1 |
 |
“...Esai ta toer loke e peregrino
kier a participa bo. Enberdaa no
tabata bai la pena pa el a toema
tantoe discrecion pesai.
Kiko bo sabi? Enguerrando a
responde, podiser el por tin un se-
creto koe el kier coufiai mi.
I lo bo bai na es lugar sin teme
un trampa 6 enganjo ?
Kiko I Un cruzado bieuw, un pe-
regrino lo kier ganja mi ? Imposibel I
Lo mi baj nes lugar.
Mi roeman, mi ta pidi bo, no
bai, Isolin a suplike presintiendo
un mal exito..
I Enguerrando a responds coe arro-
gancia : Isolin, sija esaki di mi,
koe un futuro cabaljero no mester
larga miedpe doming nunca.
Boz di nan mama, jantando nan
pa oracion di anoebi, a libra com-
bersicin di e dos hobennan. Ora nan
taba bad Enguerrando a! bisa coe
dede riba su lip:
i ,,;Ma^ promer koe toer^cps, ni un
apalbra. (E ta sigi.)...”
|
|
2 |
 |
“...noem mi
;sisa
Solucion di Charada
3 Ladron ta bini sin
koe bo jam ; dokter
ta bini ora bo jam.
4. Boeki Koeki.
5. 120 weboe.
~ Begun mi idea es proverbio su origen ta esaki: Si un
hende a droemi mainta of mehor Dia Domingo asina laat,
koe el ta jega misa asina laat, koe laatste Evangelio (di
San Gaan) a caba eaba, asina koe el a perde (Evange-
lio di) San Guan. P A. E.
AWA 1
Respond! riba pre-
li until.
1 10 7 16
15 8 9 7
14 £ 12 3
4 11 6 13
Charada.
1. Ken por doena mi un palabra di 4 letter, koe si mi
ta kita e di promer i di ltimo ta sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest:...”
|
|
3 |
 |
“...mes-
cos koe Archibaldo tabata bini un
tras di otro pa ofrece nan mes Da
e cruzada; algun tabata bini com-
panjl di cincuenta, otro di cien i
di dos cien mucha i" cada grupo
tabatin un hefe di nan mes edad;
i asina pres e nubonan a presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan a cende candela pa
descansa. Tabata reina un frioe
grandi, bintoe tabata grita den pa-
loenan; lobonan hambriente tabata
risca jega te acerca di e candela-
nan, koe hasta nan tabata terde
nieve krak bao di nan pia; i hopi
di e muchanan tabata...”
|
|
4 |
 |
“...di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe bo a doen pe conta
cerca dobbel dj numero corda.
Pakiko esaki ta sina, ta simplemente pa comprend, si bo
jama un ratoe e numero corda X.
Aki a solucion :
2 X X = 2 X ; 2 X + 12 $ 2 X + 12 = X + 6 ; X + 6 X = 6.
N ^ 2
coe otro palabra: mitar di e cifra; koe bo a doena bo
amigoe pe cont cerca e ddbbel dje numero corda....”
|
|
5 |
 |
“...4* CTfS A CTyS
bli: m
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. ALA BLANCA TA SALI \ CADA DOS SEMAN. 1912
& i) *1 *1 H i e s>
Cruzada di Muchanan.
xv.
Ora Enguerrando i au roeman Iso-
lin, toer dos heridd i toer na sanger,
tabata bibL dil&nti comandante di
flota turca, esaki dici :
Esakinan mi ta tene pa mi.
Entretanto bendementoe a caba.
Felipe Aubriot i Archibaldo a prepa-
ra nan pa bai coe nan ganashi di
Hudas, ora di repiente comandante
turco a pone mn riba schouder di
Archibaldo i dici coe nan koe tabata
rondon:
I cuantoe esaki bal?
Un aplauso grandi a lamanta den
e muchoedumbre koe unbez tabata
cera rond dj traidor.
Archibaldo kier a hui bai, ma e
pensamentoe koe 1e perde su teso- j
ro, a baci spanta i a clab na e
lugar oenda e tabata para. Entre-
tanto cien braza arma a lamanta
contra dj. Mirando koe su bida ta
na peligro, e. homber cobarde ta co-
he algun sacoe coe oro i ta corre
bai na playa, turn bando toer koe
tabata strob.
Na mes momento, koe su poersigui-
dor tabata cerca...”
|
|
6 |
 |
“...koe
mi ta recohe. Ma larga nos mira pa
no perde tempoe; lo mi hiba boso
cerca e rabe Schirzad oenda En-
guerrando ta i cerca e egipcio Ben
Sangiar oenda Isolin ta.
'Gui pa e monhe Jehan i capeln
Ludgero a cruza algun cayanan di
ciudad t koe nan a jega na cas di
Schirzad. Promer e capeln a ofrece
e rabe algun producto di industria
veneciana, koe a haci gana simpa-
tfa di e arabe i pronto nan a com-
bini ki precio lo paga pa Enguerran-
do. Schirzad a haci un shja coe un
di e catiboenan i mes ora esaki a sali
i pronto el a bolbe, bisando koe En-
guerrando no kier acepta libertad, si
e mes fabor no ta concedf na e
catiboe ciegoe koe ta draai moeli-
na coe n.
Ki capricho stranjo Schirzad
a bisa sorprendf, ,,ma si boso tin
gustoe di cmpra e catiboe ai tam-
be liber, mi ta dispuesto na drenta
coe deseo di boso pariente.
E capelan i Jehan tabata vacila,
ma e monhe jen di su amor pa pr
himo a bisa nan :
No nenga di-haci segun deseo di
Enguerrando; sin duda lo sobra bo-
so placa pa coempra Isolin liber...”
|
|
7 |
 |
“...boso
cerca e catiboe, el a bisa porfin.
EI no por bini camina nos ta?
Senjor Angilberto a puntra con-
movi.
No, el ta poco indispuesto.
Capelan Ludgero i Jehan a entreg
pur£ suma necesaria, panja i prenda
precioso, koe e prfido a acepta lih
i el a keda mira e stranjeronan coe
un sonrisa di bofon, mientras un
egipcio tabata hiba nan na e lugar
oenda Isolin tabata. Nan a combini
koe Enguerrando lo drenta promer.
Na e momento koe e hoben tabata
jegando ne cama miserabel oenda
Isolin tabata droemi, esaki a abri
su wowonan mitar, rondone coe cir-
culo pretoe.
Presencia di su roeman no a haci
ningun impresion riba dj. El a qufri
asina tan toe,-koe su memoria taba-
ta toer debilite.
Bo ta mehor? el a bisa den dien-
te, oh nan a zoeta mi tan cruel-
mente. Ma awor koe bo tai, lo bo
defende mi.
Isolin, tene coerashi; mi ta liber
i bo tambe lo haja bo libertad
pronto.
Di kiko esai ta sirbi mi awor ?
Nos lo bolbe cerca nos bon Mama.
Mira, mi roeman, bo ta kere den
tal estado mi por bai coe bo ?
Bo ta...”
|
|
8 |
 |
“...Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe dici. Ni
mi mes, koe tin mas dia den mundoe
koe bo, no a weita tal phara.
Piek bir, pluma brde coe corr,
ta ki animal esaki por ta ? Wel,
mi ta tira bo, pa mi weita bo di
acerca.
Ai no, Papa, no tir, ta picar;
e ta moenstra un bestia mansoe.
Mi kier, koe hende por coh coe
mn. Weita koe Papa por coh
pa mi.
Wel, koe ta pa coh coe mn,
ta bo mes lo coh; ami si no ta
boeta mn riba bestia koe mi no
conoce.
Ai Papa, coh pa mi. Toer es
tem ai e lra a. keda para ketoe
coe su cabez un banda, kinipiendo
wowo. Porfin tata a decidi di
cohe e phara pa e jioe. El a boeta
su scpet abao, i a coeminza subi
e paloe poco-poco, te alafln...”
|
|
9 |
 |
“...59
UN MEP NA ORA.
Na un stad di Alemania tabata
biba un homber honrado i respet,
koe tabata jama Mller. Algunseman
caba el a ripara com un hoben bon
bistf tabata coemindle mash ca-
rinjoso; esai a hala su atencion
como e no tabata conocle, el a
kere koe es hoben tabata mir robes
pa un otro.
n dia koe Mller tabata invit,
cerca un amigo na un otro lugar,
el a contra aja coe es mes jonkman.
Esaki tabata mash contentoe; el a
coeminda es .comerciante coe mash
respet i el a bis: Apreeiabel senjor,
ki contentoe mi ta di contra bo aki
i koe mi por papia coe bo. Hopi dia
caba mi a desea e ora aki. Sen-
ior Mller di: Mi ta kere koe bo ta
hera den mi persona. Ta algun dia
caba, koe mi ta corda esai, ora mi
mira bo coeminda mi asina carinjo-
so. Ciertamente, mi no tin honor
di conoce bo. Si Senjor, e hoben
a contest, ami si conoce bo como
mi mehor amigo, i hopi anja caba.
Ta un felicidad pa mi, di demostra
bo esai an or i di ofrece bo mi grati-
tud sincera. Senjor, Mlier a
contest, ,,ta pa mi un misterio...”
|
|
10 |
 |
“...nomber di
un pdhara.
2. 3. 3. 8.1. ta nomber di un bestia
chikitoe, koe, maske e
ta doena cos dushi, po-
co hende ta stim.
1. 4. 4. 4. 2. ta un fruta dushi koe
no sd pari na Curasao.
2. 5. 5. 5. 1. no ta bolbe nunca mas
1. 6. 6. 6. 2. sin harinja di pam i
sin sucoe no por trah. Muchanan sa gust masha.
MI AMIGUITONAN!
Aki riba boso ta mi ra tres charada di premio. Awor boso por
moenstra loke boso por haci. Tin tantoe charada boso a saca caba,
koe toer sin duda lo haci toer nan posibel pa saca esaki nan tamb
i pa gana un premio boenita. Tende bon:'
1) Den di nan koe ta saca bon toer e tres charada lo nos rifa un
horloge boenita, koe nos Obispo, Mgr. Vuylsteke, a regala mi pa
doena boso.
2) Pa nan koe a saca toer e tres charada, ma koe no a gana e
promer premio, i pa nan koe ta saca di dos i di tres charada nos ta
pone disponibel: Un imagen boenita di San Antonio.
Dos ehemplar boenita di Gamina di Cieloe.
Dos ehemplar di Historia di Testament Bieuw.
Mester manda solucion, promer koe dia 88...”
|
|
11 |
 |
“...bosonan a caba di haci
un obra maestra. Ma awor nos mes-
ter haci un otro cos, un cos mas
boenita. Tira toer boto na awa!
Salba e desgraciadonan! . .
Nan a cumpli coe e eomando aki
mes liher i coe mes amr coe toer
otro eomando di e hefe a precis.
Nan boto tabata boela riba ola, i
un bez nan a bolbe coe e henae-
nan, koe nan a salba, nan boto ta-
ba cargA i nan a hiba toer na nan
barcoe. Nan a trece e captan tambe.
Esaki tabata un homber altoe i e
tabata paree un hende orguljoso,
un principal Hidalgo 6 un Spanjol
nobel.
Ora nan a trec riba dek i repre_
seut na de Ruiter, esaki a puntf:
,,Si bo a logra di kibra nos barcoej
manera nos a haci coe di bo, lo bo
a haci nos e misericordia, koe nos a
caba di haci bo?
E Hidalgo a keda mira nos ad-
miral coe orguljo i coe menospre-
cio; el a responde mashA calmo: No!
sigur-sigur lo mi a larga boso toer
hoga manera djaca. \ *
Up respondi asina inhumano i cruel
tabata di mAs pa e admiral tan
fuerte, koe por a domina su mes
asina bon. Sanger a subi...”
|
|
12 |
 |
“...cientoenan tabata
sinti necesidad di jama nos adios, i e
dia aki, merdia, miembronan di misa
a prepara mi esposo un gran sor-
presa. Nan a gui bao di un paloe
randi riba cementerio, i e ora algun
i nan a subi den torentji, camina
e klok tabata i na su honor nan a
toca coe klok, toer e repikenan, koe
nan tabata sabi. A dura mas di un
ora, i e tabata mash, satisfecho. Ma
ami, esai a had mi algo melanclico
i tristoe. Nan a toca e cantonan
bieuw i solem, asina mes como e ai-
renau alegre i riba mi esaki a haci
muchoe impresion, di un despedida.
Pakiko hendenan no por juda, nan,
koe ta bai biaha, loebida, koe toer
cos, koe nan ta stima mester keda
atras ?
Es pregunta mi a haci mi mes va*
rios bez.
Su manece nos a bai Southamp-
ton; i aja mi esposo a toema toer
su placanan, ke tabatin na banki.
E tabata monta algun mil dollard.
i nan a pag toer na placa di papel
di banki.
E klerk di banki a puntr ainda,
koe lo e no gusta mas toema un giro.
ma el sagudi cabez i a hinca e pla-
canan den su portefeuille...”
|
|
13 |
 |
“...herid. ta
bata bini ariba manera e di promer.
Cuantoe bombernan desgraciado ta-
bata probibi di sali riba dek, di tal
manera, koe nan a kita nan e kans
di salba, mi no sa, ma Mr. Mur-
dock tabata probablemente razon d<
baci esai. E tabata un bomber ba-
lente i anitnoso i di sanger frioe. Un
dia promer ma contr, ora el a bin
inspecta camartenan di segunda cla-
se i ma corda: Ki un bomber ba-
lente, esaki sigur no tin miedoe pa
nadal I esaki a moenstra berd ad
di mi cordamentoe; te na ultimo
ora, e tabata sabi di tene orde, i el
a moeri na su puesto. Nan dici, koe
e mes a tira su curpa mata! Esaki
mi no sa si ta berde. (E ta sigui.)...”
|
|
14 |
 |
“...un piedra precioso di briljo i boeniteza sobrenatural,
un perla, koe hende ta gana, si e ta perde toer otro cos. Dios
mes a cri segun su imagen i semehanza. I ora el a perd,
El a bolbe cumpr pa precio di Su Sanger. Pesai hende tin
di warda su alma puro i sin mancha, i alma di su prohimo
tamb, pa bolb doena na Dios mas boenita i briljante ainda
koe el a haj.
TRES AMICOE-
Un homber tabatin tres amigoe. Dos di nan e tabata
stima mashd, pa e di tres e tabata mas indiferente i frioe,
maske djies esaki tabata stim mas tantoe.
Un dia nan a hib dilanti di tribunal, maske e tabata
inocente. Kende di boso, asina el a puntra nan, tabai hun-
toe coe mi pa testigua mi inocencia? Mi ta acusd i rey ta
rabia mashd tantoe coe mi.
E di promer a excus un-bez, diciendo koe e tabatin otro
ocupacion. E di dos a bai coene te na porta di tribunal,
ma anto el a corre bai purd-purd. E di tres, koe el a conta
cene di mas minimo, a drenta coene, i a papia asina tantoe
na labor di su amigoe, koe nan a larg bai liber...”
|
|
15 |
 |
“...awa. Nunca mas
lo mi por loebida e ultimo momen-
tonan aki. Esaki tabata di mas ter-
ribel di henter e deegracia.
Foi camina Titanic a zink mu
choe tabata grita auxilio, ma e ofi-
cial Lowe a bisa e muhernan, koe
a pidi pa bai na Titanic: si nos
bai aja nos tambe lo perece.
Mi ta kere, koe botonan a piki
algun sobrevivientenan i mi a tende
despues, for di boca di mas di un
hende e noticia sigur, koe captan
E. J. Smith di e Titanic tabata
carca un boto i a tene n- Dn ma-
troos a conta mi, koe e tabata tra-
ta na hala captan den boto, ma el
a nenga i a los su man i a bai
fondo.
Awor nos a sigui nos camina pa
bai busca mas botonan. Nos a ha-
ja 4 5 botonan i Mr. Lowe a
toema mando riba e flota chikitoe.
El a ordena pa marra toer boto un
tras di otro, pa ningun no bai per-
df den scuridad. Esaki tabata un
f bon medida i tabata sigura nos
salbamentoe, ora Carpathia jega.
Despues el a pasa muher an for di
nos boto den otro botonan. Esaki
a dura un mei ora.
Nos boto a bira casi bash! l nos
a bai...”
|
|
16 |
 |
“...or
Perpetua tabata na mas bon par.
koe Antonio, el tabata hanja mas
bon coeminda, i esaki tabata baci
koe Herman tabata crece hopi, i raas-
h< bon. Ademas el tabata mashi
contentoe koe e tabatin un trabao
vast i por a juda Perpetua. E ta-
bata sinti mash wapoe i tabata
drai mira rond coe orguljo ora
el tabata pasa cajanan riba boericoe
coe e macutoenan pis jen di ber-
dura. Herman no tabatin hopi tem-
poe ainda na Reggio, koe el a sinja
conoce jioenan di un duque Italiano,
na kende su cas el tabatin koe hiba
lechi. Esaki tabata mash conten-
toe coe Herman i tabata pidi su
mayor cada bez, pa larga Her-
man bin hunga coe nan, loke Dan
a permiti coe mash gustoe. Her-
man no tabata larga nan pidi dos
bez, ma e tabata bai, asina koe e
hanja permision di Perpetua. El
tabata hiba un boericoe tambe, riba
cual e tabata s bai coe su lechi.
Herman tabata soima e bestia aki
mash. Mash bez ei tabata larg
corrs bai padiianti, mientras el ta
keda kita flornan of busca piedra-
nan boenita, i e buricoe...”
|
|
17 |
 |
“... Por-
fin e bendedor tabatin hopi piedra-
nan i a larga pasa manera el tabata
mash. ricoe. Ora wega a caba Her-
man dici; Ainda mi sabi un wega
mas i el a bai cohe un bortji gran-
di di paloe for di den coesh'ina. E
dos mucha homber tambe a corre
bini e ora ai i toer cincoe a bai sin-
ta riba un banki. Herman a doena
nan varios nomber; Egon a haja
nomberdi Caspar, Pancratio, di Joris;
Herman di Peter; Marietje di Pietje;
Agnes di Grietje. Herman a cohe e bor-
tji, ela drai ei a grita: Joris. Esaki
mester a cohe e bortji tene, promer
koe el cai. Si e no logra, e mester
doena un pand. Esun koe no laman-
ta jeara i cohe e bortji tene, ora e ta
drai, si jama su nomber, tambe mes-
ter doena un pand. Bo mes por eom-
prende ki un prgt esai tabata pa
nan, cuantoe nan tabata hari coe
nan nomber stranjo of ora nan cai
pa tene e bortji. Tempoe a pasa ma-
sh, liher. Egon coe Pancratio, koe
k...”
|
|
18 |
 |
“...cai den otro.
Esun koe a socede esai coe n, mes-
ter saca e rentji coe su boca. Esai
tabata mash trabahoso i cada n
koe poerba, ta sali coe su nanishi
toer blancoe.
Bo no mester pensa koe Herman
no tabata haci mas koe hunga na
kasteel, ma el tabata bai, poco-poco
menos; pasobra tempoe di frioe a
coeminza jega, i an to e tabatin tra-
bao henter dia, i 1 mester tabata
na cas promer koe anochi cera; pa-
sobra Perpetua no tabata kier pa el
ta for di cas ora bira scur. El s
bai cerca Pastor tambe. Esaki ta-
bata sinti mash compasion coen,
pasobra el a ripara koe e tabatin
mash gustoe di sinja, i no por a
haja un maestro pa sinj. Nos bon
amiguito no tabatin ni tempoe ni
placa pa bai school i na Italia no ta
obligacion di bai school. Bo mes por
comprende ki contentoe tabata,
ora Pastor, koe no tabata biba mu-
choe leuwfordi cas di Perpetua, a
bis koe el por bini anochi cerca dj
pa e sinja scirbi, leza, reken i les di
catesashi. No tabartin cos mas dushi
ni mas contentoe pe, koe leza e
cuentanan...”
|
|
19 |
 |
“...koe pa cau-
sa di wega di douw, el a cai den
mashi debe i koe un momento pa
otro, nan por cer den prison. Ma
toch Herman no a spanta pesai; el
a decidi di juda Marco com koe ta,
i el tabatin conhanza firme, koe Dios
i su Angel Wardador lo jud.
(E ta sigui.)
\ aria.
Doder: Bueno, pues bo a haci manera mi a bisa bo ? i bo a larga
para e rom, koe ta haci bo maloe ?
Patient j Si, shon Docter, awor mi ta toema janever sol.
Hue: Pero, mi no por toema aden, koe un homber asina coho i man-
caron manera esaki, por a busca bo gera.
Kehadori Ay si Meneer, pero Meneer ta comprende, promer koe el a
busca mi gera, e no tabata coho ni mancaron....”
|
|
20 |
 |
“...no ta e me mueha koe
nos a mira den misa i e na paree
nos Herman ?
Anto e senjor a puotr oenda el a
haja e medaljn. Herman a conta
nan su historie. Pr imer koe el a ca-
badi conta, e senjora a lauianta,
abri su braaautm i a grit na su
nomber.
El tambe a conoce su mama i a
cai den su braza.
Tata, mama i jioe, toer tabata
jora di tan toe alegra.
Ki un elicidad tabata pa nan, di
haja nan uni coe otro atrobe, des-
pues di tantoe tempoe di un separa-
tion tristoe i largoe I
FIN.
No loebida di lesa esaki.
Mi Amigoetum chiJn.
Mf ta bin hala boso area, no pa castiga boso, ma pa boso teude mi un rato.
Pues, mi tin cos di papia coe boso, koe nlngun otro hende no tin nada
di haci coe ne. Bom siuta i tende 1
Boso sabi, koe aki poco dia vacancie ta coeminza. Esta dushi, no ?
Toer trabao, toer I ibrameutoe di cabez, toer e comementoe di letter *
ciira a caba. Boek in an ta tirA den hoeki, leinan ban cerA den kashi.
I boso ta liber, be teraraente liber. O dushi liber tad 1
Prijsuitdeeling lo boeta corona...”
|
|