1 |
|
“... i libereza di mucha.
Disimula anto mi frankeza, mi a
huzga na e fuego koe tabata bril ja
den su wowo..... Ma ti mision ta
cumplf i mi mester toem dspdida.
Pedro Archibaldo a nenga decidi-
damente toer recompense koeecas-
teljana kier a ofrec i el a despedi
cambiando un eenjal di inteligencia
coe e hoben Enguerrando.
Hermenegilda a cohe man di su
jioe i buntoe nau a bolbe den said
oenda nan tabata sperd coe ansia.
Senjor Ludgar el a bisa coe dig-
nidad na e capelan di castiljo, tin
bondad di larga toca klok di morto.
Gran Dios Ta ken a moeri ?
Berangre, Isolin i Jehan a grita na
tin boz.
Ai mi jioenan, boso tata !
Dolor di Donja Hermenegilda ta-
bata profunda; ma cargd coe digni.
dad i resignacion. Du ante dos se-
man sono di klk tabata resona for
di altura di torn, combidando ba-
bitantenan di aldeanan bisinja pa
bin uni nan oracionnan coe es di e<
dama tan hondamente, tribuld.
Enguerrando, koe pa ip.qrtq di su
tata tabata jamd pa ten na al toe
un di nombernari di mas ilufftre di
Bretanja...”
|
|
2 |
|
“...$1 411114
sjpH r regjEHicrai
yntifitHifimmiiiVr.' |U|
fiifimiftMmMmTi^
mm
Amigoenan chlki!
Despues koe boso a goza i a sinja poco, nos ta bai larga boso
stadia. Studia, pensa, pa boso mira di haja soiucion di es charada i
adivinanza koe nos ta doena boso den es seccion amena. No ta coi
kibra eabez, ma poco estudio si tin mester. Tih bez lo nos pone algun
premio boenita pa cual di boso, koe ta logra di doena soiucion di un
o! otro charada. Pesai poerba boso forza na es charadanan, pa, ora
tin ocasion, boso por gana premio. Pues, ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un...”
|
|
3 |
|
“...di Muchanan.
VI.
E compania a disgugta Enguer-
rando vieiblemente, ma el no a papia
nada. Ora ya e tree roemannan a
gana un bon pida distancia, un so-
nido aleuw di campana a anuncia
ora di Angel di Seujor.
Bruno a iega acerca respectuosa-
mente, coe eu petji den m&n 1 a
spierta eu eenjornan koe tabata ora
di bolbe na caetiljo. Enguerrando a
drai orguljoeamente i a bis coe un
tono fad,:
Bolbe bo eol na caetiljo. Loke
ta noe, deepuee di algun anja boeo
lo mira noe trobe. Un carta, koe Je*
ban a larga riba mesa den noe cuar*
to, lo declara Mama motiboe di noe
biaba.
Bruno a bira mudo di admiracion;
ma sinembargo el a rieca puntra
ainda s
Na oenda boeo a decidi di ba,
mi nobel eenjornan ? Por tin paie
den muudoe, mas boenita koe noe
Bretanja ?
Ta bon, Bruno, ma bo consebo-
nan ta foi tempoe awor aki.
T mi Senjora, boeo nobel Mama?
Bolbe numa, Bruno, noe no tin
meeter di companjo mas.
Bruno a suspira profundamente i
a biza eu m&nnan na laria como
sinjal di desesperacion; ma mee ora
el a bira...”
|
|
4 |
|
“...jioenan, Urbaao i Lucas,
koe foi basta ratLarga nos bam 1 Na cabai I
Poco ratoe despues nan tabata
leuw di e casita i despues di un
bon mei ora, nan a jega na kantoe
di mondi. Di aleuw nan tabata mira
vlam di candela. Begun aan tabata
jega mas acerca, nan tabata tende
mas clA un boroto grandi, manera
gritoe di aleuw di un inucbedumbre
inmenso....
Gritoe, cAnto, aclamacion, tabata
bruba coe otro den es concierto di
aaocbi. Bien pronto, ora aan a jega
mas meimei den mondi, nan tanata
mira flambeuwnan tabata zwaai den
laria, como si fuera, indicando...”
|
|
5 |
|
“...promer nos a bai
droemi; mescos nos tabatin di bai mi-
sa toer dia Domingo, bai scool i
catesashi, sin falta ni un biaha. Un
banda di nos tabata biba un mu-
cha homber, koe mi a stima ma-
sh; el a bai coe mi na scool, na
catesashi i misa. Nos tabata bon
amigoe. Nos a ricibi par tombe cer-
ca Pastor Sjouwer. Tabata un dia
Domingo, koe tabata mash calor
i lamar tabata ketoe. Ora nos a
sali cas pa bai misa, mi dici coe
Guancito, asina mi amigoe taba-
ta jama, Guancito, tenae, ata un
canoa bashi, larga nos vaar nn po-
co pa fresca, ta mash calor. An-
to nos ta bai misa.
No Ben, esai no I Ora misa ca-
ba, anto sf. Nos mester ofr misa,
bo s.
Wel ta bon; bai anto, mi ta
bini mas laat, anto promer predi-
cashi a caba.
>Esai no ta bon, Guancito di-
ci; nos mester asisti na henter
misa i predicashi tomb. Bo s ki-
ko Pader a bisa, koe mncba hom-
ber i muher, koe a cumpli 7 anja,
mester bini misa toer dia Domin-
go i fiesta ward.
Wel ta bon, mi ta bini.
Guancito a bai misa i mi a go-
za mash,. Kiko...”
|
|
6 |
|
“...mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun hende.
Ta bon, lo mi larga mi roe-
man skirbi; ma si mi ta haja un
scual, bo ta haja mitar, tende.
Bon, ma si bo ta haja un bon
cos, mi ta haja tambe mitar? An-
to bo por hari. Adios te despues !
Na Shon Ben.
Mi a keda mash> contentoe coe shon Ben su carta, i si mi tabatin
un cos boenita sigur-sigur lo mi doena shon Ben. Pero e cordamentoe
koe kizas un of jtro lo ta stimuli pa no falta misa mas, lo ta un
recompensa muchoe mas boenita. Mara es ehempel lamanta otronan
tamb pa manda nos un of otro historia chikitoe di nan...”
|
|
7 |
|
“...atencion ri
ba dj. Ora Ieolin a tende es sono
el a boela impetuosamente corre bai
oenda es sonido a sali. E candela
koe e muchanan a larga nes lu-
gar a gia su persona i na luz di
e vlamnan el a mira Enguerrando
droemf abao na suela. El a -cai
rodia banda di su roeman, koe
casi no tabata doena ningun^ sen-
jan di bida. El a yena cercana coe
su gritoenan di auxilio. Riparando
trompet di su roeman na suela, el
con coeminza supla.
Gritoenan duroe a doen^di com-
prende, koe nan a tendle. Poco ra-
toe despues su amigoenan a rondo-
n, gritando: Traiciou! Traicion!
Nan a rondon, e herid. i nan a
decidi di hible na Castiljo di Ba-
ron di Chavannes ai cerca. Den es
tempoen an ai toer castiljo tabata
un Fugar di refugio pa esnan koe
tabata sufri.
Despues di diez minuto di cami-
na nan a yega na porta dl Castil-
jo. Algun flechero. a bin contra e
corteho tristoe i a larga nan dreu-
ta sin ningun diflcultad.
Un cuartoe di ora despues En-
guerrando tabata hib& na castiljo;
nun a pone verband na su herida...”
|
|
8 |
|
“...di siete dia nos no por tra-
ha, ta dia di Sabat dia Sabra.
Ken a troea esai na dia Domingo?
Ki rey rein a a haci esai?
Tamb, mi ta mira riba Santana
casi toer camina e letter R. I. P.
Kiko esai ta nifica ?
RESPOND!.
Mi Amiguito !
,,Si lo bo tabatin un poco pacen-
shi ainda, pronto lo bo a haja res-
pondi riba es pregunta, como un
pia-un pia nos ta bai papia riba
ter e cosnan-ai. Ma mi ta mash
contentoe, koe mi a haja un carta
di bo. Mi ta gusta muchanan, koe
kier sinja un cos. I pesai mino ta
larga bo warda, ma awor mes lo
mi responde riba bo pregunta.
Dios mes a bisa hende, koe e mes-
ter santifica di siete dia, koe ta dia
di Sabat dia Sabra, dia koe Dios
a sosega di cfeacion di cieloe i tera.
Pero, nos koe ta cristian, nos no
ta celebra di siete dia, ma pkomeb
dia di seman, koe ta dia Domingo.
Ningun rey ui reina a troca esai,
ma Apostelnan mes. Pakiko ?
Promer di toer, pasobra ora He-
sus a biui na mundoe, ley di Testa-
ment Bieuw, ley di Hudioenan a ca-
ba, i pesai, mientra Hudioenan...”
|
|
9 |
|
“...34
Ora Archibaldo a mira par. banda
di Senjor di Chavannes un stranjero,
koe net a caba di jega ne castiljo
soe un cortebo grandi, el a bira
bleek manera morto. Net Enguerran-
do kier a puntr motiboe di su span
toe, e stranjero a jama Enguerrando,
bisando:
Enguerrando di Kerougal, bo no
kier larga bo idea ?.... Kedando lo
bo por ambiciona na dignidad i
honornan di mas altoe na corte di
Francia, na lugar di bai contra un
morto sigur den es empresa, koe
mster tabata impedf foi principio.
Impidile! ma Italia, Alemania,
benter Europa ta manda nos nan
troepa di hobnan.
Pues bien, bai numa; ma mi no
ta risca bisa bo hasta la vista.
Hinca roedia Enguerrando..
I e stranjero a papia e formula
sagrada:
Den nomber di Dios, di San Mi-
guel i nos Senjora mi ta baci bo
cabaljero, Record a di kende bo ta
jioe i no degenera i venega di bo
genero.
Enguerrando i Isolin a bai dobla
nan roedia ainda pa Senjor di Cba-
vannes i su jioenan pa demoenstra
nan gratitud profunda; caba e eher-
cito a cohe camina i...”
|
|
10 |
|
“...tempestad di gritoe di bengan-
za tabata sali contra Archibaldo:
-Morto! morto ne traidornan
koe a bende noa!
Ya aigun boto enemigoe a jega
te na poco distancia di e barcoenan
i nan a grita nan na rabe:
Entrega boso, cachnan infiel.
Archibaldo a contesta nan ne mes
lenga. Despues el a bisa e muchanan:
Hobennan balente, Saracenonan
ta asina numeroso, ke facilmente
nan lo caba coe boso, ma pa ad-
miration di boso balor nan ta drenta
na trata coe boso, bao di condicion
koe boso lo bandona barcoe i larga
toer boso arma atras.
Coe gritoe di alegria nan a tende
e promesanan, ma e hoben 'nobel-
nan a menaza 'coe un gritoe di in-
dignation. Enbano captan Medrico
Aubriot tabata trata di calma nan.
Traidornan nan tabata grita,
traidornan maldicin riba boso I
No tende na es orguljosonan,
captan tabata bisa na e muchanan
di coenucoe, sigui mi...
Ai di bo, Archibaldo Enguer-
rando a grita i ne mes oca el a
tira un flecha riba dj, koe sinem-
bargo no a coh i a bai pega den
un di e masternan.
Ne mes momento...”
|
|
11 |
|
“...
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda X.
Aki a solucion :
2 X X = 2 X ; 2 X + 12 $ 2 X + 12 = X + 6 ; X + 6 X = 6.
N ^ 2
coe otro palabra: mitar di e cifra; koe bo a doena bo
amigoe pe cont cerca e ddbbel dje numero corda...”
|
|
12 |
|
“...pocopoco.
Si, ma mi no ta ofrece boso li-
bertad pa boso bolbe na boso tera,
pais di infielnan; no, mi tin idea di
marra boso coe mi fabornan na
Egipto. Pesai boso mester abhura
boso religion i banja boso alma
den fuente di berdad koe profeta a
trece pa berdadero fielnan.
Nos 1 abhura nos f Mihor nos
moeri! Enguerrando a grita, bra-
zando su roeman. Sin incomod e
Egipcio a sigui papia:
Lo mi carga boso coe rikeza.
Nos no ta desea bo biennan.
Corda bon, koe mi tin derecho
di manda boso.
I derecho di larga mata nos
tambe.
I esai lo mi wel haci si boso
sigui coe boso cabezura.
Ya mi ascohecaba, Enguerran-
do a responds coe calmo, ,,i bo mi
roeman ?
Ami tambe1.
,,Nos resolucion ta inquebranta-
bel, mes-cos koe e baranca di gra-
niet riba cual castiljo di nos tata-
nan ta para, Enguerrando a sigui
bisa.
Esai nos lo mira, tende! Ben
Sangiar a bisa, batiendo su mannan.
Catiboenan a coeri drenta. Ben
Sangiar a ordena pa pone e hoben-
nan cristian na boei.
Mi ta entrega e dos cachnan
aki na bo poder, el...”
|
|
13 |
|
“...
I ken a doena boso anto nobo
di mi morto ?
,.Un cruzado, jam& Pedro Archi-
baldo.
Com ? Es. traidor infame Ta el
mes tambe a bende secreto di nos
campanja na nos enemigoenan.
Pues papa, e homber ai, ora el
a jega Europa, a predica cruzada
di mucha i a trece nos aki na cos-
ta di Egipto, oenda el a entrega
nos na e inflelnan.
Infame! Dos bez Hudas!
Ma el a moeri miserablemente,
poersiguf pa mes Egipcionan.
Dios ta grandi! Ki ebempel re-
marcabel di Husticia Dibina. Ma....
ata nan ta bini.... larga nos stop
nos combersacion... Au Eddab ta
asina cruel, koe si e corda koe se-
parando nos lo kibra nos coera-
zon, l baci unicamente pa goza
di nos pena.*
I toer dos a coeminza draai moe-
lina.
E ta sigui.
VARIA
San Bernardo tabata stimador
di La Birgen, pesai nunca diabel a
baja poder riba dj. Kiko a soce-
del, semper el a menta dusbi Nomber
di Hesus i Maria.
Den corridor di combentoe, oenda
el a biba, tabatin un imagen grandi
di La Birgen i semper ora Pader
Bernardo a pas, el df: mi ta coe
minda...”
|
|
14 |
|
“...Si Pader, ta berde, mi m > ta desea
mas. Pader Bernardo a corda un
ratoe i dici: Bo por haj si bo ta
reza un Nos Tata sin distraccion of
sin corda ariba un otro cos.
Kiko Pader d, rezan NosTata?
Esai sf; si bo ta reza sin dis-
traccion, lo bo hajr.
Mi ta coeminza unbez. Na nom-
ber di Tata i di Jioe i di Spiritu
Santoe, Amen. Nos Tata, koe ta
na cieloe, Bo Nomber sea santifica,
larga Bo reino bini na nos, Bo Bo-
luntad sea hac na tera como na
cieloe..Ma mi ta haja frena tam-
be?.No, bon ta haja aada. Si
bo a sigui: doena nos nos pam di
cada dia i pordona nos debe, asina
koe nos ta pordona nos debedor-
nan i no larga nos cai den tentacin,
ma libra nos di maloe. Amen. Anto
si, lo bo a haja e frena tamb.
E jonkman a bai coe nanishi largoe
i a sinja com.nos mester reza.
E tabatin bon cabez.
Mgr. Falize, vicario apostolico di
Noruega, a haja bishita un dia di
protestant, koe a puntr
Tin Papa ainda?
!: Como no? j nunca Iglesia Cator
lica a keda sin Papa.
Bien, anto mi ta pidi bo di ri-
cibi mi...”
|
|
15 |
|
“...blancoe tabata boela bai. Mi dici coe nan: Aj,
mi cien ala blancoe. Nan a contesta mi: Ainda nos no
ta cien. Nos no ta nada mas koe un dilanti dos i un tras
di dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba man den wea, foi oenda galinja ta
bebe sin saca galinja? , Aiex de Pooi.
na mi larga
boso amigoenan kibra nan cabez ariba. Segun bo ta mira,
mi a pone ya hopi di nan koe boso a manda. Otronan lo
sigui tamb. Ta duel mi, Alex, koe e charada koe bo a
traha ta poco dificil pa pon. E ta boenita si, ma pa pon
mester hopi cos koe mi no tin. Ma no perde animo. Sigui
traha numa i manda nan sosega. Koe mi por, lo mi pon
nan toer. Mara boso ehempel lamanta bo amigoenan tamb,
pa studia i busca charadanan, pa boso por kibra bo cabez
ariba. Lo mi keda semper masha contentoe, si mi ta haja
cos...”
|
|
16 |
|
“...mas menos diez cuater anja. Nan
tabata companj di 3 sirbiente bon
arm. i un otro koe tabata guia un
mula hopi curg. E monhe anciano,
como si el a adivina loke e biahero-
nan kier a puntr, a lamanta para
i a bisa nan coe amabilidad cordial:
,,Segun ta paree boso a caba di
jega nes ciudad aki, i boso ta bus-
cando un bon posada pa boso i boso
hendenan. Papia, manda, boso sir-
bidor lo ta feliz, si el por moenstra
boso camina.
En berdad, e pader a responds,
asina ta. Dibina Providencia paree
kier larga nos sinti durante henter
nos biaha su proteccion visibel. Mira,
como nos no tabatin guia koe
por a indica nos nomber di princi-
pal babitantenan di es lugar, nos a
coeminza terne pa bon xito di nos
empresa.
Sigur boso ta bin busca algun di
e cruzadonan chikitoe?....
0 1 companjero di e pader a in*...”
|
|
17 |
|
“...toer clase
di sufrimentoe na renega di nan
religion.
Ta di com bo ta liber aki, Pader?
e capeln a puntra.
Promer mi tabata pertenece na
un comerciante di e ciudad aki, un
bon bomber koe tabata kier mi ma-
sha i na su morto el a doena mi li-
bertad i ademas biennan respetabel,
koe sinembargo mi a.cede na su fa
milia. Mi ta pasa mi dianan riba
plaza di mercado, oenda mi ta trata
di ser til ne prisonjeronan koe mi
ta mira pasa oprimi pa nan carga
i mi ta doena nan e limosnanan koe
mi ta recohe. Ma larga nos mira pa
no perde tempoe; lo mi hiba boso
cerca e rabe Schirzad oenda En-
guerrando ta i cerca e egipcio Ben
Sangiar oenda Isolin ta.
'Gui pa e monhe Jehan i capeln
Ludgero a cruza algun cayanan di
ciudad t koe nan a jega na cas di
Schirzad. Promer e capeln a ofrece
e rabe algun producto di industria
veneciana, koe a haci gana simpa-
tfa di e arabe i pronto nan a com-
bini ki precio lo paga pa Enguerran-
do. Schirzad a haci un shja coe un
di e catiboenan i mes ora esaki a sali
i pronto el a...”
|
|
18 |
|
“...Senor Sin Braza'
coe dos moqueta
p-'%
mMt
wms
WMLh
3g5P%i
mm CfJ
mm
Blaipj
mm
susi
bSSS
Un pober sin braza (manera e mes dl)
Tin cos den su sacoe, pa kibra nn chiia.
E otro koe j jama : Guan Carai Carn,
Di: Buchi, doena mi, larga mi carg.
gpgjgp
mmm
gj
mm
mm
E ta cohe su bottel, i ta bira furioso,
Sin Braza ta saca :....... dos moqueta famoso....”
|
|
19 |
|
“...toema
mi na maloe, mi no s koe bo ta
hende
Pur-pur nos jaagd a baha foi
paloe, i a bolbe kita sombr pa
jama e lra aj.
Papa, ta ki sorto di hende esai ?
e jioe a puntra su tata.
Mehor bo keda ketoe; sobra dj
bo a forza mi pa bai cohe e bomber,
i awor bo ta puntra mi ta kn e
ta ? Bo no a tende caba, koe el a
bisa, koe el ta un cabaljero di
Spanja i Portugal ?
EL A CANA.
Dos sjouwer di waaf koe tabata pasa henter dia sin haci nada, a
poesta coe otro cual di nan tabata di mas floho. Mes ora es un ta
larga cai su curpa i pronto el ta paree droemi ronca.
Es otro ta bai haci mescos. Pero awor, ata un garoshi ta bin jega
pa pasa mes direccion oenda e dos flohonan tabata droemi.
Es un koe tabata paree droemi ronca ta coeminza lora su curpa
pa habri camina, ma es otro ta keda droemi ketoe numa. Alafin e
homber di garoshi ta stop su mula pa bai puntra e floho si e tin
dea di lamanta. No e df pasa numa riba mi curpa, pero poco-poco.
Asina el a gana su poestamentoe....”
|
|
20 |
|
“...Johannes, Odoh. Aruba.
\r
Mi a haja bo carta i a leze coe mashd inters. Pero ta duel mi, un
cos ta haci koe mi no por publik den Ala Blanca, estd, koe bo ta
papia riba hopi cos, koe rauchaoan no mester papia ariba. Mi ta kere si
koe bo ta mashA spiertoe, ma papia riba toer cos koe bo ta tende bende
grandi papia, esai si mi no ta'gusta, min ta haja bon. Muchanan mes-
ter haci cos di mucha, i no cos di bende grandi. Nan no mester sinta
papia manera dos bieuwoan riba toer loke oao ta tende. Si bo a larga
Pastor leza es carta, koe bo a skirbi mi, Pastor tampoco lo no a haja
bon koe muchanan ta papia riba tal cos asina. Eisai n ta maloe, leuw
di esai; ma larg pa hende grandinan. Otro biaha mi ta spera coS( koe
toer mucha lo gusta di leza, tende. Adios! Red. di ,,Ala Blanca.
iiHIl
mm 'mm
f 1
imm
Um
s||
mmm
mm...”
|
|