1 |
|
“...ben a acepta e licor. Apena el a
poerb numa, un ardor biboe a co-
ne su-nervionan i toer anima el a
bai sinta banda eperegrinb.
IV.
Mi nobel tata, Enguerrando a
coeminza papia, a bai for di nos
jen di speranza di saca musulman-
nan for di Herusalem. El a bai jen
di Animo i confianza i ai! nunca
mas lo bolbe trobel...
Ma alomenos su morto por ser
yengA.
Di com?
Mi a forma un idea pa un cru-|
zada nobo, i mi a corda koe jioe-
nan di Senjor di Kerougal lo kier
toema parti aden, i haci e musui-
man paga di sanger di nan tata.
Kiko I Apenas mi tin diez cincoe
anja i mi roemannan toer ta mas
hoben koe mi ainda.
Toer koe lo toema parti den e
cruzada lo ta di bo edad mas 6
menos.
Cabaljeronan mucha auto.
Muehanan ta bira homber, ra
jega caso di mester bringa pa cau-
sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos mucha-...”
|
|
2 |
|
“...pe resis-
tentie, a responde coe un jobida di
piedra. E muchanan, koe a resolve
pa defeude nan mes te na ultimo,
a sigui iucha manera liero te koe
di ripiente un vlam grandi a sali
foi dek di barcoe i a pone nan dal
un gritoe tremendo di spantoe.
XIV.
Ainda ora incendio a coeminza
abordo e hoben nobelnan a ninga
di bandona barqpe, no obstante e
miserabel Medrico Aubriot tabata
grita numa:
Fuego griego nos ta perdf!
fuego tabata un invencion hor-
ribel di Griegonan, un candela, koe
nada por a paga; hasta den awa
mes e tabata sigui cende. Den poco
ratoe e barcoe a bira un klompi
biboe di candela, oenda e muchanan
infeliz tabata coeri bai bini. Na
promer momentoe koe candela a
coeminza, matroosnan di e otro
barcoenan a coeri bin doena auxilio
coe boto, den di cual e muchanan
koe por a scapa, a boela.
E Medrico Aubriot cobarde, in-
consolabel coe perdida di su barcoe,
tabata bai salta trompecando den
un boto, ora un dje muchanan des-
graciado, koe no por a hui foi
candela a boela, toer kimando...”
|
|
3 |
|
“...37
Igppp
wEL%
'1_ v
lJil!l
. P ta cai, i mimichi ta grita i doloi*,
I su gritoe ta hala atencion dj cach
I Pluto ta grita, ta jora sin paz,
Ran ca kibra cabuja, boela bai foi su cas.
mmm
mimm
mmm,
Mira un obra boenita dj nobel cach
E ta paga toer obra dj bon bienhechor,
I mimichi na playa ta toer babuca,
E ta come su aede di' tantoe spanta....”
|
|
4 |
|
“...cramento no tabata wardA den fln
vaso di oro plata manera awen-
di*,. ma den un vaso na forma di
pa}omba, koe tabata cologA dilanti
di altar.
11. Kiko nos ta mira dilanti di allarl
Manera den Tempel di Herusalem
un candelar coe siete braza taba-
ta para dilanti di Satftisimo, asina
den nos misa semper mester tin un
lampi cend dilanti di Tabernaculo.
E ta jamA: Luz eterna pasobra sem-
per e mester ,ta cend. Solamente
dia Huebes i dia Biernes Santoe,
koe Hesus no ta biba den Taber-
naculo, e ta pagA.
E lampi ta sinja nos koe Hesus
semper ta presente den Santisimo
Sacramento; e ta spierca nos pa
pos tip di adora Hesus den su Sa-
cramento di amor, i pa nos tin di
warda den nos coerazon e luz di
F, koe Hesus a plama riba nos,
e candela di Amor, koe Hesus a
bin cende den coerazon di hende.
12. Kiko toer attar mester tin na ara
di sacrificio di misa ?
Ora sacerdote ta ofrece sacrificio
di misa, altar mester tin
1) un crucificado boe sacerdote i
pueblo por mira.'
3) altar mester ta ~apA coe tres...”
|
|
5 |
|
“...no tabatin
mision dibiua, i e no tabatin dere-
cho di sali foi Iglesia. Pesai mi
mester i mi kier bolbe den dj.
Un cuadro precioso.
Un homber, koe tabata stima i
gusta arte mashd, tabata pasa jen
di admiracion dilanti di un cuadro
chikito di un pintor famoso.
Un otro, koe a bini di afor, i koe
ta camna un poco inconstante riba
su pia, ta dal amistosamente riba
su schouder i ta bis: Mi amigoe,
esai bo mester splica mi, pakiko
nan ta paga tantoe placa, hasta
miles di florin, pa e pidacito di pan-
ja, coe poco verf airiba.
Wel homber, tende, bo no sd
koe bo a paga muchoe mas pa un
otro cuadro koe ta muchoe mas
chikito ainda?
,,Ami, pa un cuadro mas chiki-
toe...?
Si, si, bo no sd anto? Bien,
mira anto un rato den spiel.....bo
nanishi. E nanishi cord a costa ho-
pi placa mas i ta muchue mas chi-
kitoe.
Un flogo.
Un homber flogo tabata droemi
abao na kantoe di un camina gran-
di. Un shon ta pasa aja i ta pun-
tr oenda tal i .tal ta biba. Awor
e flogo ta hiza un di su pianan i
ta raoenstra coe...”
|
|
6 |
|
“...prisonjeronan koe mi
ta mira pasa oprimi pa nan carga
i mi ta doena nan e limosnanan koe
mi ta recohe. Ma larga nos mira pa
no perde tempoe; lo mi hiba boso
cerca e rabe Schirzad oenda En-
guerrando ta i cerca e egipcio Ben
Sangiar oenda Isolin ta.
'Gui pa e monhe Jehan i capeln
Ludgero a cruza algun cayanan di
ciudad t koe nan a jega na cas di
Schirzad. Promer e capeln a ofrece
e rabe algun producto di industria
veneciana, koe a haci gana simpa-
tfa di e arabe i pronto nan a com-
bini ki precio lo paga pa Enguerran-
do. Schirzad a haci un shja coe un
di e catiboenan i mes ora esaki a sali
i pronto el a bolbe, bisando koe En-
guerrando no kier acepta libertad, si
e mes fabor no ta concedf na e
catiboe ciegoe koe ta draai moeli-
na coe n.
Ki capricho stranjo Schirzad
a bisa sorprendf, ,,ma si boso tin
gustoe di cmpra e catiboe ai tam-
be liber, mi ta dispuesto na drenta
coe deseo di boso pariente.
E capelan i Jehan tabata vacila,
ma e monhe jen di su amor pa pr
himo a bisa nan :
No nenga di-haci...”
|
|
7 |
|
“...presenta, koe weitando
Enguerrando, a bis coe un sonrisa
prfida den eu cara:
Indudablemente bo ta bin busca
bo roeman, no ?
Nos ta bin ofrece Ben Sangiar un
suma grandi pa libertad di Isolin.
Su suerte ta depende di mi, Mas-
soud a responde; Ben Sangiar a
pone e infiel henteramente bao di mi
poder i na mi bondad e ta debe su
bida ainda.
Pa amor di Dios e monhe a scla-
ma, scucha deseo di un roeman i lo
bo ta ricamente recompense.
Avaricia di Massoud a vence bien
pronto su odio inhumano di cristian.
Paga su balor i lo mi hiba boso
cerca e catiboe, el a bisa porfin.
EI no por bini camina nos ta?
Senjor Angilberto a puntra con-
movi.
No, el ta poco indispuesto.
Capelan Ludgero i Jehan a entreg
purĀ£ suma necesaria, panja i prenda
precioso, koe e prfido a acepta lih
i el a keda mira e stranjeronan coe
un sonrisa di bofon, mientras un
egipcio tabata hiba nan na e lugar
oenda Isolin tabata. Nan a combini
koe Enguerrando lo drenta promer.
Na e momento koe e hoben tabata
jegando ne cama miserabel oenda...”
|
|
8 |
|
“...agrega un perla boenita na su
corona, uniendo su mes coe jioenan
di mas nobel, di mas boenita i di
mas birtuosa di hen ter Francia .
Pronto Enguerrando i Isolin i nan
esposanan a ocupa puestonan bril-
jante na banda di Felipe Augusto.
Nan roeman Berangre a casa coe
un di e senjoruan di mas principal
di corte. En cuantoe Jehan, eBaki
a hanja su felicidad den sirbishi di
Senjor i a drenta den orden religiose.
I Angilberto i Hermenegilda tabata
manda toer dia nan oracion na cie-
loe na Esun, koe a paga nan asina
ricamente den felicidad di nan jioe-
nan, pa coerashi i conformedad koe
nan a moenstra den e dianan di
prueba.
Fin....”
|
|
9 |
|
“...90
nera bao di awa. Titanic, segun mi
wowo por a mira, a parti na dos. E
parti padilanti tabata caba casi bao
di awa. El a kentel i disparce un-
bez. E parti di atraB tabata para
drechi. a keda para asina riba Ocea-
no uu dos seconde, koe tabata par-
ee minutbnan.
Anto luznan a paga na bordo.
Promer koe scuridad a tapa e va-
por, ma mira como cien homber-.
nan a cohe e barcoe perdl tene i
otro a boela for di boido. Tita-
nic tabata manera un cas di ma-
ribomba, ora koe toer maribomba
ta sali for di dj, Grito, grito ter
ribel, manera nunca ma tende, ta-
bata Bona den mi orea. Ma kita
mi cars un ratoe for di aja, oenda
ma mira e ult mo parti di atras
di Titanic zink asina liher mane
ra un piedra na awa. Nunca mas
lo mi por loebida e ultimo momen-
tonan aki. Esaki tabata di mas ter-
ribel di henter e deegracia.
Foi camina Titanic a zink mu
choe tabata grita auxilio, ma e ofi-
cial Lowe a bisa e muhernan, koe
a pidi pa bai na Titanic: si nos
bai aja nos tambe lo perece.
Mi ta kere, koe botonan...”
|
|
10 |
|
“...koe un mucha chiki. H, te ainda mi boca ta baba, pensando riba e
cuater anja feliz, koe ma pasa den dj casita. E tempoe ai si mi ta-
bata comporta mi toer af.
No loebida nunca koe mundoe ta mes-cos koe un spiel.
Si mi ta mira den spie! coe cara mahoso, 1e debolbe mi un cara ma
boso. Si mi ta mir coe cara contentoe, le debolbe mi un cara contentoe
Mes-cos lo pasa bo den mundoe, tantoe cce bestia como coe hende.
IJo trata nan bon, nan ta trata bo bon. Ma si bo trata nan maloe,
nan lo paga bo mes-cos.
Desgraciadamente e bon trato a caba liher. E muher su cas, a bolbe
di foi tera. Nan a bai biba na punda, i pesai nan mester a bende
mi coe un coenukero di -ai banda.
VARIA-
Un sbon di coenueoe ta drenta un libreria. E klerk di aja dici coe e shon:
Sbon ta di coenueoe, paree; no ?
Si, i pakiko.
Anto mi tin boenita boeki pa .shon coempra, misha til, riba ,,ali-
mentacion di bicer.
Mira mucha, bisa bo mama e bin coempra un, e tin mester di dj mas koe mi.
Un hende koe ta biba den un cas di huur...”
|
|
11 |
|
“...koe e kier praktikle.
Algun dia despues esun, koe a-
paga pe conseho, ta jega su cas
bon cansA di trabao. Na cas e-dt
coe su muher: ,,Mi ta muchoe cans A,
henter dia full ma carga maishi,
ma min por caba coene awe. Me- -
hor mi larga sobrA^paTa te majan.
Su muher at coene: Ata, awor ta-
di promer be* koe bo: por pone-na <
practica e: conseho, koer bo. a coem-
pra asina cara Toema coerashi i
bai caba coe bo' trabao awe mes.
E bomber ta mira clA koe su mu-
her tin razon, e ta jama su jioe*
nan homber i e ta carga su paloe
di maishi te tow limpi a caba.
E mes anochi a bini un tempoe'
asina terribel, koe toer coseeha as
danja deo henter e pueblo. E horn--
ber sol a scapa toer su cos, i des-
pues e sol por a bende semia pa
planta.
El a bai cerca su. bisinja, camina
el a coempra e conseho, pa gradici-:
di henter su coerazon. Di berde, e
di coene, ,,bo a bende bo conseho
cara, pero pa papia berdad, e tin
mas balor, hopi mas, koe loke mi
a paga pe.
PAKIKO ?
Pakiko mi ta cristian ?
Ud homber mashA...”
|
|
12 |
|
“...aden, ma tabata falta placa pa paga trana-
dornan. E tabata spera placa, ma nan no a bini ainda.
El a jama baas Marti i dici coene: Baas, mi tin toer material aki,
piedra, kalki, zantoe, paloe etc., ma mi .no tin placa ainda, i awor koe
tempoe di awa ta bini, mi kier koe den dos seman e magasina ta cl,
i aki bo tin e plan. Cuantoe hende nos tin mester? Mi ta kere,
6 metsl, 4 handlanger i 4 carpint. Com koe ta, den dos seman
e magasina mester ta cl, i maske e caba prom, mi ta paga nan dos
seman di trabao. Ma mi ta propone bo un cos, e promer dia mi ta paga
un cent chikitoe, di dos dia 1 cent, di tres dia 2 cent, i di cuater dia dob-
bel, manera dia Luna un cent chikitoe, dia Mars 1 cent, dia Razon 2 cent etc.
El a bisa baas Marti toer cos, i a bis di manda jama trahador i
bisa nan manera el a propone.
Ora trahadornan a bini, baas a bisa nans Boso por hanja 2 seman
of 12 dia di trabao, ma e shon no tin basta placa pa paga boso un-bez,
pesai e kier coeminza di paga dia Luna coe 1 cent chikitoe...”
|
|
13 |
|
“...pis.
El tabatin un kamber, muchoe gran-
di pa el sol, segun Perpetua; ta pe-
sai Perpetua a busca un companje-
ro pa droemi huntoe coe n. Esaki
tabata jama Marco, tabata un
jonkman grsndi caba. El tabatin
sirbishi cerca un carpint. Na pro-
mer tempoe Herman tabatin miedoe
di dj. Afortunadamente koe semper
Marco ta lamanta tempran i e ta bai
droemi te laat, di manera koe poco
bez num nan no tabata papia coe
otro. Un dia Marco a bini cas mas
temprn koe coestumber i a bis: Fia
mi diez placa i mi ta paga bo e asi-
na pronto koe mi por. Herman a
doen e diez placa coe toer confian-
za di haj atrob; ma seman pa se-
man tabata pasa sin koe Marco ta-
bata papia un palabra coe n. Pesai
el a decidi di cord e diez placa koe
el a fia. Ma ora Herman a puntr
pa su diez placa, Marco a bira ma-
sh rabi, i a bis koe nunca el a
fia ni un cent chikitoe. Herman a
bira mash tristoe, ma ainda lo bira
peor. Un dia Pastor a doen un pla-
ca di plata mash boenita, pasoDra
semper e tabata sabi su les di cate-
sashi mash...”
|
|
14 |
|
“...e pone algo
den e latji, Marco tabata coh.
Marco tabata bai birando dia pa
dia mas brutoe i tabata trata mas
maloe coe ne; esai a haci koe el no
kier a risca papia nada coe ne. Un
dia el tabatin asina hopi respondi
di haci, koe el a bolbe cas te laat,
ora tabata scur caba. Den e caja koe
el tabatin di pasa pa bai cas, taba-
tin pn shap. Ora el tabata pasa di-
lanti dj shap, el a mira Marco ta
pleita coe algun hende mas. El a
hunga asina tan toe, koe loke el ta-
bata gana no tabata basta pa el
paga nan. Henter anochi Herman
no por a droemi; e tabata reza un
rosario coe mashd debocion pa e po-
ber Marco.
V
Siguiente dia e no por a loebida
su companjero; el tabata reza hopi
i cada bez pa su combersion i taba-
tin idea e dia anochi, di pidi' pa e
larga e mal bida ai. Anochi el a ke-
da lamanti i tabata ward coe itn-
paciencia ki ora lo e bini cas. Diez un
or a bati, diez-dos or a bati i aln-
da Marco no a jega. Mes ora el a
lamanta, bisti su panja i a sali pa-
for. El a bai na toer camina sin...”
|
|
15 |
|
“...118
E bestia salbahe-ai no ta di ningun hende, ta pesai e no tin derecho.
President ta puutra: Maa Nono a doena su cincoe real ? Si
Seur pero....n*
Boso ningun no a nenglo e derecho, ora el a paga? No Senor,
nero ^ ^
Boso a reclama promer koe nan a coeminsa coeri ? No, Senor,
Pe,!wf anto coe boso silencio mes boso a reconoce su derecho. _
Mes ora mi mes a dicidi e cuestion. Ma toema placa coe olosji den
mi boea pone den man di Maa Nono.
fi/W
Dn aplauso teribel a paga mi pe hecho^ ingenioso.
President mes a gaba mi prudencia i di coe e otro dosnan i
Mira,...”
|
|
16 |
|
“...baicerca
Pastor i a cont toer loke a pasa e
pober Marco. Ki contentoe e tabata,
ora Pastor a priminti di bin bishi-
ta su eompanjero i koe lo e baci
toer su posibel di scap for di e si-
tuacion, koe e tabata ad n. Porfin
Dios a compadece di e pober Marco
asina tan toe, koe pronto el a cura,
tantoe na curpa, como na alma. 1
1 a ricibi San toe Sacramentoenan eoe
mash debocion i a priminti di no
hunga placa nunca mas. El a haja
tambe, pa judanza di Pastor, sufi-
ciente placa koe el por a caba di
paga toer su debenan. Porfin, tan-
toe dianan di tristeza a troca na
alegrfa. Ainda alegrfa mas grandi
tabata sper. A wor lo e bolbe cerca
su mayornan, pasobra Marco su baas
a moeri i e kier a bai busca trabao
cerca Herman su mayornan. Despues
di a jama Perpetua, Pastor i e du-
que adios, elcoe Marco a cohe ca-
mina di Nervi. Herman tabata ma-
sh. contentoe i tabata gradici Dios
den su coerazon pa tantoe alegrfa.
Cada un a haja trabao : Marco a
keda huntoe coe Herman su tata
adoptivo i Herman a haja...”
|
|
17 |
|
“...a larga jam
i e mester a paga un gran suma di
placa. Coe es pantoffel den su man
Nicolas a sali for di stadhuis Mal-
dita pantoffelnan el a grita. ,,Mi
no kier weita boso mas, i papian-
do asina, el a tir den un water-
leiding. Pa desgracia nan a cai
net den boca di e waterleiding i
tabata stroba es awa di corre. Hen-
denan koe mester a bin mira ta ki-
ko ta stroba es awa su corrida, a
haja e pantoffel di Nicolas. Atro-
be e avaro mester a paree dilanti
di huez. E tabata acus, di a tira
e pantoffelnan den e waterleiding,
pa veng coe huez.
El tabata condent pa paga tro-
be un boet i nan a bolbe doen su
pantoffel.
Alafin el a resolv di kima nan,
ma nan tabata moeb.; pa nan se-
ca el a pone nan riba un terras,
ma un cacbor, koe tabata hunga
riba otro terras na proximidad di
su cas, a boela riba di Nicolas,
a coeminza bunga coe pantoffelnan
i nan a cai riba cabez di un pober
muber, koe tabata pasa net nes ora
ai. E muher a bai keha Nicolas i
atrobe el tabatin di paga un boet
considerabel. Pa...”
|
|
18 |
|
“...for di bida.
Den enfermedadnan, ma no na herida
I den hospitalnan toer desconocida ;
Na meimei di tumba mi ta decidida,
Ma no den Santana, lugar afligida .*
Dos bez cerca mama mi ta repetida.
Ma banda di tata mi n tin mi partida.
Pues, bisa coe gracia! ta cual escohida
Ta goza di fama coe tanto corrida! Christiaan Tremus.
BEBE CERBEZ.
Si den posada hende ta pidi un glas di cerbez, i promer
di bebe el ta mira koe un musea a cai den dj, kico l haci ?
Ta depende, ta ken e bende ta.
Un Spanjol ta paga e cerbez, i ta sali bai mes ora, sin
"bl)0 o cerbez.
Un Frances ta haci mescos, pero el ta grunja ora el ta sali.
Un Ingles ta benta e cerbez afor mes ora, i ta exigi un o-
tro glas. . v M* -u i
Un Belga ta saca e musea coe masha cuidao, caDa el
ta bebe su cerbez . , .
Un Hlandes tamb ta saca e musea, tire abao, machi-
k, caba el ta bebe cerbez contra su gustoe, manera el no
tin smaak mas.
Un Huso ta bebe cerbez coe musea coe toer.
Un Chino ta cobe e musea sak comle coe masha smaak,
caba el ta...”
|
|
19 |
|
“...bo ta hanja den toer tienda. p Arm simon
8. Mi ta drenta pa un buracoe i ora mi a drenta, mi ta
sali pa cuater buracoe, i ora mi ta aden, mi ta afor Ta
kico ?
9. Mi no tin mi no kier tini ; si mi tini ta ber-
guenza pa mi; senembargo ora mi tini min kier perdle
tampoco. Ta kico? p k
10. Un hende tin mil florin, parti den diez sacoe bon cerd.
Cuantoe florin tin den cada sacoe pe por paga na florin
calkier debe (pero no mas grandi koe 1000 florin) ki chikitoe
of ki grandi e debe por ta, doenando solamente un of mas
of toer e sacoe cera, sin habri ni un sacoe pa bolbe conta
e cantidad di placa, koe el mester paga?
Jioenan, at a trobe
un coa nobo Ade-
lauti lo boso con-
tra de bee en cuan-
do den Ala Blanca
un prencbi, koe ta
jama puzzel of me
bor noa jam un
bez coe un nom-
ber papiamentoe:
coi busca. E tin un
flgura scondi koe
bo mester busca.
Tin bez lo bo mes-
ter busca bon-bon
pa descubri; mes-
ter bira e prencbi
na toer manera,
mester tene tin bez
boca abao mes pa
hanja e figura mi-
ra...”
|
|
20 |
|
“...facil Pesal nos ta spera hopi bon solucion
Solucion di Charada
1. Di su sabiduria. 2. Bergen. 3. Pasobra cama no kier
bini cerca nos. 4. Cabez di tabaco. Cangreeuw. 5. Bida
di hende. 6. Un kameel por traha ocbo dia sin bebe, un
por bebe ocho dia sin traha. 7. Balansa. 8. Ora
bisti camisa. 9. Pleitoe.
Den es 10 sacoe tini:
__ 1 fl
E diferente numero ta masha lih pa
corda nan, sabiendo, koe (largando di ulti-
mo afor) cada sacoe tin dobbel di placa aden,
koe den anterior.
Pa ehemplo, si bo mester paga fl. 777, bo
ta cohe e sacoe di 489, 256 i di fl. 32. Purba
coe cual cantidad coe ta, semper bo por
bin cla.
hende
bo ta
10.
Den 1
2
3a
4a
5a
6#
7a
8a
9*
10
2
4
8
: 16
: 32
: 64
= 128
: 256
= 489
1000 fl
Charada.
1. Kico hende ta
den un momento ?
bisa un bez den un minuut i dos bez
G v Uljtrecht...”
|
|