1 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
r^szrzMZjrzrz^zjzj^JT^JZJ^
Un homber, mash. sabir i bon
catolico mes ora, tabata un dia na
presencia di un gran senjora, di
situacion altoe i masha ilustr, pero
no catolico. Nan tabata papia riba
hopi cos, ora combersacion a cai
riba ceremonianan di Tglesia cato-
lica. I e senjora altoe i fini i muy
civiliz, a coeminza hari i bofona coe
toer e ceremonia loco, coe cual
catoliconan ta ven era nan Dios.
Anto e bomber sabir a lamanta
para brutoe, a dal e senjora fini
riba su schouder i a grit coe boz
duroe : Caramba esta patoe bobo
bo ta !.. Nada, bo sa, nada abso-
lutamente bo ta comprende di nos
religion. Ki diaptre ki bobedpd
b ta bende!....
Ta di, comprepde kop e senjora
fini a haj mashh ofendf pa trata-
mentoe asina brutoe, i jen di indig*
nacion e ta latpaqta para i dici:
Ma senjor, ni promer regla di hon-
radez bo ta. conoc. Asina bo tp
trata un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba...”
|
|
2 |
 |
“...Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja pas, mi tabatin, anto ta
resulta e edad koe awe en dia mi tin.
Ki edad mi tin ?
4. Kiko toer hende koe n<^ tin e semper sa bisa nan a
perd, i hende koe tin nunca no a perd?
5. Cual santoe no ta biba na Cielo ?
6. Ki ora konentji tin dolor di diente?
Ki ora konentji su diente ta morde ?...”
|
|
3 |
 |
“...i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma di Cruz,
manera p. e. misa di Santa Maria,
pa sinja koe Hesus a libra nos pa
Su Santa Cruz i koe misa ta trahA
pa baci sacrificio di misa, koe ta
un recuerdo insangriente di sacrificio
sangriente di Santa ta Cruz.
2. Na ki direccion misa mester
para ?
Generalnente, ora lugar ta permi-
ti, nan ta traha misa asina, koe
su altar ta para pa Oost. Pakiko?
Esai tin un nificacion toer especial.
Cada dia solo, koe ta plama luz i
bida riba toer cos, ta sali na Oost.
Asina tamb Hesu Cristoe, koe ta
Solo di Husticia i Berd ad, koe ta
Luz di mundoe, a paree na Oost, i
ta baba toer dia den sacrificio di misa
riba nos altar pa plama luz di su
gracia i di su amor riba toer bende.
3. Den cuantoe partida misa
ta parti ?
Misa ta partf na trfes partida: en-
trada portal di misa, nave di
misa camina bende ta Siuta i pres-
biterio, manera ta jama e lugar ca-
mina altarnau ta para i sacerdote
ta haci sacrificio...”
|
|
4 |
 |
“...po-
co pa fresca, ta mash calor. An-
to nos ta bai misa.
No Ben, esai no I Ora misa ca-
ba, anto sf. Nos mester ofr misa,
bo s.
Wel ta bon; bai anto, mi ta
bini mas laat, anto promer predi-
cashi a caba.
>Esai no ta bon, Guancito di-
ci; nos mester asisti na henter
misa i predicashi tomb. Bo s ki-
ko Pader a bisa, koe mncba hom-
ber i muher, koe a cumpli 7 anja,
mester bini misa toer dia Domin-
go i fiesta ward.
Wel ta bon, mi ta bini.
Guancito a bai misa i mi a go-
za mash,. Kiko a socede awor,
miq sa, si ta un ola of un pisc
grandi, mi no sA. Ma un bez mi
canoa a bira i mi a cai den lamar,
Guancito, koe tabata na misa, a
tende hopi boroto afor, koe hopi
bende i muchanan a sali foi misa
i el a corda ; ora misa a caba anto
lo mi tende kiko a socede. Ora el
a sali, un bez el a tende, koe un
mucha homber, jain Ben, a hoga.
El, a spanta mash i ora el a bai...”
|
|
5 |
 |
“...ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
6 |
 |
“...presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan a cende candela pa
descansa. Tabata reina un frioe
grandi, bintoe tabata grita den pa-
loenan; lobonan hambriente tabata
risca jega te acerca di e candela-
nan, koe hasta nan tabata terde
nieve krak bao di nan pia; i hopi
di e muchanan tabata kere, segun
supersticion di es tempoe, di mira
den e lobonan spokinan koe sA
camna rondia cas di hende dia di Sa-
bat Contra coestumb'er ni un so-
nido alegre tabata resona, ni un
gritoe ni canto. E cruzadonan chi-
kitoe tabata...”
|
|
7 |
 |
“...libremente.
Anto e mucha di school di Santa
Bosa a scirbi: ,
Pader Director !
Dios a doena 6 dia pa nos por
traha i di siete dia nos no por tra-
ha, ta dia di Sabat dia Sabra.
Ken a troea esai na dia Domingo?
Ki rey rein a a haci esai?
Tamb, mi ta mira riba Santana
casi toer camina e letter R. I. P.
Kiko esai ta nifica ?
RESPOND!.
Mi Amiguito !
,,Si lo bo tabatin un poco pacen-
shi ainda, pronto lo bo a haja res-
pondi riba es pregunta, como un
pia-un pia nos ta bai papia riba
ter e cosnan-ai. Ma mi ta mash
contentoe, koe mi a haja un carta
di bo. Mi ta gusta muchanan, koe
kier sinja un cos. I pesai mino ta
larga bo warda, ma awor mes lo
mi responde riba bo pregunta.
Dios mes a bisa hende, koe e mes-
ter santifica di siete dia, koe ta dia
di Sabat dia Sabra, dia koe Dios
a sosega di cfeacion di cieloe i tera.
Pero, nos koe ta cristian, nos no
ta celebra di siete dia, ma pkomeb
dia di seman, koe ta dia Domingo.
Ningun rey ui reina a troca esai,
ma Apostelnan mes. Pakiko ?
Promer di toer, pasobra...”
|
|
8 |
 |
“...ifti 4E11S
iiiiywwlr'i^iii
SOLUCION.
1- Lima. 2. Klein-Curagao. 3. 36 ala-blancoe. Pues
36 36 = 72. 72 + 18 = 90. 90 + 9 = 99. 99 + 1 = 100.
4. Enferraedad. 5. Buracoe. 6. Dia 2 di Januari. 7. Biboe.
, 8. Boeta ian asina :
CHARADA.
BBBKKK-hlO = 21i2
2. Ki luna ta di mas corticoe?
3. Kiko tin djente i no ta morde?
4. 1. . .. t ... , un coenucoe pabao, 7 letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
9 |
 |
“...resolucion ta inquebranta-
bel, mes-cos koe e baranca di gra-
niet riba cual castiljo di nos tata-
nan ta para, Enguerrando a sigui
bisa.
Esai nos lo mira, tende! Ben
Sangiar a bisa, batiendo su mannan.
Catiboenan a coeri drenta. Ben
Sangiar a ordena pa pone e hoben-
nan cristian na boei.
Mi ta entrega e dos cachnan
aki na bo poder, el a bisa su fa-
vorito Massoud.
Un sonrisa feroso a pinta cara
odiosa di Massoud. El a haci un
sinjal coe e catiboenan i mes ora
nan a lastra e muchanan bai coene.
Ki lastima! Pronto tabata spera
nan un desgracia grandi. Massoud
a haci e plan infernal di separa nan.
Nan a hiba Isolin, coe boei pis&
na m&n, den un cuarto scur, mien-
tras nan a lastra Enguerrando hi-
ba caja, coe cadena na garganta,
hib na cas di un egipcio, jamA
Schirzad, koe a confi na su super-
intendents Arabe, coe nomber di
Ali Eddah.
Massoud a bis: Haci coe e ca-
ch inflel loke bo por.
Inmediatamente sin doen un ra-
toe di sosiegoe nan a hib den un
lugar coe zolder abao, oenda nan
a cer...”
|
|
10 |
 |
“...tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca
mama.
Gracias na Dios i Berangre ?
E tambe ta buntoe coe mama,
koe a jora amargamente ora nos
a sali foi dj.
Sin sintirnan 1
Mi no kier a tende na ningun
conseho; mi a kere mi jam& pa
venga bo morto.
I ken a doena boso anto nobo
di mi morto ?
,.Un cruzado, jam& Pedro Archi-
baldo.
Com ? Es. traidor infame Ta el
mes tambe a bende secreto di nos
campanja na nos enemigoenan.
Pues papa, e homber ai, ora el
a jega Europa, a predica cruzada
di mucha i a trece nos aki na cos-
ta di Egipto, oenda el a entrega
nos na e inflelnan.
Infame! Dos bez Hudas!
Ma el a moeri miserablemente,
poersiguf pa mes Egipcionan.
Dios ta grandi! Ki ebempel re-
marcabel di Husticia...”
|
|
11 |
 |
“...VARIA.
Com mester reza.
Den tempos di San Bernardo a
socede un cos koe ta siuja com
hende mester reza.
Un ciertoe dia a bini un jonkman,
koe poco dia a casa, jama Pa-
der Bernardo pa uu bende nialoe.
Pader a bini i a puntr, oenda e
hende maloe ta ? E jonkman a bis
e camina. Bon, io mi bisa mi criar
pa sija cabai. Ora e criar a bini coe
cabai, e jonkman a bisa den eu mes:
Ki boenita cabai, si mi tabatin un
asina, lo mi ta ricoe.
Ora Pader Bernardo a bini, e jonk-
man dici: Pader, si mi tabatin un
cabai asina, mi tabata basta ricoe,
Zoo zoo, si, el a costa hopi placa,
mas koe un mil gulden.
Si Pader, ta berde, mi m > ta desea
mas. Pader Bernardo a corda un
ratoe i dici: Bo por haj si bo ta
reza un Nos Tata sin distraccion of
sin corda ariba un otro cos.
Kiko Pader d, rezan NosTata?
Esai sf; si bo ta reza sin dis-
traccion, lo bo hajr.
Mi ta coeminza unbez. Na nom-
ber di Tata i di Jioe i di Spiritu
Santoe, Amen. Nos Tata, koe ta
na cieloe, Bo Nomber sea santifica,
larga Bo reino bini na nos...”
|
|
12 |
 |
“...SOLUCION.
% Ramon a tira 7 i Leopoldo 5 ko-
. ________________ nijntji. 3. Ora e tin sed di awa.
4. E palabra cora ta sali semper
________________mescos, coe ki sorto di krijt mi ta
scirbi. 5. Barcoe ancla no s& gana
flete. 6. Napoleon.
CHARADA.
1. Mi ta para riba dak i dilanti di nn keldr. Hende
no ta mira mi nunca den luz, maske com boenita tempoe
ta; nan ta mira mi den kantoor i kerki, na cada ban da
di un klerk, ma nunca mi ta cerca muher of homber.
Kende por bisa kiko mi ta ?
2. Dios nunca ta mirle. La Reina ta mir rara bez i
mi ta mir toer dia. Ta kiko? .. f. r. Pieterez.
3. Mi tin cos sin pia, ma toch> e ta camna. Ta kiko ? F. k. p.
4. Ki santoe ta mas dushi koe toer santoe? f. a. p.
5. Ajera mi tabata sinta den mi bentana i mi a weita
poco ala blancoe tabata boela bai. Mi dici coe nan: Aj,
mi cien ala blancoe. Nan a contesta mi: Ainda nos no
ta cien. Nos no ta nada mas koe un dilanti dos i un tras
di dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba...”
|
|
13 |
 |
“...cuencia di privacionnan i maltratoe
koe nan mester a wanta; solamen-
te algun spant pa amenaza
atrai pa promesanan briljante a
renega f di nan tatanan. Riba tra-
pinan di piedra di un pacus di mas
principal di Damiate tabata sinta
un anciano, bisti coe un panja di
lana largoe; de bez en cuando hen-
de koe tabata pasa tabata doen
un limosna. Tabata un monhe an-
ciano di Brelanja, conoci general-
mente coe nomber di Wilfredo. Esa-
ki a toema riba dj pa juda e po-
ber catiboe europeanonan segun su
fortaleza i principalmente e tabata
juda esnan di Bretanja.
Riba un cierto dia, koe el tabata
sinta manera coestumber, dos euro
peano a jega cerca dj i a keda para
mir den sllencio. Un di nan, bistf
coe un panja pretoe largoe, tabatin
apariencia di un sacerdote, e otro
tabata paree un boben timido di
mas menos diez cuater anja. Nan
tabata companj di 3 sirbiente bon
arm. i un otro koe tabata guia un
mula hopi curg. E monhe anciano,
como si el a adivina loke e biahero-
nan kier a puntr, a lamanta para
i...”
|
|
14 |
 |
“...di boso sabi esai ? Wel lo
mi juda boso : e animal ta mash
loco pa bebe sanger: e por boela mas
h. riba hende. Boso no sa ainda?
TJu mucha chikitoe ta hiza su dede.
Meester. Ha. E sabi Totje bisa
mi ta ki jam.
Totje: On pruga, noeneer.
Meester : (na occasion di entrada di
prins dm stad.) Muahanan tende bon,
lo mi bisa boso kiko boso tin di
haci ora su Excelencia ta bini. Lio
mi doena boso un sinjal ora E bini,
anto lo boso grita duroe: Biba
Prins te ora el a pasa.
Awor grita un momento pa mi
tende si boso a comprende mi. Grita
toer huntoe : ,
Muchanan : Biba Prins te ora el
a pasa! Biba Prins te ora el a .pasa!
Meester rabid : boericoenan 1!
Mucha: Shon, bo no tin un bon
horloge di bende, ta pa shon Elias*.
Bendedor: O si, mira, aki mi tin
un mash bon, e ta camna 36 ora.
Mucha: 36 ora pa dia, shon?...”
|
|
15 |
 |
“... tabatin un
lora mash boenita i papiad pa
kita sombr; pero pa un descuido
di nan criar, e lora a sali foi su
kouwtji i a boela bai mondi.
Un dia sbon Maantji a lamanta
mainta tempran i a bisa su jioe pe
cobe taas i awa pa nan bai busca
un dos konentji, mientra e mes a
cobe su scopet di carga patras di
doe loop, a pas na su schouder i
a toema destino pa mondi.
Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe dici. Ni
mi mes, koe tin mas dia den mundoe
koe bo, no a weita tal phara.
Piek bir, pluma brde coe corr,
ta ki animal esaki por ta ? Wel,
mi ta tira bo, pa mi weita bo di
acerca.
Ai no, Papa, no tir, ta picar;
e ta moenstra un bestia mansoe.
Mi kier, koe...”
|
|
16 |
 |
“...cementerio ta un
lugar santoe ?
Cementerio ta un lugar santoe
pasobra e ta consagrd na Dies pa
bendicion di Santa Iglesia. Esai no
a socede sin razon. Santana pues
ta manera ,,campo di Dios, segun
e ta jamd na otro idioma. Manera
ta sembra semia na coenucoe i ta
tap coe tera, pe putri i pa un
eosecha boenita i ricoe sali foi es
putrimentoe/ asina ta dera morto
nan den campo di Dios, nan ta
tapa nan coe tera pa nan perece
henteramente, i pa un dia na fln
di mundoe nan sali gloriosamente
como un cosecha boenita i resusita
te un bida gloriosa i sin dn.
17. TDi ki manera promer Cris-
tiannan tabata dera nan morto-
nan ?
Tempoe di persecucion, koe pro-
mer Cristiannan tabatin di sufri, nan
tabata dera nan mortonan den gang-
tjinan trahd bao di tera. Den cada
banda di es gangtji nan a traba
boeracoe, koe nan tabata pone mor-
tonan aden i koe nan tabata cera
coe un piedra, riba cual nomber di
e morto i algun deseo Cristian ta-
bata grabd. E cementerio ta jama
Catacumba i ta plamd bao di henter
ciudad...”
|
|
17 |
 |
“...59
UN MEP NA ORA.
Na un stad di Alemania tabata
biba un homber honrado i respet,
koe tabata jama Mller. Algunseman
caba el a ripara com un hoben bon
bistf tabata coemindle mash ca-
rinjoso; esai a hala su atencion
como e no tabata conocle, el a
kere koe es hoben tabata mir robes
pa un otro.
n dia koe Mller tabata invit,
cerca un amigo na un otro lugar,
el a contra aja coe es mes jonkman.
Esaki tabata mash contentoe; el a
coeminda es .comerciante coe mash
respet i el a bis: Apreeiabel senjor,
ki contentoe mi ta di contra bo aki
i koe mi por papia coe bo. Hopi dia
caba mi a desea e ora aki. Sen-
ior Mller di: Mi ta kere koe bo ta
hera den mi persona. Ta algun dia
caba, koe mi ta corda esai, ora mi
mira bo coeminda mi asina carinjo-
so. Ciertamente, mi no tin honor
di conoce bo. Si Senjor, e hoben
a contest, ami si conoce bo como
mi mehor amigo, i hopi anja caba.
Ta un felicidad pa mi, di demostra
bo esai an or i di ofrece bo mi grati-
tud sincera. Senjor, Mlier a
contest, ,,ta pa mi un misterio...”
|
|
18 |
 |
“...di luto,
ora su jioenan ta jora.
Ma Cristiannan no ta jora manera
hende koe no tin speranza mas. Mes
ora koe nan ta jora riba morto, nan
ta spera i nan ta pidi Dios, pa alma
di e morto a drenta bida eterna
caba pa meritonan di morto di He-
sus riba cruz, koe a gana pa nos toer
entrada di cieloe. Nan tin speranza
dushi tambe pa un dia lo nan ta
huntoe coe otro den Cieloe.
Pesai Tabernakel, koe Hesus ta
biba aden, ta keda sin tap, paso-
bra foi Tabernakel bida i felicidad
ta sali pa biboe i mortonan, of tin
bez ta tap coe panja color puus,
pa recorda nos na e morto doloroso
di Hesus, koe pa su sanger precioso a
abri porta di cieloe pa toer hende, i
koe toer dia ta sacrifica e mes den
sacrificio di misa pa salbacion ditoer.
Tantem....”
|
|
19 |
 |
“...
1. Kende a grfta asina duroe koe toer hende di mundoe
por a tend ? Emilio^ P. Davelaar.
2. Mi henter ta nomber di un muher masha stima i respeta.
1 2 ta un nota musical
3 5 ta un hende di puesto altoe
8 17 ta nomber di un muher e. p. d.
3. Ki ora un tata di famia taden cas sin su cabez!
Emile Maduro, Sta. Marla.
4. Hiep, hiep hoera Biba La Reina, biba Princesa Juliana !
Com hende ta haci pa scirbi esai coe cuater letter ? e. m.
5. Kiko ta bira corticoe ora nos ta hala? a. Jansen.
6. Traha un palabra coe es letternan aki: a, a, a, a, a, p, 1, n, n,
m, k, d, i? J-
7. Pakiko galinja ta boeta Weboe ? - Petrus van der Veen.
8. Un tata tabatin siete jioe homber i cada jioe tabatin un
roeman muher. Cuantoe jioe e tata tabatin? p. v. d. v.
9. Riba ki dia ladronnan no ta horta? Humberto dePaim.
10 Kiko ta promer cos koe un cachor ta haci ora koe e
Pali na solo ? Armando Slinon.
11. Kiko morto ta haci mescos coe biboe? Ren pietersz.
12. t = di dos leter di alfabet.
. t . un bebida
. .1 . . = ora...”
|
|
20 |
 |
“...corti-
ooe, ma mester a socede toer cos
denter di 10 a 15 minuto. Ma mi-
ra e promer ofieial Murdock parra
den di un di e pasasbinan, pa im-
pedi, koe mas stokernan herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber ba-
lente i anitnoso i di sanger frioe. Un
dia promer ma contr, ora el a bin
inspecta camartenan di segunda cla-
se i ma corda: Ki un bomber ba-
lente, esaki sigur no tin miedoe pa
nadal I esaki a moenstra berd ad
di mi cordamentoe; te na ultimo
ora, e tabata sabi di tene orde, i el
a moeri na su puesto. Nan dici, koe
e mes a tira su curpa mata! Esaki
mi no sa si ta berde. (E ta sigui.)...”
|
|