1 |
 |
“...Plou-
gastel i tira su. bista riba e tereno
banj, pa olanan di ocano. For di
altura di es murajadan di graniet
du bista lo por contempla lamar
inmenso i su Spiritii ld por ocup
coe otrd cieloenan, otro teranan,
otro lamarnan. basta coe persona-
nan ausente, sea koe nan ta den des-
tierro 6 den tumba.
Esai ta toer loke e peregrino
kier a participa bo. Enberdaa no
tabata bai la pena pa el a toema
tantoe discrecion pesai.
Kiko bo sabi? Enguerrando a
responde, podiser el por tin un se-
creto koe el kier coufiai mi.
I lo bo bai na es lugar sin teme
un trampa 6 enganjo ?
Kiko I Un cruzado bieuw, un pe-
regrino lo kier ganja mi ? Imposibel I
Lo mi baj nes lugar.
Mi roeman, mi ta pidi bo, no
bai, Isolin a suplike presintiendo
un mal exito..
I Enguerrando a responds coe arro-
gancia : Isolin, sija esaki di mi,
koe un futuro cabaljero no mester
larga miedpe doming nunca.
Boz di nan mama, jantando nan
pa oracion di anoebi, a libra com-
bersicin di e dos hobennan. Ora nan
taba bad Enguerrando a! bisa...”
|
|
2 |
 |
“...hende no ta coniprende, e
palabra takiko T i pdkiko f ta
droemi riba su lip, e ta haci mashL
poco tfaso di e cos-ai kpe eta mira
socede cada dia dn nos misa
koe e no ta comprende ni un tiki
di dj. Pesai nos a propone nos
di splica den popo palabra toer e
ceremonia sublime di religion cato-
lica, toer loke ta toca na colto
catolico.
Kiko e palabra s culto catolico- ta
nifica ?
ra hende ta bini cerca obispo,
e tin di hinca roedia su dilanti i
besa su ring$. Pa.kiko ? Pa
doena prueba di su veneracion, res-
pet i obediencia na su superior spi-
ritual. Hende l^oe tjp di paree
dilppti dl *% Reipp, tjn di cQpjpprt
net]i i soemetle na dif,6fpp.te pre*
ceptonan. Pa kiko ? Paspbrp dpn
Ia Hei na e tin di honra i r esp eta
es autoridad, koe Dios a pone riba
dj. Toer es prueba di respat, di
venepppiop, di ppppr, $ obedjepcia
nos ta jama : cutto Kumano. Den un
palabra : toer loke ta sirbi pa honra
nende ta cutto humano. Pus bien 1
di 'mes manera, toer loke ta sirbi
pa honra Dios ta cutto dibino. Toer
es...”
|
|
3 |
 |
“...aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja pas, mi tabatin, anto ta
resulta e edad koe awe en dia mi tin.
Ki edad mi tin ?
4. Kiko toer hende koe n<^ tin e semper sa bisa nan a
perd, i hende koe tin nunca no a perd?
5. Cual santoe no ta biba na Cielo ?
6. Ki ora konentji tin dolor di diente?
Ki ora konentji su diente ta morde ?...”
|
|
4 |
 |
“...t Mes ora En-
guerrando ta jama e 'piscador, koe
ta bira bin coh i hib na Plou-
gastel.
Asina el a gana playa el a cohe
su trompet 1 a toca un jamada i
inmediatameute un otro tocamentoe
di trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio asina? Pakiko bo mester a
usa astucia koe tch ta un arma
koe no ta combini pa un cabaljero?
Senjor, enberdad tabatin mester
di secreto; pasobra loke mi tin di
participa bo ua orea n inicil oo
por tende.
Bo ta haci mi admir. i curioso,
Maestro Archibaldo. Tene cuidao si
bo intento tabata di ganja mi; pa-
sobra mi ta hura bo pa alma di
mi tata, esai lo no para bo bon.
Pa alma dl bo tata mi tahura
bo koe den mi coerazon no tin en-
ganjo. Lo mi por corda na...”
|
|
5 |
 |
“...el a
poerb numa, un ardor biboe a co-
ne su-nervionan i toer anima el a
bai sinta banda eperegrinb.
IV.
Mi nobel tata, Enguerrando a
coeminza papia, a bai for di nos
jen di speranza di saca musulman-
nan for di Herusalem. El a bai jen
di Animo i confianza i ai! nunca
mas lo bolbe trobel...
Ma alomenos su morto por ser
yengA.
Di com?
Mi a forma un idea pa un cru-|
zada nobo, i mi a corda koe jioe-
nan di Senjor di Kerougal lo kier
toema parti aden, i haci e musui-
man paga di sanger di nan tata.
Kiko I Apenas mi tin diez cincoe
anja i mi roemannan toer ta mas
hoben koe mi ainda.
Toer koe lo toema parti den e
cruzada lo ta di bo edad mas 6
menos.
Cabaljeronan mucha auto.
Muehanan ta bira homber, ra
jega caso di mester bringa pa cau-
sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos mucha-
nan di awor? Sf, si, Herusalem...”
|
|
6 |
 |
“...garganta como un recuerdo que*
rido i un especie di talisman i el a
haci snja coe su roemannan pa nan
sigui.
' Bruno, el a grita n cochero
ora nan a sali af or, cabainan ta
sij ? Falta hopi ainda promer koe ta
ora di droemi i nos tin gustoe di bai
haci un paseo den coenucoe ainda.
Bo orden ta ehecut, senjor. Ma,
Cieloe Santoe! Boso ta arm. net
manera hende koe ta bai gera.
Kiko lo mi bisa bo, Bruno, mi
kier coestuma mi poco coe arma-
dura. Di pursi ta esai ta berdadero
bistfr di un nobel.
Bruno no a risca observa nada
mas i ora e hobenan a subi el a sigui
nan tras companj di un pahe mas.
E ta sigui.
TABIA-
Su tesoro.
Kiko bo ta haci awor den be-
na ? un muher dici coe su marido.
Mi ta coba den bena pa mi
hanja un tesoro der.
I mi mes no ta bo tesoro anto ?
0 si! pero bo no ta der.
Bo ta gusta ?
Bo ta gusta come pa lornba ?
Ami no, Dios libra I Mi ta co-
me pa booa....”
|
|
7 |
 |
“...scars manera man-
ga di zjilet. Sin embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo no gana
muchoe....”
|
|
8 |
 |
“...I
CULTO CATOLICO.
I.
1. Ta kiko ta lugar Santoe ?
Lugar Santoe ta e lugannan, koe
Santa Iglesia a scohe i a bendicio-
na pa baci ai es accionnan santoe,
koe ta forma culto eatolico, esta,
misa i santana. Pueblo di Hudioe-
nan, koe Dios a scohe pa su pue-
blo, tabatin e Tent 6 Tabernaculo
Santoe, na cual area di alianza ta-
bata para; despues ora nan a jega
na Tera primiuti nan a traha na
Herusalem e tempel magnifico, koe
Hesus a santiflea pa su preSencia.
Na tempoe di Apostelnan Cristian-
nan a bini huntoe na un of otro
cas pa asisti na sacrificio di misa.
Ma poco despues, ora paganonan a
coeminza poersigui Cristiannan i koe
nan tabata busca nan na toer ca-
mina pa mata nan,'Cristiannan a
busca lugarnan mas sigur i nan a
retira nan na e cementerio bao di
tera pa celebra nan misterio san-
toenan. E cementerio tabata gang*
tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
...”
|
|
9 |
 |
“...ta hanja 31.
3. Ki diferencia tin tien un dokter i un ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera ta
puntr: Cuantoe, pa un? Dos placa e koenukero ta res-
ponse i a bende e restoe di weboenan coe e mercadera,
asina, koe aunke koe e 12 a kibra e no a perde un cens
chikitoe.
Cuantoe weboe el a sali cas coene ?
Prehunta! Solucion di charada 4 di biaha pasa ta:
San Guan. Ken por bisa mi, foi oenda foi kiko e palabra:
Perde San Guan ta bini?...”
|
|
10 |
 |
“...di pApa i crema di lechi i den
ud sorto di pesebre aan a moeastra
aan ua cama di blaatji i jerba.
Cada bez e coeaukero i su esposa
tabata bai scucba agitA aa porta.
Ta kea boso ta spera ? Isolia
a puatra naa.
Nos jioenan, Urbaao i Lucas,
koe foi basta ratkiko mayornan ta su-
fri ora nan jioenan bandona Dan.
I el a coetaiaza jora.
E dos heDdenan di coenucoe a
keda weit admir.
E ora Enguerrando a lamaata di
ripiente, i tirando ua pieza di placa
riba mesa, el a grita .
Larga nos bam 1 Na cabai I
Poco ratoe despues nan tabata
leuw di e casita i despues di un
bon mei ora, nan a jega na kantoe
di mondi. Di aleuw nan tabata mira
vlam di candela. Begun aan tabata
jega mas acerca, nan tabata tende
mas clA un boroto grandi, manera
gritoe di aleuw di un inucbedumbre...”
|
|
11 |
 |
“...31
* FAIiTA MISA.
Bon dia, shon Ben! Bon dia, shon
Ramon I
O, ebon Ben, kiko bo a falta dia
Domingo ? Bo no a bini misa ? Bo
tabata maloe ? Sigur eeai ta pro-
mer bei den bo bida koe bo a fal-
ta misa ?
Promer bez no ma mi ta kere
koe ta cincoe bez di benter mi bi-
da koe mi a falta miea.' Shon Ra-
mon bo tin tempoe awor ? Anto lo
mi conta bo un cos, kiko a soce-
de mi.
Si no ta dura largoe ?
O, nol Si bo tin poco pacenehi
numa. Tende. Mi tata i mama ta-
bata biba na Punda tem di Pastor
Blommerde, koe a casa nan. Mi
tata tabata piscador i mi ma-
ma a percura pa cas. Dios a bendi-
ciona nan coe cuater jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti...”
|
|
12 |
 |
“...spierta bo. Si 60 a bai
misa coe mi, anto e cos ai lo no
a socede.
Ai Guancito, mi a bisa, por-
dona' mi i pidi Dios pordon pa mi.
Mi ta priminti koe nunca mas lo
mi falta misa, si mi ta bira bon.
Ora nan a hiba mi cas, nan a jama
dokter i el a bisa mi mama : Lar-
ge droemi bon, el a spanta, ma
no tin ningun peligro.
I ta esai, mi bon amigoe Ra-
mon, koe mi ta para dnroe koe te
awormi ta cumpli otro seman
49 anja mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun hende.
Ta bon, lo mi larga mi roe-
man skirbi; ma si mi ta haja un
scual, bo ta haja mitar, tende.
Bon, ma si...”
|
|
13 |
 |
“...He-
sus den Sepulcro.
Altar semper ta mas altoe koe
suela, pasobra e ta nifica Ceroe di
Calvario oenda Hesus a ofreclc ri-
ba cruz; Pues saerificio di misa ta
un i mes sacriflcio koe e di Santa
Cruz, pasobra ta e mes Hesus ta
ofrecle na Dios Tata pa nos sal-
bacion.
8. Kiko ta nifica e palabra : Al-
tare Pririlegiatum ?
Tin bez ta mira riba altar skirbf na
un borchi e palabra : Atare privile-
giatvm quotidianum perpetuum. E pala-
bra ta nifica koe Papa ta doena
na cada sacerdote, koe ta haci sa-
crificio di misa riba es altar, pri-
vilegio di por gana cada dia uu
indulgencia plenaria pa es alma di
Purgatorio koe sacriflcio di misa
ta ofrec p.
Otro biaha lo nos mira kiko tin
mester riba altar, ora sacerdote ta
haci misa, i kiko toer e cos ai ta
nifica....”
|
|
14 |
 |
“...tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
15 |
 |
“...puntra
Soeur:
Soeuiv ta berde, si nos no ta
comprende cualkier cos, nos por scir-
bi na Pader Director di Ala
Blanca ?
,,0 s, Soeur ta contest, si bo-
so tin uu cos, koe boso no ta com-
prend, scirbi libremente.
Anto e mucha di school di Santa
Bosa a scirbi: ,
Pader Director !
Dios a doena 6 dia pa nos por
traha i di siete dia nos no por tra-
ha, ta dia di Sabat dia Sabra.
Ken a troea esai na dia Domingo?
Ki rey rein a a haci esai?
Tamb, mi ta mira riba Santana
casi toer camina e letter R. I. P.
Kiko esai ta nifica ?
RESPOND!.
Mi Amiguito !
,,Si lo bo tabatin un poco pacen-
shi ainda, pronto lo bo a haja res-
pondi riba es pregunta, como un
pia-un pia nos ta bai papia riba
ter e cosnan-ai. Ma mi ta mash
contentoe, koe mi a haja un carta
di bo. Mi ta gusta muchanan, koe
kier sinja un cos. I pesai mino ta
larga bo warda, ma awor mes lo
mi responde riba bo pregunta.
Dios mes a bisa hende, koe e mes-
ter santifica di siete dia, koe ta dia
di Sabat dia Sabra, dia koe Dios
a sosega di cfeacion di...”
|
|
16 |
 |
“...iiiiywwlr'i^iii
SOLUCION.
1- Lima. 2. Klein-Curagao. 3. 36 ala-blancoe. Pues
36 36 = 72. 72 + 18 = 90. 90 + 9 = 99. 99 + 1 = 100.
4. Enferraedad. 5. Buracoe. 6. Dia 2 di Januari. 7. Biboe.
, 8. Boeta ian asina :
CHARADA.
BBBKKK-hlO = 21i2
2. Ki luna ta di mas corticoe?
3. Kiko tin djente i no ta morde?
4. 1. . .. t ... , un coenucoe pabao, 7 letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
17 |
 |
“...taba-
ta biba den anochi i scuridad di
picar i paganismo.
10. Kiko nos ta mira riba altar ?
Altar ta lugar di mas santoe i di
mas principal di misa, como airiba
Hesus ta biba den Tabernaculo i
cada dia sacerdote ta ofrece sacri-
flcio di misa, koe ta mes sacrificio
koe e di Sant'a Cruz.
Meimei di altar Tabernaculo ta
para, den cual Hesus ta biba den
Santisimo Sacramento. E lugar-ai
tin nomber di Tabernaculo, como e
ta un imitacipn dj tent, dan cual
area di afianza tabata para na tem-
poe di Testament Bieuw. E ta tro-
no- di Dios cas di Dios, camina
Hesus ta afiorA pa angel i hende.
Pesai tin bez ta mira dos imagen
di Angel na roedia banda di Ta-
bernaculo, pa sinja nos es adora-
cion koe nos mester doena na He-
sus den Su Santisimo Sacramento.
Den tempoe aniiguo Santisimo Sa-
cramento no tabata wardA den fln
vaso di oro plata manera awen-
di*,. ma den un vaso na forma di
pa}omba, koe tabata cologA dilanti
di altar.
11. Kiko nos ta mira dilanti di allarl
Manera den Tempel di Herusalem
un...”
|
|
18 |
 |
“...Au Eddab ta
asina cruel, koe si e corda koe se-
parando nos lo kibra nos coera-
zon, l baci unicamente pa goza
di nos pena.*
I toer dos a coeminza draai moe-
lina.
E ta sigui.
VARIA
San Bernardo tabata stimador
di La Birgen, pesai nunca diabel a
baja poder riba dj. Kiko a soce-
del, semper el a menta dusbi Nomber
di Hesus i Maria.
Den corridor di combentoe, oenda
el a biba, tabatin un imagen grandi
di La Birgen i semper ora Pader
Bernardo a pas, el df: mi ta coe
minda bo, Maria. Diabel furioso
riba e coemindamentoe a bisa:
, Pader Bernardo, bo no sa, koe es
magen ta piedra i bo ta corda 1e
ioeminda bo? Mi sa koe ta piedra,
ma mi ta coeminda el koe ta re-
presenta.- Diabel a respondle: bo
ta maldicion, coe toer hende. I kiko
a socede ? E dia siguiente ora
Bernardo a pasa e imagen i a coe-
mind coe Ave Maria, el a haja
respondi, Ave Bernardo. Anto Ber-
nardo ta bisa: awor lo mi sinja
toer bende, ora nan ta pasa of ta
rnira un imagen di La Birgen, of
koe diabel ta tenta nan, koe nan
mester...”
|
|
19 |
 |
“...bis
e camina. Bon, io mi bisa mi criar
pa sija cabai. Ora e criar a bini coe
cabai, e jonkman a bisa den eu mes:
Ki boenita cabai, si mi tabatin un
asina, lo mi ta ricoe.
Ora Pader Bernardo a bini, e jonk-
man dici: Pader, si mi tabatin un
cabai asina, mi tabata basta ricoe,
Zoo zoo, si, el a costa hopi placa,
mas koe un mil gulden.
Si Pader, ta berde, mi m > ta desea
mas. Pader Bernardo a corda un
ratoe i dici: Bo por haj si bo ta
reza un Nos Tata sin distraccion of
sin corda ariba un otro cos.
Kiko Pader d, rezan NosTata?
Esai sf; si bo ta reza sin dis-
traccion, lo bo hajr.
Mi ta coeminza unbez. Na nom-
ber di Tata i di Jioe i di Spiritu
Santoe, Amen. Nos Tata, koe ta
na cieloe, Bo Nomber sea santifica,
larga Bo reino bini na nos, Bo Bo-
luntad sea hac na tera como na
cieloe..Ma mi ta haja frena tam-
be?.No, bon ta haja aada. Si
bo a sigui: doena nos nos pam di
cada dia i pordona nos debe, asina
koe nos ta pordona nos debedor-
nan i no larga nos cai den tentacin,
ma libra nos di maloe....”
|
|
20 |
 |
“...Mi ta
gnsta masha di leza den es boeki boenita. Ma tiq un cs koe mi no
ta comprende. Cerca e historia di Toren di Babel -tin un prentji, koe
ta moenstra com Bios a castiga orguljo di bende pa bruhamentoe di
lenga, di manera koe nan no por a comprende otro mas. Ariba bo ta
mira Dios Tata i bao di Bios Tata un Angel coe dos trompet na su
boca. Kiko es Angel coe dos trompet ta nifica, Pader? Pader, masfid
danki pa molester Alberto. Sta. Cruz, Arvba.
Respondi. Alberto. E preguuta, koe bo ta baci mi, ta moen-
stra mi koe bo ta leza bon i coe sintir. Asina mester ta. Loke nos ta
leza, uos mester busca di comprende. Sino, nos ta puntra otro hende.
Wel, kiko es Angel ta nifica?
Alberto sa, com Bios a castiga hende pa via di su soberbia. Ma mas
parti no ta Bios mes ta nancia su castigoe, ma Bios ta manda su
Angel pa nuncia hende castigoe di Bios. Asina Alberto ta mira riba e
prentji tamb. Bios Tata ta saca su sentencia riba hende orguljoso i angel
ta publica e sentencia pa e dos trompet, koe ta doena...”
|
|