1 |
 |
“...camina den es region di luz i claridad resplandeciente.
Pakiko nos a jama asina e courant/ chikitoe, koe nos a
prepara pa boso, mi amigoenan, i koe nos ta ofrece boso
awor na promer dia di Mei? Pakiko! Bien, tende! E pahara
coe su ala blancoe ta un imagen di boso alma, koe ta brilja
arnda den pureza i inocencia di Bautismo. Boso alma mester
ta manera es p&hara boenita. Boela e tin di boela altoe na
lana, camina stof di mundoe no por manch.
Pa juda boso nos a traha as courant aki. Lezbon ihaci
loke e ta sinia boso.
Luna di Mei ta luna di la Birgen Maria. Bao di protec-
cion maternal di es dushi Mama nos ta pone boso, pidiendo
.P. plftuia riba boso alma alanan blancoe di su amor i
carinpo. Subi anto, dushi p&hara, subi i bati bo alanan coe
alegria....”
|
|
2 |
 |
“...senjora
Hermenegilda.
paketico tabata contene un
aniljo di hroe, e mijs apiljp koe sp
esposo apriminti di mande, na cagp
koe'l hanj den peligro di inorto.
Hermenegilda a dal n gritoe:
toer speranza a desparce.
E cortina di tapieerfa a bala up
banda i Enguerrando a camna dren?
ta. tabata p&lido' i mcionA. Su
mama a baci un snjal cone pa et
bai; ma e mucha animoso a keda
para ketpe. E gritoe di sji mama
a revel toer cos.
El a braza su mama coe carjnjp
n a bisa ne tranjrfcji . . '*
Amigoe, conta nos loke bp sabi
di morto di mi tataV.
j Senjora, Cabaljpro di Krougal a
moeri pa m&n di jioe di un befe...”
|
|
3 |
 |
“...di leza es carta pa mi.
Es ora Isolin a leza lo siguiente:
Majan mainta, na di cho ora di
dia lo tabata bon pa Senjor En-
guerrando di Krougal di bai sinta
riba barancanan na costa di Plou-
gastel i tira su. bista riba e tereno
banj, pa olanan di ocano. For di
altura di es murajadan di graniet
du bista lo por contempla lamar
inmenso i su Spiritii ld por ocup
coe otrd cieloenan, otro teranan,
otro lamarnan. basta coe persona-
nan ausente, sea koe nan ta den des-
tierro 6 den tumba.
Esai ta toer loke e peregrino
kier a participa bo. Enberdaa no
tabata bai la pena pa el a toema
tantoe discrecion pesai.
Kiko bo sabi? Enguerrando a
responde, podiser el por tin un se-
creto koe el kier coufiai mi.
I lo bo bai na es lugar sin teme
un trampa 6 enganjo ?
Kiko I Un cruzado bieuw, un pe-
regrino lo kier ganja mi ? Imposibel I
Lo mi baj nes lugar.
Mi roeman, mi ta pidi bo, no
bai, Isolin a suplike presintiendo
un mal exito..
I Enguerrando a responds coe arro-
gancia : Isolin, sija esaki di mi,
koe un...”
|
|
4 |
 |
“...*
Esun koe kier loke ta den cuchara i trai
euchara ta perde toer dos.
mm
Guan Contentoe coe Guiertnitoe
Ta bai keiroe bon bibitoe.
Rondea mondi coe coenucoe
Busca dreifi i sjimarrueo;
Nan ta wapoe, ma cbikitde
Nan ta paree dos cabitoe.
Ha, dos wijnefcreif esebM,
Un pa cada, Guanchoe dl;
Ma Guiermitoe td contentoe.
Ata, pleitoe i bringatnentoe.
Nan toer dos ta bon di maloe,
Nan ta ranca e pober paloe,
Primi e wijndreif, maltrat,
Tg ningn no por goz;
Mira nan den stof tumb&,
Mira e fruta toer plam,
Nan btct a-gustfft ^Oft' ptP eada,
Nan ningun n ta hanja nada.
Ns sa perde hOpi ebs
Pa codishij pa gulbs....”
|
|
5 |
 |
“...socede cada dia dn nos misa
koe e no ta comprende ni un tiki
di dj. Pesai nos a propone nos
di splica den popo palabra toer e
ceremonia sublime di religion cato-
lica, toer loke ta toca na colto
catolico.
Kiko e palabra s culto catolico- ta
nifica ?
ra hende ta bini cerca obispo,
e tin di hinca roedia su dilanti i
besa su ring$. Pa.kiko ? Pa
doena prueba di su veneracion, res-
pet i obediencia na su superior spi-
ritual. Hende l^oe tjp di paree
dilppti dl *% Reipp, tjn di cQpjpprt
net]i i soemetle na dif,6fpp.te pre*
ceptonan. Pa kiko ? Paspbrp dpn
Ia Hei na e tin di honra i r esp eta
es autoridad, koe Dios a pone riba
dj. Toer es prueba di respat, di
venepppiop, di ppppr, $ obedjepcia
nos ta jama : cutto Kumano. Den un
palabra : toer loke ta sirbi pa honra
nende ta cutto humano. Pus bien 1
di 'mes manera, toer loke ta sirbi
pa honra Dios ta cutto dibino. Toer
es acto ppes, koe heodP ta bpci pp
honra i adora sn Dios tp contenf
den es palapra: culto dimno. Mp
pasobra nan tin otro fin ainda...”
|
|
6 |
 |
“...trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio asina? Pakiko bo mester a
usa astucia koe tch ta un arma
koe no ta combini pa un cabaljero?
Senjor, enberdad tabatin mester
di secreto; pasobra loke mi tin di
participa bo ua orea n inicil oo
por tende.
Bo ta haci mi admir. i curioso,
Maestro Archibaldo. Tene cuidao si
bo intento tabata di ganja mi; pa-
sobra mi ta hura bo pa alma di
mi tata, esai lo no para bo bon.
Pa alma dl bo tata mi tahura
bo koe den mi coerazon no tin en-
ganjo. Lo mi por corda na 'engan-
jo i mentira ainda despues koe mi
a wanta toer sufrimentoe di un
sold. cristian? No, senior, tran.
kiliza bo -pesai.
Bon, lo nos mira. Participa mi
awor e secreto koe bo kier confia...”
|
|
7 |
 |
“...mes-
ter haci preparapion pa su salida
i di avisa su roemannan di e deci-
sion koe el a toema den nan nomber.
El a jama nan i a biba nan na
gala di arma, oenda toer e arma-
duranan antigua i boenita di nan
antepasadonan tabata colog.
Coe admiracion su roemannan a
weit arma su mes di ariba te abao,
i despues nan a mira koe su cara
a toema un otro expresion i taba-
ta lombra di entusiasmo. Ora el a
caba el a cohe Isolin iJehaniahi-
ba nan camina tabata falta arma-
dura di nan tata i a conta nan loke
a pasa riba baranca di Plougjastel,
participando nan su propsito di
sali coe cruzada.
Isolin koe tabatin un caracter de-
bil i romntico no a haci ningun
obheccion; ma Jehan a mira su roe-
mannan coe un cara severa i a pa-
pia serio i enrgico:
Coe toer esai boso a loebida un
cos, boso deber pa coe boso mama.
I mi ta bisa boso, desconfia di es
stranjero koe podiser ta busca mo-
do di ganja boso.
Es palabranan, pa un momento,
a haci impresion riba nan, ma pron-
to esai a pasa, i coe un sonrisa di...”
|
|
8 |
 |
“...13
YARIA-
Un secreto pa biba largoe.
No ta berde, muchanan, koe nin-
gun di boso do ta gusta di sali
foi es mundoe, i koe toer sin exep-
cion kier biba bopi anja pa consuelo
di boso major i pa boso mes fe-
licidad ?
Bien, mira aki e secreto koe por
juda boso : Honra bo tata i mama i
lo boso tin un bida largoe na tera. Esai
ta promesa di Dios mes, i loke Dios
ta priminti, lo ta cumplf.
Muchanan obedecido i respetuoso,
pues, lo biba largoe, ricibiendo aki
na tera mes premio di nan obedi-
encia : al contrario jioenan rebelde
i desobedecido na bolontad di nan
major lo tin pa castigoe un morto
pronto. -
Boso ta mira, muchanan? Nunca
lo ta berdaderamente feliz el koe
no ta doena e reverencia, koe mes*
ter, na su major. Den di maldicion-
nan, koe Dios a lanza riba hende
koe ta falta coe su lej, tin es aki/
Levitanan lo sclama coe boz altoe na ho-
bennan di Isral: maldiciond sea l koe no
ta honra su tata i su mama; i kenter,
pueblo lo responde: Asina lo ta. Amen.
Cuantoe bez es maldicion ta cum-...”
|
|
9 |
 |
“...manera na misa di Pieter-
maai. E toren ta alz altoe na la-
ria i ta coronA coe cruciflcado, pa
sinja bende, koe e no mester busca
loke ta di es mundoe aki, ma ke
e mester alza su coerazon na cieloe.
E toren ta sirbi tambe pa cologa
klok aden. E klok ta bati na pro-
mer lugar pa spierta i pa jama ben-
de bini misa; tamb nan ta nuncia
pa nan batimentoe gloria di Dios i
di su Santoenan. Pes motiboe ta
bati nan na dia di fiesta. Nan ta
spierta hende tres bez pa dia, main*
ta, merdia i atardi pa reza Angel
di Senjor i nan ta lamanta bende
pa reza pa e mortonan koe nan ta
bai dera.
Ora awor nos ta drenta misa, nos
ta mira pfla, parA den portal 6
atras di misa, pasobra Sacramentoe
di Bautismo ta entrada di Iglesia.
Pa es Sacramentoe nos ta drenta
den Iglesia i ta bira su miembro*
nan. Antes tabata para ai tamb
un fontein, pa honde laba nan mAn
promer di dtenta, loke tabata un
imagen di pureza di nan coerazon.
Awor nos ta haja un vaso coe awa
bendita, pa hende bendicion coe es
awa, ora e ta drenta...”
|
|
10 |
 |
“...DEDICA NA NOS HUBENTUD.
r^o. 3. ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
Cruzada di Muchanan.
VI.
E compania a disgugta Enguer-
rando vieiblemente, ma el no a papia
nada. Ora ya e tree roemannan a
gana un bon pida distancia, un so-
nido aleuw di campana a anuncia
ora di Angel di Seujor.
Bruno a iega acerca respectuosa-
mente, coe eu petji den m&n 1 a
spierta eu eenjornan koe tabata ora
di bolbe na caetiljo. Enguerrando a
drai orguljoeamente i a bis coe un
tono fad,:
Bolbe bo eol na caetiljo. Loke
ta noe, deepuee di algun anja boeo
lo mira noe trobe. Un carta, koe Je*
ban a larga riba mesa den noe cuar*
to, lo declara Mama motiboe di noe
biaba.
Bruno a bira mudo di admiracion;
ma sinembargo el a rieca puntra
ainda s
Na oenda boeo a decidi di ba,
mi nobel eenjornan ? Por tin paie
den muudoe, mas boenita koe noe
Bretanja ?
Ta bon, Bruno, ma bo consebo-
nan ta foi tempoe awor aki.
T mi Senjora, boeo nobel Mama?
Bolbe numa, Bruno, noe no tin
meeter di companjo mas.
Bruno a suspira profundamente...”
|
|
11 |
 |
“...boenita. Mara es ehempel lamanta otronan
tamb pa manda nos un of otro historia chikitoe di nan bida di
otro. Danki shon Ben. Redactor di Ala Blanca.
\ aria.
Un francs I un Ingles.
Un homber francs i un homber
ingls a contra otro riba un puente
masba pertd. Nan tabata riba ca-
bai i ni un por a pasa dilanti otro.
Ningun Ingls ta kita foi camina
pa un Francs, e promer dici, i el
a stp su cabai. Mi shon, e Fran-
cs dici, mi tin un cabai ingls, koe
tin mas anja koe di bo; bo sA, hende
mester respeta loke ta bieuw; pesai
bo tin di baha pa mi pasa.
Ma e Francs no por a gana asina.
El a mira koe ingls a saca un cou-
rant foi sa sacoe i keda sinta lez
toer calmo riba su cabai. Francs
a saca un sigarfa i a sinta huma
mes trankilo.
Despues di un ora asina, Ingls a
caba i kier a hinca courant den su
sacoe trobe, ma e Francs dici coe
n : Hola, Senjor, bo kier huma un
sigarfa, i sea asina bon di fia mi bo
courant ? i coe un sonrisa el a pre-
sent su paki di sigarfa.
j Coe gustoe mi kier cende un
sigarfa...”
|
|
12 |
 |
“...Dios i pa lamanta debocion
di flelnan.
6. Cual ta partida di mas prin-
cipal ?
Partida di mas principal ta e lu-
gar camina altar ta para, i cami-
na Sacerdote ta haci saerificio di
misa. E ta jama: presbitrio i ta un
imagen di Iglesia triunfante na cio
Ioe, oenda Cristoe ta sinta riba su
trono dibino (di Taberndculo) i oen-
da E ta adord pa su ministronan.
E partida semper ta poco mas al-
toe koe otro partidanan di misa,
pa toer hende por mira Tabernd-
culo, na cual Hesus ta biba i tambe
toer loke sacerdote ta haci.
7. Kiko nos ta mira na pres-
biterio ?
Promer di toer cos nos ta mira
altar, koe ta jama asina, pasobra
e ta un lugar mas altoe, destind pa
ofrece sacriflcio di misa. Promer al-
tar tabata e mesa di Laatste Ce-
na, riba cual Hesus anochi di Su
Pasion a ofrece sacrifiicio di misa
i a institui Santfsimo Sacramento
di Altar. Pesai nos altar tin for-
ma di mesa, i tabata trahd di pa-
loe den promer siglonan, i ta ta-
pd coe panja blancoe. Den es dia-
nan di persecucion, koe Cristiannan...”
|
|
13 |
 |
“...t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
14 |
 |
“...respon-
de es palabranan. Esai a haci En-
guerrando furioso i sacando su spa-
da el a coeri bai riba es troepa.
Ma e mes momentoe un cinCuen
ta braza a subi na laria, arm.
coe hacha, piki, punjal riba cabez
di Enguerrando, kende a ricibi un
golpi pisfi na su ribtjinan.
Ai, mama, mama, Enguerran
do a grita, mi ta mori!
Ora nan a mir cai e muchanan
a spanta i pur nan a coeri ban-
dona es terreno i den un fregfi di
wowo e lugd a keda bloot bashi.
Nan a percura di no papia ni un
pia di palabra di loke a socede. Ni
un hende anto a bin yuda e hoben
heridd, kende, haciendo su ultimo
esfuerzo a logra alfln hiba su trom'
pet na au boca i hala atencion ri
ba dj. Ora Ieolin a tende es sono
el a boela impetuosamente corre bai
oenda es sonido a sali. E candela
koe e muchanan a larga nes lu-
gar a gia su persona i na luz di
e vlamnan el a mira Enguerrando
droemf abao na suela. El a -cai
rodia banda di su roeman, koe
casi no tabata doena ningun^ sen-
jan di bida. El a yena cercana coe
su gritoenan di...”
|
|
15 |
 |
“...mm,
r'V
-^v/W^a* vN^-=?/
iSS^fci
smm
Mira nan coe nan jaja, ta bolbe nan cas.
Jorando toer dos: nunca mas, nunca mas!
Mehor bo ta tende di mama unbez
Pa bo no tin noodi di jora despues.
SBHH
gRS
Ata Pe ta trece coeminda cajente
Un foenchi traha pa bos Pluto balente.
Trata un bon animal semper bon i paciente,
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo...”
|
|
16 |
 |
“...Matroosnan.
Letter O.
Ala Blanca.
Si mama tin 30 anja i jioe
tin 10, mama ta tres bez
masbieuw koe jioe. Despues
di 10 anja mdma tin 40 i
jioe tin 20. Pues mama ta anto dos bez mas bieuw koe su jioe.
CHARADA.
Aki tin 31 lucifer, koe ta forma 12 cua-
dro. Kita 8 lucifer afor, di manera koe
ta .sobra solamente 6 cuadro.
2. t)os jaagd a caba di jaag i a topa otro net na
Morgenster. Leopoldo a puntra Ramon: Ramon, puantoe
konentji bo a tira? Si bo doena mi n, Ramn a con-
test, anto mi tin dos bez loke bo tin. Doena mi n,
Leopldo a bis, anto mi tin net mes tantoe koe bo tin.
Cuanto konentji cada un tabatin ?
3. Kende por bisa mi, ta ki ora un pisca ta bebe ava ?
4. Muehanan, cual di boso sa scirbi cora ce krijt
blancoe ?
5. Pone e letteman aki di tal manera, koe bo ta ha ja
un' bon proverbio papiamentoe:
Nena, naroeba fata loes cla? c.. -g.*- I
Mi Dromer ta nomber di un muher
Mi ai dos ta un rioe di Europa
Mi di tres i di euater ta nomber di un bestia, i
mi henter h un hero grandi. Kende mi...”
|
|
17 |
 |
“...42
eompanjeronan, Enguerrando i Iso-
lin a bira toer dos propiedad di
mes un donjo, Ben Sangiar.
El tabata biba na Damiate i asina
el a gana cas el a entrega e dos
muchanan na su favorito Massoud,
an asi&tico, koe tabatin un odio
inmenso contra toer loke tabata
cristian.
Biba un dia Ben Sangiar a jama
e dos prisonjeronan i a bisa nan:
Boso kier ta liber di boso ca-
dena?
Koe nos kier ? Isolin a puntra.
Ai tras mester tin un triki, mi roe-
man, Enguerrando a bisa pocopoco.
Si, ma mi no ta ofrece boso li-
bertad pa boso bolbe na boso tera,
pais di infielnan; no, mi tin idea di
marra boso coe mi fabornan na
Egipto. Pesai boso mester abhura
boso religion i banja boso alma
den fuente di berdad koe profeta a
trece pa berdadero fielnan.
Nos 1 abhura nos f Mihor nos
moeri! Enguerrando a grita, bra-
zando su roeman. Sin incomod e
Egipcio a sigui papia:
Lo mi carga boso coe rikeza.
Nos no ta desea bo biennan.
Corda bon, koe mi tin derecho
di manda boso.
I derecho di larga mata nos
tambe.
I esai lo...”
|
|
18 |
 |
“...no
ta comprende. Cerca e historia di Toren di Babel -tin un prentji, koe
ta moenstra com Bios a castiga orguljo di bende pa bruhamentoe di
lenga, di manera koe nan no por a comprende otro mas. Ariba bo ta
mira Dios Tata i bao di Bios Tata un Angel coe dos trompet na su
boca. Kiko es Angel coe dos trompet ta nifica, Pader? Pader, masfid
danki pa molester Alberto. Sta. Cruz, Arvba.
Respondi. Alberto. E preguuta, koe bo ta baci mi, ta moen-
stra mi koe bo ta leza bon i coe sintir. Asina mester ta. Loke nos ta
leza, uos mester busca di comprende. Sino, nos ta puntra otro hende.
Wel, kiko es Angel ta nifica?
Alberto sa, com Bios a castiga hende pa via di su soberbia. Ma mas
parti no ta Bios mes ta nancia su castigoe, ma Bios ta manda su
Angel pa nuncia hende castigoe di Bios. Asina Alberto ta mira riba e
prentji tamb. Bios Tata ta saca su sentencia riba hende orguljoso i angel
ta publica e sentencia pa e dos trompet, koe ta doena sono diferente, pa ni-
fica bruhamentoe di lenga, i koeta parti...”
|
|
19 |
 |
“...juda e po-
ber catiboe europeanonan segun su
fortaleza i principalmente e tabata
juda esnan di Bretanja.
Riba un cierto dia, koe el tabata
sinta manera coestumber, dos euro
peano a jega cerca dj i a keda para
mir den sllencio. Un di nan, bistf
coe un panja pretoe largoe, tabatin
apariencia di un sacerdote, e otro
tabata paree un boben timido di
mas menos diez cuater anja. Nan
tabata companj di 3 sirbiente bon
arm. i un otro koe tabata guia un
mula hopi curg. E monhe anciano,
como si el a adivina loke e biahero-
nan kier a puntr, a lamanta para
i a bisa nan coe amabilidad cordial:
,,Segun ta paree boso a caba di
jega nes ciudad aki, i boso ta bus-
cando un bon posada pa boso i boso
hendenan. Papia, manda, boso sir-
bidor lo ta feliz, si el por moenstra
boso camina.
En berdad, e pader a responds,
asina ta. Dibina Providencia paree
kier larga nos sinti durante henter
nos biaha su proteccion visibel. Mira,
como nos no tabatin guia koe
por a indica nos nomber di princi-
pal babitantenan di es lugar...”
|
|
20 |
 |
“...53
VARIA
Loke a pasa un jaagd.
Shon Maantji, un jaagd famoso,
a jaag mash phara den su bida,
pero nunca di su bida el a mira un
lora. I peor ainda, na e pais camina
e tabata biba, no tabatin tal phara
Algun spanjol, koe a bin toetna
frescoe na e pueblecito, tabatin un
lora mash boenita i papiad pa
kita sombr; pero pa un descuido
di nan criar, e lora a sali foi su
kouwtji i a boela bai mondi.
Un dia sbon Maantji a lamanta
mainta tempran i a bisa su jioe pe
cobe taas i awa pa nan bai busca
un dos konentji, mientra e mes a
cobe su scopet di carga patras di
doe loop, a pas na su schouder i
a toema destino pa mondi.
Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe...”
|
|