1 |
 |
“...un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba mi tocanti di bo mi tin
di repropha bp tocap|i di jop.
Pasobra' cremnipppn dj religiop
catolica no ta nada mas sino ch-
seeuencia di e cortesia, koe nos tin
di. obsrva, tocanti di' Plop. .
* *
Muchoe poco bende s§, comprende
di e ceremonionan sublime di su
santa religion. I sin embargo nos
ta mira socede cada beze cos stranjo,
kop, o) iep tra dep cualkier ptro asun-
to, ke hende no ta coniprende, e
palabra takiko T i pdkiko f ta
droemi riba su lip, e ta haci mashL
poco tfaso di e cos-ai kpe eta mira
socede cada dia dn nos misa
koe e no ta comprende ni un tiki
di dj. Pesai nos a propone nos
di splica den popo palabra toer e
ceremonia sublime di religion cato-
lica, toer loke ta toca na colto
catolico.
Kiko e palabra s culto catolico- ta
nifica ?
ra hende ta bini cerca obispo,
e tin di hinca roedia su dilanti i
besa su ring$. Pa.kiko ? Pa
doena prueba di su veneracion...”
|
|
2 |
 |
“...partida misa
ta parti ?
Misa ta partf na trfes partida: en-
trada portal di misa, nave di
misa camina bende ta Siuta i pres-
biterio, manera ta jama e lugar ca-
mina altarnau ta para i sacerdote
ta haci sacrificio di misa.
4. Kiko nos ta mira na entrada
di misa ?
Banda riba entrada di misa nos
ta mira un toren, tin bez un na cada
banda, manera na misa di Pieter-
maai. E toren ta alz altoe na la-
ria i ta coronA coe cruciflcado, pa
sinja bende, koe e no mester busca
loke ta di es mundoe aki, ma ke
e mester alza su coerazon na cieloe.
E toren ta sirbi tambe pa cologa
klok aden. E klok ta bati na pro-
mer lugar pa spierta i pa jama ben-
de bini misa; tamb nan ta nuncia
pa nan batimentoe gloria di Dios i
di su Santoenan. Pes motiboe ta
bati nan na dia di fiesta. Nan ta
spierta hende tres bez pa dia, main*
ta, merdia i atardi pa reza Angel
di Senjor i nan ta lamanta bende
pa reza pa e mortonan koe nan ta
bai dera.
Ora awor nos ta drenta misa, nos
ta mira pfla, parA den portal 6
atras di misa...”
|
|
3 |
 |
“...coe otro den es concierto di
aaocbi. Bien pronto, ora aan a jega
mas meimei den mondi, nan tanata
mira flambeuwnan tabata zwaai den
laria, como si fuera, indicando jega-
da di diferente personanan.
VII
Na un blra mentoe di camina e tres
roemannan a contra coe un binti
muchanan di coenucoe; algun tabatin
plki, otro fiecha coe arco, mas aya
algun coe slinger, trobe otro coe
coco-macacoe koe nan mes a traba
coe otro arma. Nan tabata cam-
na purA i coe aire di sold A Un
poco mas aleuw e bobennan di Ke-
rougal a topa coe un grupo di mu-
chanan di lamilia nobel, koe nan
por distingui di e otronan na nan
bistir mas ricoe. EsDan di mas bieuw
por tabatin diez-cincoe anja.
E fuegonan di wArda, e cAntonan
koe tabata resona, bista di e Arma-
nan di toer sorto, toer a juda infla-
ma Enguerrando mas tantoe.
Galopiando nan a coeri pasa e
muchanan, koe a keda admirA, te
koe nan a jega meimei di e mondi.
Aya un espectAculo imponente a
presen ta na nan bista. Riba un al-
tura chikitoe, tap coe jerba, Archi-...”
|
|
4 |
 |
“...spada, el a cohe un flambeuw i a
doena sinjal pa bai.
Entretanto Senjora Kerougal, jen
di desesperacion, tabata cohe su jioe-
nan sucesivamente tin pa tin den su
braza, pidiendo suplicando pa bolbe
Coe n na cas. Ma bien pronto En-
guerrando a toema palabra i coe
su vivacidad di coestumber el a res-
ponds : No stroba nos mas tantoe.
Mama; corda koe e nobel Senjor di
Kerougal, nos tata, no ta vengti
ainda i hasta ni un entierro honro-
so el a haja. Honor di nos cas ta
exigi, koe jioenan di Senjor di Ke-
rougal lo moenstra nan digno di
nan tata, vengando su morto.
I abo, Isolin, e muher infeliz a
grita, bo tambe lo bandona mi
mescos coe bo roeman mayor ?
Isolin a coeminza papia algo den
diente, ma un mirada severo i im-
perative di Enguerrando a haci
keda ketoe.
I bo, Jehan, bo, koe mi a pass
tantoe trabao pa cria, bo koe a cos-
ta mi tantoe anochi sin droemi, bo
tambe ta sigui bo roeman nan den
es enipresa I030 i peligrso ? Lo bo
no tin tampoco compasion coe bo
Mama, koe tin derecho di manda...”
|
|
5 |
 |
“...tabata vacila pa sigui co-
mando di e roemannan Aubriot,
koe tabata ripiti, coe un sonrisa
diablica den nan cara:
Bueno, ora di batalja a jega.
Un tempestad di gritoe di bengan-
za tabata sali contra Archibaldo:
-Morto! morto ne traidornan
koe a bende noa!
Ya aigun boto enemigoe a jega
te na poco distancia di e barcoenan
i nan a grita nan na rabe:
Entrega boso, cachnan infiel.
Archibaldo a contesta nan ne mes
lenga. Despues el a bisa e muchanan:
Hobennan balente, Saracenonan
ta asina numeroso, ke facilmente
nan lo caba coe boso, ma pa ad-
miration di boso balor nan ta drenta
na trata coe boso, bao di condicion
koe boso lo bandona barcoe i larga
toer boso arma atras.
Coe gritoe di alegria nan a tende
e promesanan, ma e hoben 'nobel-
nan a menaza 'coe un gritoe di in-
dignation. Enbano captan Medrico
Aubriot tabata trata di calma nan.
Traidornan nan tabata grita,
traidornan maldicin riba boso I
No tende na es orguljosonan,
captan tabata bisa na e muchanan
di coenucoe, sigui mi...
Ai di bo...”
|
|
6 |
 |
“...cajente
Un foenchi traha pa bos Pluto balente.
Trata un bon animal semper bon i paciente,
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda X.
Aki a solucion :
2 X X = 2 X ; 2 X + 12 $ 2 X + 12 = X + 6 ; X + 6 X = 6.
N ^ 2
coe otro palabra:...”
|
|
7 |
 |
“...for-
za ta bai lamar af i por a scapa
di e flechanan koe tabata jobe riba
dj; ma strob, pe sacoe di oro koe
el no kier a bandona i como,el no
no por a usa toer su dos m,n
pa landa, el a sinti pronto koe su
forza tabata bai cabando. Segun
el tabata birando mas debil el taba-
ta redobla su esfuerzo, ma por nada;
awa tabata drenta su wowo, su orea
i su boca;...a tende un gritoe ter-
ribel, i, el a perde foi bista. E mal-
bado a disparce coe su oro den abis-
mo di lamar.
Apena un ora despues playa a ke-
da completamente desierto. Toer e
muchanan koe a cai den e trki en-
ganjoso di e maldito Archibaldo,
mester a sigui, marr, coe cabuya
na garganta mescos koe baca, nan
donjonan koe a coempra nan.
XVI.
Mas fortund koe mayorla di nan...”
|
|
8 |
 |
“...balor no a
bandona bo?
Mi a reza..... Ademas kiko un
poco sufrimentoe ta? un hende no
mester traha pa su salbacion? Ma
hoben, ta ken por a trece bo ne
lugar miserabel aki?
Mi a bini pa venga morto di
mi tata koe a perde su bida den
ltima cruzada.
Bo tata ?
Bi, e tabata cabaljero di mas
balente di henter Bretanja.
Di Bretanja? O, mi Dios! Maes
boz... e presintimentoe...... Jioe,
mi tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca
mama.
Gracias na Dios i Berangre ?
E tambe ta buntoe coe mama,
koe a jora amargamente ora nos
a sali foi dj.
Sin sintirnan 1
Mi no kier a tende na ningun
conseho; mi a kere mi jam& pa
venga bo morto.
I ken a doena boso anto nobo
di mi morto ?
,.Un cruzado, jam& Pedro...”
|
|
9 |
 |
“...Berguenza a haci koe mi no por a hi*
za mi wowo mira e homber; sin em-
bargo nunca mas mi por aloebida
su cara.
Na school mi a sinja mash bon;
ma ni un palabra koe mi a tende
aja, a keda asina hundoe grab den
mi alma, koe esakinan: percura pa
ta ultimo bez. I despues koe mi a ki-
ta school, e impresion no a kita:
percura pa ta di ultimo bez. Princi-
palmente den catesashi ora nos ta-
batin les riba di siete mandamentoe,
mi coerazon tabata bati di ansia, i
tabata paree mi koe mi tabata mira
mi ne marsh ke macutoe di fruta.
Despues koe ma bira mas grandi
ma bira discipel di un comerciante
na Bremen; daja ma bai America.
Aja tambe hopi bez tentacion a la-
manta den mi pa haci un otro gan--
j amen toe den negocio, manera tantoe
s haci; ma cada bez tabata paree
mi koe mi ta sinti e mep na mi cara
i e palabranan ta resona den mi orea:
Percura pa ta di ultimo bez".
Di es manera mi a keda semper
honrado i den toer mi biennan no
tin un cens chikitoe koe no ta
toca mi. Dios sea alab i gradicf!
Ata loke e...”
|
|
10 |
 |
“...toer e repikenan, koe
nan tabata sabi. A dura mas di un
ora, i e tabata mash, satisfecho. Ma
ami, esai a had mi algo melanclico
i tristoe. Nan a toca e cantonan
bieuw i solem, asina mes como e ai-
renau alegre i riba mi esaki a haci
muchoe impresion, di un despedida.
Pakiko hendenan no por juda, nan,
koe ta bai biaha, loebida, koe toer
cos, koe nan ta stima mester keda
atras ?
Es pregunta mi a haci mi mes va*
rios bez.
Su manece nos a bai Southamp-
ton; i aja mi esposo a toema toer
su placanan, ke tabatin na banki.
E tabata monta algun mil dollard.
i nan a pag toer na placa di papel
di banki.
E klerk di banki a puntr ainda,
koe lo e no gusta mas toema un giro.
ma el sagudi cabez i a hinca e pla-
canan den su portefeuille, caba den
e sacoe paden di su bachi, oenda
nan a keda te na ultimo. Nos pose-
sioonan mundano chikitoe nos a des-
pacha adilanti caba, asina, koe ora
nos a jega bordo di Titanic, nos
tabatin toer loke nos tabata posede
cerca nos.
Nos a toema pasashi di segunda
clase, i foi...”
|
|
11 |
 |
“...asina duroe
koe e tabata por. ,,Esai mi ta kere!
Aja bao den masbin ta un fierno!
Mira mi un rato! E vapor aki den-
ter di 10 minnut lo zink manera
un piedra. El a coeminza camna
sin balans i a dal abao foi su co-
nocementoe, coe su cabez riba un
cabuja! Na e momento aki ma baja
mi promer ataca di miedoe, un mie-
doe terribel di morto. Es pober bom-
ber, coe su manoe i cara susbd di
sanger, tabata un historia biboe di
masbinnan, koe a garna i di curpa
nan manefi.
Ma cobe braza di mi esposo i aun-
ke e tabata masbd balente i no ta-
bata tembla, ma mira su cara, koe
tabata blancoe como papel. Nos a
comprende awor, koe e accidente ta-
bata mas serio, koe nos tabata cor-
da, ma te awor mes mi no tabata kere
i toer e otronan, foi kende mi
por a sabi, tabata corda mescos coe
mi, koe Titanic tabata por zink.
Oficialnan awor tabata bai bini i
tabata grita doena ordennan.
Mi no tin un idea claro di loke a
socede durante e siguiente cuartoe
di ora.
Tempoe tabata figura mas corti-
ooe, ma mester a socede...”
|
|
12 |
 |
“...jora, cieloe ta bai toer cos!
.Pa e palabra e pober muher a haja toer su forza trobe;
el a tira un bista di f na cieloe i a sclama: Hesus, por-
dona mi flakeza; mi no ta digno di un tal jioe!
Anto el a bir pa su jioe coe es palabra: Bai, mi jioe,
bai moeri coe animo; mi amor, mi oracion, mi wowo di ma-
ma ta sigui bo, te ora mi ta bai moeri manera bo.
Pensamentoe di cieloe a doena nan forza pa keda con-
stante i moeri morto di martir.
Bien nan tabatin razon, mehor perde toer cos, hasta bida
mes, ke cieloe: pues cieloe ta bai toer cos.
Mara boso toer pensa hopi bez na e recompensa, koe bo-
so por gana, ma perde tamb! Anto sigur sigur boso lo
prfera di perde toer cos, koe di haci n picar mortal....”
|
|
13 |
 |
“...el a je-
ga na es promer barcoe. El a sconde
su curpa, coe un baeba den mfin,
i di s Es promer Turco koe bini lo
contra, i lo nos mira com ta-sigui
coe di dos. Ma si binti boela a la
bee riba barcoe ? Anto, Madonna
mester s&.
Pensando asina, el a teii ketoe
den barcoe i tabata scucba coe a ten-
cion; pasobra el no tabata risca saca
su cabez. E piratanan a jega asina
cerca dj, koe el tabata tende nan
papia. Nan a keda para cerca su
barcoe. Nan no 'tabata confia, koe
Cristiannan tabata keda asina ke-
toe, mientras nan tabata jega cerca.
Nan tabata coestumbr, di mira nan
hui bai, ora nan' ta bini, 6 di mira
nan carg di hombernan balente.
Tabata paree nan, koe tabatin un
triki aibao. Pesai nan cabez a en-
carga un dj bombernan di mas ba-
lente, pa bai mira koe tin peligro
na bordo. Di ripiente Antonio a sin*
ti su barcoe sagudi. E enemigoe a
cobe barcoe teno i tabata' trata pa
drenta. Ma promer koe l a drenta,
Antonio a lamanta para i a kap su
dedenan, koe a cai den barcoe. E
Turco a dal un...”
|
|
14 |
 |
“...koe
el tabatin di pasa pa bai cas, taba-
tin pn shap. Ora el tabata pasa di-
lanti dj shap, el a mira Marco ta
pleita coe algun hende mas. El a
hunga asina tan toe, koe loke el ta-
bata gana no tabata basta pa el
paga nan. Henter anochi Herman
no por a droemi; e tabata reza un
rosario coe mashd debocion pa e po-
ber Marco.
V
Siguiente dia e no por a loebida
su companjero; el tabata reza hopi
i cada bez pa su combersion i taba-
tin idea e dia anochi, di pidi' pa e
larga e mal bida ai. Anochi el a ke-
da lamanti i tabata ward coe itn-
paciencia ki ora lo e bini cas. Diez un
or a bati, diez-dos or a bati i aln-
da Marco no a jega. Mes ora el a
lamanta, bisti su panja i a sali pa-
for. El a bai na toer camina sin haj;
porfin el a jega dilanti di e shap, na
oenda el a mira Marco algun dia
pasd. Ainda luz tabata cend. Hende
no tabata tende nada mas, koe gritoe
i harimentoe brutoe paden. Despues
di un ratoe el a tende Marco su
stem. Di repiente un homber a sali
for di shap i a toema camina pa la-...”
|
|
15 |
 |
“...cerca
su mayornan, pasobra Marco su baas
a moeri i e kier a bai busca trabao
cerca Herman su mayornan. Despues
di a jama Perpetua, Pastor i e du-
que adios, elcoe Marco a cohe ca-
mina di Nervi. Herman tabata ma-
sh. contentoe i tabata gradici Dios
den su coerazon pa tantoe alegrfa.
Cada un a haja trabao : Marco a
keda huntoe coe Herman su tata
adoptivo i Herman a haja trabao
oerca un piscador.
VIL
E piscador, koe Herman a bai eer.
ca dj, tabata conocf den benter e
lugar ai pa un bomber semper ke-
toe i tristoe. Toer hende tabata ja-
m: Norberto misterioso. Ningun
bende no tabata sabi di oenda el a
bini. Ora nan puntr esai, nunca el
no a responds. Henter dia e tabata
ocup coe su boto i piscamentoe.
Su cas tabata mash. pober. E no
tabatin mas koe un kamber chiki-
toe, coe n stoel, un kashi bieuw i un
cama. Semper e mes tabata coeshina
su coeminda, koe no s, tabata otro
cos, sino foentji eoe piscar. Asina ta,
koe nos Herman mester a bolbe coes-
tumbr coe un bida nobo. Ma pron-
to el a coestumbra...”
|
|
16 |
 |
“...142
liher Sta. Comunion; caba aan a reza
ultima oracion promer di paree di-
lanti di tribunal di Dios. u grupo
di mucha tab ta na roedia rond di
pesebre, sin miedoe pa morto, paso-
bra nan tabata stim-i f mas koe bi-
da. Ya vlamuan a drenta pa toer
ben tan a i pdrtacabai a sigui dren-
ta mas adn. Ainda a bolbe resona
un oracin den misa i toer cos a ke-
da ketoe. Vlamnan a caba di des
trui nan pober victimanan. Di pafor
tabatin un boz desesperA tabata
drenta te paden di es misa ruinA.
Tabata boz di Scipio, koe ora el a
jega cas el a hanja koe su muher
i jioe, koe a bira cristian di -poco
tempoe, tambe a bai i nan tambe
lo moeri huntoe coe e otronan i pa
su causa. E tabata grita: Scapa
nan, o scapa nan, scapa mi muher
i mi jioe J Asina el af keda grita
te ora el a cai abao sin sintir.
* *
*
Ora di dia a habri i koe toer
huma a disparc, tabata un bista
tristoe pa heude mira. Algun curpa
tabata machicA pa balkinan koe a
cai, otro tabata pretoe di huma i
candela. Mas parti di nan tabata
na roedia...”
|
|
17 |
 |
“...Sigur lo e moed su
cnrpa, Netty a contests i mes ora
el a toema un trompet chikitoe i
a coeminza toca coe toer su forza.
E mucha grandi a sigui su tra-
bao, siu pone atencion, te ora koe
Neily a grit: Bin mtra, com gr a
ciosa Nino Hesus ta balia I Den
cara di e companjero por a mira
un duda, ma ora e tabata mira
com cara di Nelly a troca i taba-
ta brttja di Iegria, e tabata para
jen dj misdoe i admiracion riba es
esceua graciosa.
Ora Nelly tabata para dilanti nn
imagen di Nino Hesus, e tabata ke-
da para i tabata pidi toer lake
e tabata kier. Na un otro ocasion
el a keda ptara dilanti un imagen
di La Birgeo coe Nifio Hesus den
su braza. I moenstrando riba e glo-
bo koe Hesas tabatin den su miu, e
die coen: Sr bo doena mi, He-
sas, e bala ai, Bo ta haja mi zja-
patoe nobo. Ma Nelly, Soeur
a contest, esai no por socede tt*
Pakico no ? Si E kier, Hesus por
doena mi El a cura mi tamhe,
m>? Nelly a responds.,
Asina debocion di Nelly pa Hesus
a coeminza.
(E ta sigui.)
Un saludo na Ala Blanca...”
|
|
18 |
 |
“...dicieudo koe toer cos lo bini cm
liher. Ma Nelly no tabata conten-
toe.
Soeur ta mash, laat awe, el
a bolbe bisa mi tin miedoe koe
cos lo no bini cl&. Mientras Soeur
tabata reglando su cuarto, Nelly
a keda mir, i ora Soeur tabata
sosega un rato, el a bisa coe su
boz tierna : Mama, kico bo ta ha-
ci ? Cos lo no bini cla nunca 1
Ora di misa a jega i Nelly a ke-
da warda Soeur Superiora coe ma-
sh. debocion. Ora el a mir dren-
ta sin Dios Santoe, e tabata asi-
na tristoe koe el a coeminza jora.
Henter dia el a pasa mash. ketoe
i anochi e dici coe Soeur; Mama,
mi a corda sigur di ricibi awe Dios
Santoe den mi coerazon 1
Diferente dia e penamentoe a ke-
da coen i e tabata droemi asina
ketoe i sin papia, koe tin bez nan
a corda koe el ta m'oeri. Un anochi
Soeur a jega na su cama i a pun-
tr s Nelly, mi alma, bo tin mester
di algo ? No, mama* Nelly a
responde, mi no ta pensa nada si-
no riba Dios Santoe sol.
For di e dia ai Nelly no a pidi
mas di ricibi, ma toer hende ta-
bata admira su debocion ketoe...”
|
|
19 |
 |
“...Ta com bo por pidi
mi un cos asina?
Pero mirando su cara, padre a
mira clfi koe el soldfi. no tabata bo-
bo, i koe el tabata comorende per
fectamente loke el a propone.
Padre,asina el a contesta, toer
esai mi sabi. Ma padre mest or abi,
koe tres ora di marduga mi a sali coe
trupa; henter dia mi a carga scopet,
i a cansa mi curpa, ta hopi leuw nos
a bai; ni un no por a bandona su
puesio, Pero esaki mi por hura pa.
dre, kue henter dia ni un gota di awa no
a drenta den mi boca; mi no a lubida, lo*
ke Padre a bisa mi ajera anochi. koe
mi por ricibi awe.
E sacerdote su coerazon a keda
mashfi comovl, ora el a tende e con*
testa. Sin embargo el a ketia na dud a
kico haci. E ora ai tabatin.. Lof noe
predicashi. Misa tabata jen di hende.
Mi jioe mi tin mashfi duele di
bo, pero mi no ta risca di parti
Sta Comunion pa bo sol den misa
awor aki- 6 ora di atardi dilanti
di tantofe hende.
Pero mirando e cara consternfi i
tristoe di e soldfi, el a bisa mes
ora ; -
Spera un momento, mi ta kere
kce nos por...”
|
|