabata un monhe an-
ciano di Brelanja, conoci general-
mente coe nomber di Wilfredo. Esa-
ki a toema riba dj pa juda e po-
ber catiboe europeanonan segun su
fortaleza i principalmente e tabata
juda esnan di Bretanja.
Riba un cierto dia, koe el tabata
sinta manera coestumber, dos euro
peano a jega cerca dj i a keda para
mir den sllencio. Un di nan, bistf
coe un panja pretoe...”
|
|
11 |
 |
“...jaagd famoso,
a jaag mash phara den su bida,
pero nunca di su bida el a mira un
lora. I peor ainda, na e pais camina
e tabata biba, no tabatin tal phara
Algun spanjol, koe a bin toetna
frescoe na e pueblecito, tabatin un
lora mash boenita i papiad pa
kita sombr; pero pa un descuido
di nan criar, e lora a sali foi su
kouwtji i a boela bai mondi.
Un dia sbon Maantji a lamanta
mainta tempran i a bisa su jioe pe
cobe taas i awa pa nan bai busca
un dos konentji, mientra e mes a
cobe su scopet di carga patras di
doe loop, a pas na su schouder i
a toema destino pa mondi.
Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe dici. Ni
mi mes, koe tin mas dia den mundoe
koe bo...”
|
|
12 |
 |
“...60
Coba un poz pa otro, bo mes ta cai aden.
E mucha di winkel di nos carplnt
Ta mira e Ingles i kier hunga coen,
E ta usa e garoti, pe no sinti pia
Bam parti na dos pe por sinti roedla.
i \
a
SStPSs.
hjsj?
4%,i
- j
B
SI
I contento, ma ketoe mescos coe un raton
E ta coeminza parti garoti dj shon.
Es Ingles ta tumba, pero mucha tamb,
Toer wesoei su curpa ta haci bon du.
Tende, bon amiguito,
Un conseho chikitoe.
Haci maloe na otro, lo sali robes,
E promer herida lo ta semper:
Bo mes....”
|
|
13 |
 |
“...I
CULTO CATOLICO.
Na Alb. Yroolijk. Sta. Cruz, Aruba.
Imagen di S. Mateo.
San Mateo ta un di cuater Evan-
gelista, koe a scirbi Evangelio. E
tres otronan ta: S. Marco, S. Lucas
i S. Juan. Pe8ai nan tin pen di
pluma pa scirbi, na m&n, i tin bez
un beki tamb Ademas cada Evan-
gelista tin un cos koetadistinguifo'i
otronan. Asina, manera Alberto a
observa bon, San Mateo ta com-
panjA coe un mucha chikitoe; mas parti
e mucha tin ala ainda, no ,-,Ala Blan-
ca manera bo tin den mn, ma ala
berdadero. Imagen di S. Marco casi
semper ta companjA coe un len coe
ala, di S Lucas coe un bacacoeala,
i di S. Juan coe un aguila.
Awor lo mi bisa Alberto kiko toer
esai ta nifica.
Cada un di e Evangelie tan an a scir-
bi Evangelio, no di mes manera ma
cada un segun su modo, i es cuater j
cos koe ta companja nan imagen,
ta indica na ki manera nan a coemin-
za Evangelio. S. Mateo tacoeminzasu
Evangelio coe descendencia Humana
di Cristoe E ta jama toer hende, foi
Adam te Cristoe, foi kendenan He-
sue a nace, manera...”
|
|
14 |
 |
“...senjal pa
visitante retira :
Bo no tjn miedoe, pa riska bo
bida riba lamar? Ma awor tabata
mi, koe tabatin conhanza. Kiko,
abordo di asina un vapor I ma
contest. Tempestad di mas pis&
no por haci nos nada!
Promer koe nos a sali foi haf
ma mira e accidente di e vapor
New-York, koe su cabuja a kibra
i koe a bin choca coe nos. vapor
den kanal. Ningun hende a spanta
pesai. E tabata un prueba di mas
di e poder di ,,Titanic.
Di promer dianan di biaha mi
por recorda poco hos. Mi a maria
i a keda di mas parti den. mi ca-
marote. Ma dia Domingo 14 di
April mi tabata riba pia. Na ora
di almuerzo mi tabata na mi lugar
na mesa den salon di come i ma
goza di e coeminda, aunque nos a
hanj poco pis& i muchoe luhosa.
Ningun molester tabata gespaard
mes, pa doena pasaheronan di se-
gunda clase di mas bon coeminda
riba Dia Domingo. Despues di come...”
|
|
15 |
 |
“...Asina leuw koe
mi sabi, nos no a disminui hente-
ramente e vert, koe nos tabata
bai coen.
Mester tabata algo despues di 10
or di anochi, ora mi esposo a drenta
den mi camarote i a spierta mi
foi sonjo. El a sinta ainda papia
un poco cerca mi, min st com lar-
goe, promer di a prepar pa droemi.
Awor nos ta sinti un sagudimentoe.
Tabata manera un manoe gigante
a sagudi e vapor dos bez di un
banda na otro i despues e ta keda
para ketoe manera morto. Mi kier
bisa, tabatinl'promer un sagudimen
toe patras i despues un padilanti.
E sagudimentoe no a tira mi foi
mi kooi i mi esposo apena a slinger
riba su pia bai, bini. Nos no a
tende ningun sonido.stranjo, ningun
kibramentoe di cos di glas di
paloe, ma nos a ripara koe mashin
a para ketoe. Nan a poerba manda
e masbinnan atrobe. Nos camarote
tabata asina, koe nos por a sigui
cada movementoe. Mi esposo i mi
no tabata spanb. El a bisa, sigur
tabatin un otro defecto na ma-
shinnau i promer ora e no tabatin
idea di bai riba dek. Ma sin embargo
el a...”
|
|
16 |
 |
“...linja
di strea blancoe koe e vapor ta-
bata pertenece ne. E di tres boto
tabata casi jen, ora un matroos a
pone man cohe Marjorie, rank foi
mi i tir den boto. E no tabatin
tempoe. pa e despidi pa semper foi
u rata i pa doena e ultimo beso.
MI awor abo un homber a grita
den mi orea. *
Bo ta un muher 1 Busca un lu-
gar den boto, promer koe ta laat.
Tabata figura mi koe dek di vapor
tabata slip bao di mi pia. Ya el a
forma caba un hoeki skerpi, paso-
bra e vapor tabata hundi iiher, do-
blando pa parti padilanti. Desespe-
r& ma cohe mi esposo tene. Mi no
sa, kiko ma bis, ma semper lo mi
tene na mi memoria, koe mi no kier
a bandon.
Un homber a coh mi na mi braza,
despues un otro a pasa toer dos ma-
_oe rondo di mi i a ranca mi coe
|Oer foria. Ma tends mi esposo bi*
sa : Bai Lotty I Bai pa amor di
Dios i sea balente Lo mi haja un
lugar den otro boto siguiente. E
homber, koe tabata tene mi droe,
a lastra mi riba dek i a benta mi den
boto. Ma cai riba mi schouder i mi
a haja un bon herida.
Otro...”
|
|
17 |
 |
“...riba awa. Ta-
bata haci un frioe terribel.
Nos a bai un bon pida foi e bar-
coe, ora koe e oficial a doena or-
den pa stop. Nos no tabatin otro
botonan na bista, i tampoco nos
tabatin lanterne, koe nos por a haci
senjal. Nos tabata droemi ketoe
riba e lamar calmo. Nunca, nunca
mas lo mi por loebida e bista tre-
menda di Titanic na es momentoe.
E tabata coe su banda padilanti
droemi den lamar i su deposito di
carbon pa un parti bao di awa. E
tabata figura mi un bichi di can-
dela gigantesco. E tabata ainda
ilumini pa luz electrica, luz tabata
sali foi su cuartonan patras i nan
di padilanti, koe ainda no tabata
bao di awa, tambe e luznan di
master tabata cend.
Ningun otro ruido tabata alcan-
za nos orea, koe musica di e or-
kesta di vapor, koe awor ma 1
|
|
18 |
 |
“...pasa riba su
schouder i ta cruza riba su pechoe.
E ta un imagen tamb di Cruz, koe
nos Salbador a toema riba su schou-
der i di es cabujanan, coe cual bor-
dugoenan a marra Hesus na £olum-
na di zoetamentoe.
Casulja, koe ta bisiir principal di
sacerdote, ta un imagen di birtud
di mas principal, di amor,, koe ta
doena sacerdote forza pa carga coe
legria jugo di Cristoe. E ta recorda
e panja, koe bordugoenan a tira ri-
ba curpa di Hesus pa bofon. E dos
columna na su parti di adilanti ta
recorda columna di zoetamentoe; e
cruz na parti di atras ta un recuer-
do, di Sta. Cruz koe Hesus a toema
riba su sehoudr.
/
PREGUNTA Pader, Spiritu Santoe ta un palomba?
Com do ta puntra esal ? Pasobra mira, na dak di preekstoel tin un para
manera un palomba 1 ml a mira riba un prentj un hende coe un palomba riba
su cabez. I Doris dl, e palmba ta Spiritu San toe 1 ml tata tin hopi Spiritu San-
toe na caB. Pesai mi ta puntra Pader.
RESPON Dl Spiritu bantoe, koe ta di tres persona di Santisima Trinidad
ta, represents...”
|
|
19 |
 |
“...drechi te m&n robes, foi un skina
te na otro, semper bo hanja 27.
jjfjfjl ta nomber di un republica.
ta un bestia di lamar.
ta un nomber di muchahomber.
cada cas tin.
ta caro
ta un vocal.
Mi promer i eegunda no por ganja nunca.
Mi segunda repitt ta un fruta.
Mi ter eera repitt ta un nomber di muher.
Mi tereero, promer i cuarta ta un muber santa den
Testament Bieuw.
Mi quinta ta promer cos, koe mucha ta sin ja na scool.
Mi conhunto ta probecha toer hende.
Uilrn hende tin, koe bo bir padilanti patras, pone
s dilanti, e ta bira nomber di un patriarca?
7 Miguel Duran.
Pa haci kiko sold&nan ta usa boton di koper na nan
Emilio P. Davelaar.
Kende tabata tata di jioenan di Zebedeo ? e. p. d.
Kende ta contentoe ora e perde toer su pam ?
Ernlle Maduro.
Mi ta surdoe i ciegoe i mudoe : nunca mi a leza of
mi no por camna ni para, i ta biaha toch den hopi
12.
un J
f
13.
jas?
14.
15.
sinja,
tera i sabi hopi cos di importancia. Kende mi ta ? a. Jansen....”
|
|
20 |
 |
“...Bylas, a had misa den
salon di segunda clase i mi ta kere
koe ta E tabata para ai den ora-
cion, preparando nan pa moeri. Na
e ora ai orkesta di vapor tabata
toca: Mas cerca Bo, o Dios I Mi
por a distingui parti di e
barcoe perdf.
Despues a sigui dos otro explo-
sion den barcoe, pisd i duroe ma-...”
|
|