1 |
|
“...i
musuiman, un hobeu inexperto, koe
keriendo koe su tata Io a perde pe-
lea, a tira ua flecha riba bo espo
so, koe mes ora a cai abao banda
di mi. Moeriendo nos a carg hiba
foi campo di batalja i el a encarga
mi di trece su ultimo adios pa bo.
.
Despues di es relato tristoe a rei na
un silencio largoe i penoso den es
cuarto; Enguerrando a cera su mo^
keta coe rabia; un idea sombria ta-
bata pasa den su cabez.
Hermenegilda a wei t i el a tembla.
I e musuiman 16 keda sin haja cas-
tigoe pa su crimen ? el a grita rabid
Mi jioe, Dios ta mauda nos pa
nos stima nos enemigenan.
i Senjora, bo jioe tin ardor i balor
di un cabaljero completo.
Bo ta ekiboca bo, Senjor, loketin
ta aturdimentoe i libereza di mucha.
Disimula anto mi frankeza, mi a
huzga na e fuego koe tabata bril ja
den su wowo..... Ma ti mision ta
cumplf i mi mester toem dspdida.
Pedro Archibaldo a nenga decidi-
damente toer recompense koeecas-
teljana kier a ofrec i el a despedi
cambiando un eenjal di inteligencia
coe e hoben Enguerrando...”
|
|
2 |
|
“... mi roemaunan i mi ta
bai na uu empresa grandiosa. Nos
ta bai brings na Palestina.
Bai bringa, na boso edad I Na
Palestina 1 Loco boso ta ? Boso tata
mes, koe tabata cabaljero, i compan-
jti di un ntimero grandi di soldfi-
nan balente, a sucumbi. Ta ken ta
ganjador, koe a excita boso na es
hecho loco ?
Ami 1... Archibaldo a contests.
Abo 1 Hermenegilda a grits.
Bo no ta teme anto di proclama
bo como ehecutor di es enganjo in-
fernal ? Bo kier biba toer e muchanan
bai contra un morto sigur! J
Hiba nan na gloria Archibal-
do a grits coe fervor. Mijioenan,
no perde tinimo awor aki. No scu-
cha na pidimentoe di boso mayor,
nan, ni na sintimentoe di boso coe*
razon. Lamanta 1 Na Tera Santa 1
Na Tera Santa I
Na Tera Santa 1 mil boz di mu.
cha a ripiti.
VIII.
Probechando di es momeutoe' di
entusiasmo, Archibaldo a saca su
spada, el a cohe un flambeuw i a
doena sinjal pa bai.
Entretanto Senjora Kerougal, jen
di desesperacion, tabata cohe su jioe-
nan sucesivamente tin pa tin den su
braza, pidiendo...”
|
|
3 |
|
“...22
mira, mf tabata droemi na banda
di lamar. Ora el a mira mi, e di-
ci: Ben, Ben, mira com Dios a
castiga i a spierta bo. Si 60 a bai
misa coe mi, anto e cos ai lo no
a socede.
Ai Guancito, mi a bisa, por-
dona' mi i pidi Dios pordon pa mi.
Mi ta priminti koe nunca mas lo
mi falta misa, si mi ta bira bon.
Ora nan a hiba mi cas, nan a jama
dokter i el a bisa mi mama : Lar-
ge droemi bon, el a spanta, ma
no tin ningun peligro.
I ta esai, mi bon amigoe Ra-
mon, koe mi ta para dnroe koe te
awormi ta cumpli otro seman
49 anja mi a falta poco bez dia
Domingo di asisti na sacrificio di
misa.
Ma shon Ben, bo sa kiko bo
mester haci, manda e cuenta na
Redaction di Ala Blanca. Sigur
su redactor lo keda contentoe di
a haja un bistoria asina. Ta bon
pa otro muchanan ta lez, i ta nn
bon ehempel tambe pa nan.
Esai mi no por. Nnnca mi a
skirbi un carta na Padernan.
O, nan ta contentoe; mara koe
tin mas hende, koe por doena un
of otro historia, sea di nan mes of
di otro hende, basta e] no ta
ofende ningun...”
|
|
4 |
|
“...troepa.
Ma e mes momentoe un cinCuen
ta braza a subi na laria, arm.
coe hacha, piki, punjal riba cabez
di Enguerrando, kende a ricibi un
golpi pisfi na su ribtjinan.
Ai, mama, mama, Enguerran
do a grita, mi ta mori!
Ora nan a mir cai e muchanan
a spanta i pur nan a coeri ban-
dona es terreno i den un fregfi di
wowo e lugd a keda bloot bashi.
Nan a percura di no papia ni un
pia di palabra di loke a socede. Ni
un hende anto a bin yuda e hoben
heridd, kende, haciendo su ultimo
esfuerzo a logra alfln hiba su trom'
pet na au boca i hala atencion ri
ba dj. Ora Ieolin a tende es sono
el a boela impetuosamente corre bai
oenda es sonido a sali. E candela
koe e muchanan a larga nes lu-
gar a gia su persona i na luz di
e vlamnan el a mira Enguerrando
droemf abao na suela. El a -cai
rodia banda di su roeman, koe
casi no tabata doena ningun^ sen-
jan di bida. El a yena cercana coe
su gritoenan di auxilio. Riparando
trompet di su roeman na suela, el
con coeminza supla.
Gritoenan duroe a doen^di com-
prende...”
|
|
5 |
|
“...87
dornfi coe hermelina. Nan a hinca
roedia dilanti nan tata, koe a be-
sanan tiernamente riba nan frente.
Un pahe a lamta cortina i a anun-
cia yegada di un peregrino.
Archibaldo a drenta coe un cara
emociond.
Nobel Senjor, el a bisa, na
oenda Enguerrando di Kerougai ta,
pues mi tin di doena cuenta di dj
na su mama.
Nan a bisa mi di e cabaljerito-
nan di 14 i 15 anja; ta bo podiser
ta nan capitan?
Mi no ta hiba e muchanan coe
spada den man; ma mi a jama nan
den nomber di Reden tor di mun-
doei nan a sigui mi.
I na ki pais bo ta hiba nan?
Na Palestina.
Es palabranan a causa un im-
presion grandi.
E baron a sigui puntra. ,,Cuan-
toe di e cruzadonan .chikitoe bo a
reuni?
Cincoe mil!
Cincoe mil! Ma bo a loebida koe
rey i su hombernan a sali derrotd
den ultima cruzada?
,.Algun bez Dios ta scohe esnan
di mas dbil pa cumpli su plan-
nan.
Den toer caso, si lo mi taba-
tin jioe-homber, mi ta sigura bo
koe lo bo no tabatin honor di reu-
ni nan bao di bo bandera.
Mi a bini aki, Archibaldo a in-
terrumpi...”
|
|
6 |
|
“...in-
consolabel coe perdida di su barcoe,
tabata bai salta trompecando den
un boto, ora un dje muchanan des-
graciado, koe no por a hui foi
candela a boela, toer kimando bra-
z, i a pega su panja na candela. E
mucha i e traidor a keda lucha al-
gun momento den e lamar di can-
dela te koe toer dos a disparce
huntoe coe e barcoe den olanan di
lamar.
E otro botonan a gana playa li-
her. Segun e muchanan tabata bai
desembarcando, catiboenan tabata
rondona nan, marra nan mfln riba
nan lomba i tabata hiba nan bao
di sl di zwiep na e negociantenan
di catiboe, koe bistf coe nan pdnja
multicolor tabata bende e muchanan
pa un bagatel na esnan koe tabata
bieder mas altoe. Archibaldo i Felipe
Aubriot tabata para den e sorto
di vindishi i tabata ricibi pago di
nan traicion, consistiendo di un caha
coe oro, piedra preciosa i panja fi-
ni. Net Enguerrando ta ripara e ban-
dido i e ta bis: Hudas, bo nom-
ber sea maldicion. den toer siglo !
Sea maldicion pe lagrimanan di
nos mama Fierno lo paga bo pa e
maloe...”
|
|
7 |
|
“... Enguerrando a sigui
bisa.
Esai nos lo mira, tende! Ben
Sangiar a bisa, batiendo su mannan.
Catiboenan a coeri drenta. Ben
Sangiar a ordena pa pone e hoben-
nan cristian na boei.
Mi ta entrega e dos cachnan
aki na bo poder, el a bisa su fa-
vorito Massoud.
Un sonrisa feroso a pinta cara
odiosa di Massoud. El a haci un
sinjal coe e catiboenan i mes ora
nan a lastra e muchanan bai coene.
Ki lastima! Pronto tabata spera
nan un desgracia grandi. Massoud
a haci e plan infernal di separa nan.
Nan a hiba Isolin, coe boei pis&
na m&n, den un cuarto scur, mien-
tras nan a lastra Enguerrando hi-
ba caja, coe cadena na garganta,
hib na cas di un egipcio, jamA
Schirzad, koe a confi na su super-
intendents Arabe, coe nomber di
Ali Eddah.
Massoud a bis: Haci coe e ca-
ch inflel loke bo por.
Inmediatamente sin doen un ra-
toe di sosiegoe nan a hib den un
lugar coe zolder abao, oenda nan
a cer coe un otro catiboe anciano
pa nan moela maishi.
XVII.
E lugar tabata un bodega scur'
i frioe, algun luz tabata...”
|
|
8 |
|
“...Trankilo e shon ta para mira,
Sperando com e cos lo bira
-
rnsstJ^m
=i==M
nikj
+SJ393.
-='-- -
S 1 '
g==rr^==^=
------
~T '
=
' ' -t=
;
W2Sj2%
mm
mmi
ma
Wm
Mi tata dushi, ki trabao,
Toer cos ta plama, basha bao,
Toer dos ta lora pechoe arriba,
I nada nan ningun n ta hiba.
No sea nunca pretendi
Pa bo no keda bloot bashi....”
|
|
9 |
|
“...50
terrumpi, bo sabi podiser com a
bai coe cruzada di muchanan ?
Sigur, mi sabi.
O, conta nos an to....
Nan ta scucha nos; sigui mi i lo
mi hiba boso na un lug separ,
oenda nos lo por papia mas soseg.
El a hiba e europeanonan na un i
camina pert koe tabata keda mei-
mei di muraya di dos hardin grandi
i nan a bai sinta riba un pilar tumbb.
Podiser botabatin un roeman den
di e desgraciadonan? e monhe a
puntra.
Mi jama Jehan di, Kerougal; mi
dos roemannan ta aki i mi a bini pa
coempra nan liber.
I ami, e otro dici, jama Lud
gero i mi ta capeln di e infeliz con-
desa Hermenegilda di Kerougal, koe
a confia mi su ultimo jioe. E nobel
senjora a sacrifica casi henter su for-
tuna pa por a reuni sumanan nece
sario, koe nos porofrec e egipcionan
pa libertad di su dos jioenan.
Keda bo soseg eu cuantoe suerte
di bo roemannan, toer dos ta den
es ciudad aki, e monhe a bisa Jehan,
,,e di mas bieuw ta cerca un rabe
i e otro cerca un egipcio. Desdi algun
luna nan ta separ, for di otro, i toer
dos a prefera...”
|
|
10 |
|
“...Su suerte ta depende di mi, Mas-
soud a responde; Ben Sangiar a
pone e infiel henteramente bao di mi
poder i na mi bondad e ta debe su
bida ainda.
Pa amor di Dios e monhe a scla-
ma, scucha deseo di un roeman i lo
bo ta ricamente recompense.
Avaricia di Massoud a vence bien
pronto su odio inhumano di cristian.
Paga su balor i lo mi hiba boso
cerca e catiboe, el a bisa porfin.
EI no por bini camina nos ta?
Senjor Angilberto a puntra con-
movi.
No, el ta poco indispuesto.
Capelan Ludgero i Jehan a entreg
purĀ£ suma necesaria, panja i prenda
precioso, koe e prfido a acepta lih
i el a keda mira e stranjeronan coe
un sonrisa di bofon, mientras un
egipcio tabata hiba nan na e lugar
oenda Isolin tabata. Nan a combini
koe Enguerrando lo drenta promer.
Na e momento koe e hoben tabata
jegando ne cama miserabel oenda
Isolin tabata droemi, esaki a abri
su wowonan mitar, rondone coe cir-
culo pretoe.
Presencia di su roeman no a haci
ningun impresion riba dj. El a qufri
asina tan toe,-koe su memoria taba-...”
|
|
11 |
|
“... mientras
e tabata coeri drenta den cuarto,
sigu di Jeban, capelan Ludgero, e
monhe i e criarnan koe en bano
kier a contene nan.
Jioe stimA, lo bo keda biba pa
nos awor. fa na oenda b ta ? Pa-
sobra mi no ta mira, mi ta ciegoe.
Mi bon tata, ata mi aki, e en-
fermo a responde, hajando, paree,
poco mas forza coe jegada di su tata.
Senjor Angilberto a bah riba Iso-
lin, a braze i a besle. E enfermo
a keda braza su tata i a bis:
Ma ta bo mes berde? O podi-
ser bo ta bin busca mi pa bon Dios,
pa hiba mi na un mundoe mehor 1
,,Si, mi Isolin, di berde mes bo
ta mira bo tata, koe a scapa mi-
lagrosamente di mil peligro; bo roe-
mannan ta cercajbo, bo nobel ma-
ma ta spera su jioenan. Cieloe ta
doen trobe un esposo, di ken el a
kere di ta separA pa semper. Coe-
rashi anto, nos lo reza pa bo.
I pouiendo heebo mes ora na su
palabra, el a oal na roedia, a dobla
su mAnnan i a basba benter su coe-
razon den un oracion fervorosa. Toer
a sigui su ebempel.
Dios a scucba nan splica. Ape-
nas senjor Angilberto...”
|
|
12 |
|
“...dilanti.
Mira, mira! de Ruiter tabata
grita, nos Spanjol ta balia mane-
ra hende fuma. At ta zink cabal
Di berde, lamar a kibra e barcoe
Spanj na pida pida i asina lihejtf'
koe tripulacion no tabatin mucno
tempo pa drenta den boto.
Olanan tabata hiba hopi hende
leuw di nan barcoe, di manera koe
nan tabata hera di hoga.
Hombernan! nos admiral taba-
ta grita, mientras e tabata bati den
su mAn, bosonan a caba di haci
un obra maestra. Ma awor nos mes-
ter haci un otro cos, un cos mas
boenita. Tira toer boto na awa!
Salba e desgraciadonan! . .
Nan a cumpli coe e eomando aki
mes liher i coe mes amr coe toer
otro eomando di e hefe a precis.
Nan boto tabata boela riba ola, i
un bez nan a bolbe coe e henae-
nan, koe nan a salba, nan boto ta-
ba cargA i nan a hiba toer na nan
barcoe. Nan a trece e captan tambe.
Esaki tabata un homber altoe i e
tabata paree un hende orguljoso,
un principal Hidalgo 6 un Spanjol
nobel.
Ora nan a trec riba dek i repre_
seut na de Ruiter, esaki a puntf:
,,Si bo a logra di...”
|
|
13 |
|
“...7) t
ATJ mm N rcA
DEDICA NA NOS HUBENTD.'
IXo. 11 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
ft 3
Com ma salba foi Titanic
PA
Charlotte Collyer
un di e sobrevivientenan di e naufragio.
(ARUBA TRADCCION.)
Nan, koe mester a juda nos, mes*
ter a hiba nos na e dek di mas
acerca di boto, pasobra aja mi a
haja mi mes porfin atrobe, semper
ainda cologA den braza di mi ma-
rido i mi Marjorie chiki banda di mi.
Muchoe senjoranan tabata para cer*
ca nan esposanan i no tabata reina
ningun inquietud.
Despues a bini, meimei di e boroto
di boznan, es grito terrible aki: ,,Ba-
ha boto I Muher i muchanan pro*
mer I Un hende tabata grita conti*
nuamente es palabranan aki:
Muher i muchanan promer! Muber
i muchanan promer!
E gritoe a doena mi un spantoe
di morto, i es gritoe lo mi sigui tende
te ultima ora di mf bida 1 E tabata
niflca salbacion pa mi, ma tambe
e prdida, di mas gr&ndi, koe hunca
ma sufri morto pa mi inseparable
i querido esposo P
E promer boto di salbamentoe a
a jena liher...”
|
|
14 |
|
“...kere lo taba-
ta den un di e botonan, koe a sal-
ba bendenan.
E no tabata aki, i coe e palabra
aki mi kier caba e relato tristoe di
Titanic.
Tin mas di cientoe otronan, koe
por conta i a conta caba e relato
di nan biaha tristoe te na New-York.
Mi amigoenan na New-York a per-
cura bon pa nos. Mi ta bai Idaho
i lo mi trata di edifica aja mi bibA.
Mi ta pensa di sigui e idea, koe nos
tabatin.
Un momentoe ma corda di bolbe
bai lnglaterra, ma mi no por so-
porta bista di lamar mas. Ademas
mi mester hiba mi Majorie na e lu-
gar, koe su tata a scobe pa nos dos.
Awor no ta keda mi nada mas
sino di haci loke lo el desea di
nos haci. Fin.
\ aria.
Dos boerach ta sinta brinda otro:
Mira, compa, toema un mas, riba un pia bon por camna.
Berdad Broe, ta lastima koe mi no ta un duizendbeen....”
|
|
15 |
|
“...Papa di Orde di San Dominico, a
jama nacionnan cristian pa bai brin-
ga contra s enemigoe poderoso.
Felipe II, rey di Spanja, e duque
di Sabona, republicans n di Genua
i Venecia a uni nan un coe otro i-
a forma ud ehercito grandi i po-
deroso, bao di comando di Don
Juan di Austria. Papa a manda
reza Rosario i prescnbi ajuno, pa
placa husticia dibina. Henter Lu-
ropa tabata na oracion. Tambe
Papa a bisa Don Juan di manda
toer soldAnan bai, koe tabata animA
pa speranza di robo sol i koe no ta-
bata hiba bon bida. Despues di a
confesa i ricibi coe f biboe, i for
tificA pa bendicion di Papa i su
I siguranza di victoria,, nan ^ a sali
contra Turconan. Manera Moises Pa-
pa no a stop di manda su oracion
na cieloe, pa hala su bendicion ri-
ba armanan di Cristiannan. E dos
ehercito a contra coe otro na gol-
fo di Lepanto, dia 7 di October
1571. Coe furia Turconan ta coeri
riba ehercito di Cristiannan. Na
principio ta paree koe lo nan ga-
na. Ma Dios, koe tin victoria den su
manoe, tabata juda Cristiannan...”
|
|
16 |
|
“...subi ?
Pa contests ma bira mi cabez un banda i a lembe su m&n chikitoe.
Esta un bon bestia, i mira, cuantoe carinjo. Nos no por tenaki?
Ay no mi jioe, e no ta di nos. Esai lo ta ladronicia. Nos mester
busca su donjo.
E chikitoe a subi mi lomba, i a bai na posada, pa toema informacion.
Como e no eonoce mi, nos a pasa rond pueblo pa puntra, si ningun
hende no a porde un buricoe.
Despues di dos ora nos a bolbe cas. I awor e muher dl: Awor nos
por ten trankilamente te dia su donjo mes bin busk. Nan a hiba mi
stal, nan a- treco un bleki di awa, un braza di jerba, i un ponchera
coe maishi. Ma almorza manera un rey, caba ma cai droemi mes-cos...”
|
|
17 |
|
“...tabata
busca Herman gera. Nan tabata
jaloes riba Herman, pasobra e ta-
bata pasa nan den varios cos i koe
mashd poco su mama nobo mester
a scual e. Boso mester a mira, ki
bon i suave e tabata Grata coe su
dos roemannan, ora nan tabata
comporta nan maloe coene. Uu dia
su mama a mand bai hiba appel-
sina den coesbina. Un bez el a bai
den coenucoe, el a kita tantoe koe
e tabata por, i a bini coe un ma-
cutoe jen. Apenas el a pasa drempi
di porta un di e muchanan a corre
dal asina duroe contra dj koe toer
e frutanan boenita a cai abao na
suela i varios a cai lora hasta riba
caja. Sigur lo boso corda koe Her-,
man lo a coeminza grita i z'oendra.
No, al contrario, el a cohe toer e
appelsinanan mashd sosegd i a hiba
nan den coeshina, sin bisa mama,
kiko a pasa. Aunque e tabata chi-
kitoe, e tabata sabi mashd bon,
koe despues di Dios, nos mayor-
nan ta nos bienhechor, ta pesai e
tabata haci mashd contentoe i pronto
toer loke nan tabata desea. Ainda
mi tin di conta boso un ehemplo
di su obediencia...”
|
|
18 |
|
“...bon. Ademas el tabata mashi
contentoe koe e tabatin un trabao
vast i por a juda Perpetua. E ta-
bata sinti mash wapoe i tabata
drai mira rond coe orguljo ora
el tabata pasa cajanan riba boericoe
coe e macutoenan pis jen di ber-
dura. Herman no tabatin hopi tem-
poe ainda na Reggio, koe el a sinja
conoce jioenan di un duque Italiano,
na kende su cas el tabatin koe hiba
lechi. Esaki tabata mash conten-
toe coe Herman i tabata pidi su
mayor cada bez, pa larga Her-
man bin hunga coe nan, loke Dan
a permiti coe mash gustoe. Her-
man no tabata larga nan pidi dos
bez, ma e tabata bai, asina koe e
hanja permision di Perpetua. El
tabata hiba un boericoe tambe, riba
cual e tabata s bai coe su lechi.
Herman tabata soima e bestia aki
mash. Mash bez ei tabata larg
corrs bai padiianti, mientras el ta
keda kita flornan of busca piedra-
nan boenita, i e buricoe tabata bai
largoe sin bira na ningun camina,
na e lugar koe e mester a bai.
S ta sigui.
BSTA SABIB!
Tabata biba na coenucoe un shon, koe kier a larga...”
|
|
19 |
|
“...114
mester a studia liopi, a haja koe
tempoe a pasa diez bez mas liher
koe ora nan ta studia. Cada bez
Herman mester a hiba Iechi, di ma-
nera koe e no por a hunga coe nan
toer ora. Asina a socede awor tam-
be, i nada no pr a ten atrs. E
tabata sabi koe el mester haci su
deber promer koe toer cos, i nan
mester a larga e wega para te otro
biaha.
Un dia, koe Herman a bolbe atro-
be cerca nan, awaceroe tabata cai
asina duroe, koe nan toer mester a
keda den cas. Ma Herman tabata
sabi atrobe otro wega mash boe.-
nita. Promer toer a cai sinta rond
di un mesa, caba el a toema un plu-
ma i soepl di tal manera, koe el no
por a cai na snela. Uespues Herman
a toema un tay coe harinja i a
traha un ceroe. Den top dj ceroe el
a hinca un rentji. Awor cada un mes-
ter a corta un pida di e ceroe poco-
poco te ora koe e top dj ceroe
huntoe coe e rentji ta cai den otro.
Esun koe a socede esai coe n, mes-
ter saca e rentji coe su boca. Esai
tabata mash trabahoso i cada n
koe poerba, ta sali coe su nanishi...”
|
|
20 |
|
“...na camina, nos por keda coen ? Ay si, larg keda cerca nos.
Tantan ta bisti su bril pa mira mi coe atencion, caba e ta foela mi
lomba, i ta hinca su mfln den mi orea, i den mi boca. Ma tene bon
cuidao pa mi no mordle ni pa equivocacion.
,. Wel, e ta paree un animal mashSi mansoe: Roberto mester pon
den stal, doen bon awa coe coeminda, caba bai informa, di ken e ta.
Si no hanja su donjo, e por bien keda cerca nos. Asina ma tende
cuenta di bon coeminda mi coerazon a salta di contentoe.
Gochero a hiba mi den stal, i Guancito coe Jeannette a bai coe mi,
pa tira bista riba doenamen toe di coeminda....”
|
|