1 |
 |
“...senjora, di
situacion altoe i masha ilustr, pero
no catolico. Nan tabata papia riba
hopi cos, ora combersacion a cai
riba ceremonianan di Tglesia cato-
lica. I e senjora altoe i fini i muy
civiliz, a coeminza hari i bofona coe
toer e ceremonia loco, coe cual
catoliconan ta ven era nan Dios.
Anto e bomber sabir a lamanta
para brutoe, a dal e senjora fini
riba su schouder i a grit coe boz
duroe : Caramba esta patoe bobo
bo ta !.. Nada, bo sa, nada abso-
lutamente bo ta comprende di nos
religion. Ki diaptre ki bobedpd
b ta bende!....
Ta di, comprepde kop e senjora
fini a haj mashh ofendf pa trata-
mentoe asina brutoe, i jen di indig*
nacion e ta latpaqta para i dici:
Ma senjor, ni promer regla di hon-
radez bo ta. conoc. Asina bo tp
trata un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba mi tocanti di bo mi tin
di repropha bp tocap|i di jop.
Pasobra' cremnipppn dj religiop
catolica no ta nada mas sino ch-
seeuencia di e...”
|
|
2 |
 |
“...tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si mi ta scirbi es un sol, e soiucion, ta figura mi, ta bira
muy facil.
& Si di dobbel di e edad, koe actualmente mi tin, ta
kita tripel di e edad, koe 6 anja pas, mi tabatin, anto ta
resulta e edad koe awe en dia mi tin.
Ki edad mi tin ?
4. Kiko toer hende koe n<^ tin e semper sa bisa nan a
perd, i hende koe tin nunca no a perd?
5. Cual santoe no ta biba na Cielo ?
6. Ki ora konentji tin dolor di diente?
Ki ora konentji su diente ta morde ?...”
|
|
3 |
 |
“...tji largoe i ta jama catacumba.
Na anja 313, koe Emperador Con-
stantino Magno a triunfa riba pa-
ganismo, el a doena libertad na
Cristiannan pa practica nan religion
publicamente i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma di Cruz,
manera p. e. misa di Santa Maria,
pa sinja koe Hesus a libra nos pa
Su Santa Cruz i koe misa ta trahA
pa baci sacrificio di misa, koe ta
un recuerdo insangriente di sacrificio
sangriente di Santa ta Cruz.
2. Na ki direccion misa mester
para ?
Generalnente, ora lugar ta permi-
ti, nan ta traha misa asina, koe
su altar ta para pa Oost. Pakiko?
Esai tin un nificacion toer especial.
Cada dia solo, koe ta plama luz i
bida riba toer cos, ta sali na Oost.
Asina tamb Hesu Cristoe, koe ta
Solo di Husticia i Berd ad, koe ta
Luz di mundoe, a paree na Oost, i
ta baba toer dia den sacrificio di misa
riba nos altar pa plama luz di su
gracia i di su amor riba toer bende.
3. Den cuantoe partida misa
ta parti ?
Misa ta partf...”
|
|
4 |
 |
“...2 x 3 x + 18 = x; 2 x 18; x = 9.
4. San Guan, (lamanta laat foi sonjo). 5. Sangura.
6. 1) Ora cachor ta mord, anto e tin dolor di djente di cachor.
2) Ora e ta come, anto su djente ta morde coeminda.
CHARADA.
2.
1. Di 10 lucifer haci shinishi ta cos masha facil. Ma ken
por troca nan na awa ?
Pone den e cuadronan cifranan foi 1 te 16,
a sina koe com koe bo cont sea di ariba te abao
of di abao te ariba, sea di banda drechi te na
banda robes, sea di un skina te na otro,
"semper bo ta hanja 31.
3. Ki diferencia tin tien un dokter i un ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera...”
|
|
5 |
 |
“...Tabata un dia
Domingo, koe tabata mash calor
i lamar tabata ketoe. Ora nos a
sali cas pa bai misa, mi dici coe
Guancito, asina mi amigoe taba-
ta jama, Guancito, tenae, ata un
canoa bashi, larga nos vaar nn po-
co pa fresca, ta mash calor. An-
to nos ta bai misa.
No Ben, esai no I Ora misa ca-
ba, anto sf. Nos mester ofr misa,
bo s.
Wel ta bon; bai anto, mi ta
bini mas laat, anto promer predi-
cashi a caba.
>Esai no ta bon, Guancito di-
ci; nos mester asisti na henter
misa i predicashi tomb. Bo s ki-
ko Pader a bisa, koe mncba hom-
ber i muher, koe a cumpli 7 anja,
mester bini misa toer dia Domin-
go i fiesta ward.
Wel ta bon, mi ta bini.
Guancito a bai misa i mi a go-
za mash,. Kiko a socede awor,
miq sa, si ta un ola of un pisc
grandi, mi no sA. Ma un bez mi
canoa a bira i mi a cai den lamar,
Guancito, koe tabata na misa, a
tende hopi boroto afor, koe hopi
bende i muchanan a sali foi misa
i el a corda ; ora misa a caba anto
lo mi tende kiko a socede. Ora el
a sali, un bez el a tende, koe...”
|
|
6 |
 |
“...sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
7 |
 |
“...CADA DOS SEMAN. 1912
(Ui)
Cruzada di Muchanan.
IX.
Ya e ehrcito di cruzadonan chi-
kitoe a pasa rarios provincianan
di Francia. Hotnbernan bistf mes-
cos koe Archibaldo tabata bini un
tras di otro pa ofrece nan mes Da
e cruzada; algun tabata bini com-
panjl di cincuenta, otro di cien i
di dos cien mucha i" cada grupo
tabatin un hefe di nan mes edad;
i asina pres e nubonan a presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan a cende candela pa
descansa. Tabata reina un frioe
grandi, bintoe tabata grita den pa-
loenan;...”
|
|
8 |
 |
“...hermelina. Nan a hinca
roedia dilanti nan tata, koe a be-
sanan tiernamente riba nan frente.
Un pahe a lamta cortina i a anun-
cia yegada di un peregrino.
Archibaldo a drenta coe un cara
emociond.
Nobel Senjor, el a bisa, na
oenda Enguerrando di Kerougai ta,
pues mi tin di doena cuenta di dj
na su mama.
Nan a bisa mi di e cabaljerito-
nan di 14 i 15 anja; ta bo podiser
ta nan capitan?
Mi no ta hiba e muchanan coe
spada den man; ma mi a jama nan
den nomber di Reden tor di mun-
doei nan a sigui mi.
I na ki pais bo ta hiba nan?
Na Palestina.
Es palabranan a causa un im-
presion grandi.
E baron a sigui puntra. ,,Cuan-
toe di e cruzadonan .chikitoe bo a
reuni?
Cincoe mil!
Cincoe mil! Ma bo a loebida koe
rey i su hombernan a sali derrotd
den ultima cruzada?
,.Algun bez Dios ta scohe esnan
di mas dbil pa cumpli su plan-
nan.
Den toer caso, si lo mi taba-
tin jioe-homber, mi ta sigura bo
koe lo bo no tabatin honor di reu-
ni nan bao di bo bandera.
Mi a bini aki, Archibaldo a in-
terrumpi pa bin bishita...”
|
|
9 |
 |
“...29
'
Mir toer carga, mir camna ta soda,
Ta bisti mustachi a la ultima moda.
Ma e bigoti boenita ta sirbi tamb<\
Pa marra su porco gui na marcb.
MM "!
HK
Koe e ki lastra carbon riba ijs tempoe i frio
Su bigoti tambe ta sirbile CQe brilj o....”
|
|
10 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
PREQUNTA.
Un, mucha di school ta puntra
Soeur:
Soeuiv ta berde, si nos no ta
comprende cualkier cos, nos por scir-
bi na Pader Director di Ala
Blanca ?
,,0 s, Soeur ta contest, si bo-
so tin uu cos, koe boso no ta com-
prend, scirbi libremente.
Anto e mucha di school di Santa
Bosa a scirbi: ,
Pader Director !
Dios a doena 6 dia pa nos por
traha i di siete dia nos no por tra-
ha, ta dia di Sabat dia Sabra.
Ken a troea esai na dia Domingo?
Ki rey rein a a haci esai?
Tamb, mi ta mira riba Santana
casi toer camina e letter R. I. P.
Kiko esai ta nifica ?
RESPOND!.
Mi Amiguito !
,,Si lo bo tabatin un poco pacen-
shi ainda, pronto lo bo a haja res-
pondi riba es pregunta, como un
pia-un pia nos ta bai papia riba
ter e cosnan-ai. Ma mi ta mash
contentoe, koe mi a haja un carta
di bo. Mi ta gusta muchanan, koe
kier sinja un cos. I pesai mino ta
larga bo warda, ma awor mes lo
mi responde riba bo pregunta.
Dios mes a bisa hende, koe e mes-
ter santifica di siete dia, koe ta dia
di...”
|
|
11 |
 |
“...ifti 4E11S
iiiiywwlr'i^iii
SOLUCION.
1- Lima. 2. Klein-Curagao. 3. 36 ala-blancoe. Pues
36 36 = 72. 72 + 18 = 90. 90 + 9 = 99. 99 + 1 = 100.
4. Enferraedad. 5. Buracoe. 6. Dia 2 di Januari. 7. Biboe.
, 8. Boeta ian asina :
CHARADA.
BBBKKK-hlO = 21i2
2. Ki luna ta di mas corticoe?
3. Kiko tin djente i no ta morde?
4. 1. . .. t ... , un coenucoe pabao, 7 letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
12 |
 |
“...86
UI CACO FI EL
mmr
sy 9p
Mimichi coe Pedro, dos dushi roeman,
Coe popchi, coe barcoe ta keiroe df nan.
I Pluto, nan cach, mester warda cas
Pa ningun ladron no bin stroba su paz.
v
-s4 *ki dushi nan barcoe ta vaar,
I pronto e dosnan ta bai loebida
Conseho di machi: Mi jioenan, cuidd....”
|
|
13 |
 |
“...i
jioe tin 20. Pues mama ta anto dos bez mas bieuw koe su jioe.
CHARADA.
Aki tin 31 lucifer, koe ta forma 12 cua-
dro. Kita 8 lucifer afor, di manera koe
ta .sobra solamente 6 cuadro.
2. t)os jaagd a caba di jaag i a topa otro net na
Morgenster. Leopoldo a puntra Ramon: Ramon, puantoe
konentji bo a tira? Si bo doena mi n, Ramn a con-
test, anto mi tin dos bez loke bo tin. Doena mi n,
Leopldo a bis, anto mi tin net mes tantoe koe bo tin.
Cuanto konentji cada un tabatin ?
3. Kende por bisa mi, ta ki ora un pisca ta bebe ava ?
4. Muehanan, cual di boso sa scirbi cora ce krijt
blancoe ?
5. Pone e letteman aki di tal manera, koe bo ta ha ja
un' bon proverbio papiamentoe:
Nena, naroeba fata loes cla? c.. -g.*- I
Mi Dromer ta nomber di un muher
Mi ai dos ta un rioe di Europa
Mi di tres i di euater ta nomber di un bestia, i
mi henter h un hero grandi. Kende mi ta ?
GBATITUD.
Bedacclon dl Ala Blanca a baja dl Srs. C. Winkel & Zonen hopi cosnan
boenlta como articulo di reelama dl e famoso Ginger...”
|
|
14 |
 |
“...resolucion ta inquebranta-
bel, mes-cos koe e baranca di gra-
niet riba cual castiljo di nos tata-
nan ta para, Enguerrando a sigui
bisa.
Esai nos lo mira, tende! Ben
Sangiar a bisa, batiendo su mannan.
Catiboenan a coeri drenta. Ben
Sangiar a ordena pa pone e hoben-
nan cristian na boei.
Mi ta entrega e dos cachnan
aki na bo poder, el a bisa su fa-
vorito Massoud.
Un sonrisa feroso a pinta cara
odiosa di Massoud. El a haci un
sinjal coe e catiboenan i mes ora
nan a lastra e muchanan bai coene.
Ki lastima! Pronto tabata spera
nan un desgracia grandi. Massoud
a haci e plan infernal di separa nan.
Nan a hiba Isolin, coe boei pis&
na m&n, den un cuarto scur, mien-
tras nan a lastra Enguerrando hi-
ba caja, coe cadena na garganta,
hib na cas di un egipcio, jamA
Schirzad, koe a confi na su super-
intendents Arabe, coe nomber di
Ali Eddah.
Massoud a bis: Haci coe e ca-
ch inflel loke bo por.
Inmediatamente sin doen un ra-
toe di sosiegoe nan a hib den un
lugar coe zolder abao, oenda nan
a cer...”
|
|
15 |
 |
“...tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca
mama.
Gracias na Dios i Berangre ?
E tambe ta buntoe coe mama,
koe a jora amargamente ora nos
a sali foi dj.
Sin sintirnan 1
Mi no kier a tende na ningun
conseho; mi a kere mi jam& pa
venga bo morto.
I ken a doena boso anto nobo
di mi morto ?
,.Un cruzado, jam& Pedro Archi-
baldo.
Com ? Es. traidor infame Ta el
mes tambe a bende secreto di nos
campanja na nos enemigoenan.
Pues papa, e homber ai, ora el
a jega Europa, a predica cruzada
di mucha i a trece nos aki na cos-
ta di Egipto, oenda el a entrega
nos na e inflelnan.
Infame! Dos bez Hudas!
Ma el a moeri miserablemente,
poersiguf pa mes Egipcionan.
Dios ta grandi! Ki ebempel re-
marcabel di Husticia...”
|
|
16 |
 |
“...Trankilo e shon ta para mira,
Sperando com e cos lo bira
-
rnsstJ^m
=i==M
nikj
+SJ393.
-='-- -
S 1 '
g==rr^==^=
------
~T '
=
' ' -t=
;
W2Sj2%
mm
mmi
ma
Wm
Mi tata dushi, ki trabao,
Toer cos ta plama, basha bao,
Toer dos ta lora pechoe arriba,
I nada nan ningun n ta hiba.
No sea nunca pretendi
Pa bo no keda bloot bashi....”
|
|
17 |
 |
“...VARIA.
Com mester reza.
Den tempos di San Bernardo a
socede un cos koe ta siuja com
hende mester reza.
Un ciertoe dia a bini un jonkman,
koe poco dia a casa, jama Pa-
der Bernardo pa uu bende nialoe.
Pader a bini i a puntr, oenda e
hende maloe ta ? E jonkman a bis
e camina. Bon, io mi bisa mi criar
pa sija cabai. Ora e criar a bini coe
cabai, e jonkman a bisa den eu mes:
Ki boenita cabai, si mi tabatin un
asina, lo mi ta ricoe.
Ora Pader Bernardo a bini, e jonk-
man dici: Pader, si mi tabatin un
cabai asina, mi tabata basta ricoe,
Zoo zoo, si, el a costa hopi placa,
mas koe un mil gulden.
Si Pader, ta berde, mi m > ta desea
mas. Pader Bernardo a corda un
ratoe i dici: Bo por haj si bo ta
reza un Nos Tata sin distraccion of
sin corda ariba un otro cos.
Kiko Pader d, rezan NosTata?
Esai sf; si bo ta reza sin dis-
traccion, lo bo hajr.
Mi ta coeminza unbez. Na nom-
ber di Tata i di Jioe i di Spiritu
Santoe, Amen. Nos Tata, koe ta
na cieloe, Bo Nomber sea santifica,
larga Bo reino bini na nos...”
|
|
18 |
 |
“...SOLUCION.
% Ramon a tira 7 i Leopoldo 5 ko-
. ________________ nijntji. 3. Ora e tin sed di awa.
4. E palabra cora ta sali semper
________________mescos, coe ki sorto di krijt mi ta
scirbi. 5. Barcoe ancla no s& gana
flete. 6. Napoleon.
CHARADA.
1. Mi ta para riba dak i dilanti di nn keldr. Hende
no ta mira mi nunca den luz, maske com boenita tempoe
ta; nan ta mira mi den kantoor i kerki, na cada ban da
di un klerk, ma nunca mi ta cerca muher of homber.
Kende por bisa kiko mi ta ?
2. Dios nunca ta mirle. La Reina ta mir rara bez i
mi ta mir toer dia. Ta kiko? .. f. r. Pieterez.
3. Mi tin cos sin pia, ma toch> e ta camna. Ta kiko ? F. k. p.
4. Ki santoe ta mas dushi koe toer santoe? f. a. p.
5. Ajera mi tabata sinta den mi bentana i mi a weita
poco ala blancoe tabata boela bai. Mi dici coe nan: Aj,
mi cien ala blancoe. Nan a contesta mi: Ainda nos no
ta cien. Nos no ta nada mas koe un dilanti dos i un tras
di dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba...”
|
|
19 |
 |
“...graciado muchanan na man di e
Egipcionan.
Mayor parti a moeri na conse
cuencia di privacionnan i maltratoe
koe nan mester a wanta; solamen-
te algun spant pa amenaza
atrai pa promesanan briljante a
renega f di nan tatanan. Riba tra-
pinan di piedra di un pacus di mas
principal di Damiate tabata sinta
un anciano, bisti coe un panja di
lana largoe; de bez en cuando hen-
de koe tabata pasa tabata doen
un limosna. Tabata un monhe an-
ciano di Brelanja, conoci general-
mente coe nomber di Wilfredo. Esa-
ki a toema riba dj pa juda e po-
ber catiboe europeanonan segun su
fortaleza i principalmente e tabata
juda esnan di Bretanja.
Riba un cierto dia, koe el tabata
sinta manera coestumber, dos euro
peano a jega cerca dj i a keda para
mir den sllencio. Un di nan, bistf
coe un panja pretoe largoe, tabatin
apariencia di un sacerdote, e otro
tabata paree un boben timido di
mas menos diez cuater anja. Nan
tabata companj di 3 sirbiente bon
arm. i un otro koe tabata guia un
mula hopi curg. E monhe anciano,...”
|
|
20 |
 |
“...pa
no perde tempoe; lo mi hiba boso
cerca e rabe Schirzad oenda En-
guerrando ta i cerca e egipcio Ben
Sangiar oenda Isolin ta.
'Gui pa e monhe Jehan i capeln
Ludgero a cruza algun cayanan di
ciudad t koe nan a jega na cas di
Schirzad. Promer e capeln a ofrece
e rabe algun producto di industria
veneciana, koe a haci gana simpa-
tfa di e arabe i pronto nan a com-
bini ki precio lo paga pa Enguerran-
do. Schirzad a haci un shja coe un
di e catiboenan i mes ora esaki a sali
i pronto el a bolbe, bisando koe En-
guerrando no kier acepta libertad, si
e mes fabor no ta concedf na e
catiboe ciegoe koe ta draai moeli-
na coe n.
Ki capricho stranjo Schirzad
a bisa sorprendf, ,,ma si boso tin
gustoe di cmpra e catiboe ai tam-
be liber, mi ta dispuesto na drenta
coe deseo di boso pariente.
E capelan i Jehan tabata vacila,
ma e monhe jen di su amor pa pr
himo a bisa nan :
No nenga di-haci segun deseo di
Enguerrando; sin duda lo sobra bo-
so placa pa coempra Isolin liber ain-
da; un presentimiento secreto...”
|
|