1 |
|
“...i
musuiman, un hobeu inexperto, koe
keriendo koe su tata Io a perde pe-
lea, a tira ua flecha riba bo espo
so, koe mes ora a cai abao banda
di mi. Moeriendo nos a carg hiba
foi campo di batalja i el a encarga
mi di trece su ultimo adios pa bo.
.
Despues di es relato tristoe a rei na
un silencio largoe i penoso den es
cuarto; Enguerrando a cera su mo^
keta coe rabia; un idea sombria ta-
bata pasa den su cabez.
Hermenegilda a wei t i el a tembla.
I e musuiman 16 keda sin haja cas-
tigoe pa su crimen ? el a grita rabid
Mi jioe, Dios ta mauda nos pa
nos stima nos enemigenan.
i Senjora, bo jioe tin ardor i balor
di un cabaljero completo.
Bo ta ekiboca bo, Senjor, loketin
ta aturdimentoe i libereza di mucha.
Disimula anto mi frankeza, mi a
huzga na e fuego koe tabata bril ja
den su wowo..... Ma ti mision ta
cumplf i mi mester toem dspdida.
Pedro Archibaldo a nenga decidi-
damente toer recompense koeecas-
teljana kier a ofrec i el a despedi
cambiando un eenjal di inteligencia
coe e hoben Enguerrando...”
|
|
2 |
|
“...10
ben a acepta e licor. Apena el a
poerb numa, un ardor biboe a co-
ne su-nervionan i toer anima el a
bai sinta banda eperegrinb.
IV.
Mi nobel tata, Enguerrando a
coeminza papia, a bai for di nos
jen di speranza di saca musulman-
nan for di Herusalem. El a bai jen
di Animo i confianza i ai! nunca
mas lo bolbe trobel...
Ma alomenos su morto por ser
yengA.
Di com?
Mi a forma un idea pa un cru-|
zada nobo, i mi a corda koe jioe-
nan di Senjor di Kerougal lo kier
toema parti aden, i haci e musui-
man paga di sanger di nan tata.
Kiko I Apenas mi tin diez cincoe
anja i mi roemannan toer ta mas
hoben koe mi ainda.
Toer koe lo toema parti den e
cruzada lo ta di bo edad mas 6
menos.
Cabaljeronan mucha auto.
Muehanan ta bira homber, ra
jega caso di mester bringa pa cau-
sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos...”
|
|
3 |
|
“...su
mama.
Senjora Hermenegilda a lamant
i a primi coe teruura na su coerazon.
Mi por a corda berde, Engue-
rrando a bisa coe amargura, Je-
han ta un cobarde. Adios Jehan ;
mi ta nenga bo pa roeman.
Mi roeman !
Mi no ta bo roeman mas!
I ami, Hermenegilda dici coe
tono severo,, si bo no ta doen
mtin, lo mi no ta bo mama mas.
Enguerrando a obedene, ma no
promer koe el a moenstra su aversion.
Alomenos, mi mama, lo bo kier
doena nos bo bendicion ?
Pues bien, sea asina.... Como boso
ta keda coe boso idea, koe Dios for
di su trono tira su bendicion riba
boso!...
Enguerrando i Isolin a hinca ro-
dia; l despues di a ricibi bendicion
di nan mama, nan a subi nan ca-
bai i nan a corre bai na cabez di
troepa, un banda di Archibaldo koe
tabata spera nan coe impaciencia.
T ora nan a perde foi bista, e
condesa i Jehan a decidi di bolbe
na castiljo di Kerougal.
(E ta sigui.)...”
|
|
4 |
|
“...noem mi
;sisa
Solucion di Charada
3 Ladron ta bini sin
koe bo jam ; dokter
ta bini ora bo jam.
4. Boeki Koeki.
5. 120 weboe.
~ Begun mi idea es proverbio su origen ta esaki: Si un
hende a droemi mainta of mehor Dia Domingo asina laat,
koe el ta jega misa asina laat, koe laatste Evangelio (di
San Gaan) a caba eaba, asina koe el a perde (Evange-
lio di) San Guan. P A. E.
AWA 1
Respond! riba pre-
li until.
1 10 7 16
15 8 9 7
14 £ 12 3
4 11 6 13
Charada.
1. Ken por doena mi un palabra di 4 letter, koe si mi
ta kita e di promer i di ltimo ta sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest:...”
|
|
5 |
|
“...34
Ora Archibaldo a mira par. banda
di Senjor di Chavannes un stranjero,
koe net a caba di jega ne castiljo
soe un cortebo grandi, el a bira
bleek manera morto. Net Enguerran-
do kier a puntr motiboe di su span
toe, e stranjero a jama Enguerrando,
bisando:
Enguerrando di Kerougal, bo no
kier larga bo idea ?.... Kedando lo
bo por ambiciona na dignidad i
honornan di mas altoe na corte di
Francia, na lugar di bai contra un
morto sigur den es empresa, koe
mster tabata impedf foi principio.
Impidile! ma Italia, Alemania,
benter Europa ta manda nos nan
troepa di hobnan.
Pues bien, bai numa; ma mi no
ta risca bisa bo hasta la vista.
Hinca roedia Enguerrando..
I e stranjero a papia e formula
sagrada:
Den nomber di Dios, di San Mi-
guel i nos Senjora mi ta baci bo
cabaljero, Record a di kende bo ta
jioe i no degenera i venega di bo
genero.
Enguerrando i Isolin a bai dobla
nan roedia ainda pa Senjor di Cba-
vannes i su jioenan pa demoenstra
nan gratitud profunda; caba e eher-
cito a cohe camina i...”
|
|
6 |
|
“...un donjo, Ben Sangiar.
El tabata biba na Damiate i asina
el a gana cas el a entrega e dos
muchanan na su favorito Massoud,
an asi&tico, koe tabatin un odio
inmenso contra toer loke tabata
cristian.
Biba un dia Ben Sangiar a jama
e dos prisonjeronan i a bisa nan:
Boso kier ta liber di boso ca-
dena?
Koe nos kier ? Isolin a puntra.
Ai tras mester tin un triki, mi roe-
man, Enguerrando a bisa pocopoco.
Si, ma mi no ta ofrece boso li-
bertad pa boso bolbe na boso tera,
pais di infielnan; no, mi tin idea di
marra boso coe mi fabornan na
Egipto. Pesai boso mester abhura
boso religion i banja boso alma
den fuente di berdad koe profeta a
trece pa berdadero fielnan.
Nos 1 abhura nos f Mihor nos
moeri! Enguerrando a grita, bra-
zando su roeman. Sin incomod e
Egipcio a sigui papia:
Lo mi carga boso coe rikeza.
Nos no ta desea bo biennan.
Corda bon, koe mi tin derecho
di manda boso.
I derecho di larga mata nos
tambe.
I esai lo mi wel haci si boso
sigui coe boso cabezura.
Ya mi ascohecaba, Enguerran-...”
|
|
7 |
|
“...bisa, tabatinl'promer un sagudimen
toe patras i despues un padilanti.
E sagudimentoe no a tira mi foi
mi kooi i mi esposo apena a slinger
riba su pia bai, bini. Nos no a
tende ningun sonido.stranjo, ningun
kibramentoe di cos di glas di
paloe, ma nos a ripara koe mashin
a para ketoe. Nan a poerba manda
e masbinnan atrobe. Nos camarote
tabata asina, koe nos por a sigui
cada movementoe. Mi esposo i mi
no tabata spanb. El a bisa, sigur
tabatin un otro defecto na ma-
shinnau i promer ora e no tabatin
idea di bai riba dek. Ma sin embargo
el a bisti su bachi, bandona mi i
bai riba dek. Mi tabata droemi
sosegft den mi kooi, banda mi jioe
Marjorie i tabata casi na sonjo.
Despues di algun momentoe mi
esposo a bolbe atrobe! E tabata
awor algo escalt,. Figura bo un
ratoe, el a bisa, nos a dal contra
un ceroe di ijs, un mash grandi,
ma no tin peligro. Un oficial a
sigura mi esai. Mi por a tende
awor paso di bendenan riba dek,
aki, den mi camarote. Tabatin
algo batimentoe di pia i sonidonan
stranjo, mescos...”
|
|
8 |
|
“...sanger, tabata un historia biboe di
masbinnan, koe a garna i di curpa
nan manefi.
Ma cobe braza di mi esposo i aun-
ke e tabata masbd balente i no ta-
bata tembla, ma mira su cara, koe
tabata blancoe como papel. Nos a
comprende awor, koe e accidente ta-
bata mas serio, koe nos tabata cor-
da, ma te awor mes mi no tabata kere
i toer e otronan, foi kende mi
por a sabi, tabata corda mescos coe
mi, koe Titanic tabata por zink.
Oficialnan awor tabata bai bini i
tabata grita doena ordennan.
Mi no tin un idea claro di loke a
socede durante e siguiente cuartoe
di ora.
Tempoe tabata figura mas corti-
ooe, ma mester a socede toer cos
denter di 10 a 15 minuto. Ma mi-
ra e promer ofieial Murdock parra
den di un di e pasasbinan, pa im-
pedi, koe mas stokernan herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber...”
|
|
9 |
|
“...nos camina pa
bai busca mas botonan. Nos a ha-
ja 4 5 botonan i Mr. Lowe a
toema mando riba e flota chikitoe.
El a ordena pa marra toer boto un
tras di otro, pa ningun no bai per-
df den scuridad. Esaki tabata un
f bon medida i tabata sigura nos
salbamentoe, ora Carpathia jega.
Despues el a pasa muher an for di
nos boto den otro botonan. Esaki
a dura un mei ora.
Nos boto a bira casi bash! l nos
a bai coe direccion camina Tita-
nic a zink pa mira, koe no por sea-
pa mas hende. Mi no tabatin un
idea di ora 6 tempoe es anochi ter-
ribel. Algun a doena mi un
deken pa mi tapa mi pa e frioe
duroe di es anochi, i Majori taba-
tin ainda e deken di Titanic, koe
ma tap coe ne. Nos tabata sinta
coe nos pia den algun duim di awa
frioe di ijs. E saloe di lamar a doe-
na nos sed i no tabatin ni awa di
bebe ni un 6 otro alimento den boto.
Sufiimentoe di mas partidi e mu-
hernan, pa e diferente motiboenan,
ta indescriptibel.
Un di cosnan di mas penoso, koe
a pasa mi den boto, tabata, koe
ma cai un bez...”
|
|
10 |
|
“...desespera-
cion, caus panaufragiodiTitanic.
Mi tabatin koe busca na bordo
di e vapor un esposo, si, un esposo
koe sigur-sigur mi a kere lo taba-
ta den un di e botonan, koe a sal-
ba bendenan.
E no tabata aki, i coe e palabra
aki mi kier caba e relato tristoe di
Titanic.
Tin mas di cientoe otronan, koe
por conta i a conta caba e relato
di nan biaha tristoe te na New-York.
Mi amigoenan na New-York a per-
cura bon pa nos. Mi ta bai Idaho
i lo mi trata di edifica aja mi bibA.
Mi ta pensa di sigui e idea, koe nos
tabatin.
Un momentoe ma corda di bolbe
bai lnglaterra, ma mi no por so-
porta bista di lamar mas. Ademas
mi mester hiba mi Majorie na e lu-
gar, koe su tata a scobe pa nos dos.
Awor no ta keda mi nada mas
sino di haci loke lo el desea di
nos haci. Fin.
\ aria.
Dos boerach ta sinta brinda otro:
Mira, compa, toema un mas, riba un pia bon por camna.
Berdad Broe, ta lastima koe mi no ta un duizendbeen....”
|
|
11 |
|
“...pa es can-
ticanan koe nan s& canta ua su
honor.
* *
Boso sabi pakiko luna di Octo
ber ta consagrA na Reina di San-
tisimo Rosario ? No ? Bin tende an-
to su liistoria i boso lo compren-
de.
Ya casi un siglo Turconan a tor
menta i bati Cristiannan pa un ca
reda di victorianan, koe Dios a
permit i pa castiga picarnan di Cris
tiannan i pa lamanta nan f, koe
tabata moeriendo. Selim IT, empe-
rador di Constantinopel, a podera
di isla Chipre, a mata 20.000 Cris-
tian na ciudad di Nicosia, i taba
tin idea di cai riba Venecia coe
su ehercito poderoso, pa conkista
henter mundoe i destrui Cristianismo
hen ter. Anto Papa Pio V, e grau
Papa di Orde di San Dominico, a
jama nacionnan cristian pa bai brin-
ga contra s enemigoe poderoso.
Felipe II, rey di Spanja, e duque
di Sabona, republicans n di Genua
i Venecia a uni nan un coe otro i-
a forma ud ehercito grandi i po-
deroso, bao di comando di Don
Juan di Austria. Papa a manda
reza Rosario i prescnbi ajuno, pa
placa husticia dibina. Henter Lu-
ropa tabata...”
|
|
12 |
|
“...109
E maltrato a pOoe mi di m vloe, 4 esai a hinca mi abrobe den mal
conducta. Ma sbttdia o manera di toema venganza.
Tabatin den dj boenucoe un rooi basta hundoe, boer scondi bao dl
rama di soempinja, Asina ma weita e rooi, a drenta ini un idea fa-
moso. Mi ta bai hunga mi shon un bon pego. Prom diadibaiPun-
da, mi ta bai sconde mi curpa aidn. Dicno, hecho.
Su siguiente dia Mars mardugA, asina nan ta carga garoshi pa bai
Punda ma drenta mi buracoe. Dos momentoe despues nan ta bin busca mi.
Nan ta jama, nan ta grita, camna aki camna aja, boer cob por nada.
Ami a flea ketoe, mescos koe raton. ....
Sigur nan a larga porta abri. Porfin nan a hinca un cabai bao
di garoshi. I mientras e cabai tabata haci mi trabao, ma haci coi
floho, dal un dushi sonjo den e rooi. Despues di dos ora asina, ma
sali foi mi buracoe, coeminza camna, coen, grita, pa hala atencion di
mi bendenan.
2
;£.*'
mm
Ata nos bon burricoe ta bini. Beta flel e animal ai ta, i esta
spiertoe koe el a scapa foi mfln dj ladronoan...”
|
|
13 |
|
“...V
Siguiente dia e no por a loebida
su companjero; el tabata reza hopi
i cada bez pa su combersion i taba-
tin idea e dia anochi, di pidi' pa e
larga e mal bida ai. Anochi el a ke-
da lamanti i tabata ward coe itn-
paciencia ki ora lo e bini cas. Diez un
or a bati, diez-dos or a bati i aln-
da Marco no a jega. Mes ora el a
lamanta, bisti su panja i a sali pa-
for. El a bai na toer camina sin haj;
porfin el a jega dilanti di e shap, na
oenda el a mira Marco algun dia
pasd. Ainda luz tabata cend. Hende
no tabata tende nada mas, koe gritoe
i harimentoe brutoe paden. Despues
di un ratoe el a tende Marco su
stem. Di repiente un homber a sali
for di shap i a toema camina pa la-
mar. Net na e momentoe ai luna
tabata sali i su claridad a haci Her-
man ripara koe tabata Marco. ,,Si-
gur ta muchoe placa lo el a perde,
Herman dici; ta kiko e ta bai haci
na lamar ? Sigur lo e no tin bon
idea. Mes ora el a sigui, i ora el a
jega, el a ripara Marco .siiitd riba
un piedra, contra awa. El a spanta
masnd...”
|
|
14 |
|
“...proposito, bira furioso trobe. I ma
pensa: mara mi tambe por poesta coeri, pa cera nan boca.
Buchi Paula, oenda nan ta poesta coeri ?
Maa Nono sfl, mi kier koe ta pariba-ai pa Zuid di coenucoe di
Manchi poliz.
Cuantoe buricoe tini ?
Paree mi diez-seis, i esun koe gana ta hanja 25 florin i un oloshi di
plata.
Mi mama dushi. f- Maa Mono dl mara mi tambe tabatin un
buricoe.
Mi tabatin lastima dj pobercito muher. I como mi tabata bon cam-
nad, ma bai cerca dj pa ofrec mi sirbishi. El a comprende mi idea.
Pober bestia, e dici, bo no ta di ningun hende, wel desdi awoi ta
mi ta bo shon.
Toer tabata bofon di mi. Mira, Lamuertoe, toemaki diez placa bai
pela i feita cerca Bakhuis. Esta paree palabrua, no ? Asina cada
un tabatin su insulto pa mi....”
|
|
15 |
|
“...tabata gusta e cuenta, E buchinan ta capaz di mira mi pa un
connchi, tira mi mata. Pasobra mi experiencia di buricoe a sinja mi
esaki: menos un hende sabi mas tantoe e sa broma. <
Pero no tabatin scapatorio. Mi mester a bai. Despues di a camna
un ora asina, e tres bromadrnan a topa nan ,papa den mondi. Cie-
loe Santoe, ki mishi e buricoe aki banda? E muchanan tafica ketoe.
Pero e cochero, koe tambe a bai, ta responds coe un sonrisa di_ bo-
fon: E mester carga toer e animalnan, koe e jioenan tin idea di tira.
E tata coe e tres otro cabaljerona a tira hopi p&hara; den dos
ora i tem nan tasch a jena. Pero loke ta e tres mucna bromadornan,
koe a trece un buricoe pa carga tantoe p>hara, nan no a tira nada,
ni un totolica sikiera. Nan tasoh a keda plat mescos coe un depchi.
Un sinjal di trompet a reuni nan toer na un desajuno delicioso. Pas-
telan, ham, weboe hereb, keshi, koeki.
I awor atrobe ma observa un cos. Esnan koe a traha menos a co-
me mas. E tata tambe a nota esai, i di coe e muchanan...”
|
|
16 |
|
“...nuuca mas. Haci koe mi
keda un bon mucha i bendiciona mi
i mi Soeurnan. (E ta sigui.)
V aria.
Cornells ta sali di scool i su tata ta puntr, koe elsa
tr9,hCornells: Sf, papa, ta net loke mi ta gusta masha.
Papa ; Pues, bien, anto bisa mi un cos, Cornells. Dos
homber di garoshi ta 5 ora di distancia for di otro. Esun
mula ta camna mitar mas floho koe es otro. Na unda nan
lo contra coe otro ? , . __
Cornelis : Wei papa, ta claro, den promer shap, koe nan
ta topa na camina.
Un pintor, koe tabatin idea masha grandi di suobra, a
puntra un experto, com el ta haja e cuadro, koe el a pinta.
Experto: Wel, por ta mas maloe. . ,
Pintor : Sefior ta ofende mi. Senor kier hala e palabra
ad6njixprto: Coe muchoe gustoe.'E no por tabata mas maloe....”
|
|
17 |
|
“...pasa hopi miseria, pasobra toer
tres a paree mashfi flacoe. Mi consenshi a hanja mas dule, pasobra mi
a comprende koe esai tambe tabata pa mi falta. Di rabia pueblo a tira
Gastatodo coe piedra, pasobra mi a. munstra mi mas sabir koe n.
Gastatodo a hanja golpi pisar, koe el no por camna mas i koe e
director di circo mester a larg cerca un bon hende pa cuid. Ma for
di e dia ai nan a perde nan ganamentoe i hopi dia nan a pasa sin
un cens chikitoe, sin nada di come.
Na mes ora ai di golpi a dal un idea den mi sintir. E mainta
Guancito a caba di bisa mi: Mara bo por drecha bo bida. Wel bon
anto, mi dici, mi ta baj drech, i awor aki unbez.
M1.
:y \ v-f. t>...”
|
|
18 |
|
“...ta, si bo camna coe bo pld riba tapeta.
Toer e Senjores a keda sustd, nan a consuml koe em-
perador coe su mal genio caprichoso, kier trata nan como
muchanan. Pero como nan ta conocle pa hende koe pa mini-,
mo cos por lamanta rabia, nan no kier a irrit, P esaT naI1/
a drenta coen, i apesar koe nan tabata embahador di na-
cion grandi di Europa, nan mester a ocupa nan maske ta
contra nan gustoe; coe solucion di un problema, koe tabata
pas mas bien pa muchanan. .
Representante di Alemania tabatin idea di cohe un garo-
ti hinca su punta den e appel coh. Esun di Francia Jper tira
un lazo riba dje hal cerca dje. Ingles a pidi anzu di pisca-
dor pa hak trece cerca dje. Toer a rai, toer por nada. Czar
Pedro a declara cara secoe: ,,
No, Senjores, aja mesmester cohe e appel coe bo man sol.
Toer a studia ibolbe studia, nan a kibra cabez hopi, pero m un no...”
|
|
19 |
|
“...Soeur a splik coe poco palabra,
koe Dios kier a sufri pa nos pi-
cirnan. Pro ta pakico el a per-
mit], koe nan a torment# tantoe ?
El por a stop nan 1 Soeur a boe-
ta Nelly sinta riba banki i a con-
t di Hesus su bon coerazon, i di
toer lobe el kier a sufri den su pa-
sion dolorosa. Nelly a scucba coe
toer atencion, i ora Soeur a caba
conta toer e sufri men toe riba ceroe
di Calvario, Nelly a coeminza jora
i el a repeti cada bez : Ai pober
Dios Santoe.
Apesar di su poco anja, Nelly ta-
batin algun idea caba, koe Dios
ta presente dan tabernakel. E mis-
terio di presencia berdadera i real...”
|
|
20 |
|
“...Maria I Pasobra nos toer a _rcbi
su arma, koe nos ta combati dia-
bel i mundoe i nos pasion coen.
Nos ta forma tantoe anja caba un
warda di honor rond di Maria. I
la Birgen lo keda anto sin haci
nada pa nos ? Maria, .Reina di Ro-
sario mester proteha su jioenan di
Roiffieux. Pesai larga nos haci un
promesa, i priminti Maria di la-
manta un boenita estatua na su
honor meimei di plaza di nos pueblo,
si toer jioe di Roiffieux, koe taan or
den guera, ta bolbe biboe meimei
di nos. Toer hende a ricibi e idea,
manera ta cieloe mes a inspir, toer
a acept i for di mes ora speranza
a bolbe drenta den coerazon di toer
hende. No tabata poco, loke Roif-
fieux a pidi La Birgen. E 72 ho-
ben tabata plamd toer camina, na
toer campo di batalja sanger a
corre na rioe, nan a toema parti
na batalja di mas eangrient como
esnan di Gravelotte, Metz, Reichs-
hfen etc. Patria a pidi uu sacriti-
cio nobo, el tabatin mester di mas
solddnan, pasobra a bai fatal pa
Francia. Roiffieux tambe mester
manda mas di su jioenan...”
|
|