1 |
|
“...GT h
ALi l bla: mi
DEDICA NA NOS HUBENTD.
No. X ALA BLANCA tA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
II |
M WOS LEZADOR CHIKITOE.
MI AMIGOENAN !
Ata e ta subi, nos Ala Blanca, tend bati su alanan coe
contentoe na laria puroe; mira na brilja di blancura den
luz alegre di solo.
Kende di boso no ta conocle, e pahara, koe ta subi altoe
na lana, plamando su alanan blancoe, manera dos manoe
chikitoe? Toer stof koe por a mancba.su blancoe, e ta kit
na aire puroe i fini, i blancoe manera niebe e ta sigui su
camina den es region di luz i claridad resplandeciente.
Pakiko nos a jama asina e courant/ chikitoe, koe nos a
prepara pa boso, mi amigoenan, i koe nos ta ofrece boso
awor na promer dia di Mei? Pakiko! Bien, tende! E pahara
coe su ala blancoe ta un imagen di boso alma, koe ta brilja
arnda den pureza i inocencia di Bautismo. Boso alma mester
ta manera es p&hara boenita. Boela e tin di boela altoe na
lana, camina stof di mundoe no por manch.
Pa juda boso nos a traha as courant aki. Lezbon ihaci
loke...”
|
|
2 |
|
“...koeecas-
teljana kier a ofrec i el a despedi
cambiando un eenjal di inteligencia
coe e hoben Enguerrando.
Hermenegilda a cohe man di su
jioe i buntoe nau a bolbe den said
oenda nan tabata sperd coe ansia.
Senjor Ludgar el a bisa coe dig-
nidad na e capelan di castiljo, tin
bondad di larga toca klok di morto.
Gran Dios Ta ken a moeri ?
Berangre, Isolin i Jehan a grita na
tin boz.
Ai mi jioenan, boso tata !
Dolor di Donja Hermenegilda ta-
bata profunda; ma cargd coe digni.
dad i resignacion. Du ante dos se-
man sono di klk tabata resona for
di altura di torn, combidando ba-
bitantenan di aldeanan bisinja pa
bin uni nan oracionnan coe es di e<
dama tan hondamente, tribuld.
Enguerrando, koe pa ip.qrtq di su
tata tabata jamd pa ten na al toe
un di nombernari di mas ilufftre di
Bretanja, a comprende pronto nib-
cacion di es deber grandi.
Poco-poco a bin paree riba su cara
un mezcla di trfs'teza i temeridad, ma
ni un keho a ali nunca foi su lipnan;
. su alma hoben tabata manera un co-
raza inkebrantabel...”
|
|
3 |
|
“...largoe.
E homber francs, jama Jozef Du-
sorc ta di mas largoe di mundoe.
E tin dos Meter 58 largoe. Tin bez
ta combini mash. bon di ta asina
largoe, ma otro biaha ta masb fas-
tioso; Senjor Dusorc por cende su
sigar na lanterne di caja, ma ora e
kier drenta tranvia ta casi imposi-
bel pe. E tin di dobla su curpa i
drai e di toer manera. E ta des-
cendieute di ufl famia di gigante.
Maske e ta papia coe mash amor
di su mamatji chikitoe, e muher tin
1.88 M. largoe, su tata ta 1.96 M.
Ademas e tra tres roeman koe tin
largura di dos meter. E hombercito
tin edad di 26 anja i tin semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di Zuid-Caroline na Amerika.
E tin 2 meter 30 largoe i tin peso
di 160 K. G. 320 Tiber. Su ape-
tito ta mas koe extraordinario. Ca-
si e no tin fin. Cada mainta e ta
gasta 1% liter koffie coe tres liber
pam i un -liber manteca, Merdia e
Bk come un K.G. carni, un K.G,
pisc, 4 K.G. berdura i dos poeitoe
coe 2 KG. pam. Atardi e sa gasta
masha poco carni num&, ma berdura...”
|
|
4 |
|
“...*
Esun koe kier loke ta den cuchara i trai
euchara ta perde toer dos.
mm
Guan Contentoe coe Guiertnitoe
Ta bai keiroe bon bibitoe.
Rondea mondi coe coenucoe
Busca dreifi i sjimarrueo;
Nan ta wapoe, ma cbikitde
Nan ta paree dos cabitoe.
Ha, dos wijnefcreif esebM,
Un pa cada, Guanchoe dl;
Ma Guiermitoe td contentoe.
Ata, pleitoe i bringatnentoe.
Nan toer dos ta bon di maloe,
Nan ta ranca e pober paloe,
Primi e wijndreif, maltrat,
Tg ningn no por goz;
Mira nan den stof tumb&,
Mira e fruta toer plam,
Nan btct a-gustfft ^Oft' ptP eada,
Nan ningun n ta hanja nada.
Ns sa perde hOpi ebs
Pa codishij pa gulbs....”
|
|
5 |
|
“...ehebcjcio ta haci maestro.
Tamb, mi amiguitonan, poerba, si boso mes no por inventa un of
charada kenshi, pa larga boso amigoenan ktbra nan eabez riba dj.
Ant boso por man da nan na Bedaccion di Ala Blanca na Imprenta di
Vtcariato. Sigur-sigur, si nos ta haja nan bon, lo nos publica nan firmd coe
boso nomber, pa toer hende mira kende ta es amigoe sabi koe a in-
venta es cos ai.
Awor adilanti! Mira i poerba boso forza 1
1. Mi promer, siete i tres ta nomber di un muher.
Mi dos i tres ta un nota musical.
Mi cuater, tres, dos i un coral di Militaire Tehuis a
fada di dj.
Mi ocho9 mebe, siete i seis ni un tienda sjap
por f alt.
Mi cifieo9 UU i oeho pa parti di Oost di Bonaire bo
ta hanj.
Mi conhunto ta nomber di un para
2. Pone e letternan aki di tal manera, koe bo ta hanja un
bon proverbio papiamentoe:
Bin tende9 Deni d. Mem. di: Amigoe di
Corsouw i La Cruz ta hopi les&
Mi a scirbi hopi letter capital den e charada, pa haci poco
mas trabahoso. Mester bini un letter capital den e proverbio
i si...”
|
|
6 |
|
“...y (T'a
1
ALi ETA N [CA
P
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
; rVo. 2 . A LA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
p QXD T
Cruzada di Muchanan.
ui.
Siguiente mainta EDguerrando a
baba, bistf na jaagd den hardinnan
di castijjo, i cuidadosamente eladren-
ta un camina bandona koe ^tabata
bai pa lamar.
Coe bisfca penetrante el tabata
sonda horizonte na toer camina.
Alfin el ta tende di aleuw un canto
halt i el ta mi ra un boto di pis-
cador ta acercando. t Mes ora En-
guerrando ta jama e 'piscador, koe
ta bira bin coh i hib na Plou-
gastel.
Asina el a gana playa el a cohe
su trompet 1 a toca un jamada i
inmediatameute un otro tocamentoe
di trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio...”
|
|
7 |
|
“...
fuera di bo roemannan, lo por sabi
algo di nos propsito; bo mes por
comprende cuantoe obstAculo bo ma-
ma lo pone contra. Por ltirao nos
biaha ta fihA pa majan anochi.
Majan caba!
Esai ta necesario; mas koe tres
cien mucha a priminti di reuni bao
di nos bandera den bosquenan di
Mens-Coin. Lo bo ta nan hefe; i
como ya bo ta senior i maestro di
nan tatanan, nan lo no vacila na
reconoce bo autoridad
Majan caba! I ^mi mama?
Bo mama lo keda coe su jioe
muher. Nan lo reza bon pa boso i
ademas den dos anja di tempoe boso
lo a bolbe.
' Corda koe Dios ta tende bo. Enf
fin, Dios tin mi huramentoe, mi mes-
ter ten.
Mi por conta anto coe bo ?
Si, maestrp Archibaldo, i lo pos
percura pa arma i bon cabai. Adios,
ya ta tempoe pa nos bai.
I despues di a bolbe braza e pe-
regrino, Enguerrando a bolbe baha
e barancanan parA coe mes facili-
dad coe cual el a*subi nan. PurA
el a boela den boto, i despues koe
el a baha na tera den cercanfa di
castiljo, el a coeri bai cas, oenda
ya nan tabata sper co impacien-...”
|
|
8 |
|
“...ladron ?
4. Mi ta £os koe bo ta usa na 'school. Kita mi cabez i
doena mi otro, bo ta gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera ta
puntr: Cuantoe, pa un? Dos placa e koenukero ta res-
ponse i a bende e restoe di weboenan coe e mercadera,
asina, koe aunke koe e 12 a kibra e no a perde un cens
chikitoe.
Cuantoe weboe el a sali cas coene ?
Prehunta! Solucion di charada 4 di biaha pasa ta:
San Guan. Ken por bisa mi, foi oenda foi kiko e palabra:
Perde San Guan ta bini?...”
|
|
9 |
|
“...1 A £
AU ELA] VCA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
r^o. 3. ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
Cruzada di Muchanan.
VI.
E compania a disgugta Enguer-
rando vieiblemente, ma el no a papia
nada. Ora ya e tree roemannan a
gana un bon pida distancia, un so-
nido aleuw di campana a anuncia
ora di Angel di Seujor.
Bruno a iega acerca respectuosa-
mente, coe eu petji den m&n 1 a
spierta eu eenjornan koe tabata ora
di bolbe na caetiljo. Enguerrando a
drai orguljoeamente i a bis coe un
tono fad,:
Bolbe bo eol na caetiljo. Loke
ta noe, deepuee di algun anja boeo
lo mira noe trobe. Un carta, koe Je*
ban a larga riba mesa den noe cuar*
to, lo declara Mama motiboe di noe
biaba.
Bruno a bira mudo di admiracion;
ma sinembargo el a rieca puntra
ainda s
Na oenda boeo a decidi di ba,
mi nobel eenjornan ? Por tin paie
den muudoe, mas boenita koe noe
Bretanja ?
Ta bon, Bruno, ma bo consebo-
nan ta foi tempoe awor aki.
T mi Senjora, boeo nobel Mama?
Bolbe numa, Bruno, noe no tin
meeter di companjo...”
|
|
10 |
|
“...sirbi nan coe ua bon
tajor di pApa i crema di lechi i den
ud sorto di pesebre aan a moeastra
aan ua cama di blaatji i jerba.
Cada bez e coeaukero i su esposa
tabata bai scucba agitA aa porta.
Ta kea boso ta spera ? Isolia
a puatra naa.
Nos jioenan, Urbaao i Lucas,
koe foi basta ratdos
anja
E tres roemannan a weita otro
coe ua mirada significative.
Jehan a sacudi su cabez i a bisa
coe tristeza:
Mira awor kiko mayornan ta su-
fri ora nan jioenan bandona Dan.
I el a coetaiaza jora.
E dos heDdenan di coenucoe a
keda weit admir.
E ora Enguerrando a lamaata di
ripiente, i tirando ua pieza di placa
riba mesa, el a grita .
Larga nos bam 1 Na cabai I
Poco ratoe despues nan tabata
leuw di e casita i despues di un
bon mei ora, nan a jega na kantoe
di mondi. Di aleuw nan tabata mira
vlam di candela. Begun aan tabata
jega mas acerca, nan tabata tende
mas clA un boroto grandi, manera
gritoe...”
|
|
11 |
|
“...Blommerde, koe a casa nan. Mi
tata tabata piscador i mi ma-
ma a percura pa cas. Dios a bendi-
ciona nan coe cuater jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti na mfin. Sigur e tin nobenta
anja caba, e tin mas koe cuarenta
anja na Corsouw. Nunca mi a mira
un bon hende asina. Toer hende ta
stim mash. I mucbanan ? O shon,
cuantoe e bon Broeder a sinja pa
nan promer Santa Comunion, mi
no s&. Ma sigur-sigur ora e Broe-
der ta moeri i toer koe el einja,
ta companja su morto, misa di Pie-
termaai lo ta muchoe chikitoe. E
Obispo i e dos Padernao a moeri
caba. Un a moeri liher. Na Juli nan
a jega i un di e Padernan, jam a
Bergman, a moeri den luna di No
vember...”
|
|
12 |
|
“...CULTO CATOLICO.
5. Cual ta di dos partida di
Iglesia ?
Esai ta e lugar camiua flelnan ta
sinta. E partida ta nifica Iglesia
militante, koe manera barcoe di S.
Pedro ta nabega sigurd bao di
proteccion di Dios na haf di feli-
cidad eterna. Tin bez e ta part!
na tres pa pilarnan, segun por mi-
ra na misa di OtAbanda i Pieter-
maai.
E pilarnan koe ta carga boveda ta
un imagen di apostelnan koe pa nan
doctrina ta moenstra nos camina
di cieloe i koe ta fundamentonan
riba cual Hesus a traha su Iglesia.
E partida ta dornd coe imagen i
cuadronau, pa doena mas 'briljo na
cas di Dios i pa lamanta debocion
di flelnan.
6. Cual ta partida di mas prin-
cipal ?
Partida di mas principal ta e lu-
gar camina altar ta para, i cami-
na Sacerdote ta haci saerificio di
misa. E ta jama: presbitrio i ta un
imagen di Iglesia triunfante na cio
Ioe, oenda Cristoe ta sinta riba su
trono dibino (di Taberndculo) i oen-
da E ta adord pa su ministronan.
E partida semper ta poco mas al-
toe koe otro partidanan di misa,...”
|
|
13 |
|
“...solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
14 |
|
“...s ;
ALl H LA N [CA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. 1 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
(Ui)
Cruzada di Muchanan.
IX.
Ya e ehrcito di cruzadonan chi-
kitoe a pasa rarios provincianan
di Francia. Hotnbernan bistf mes-
cos koe Archibaldo tabata bini un
tras di otro pa ofrece nan mes Da
e cruzada; algun tabata bini com-
panjl di cincuenta, otro di cien i
di dos cien mucha i" cada grupo
tabatin un hefe di nan mes edad;
i asina pres e nubonan a presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan...”
|
|
15 |
|
“...koe Baron di Chavau-
nes a spierta, el a jama su cri di
arma, Olivier, i a puntr nomber 1
rango di bishitadornan laat.
Pa Nos Senjora, senjor, mi no sa-
bi ken nan ta. Unicamente mi a
ripara koe nan tabata arm. co-
mo si fuera pa bai gera, ma nun-
ca mi a tende koe tabatin cabal-
jero di nan tamanjo, sino den le-
yenda sol. Si no tabata pasobra
un di nan tabata na peligro, lo mi
no a abri porta, nan tabata par-
ee hende loco. Na e momentoy a
drenta sala yiolette i Isane, jioe-
muhernan di baron, dos nobel sen-
jorita, di estatura boenita i coe ca-
ra angelical, bistf di azul celeste...”
|
|
16 |
|
“...letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
17 |
|
“...GTZ i (T'S
lu BLA N [CA
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. £> ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
els
Cruzada di Muehana'n.
XI.
Enguerrando a spierta di ud sonjo
profundo i pied, i como siguimentoe-
di 8u sonjamentoe agradabel el ta-
bata tende boznan dushi companjd
coe tononan di arpa i viool.
Isolin i e dos jioenan tnuber di
baron di Cbavannes a prepara es
sorpresa pe, i el a kere di tabata
scucbando un melodia celestial.
Cuidfi coe atencion di mas grandi
pa su roeman i e dos senjoritanan,
el tabata siuti su forza bolbe toer
dia poco-poco i segun el tabata bira
mebor su entusiasmo pa gora i su
deseo na aventura tabata domin
mas i mas tantoe. Pa agradabel
koe e trato i cuidanza tierno i e
mtisica grato di Violette i Jane ta-
bata pe, semper e tabata anbela
mas i mas na boroto di ebercito i
siguimentoe di e marcba, koe mes-
ter a bib na realizacion di su plan-
nan grandi.
Un cierto mainta Senjor di Cha-
vannes a jama su criar i a puntr:
Ta com mi no ta mira mi pahe>
nan...”
|
|
18 |
|
“...tabata coeri bai bini. Na
promer momentoe koe candela a
coeminza, matroosnan di e otro
barcoenan a coeri bin doena auxilio
coe boto, den di cual e muchanan
koe por a scapa, a boela.
E Medrico Aubriot cobarde, in-
consolabel coe perdida di su barcoe,
tabata bai salta trompecando den
un boto, ora un dje muchanan des-
graciado, koe no por a hui foi
candela a boela, toer kimando bra-
z, i a pega su panja na candela. E
mucha i e traidor a keda lucha al-
gun momento den e lamar di can-
dela te koe toer dos a disparce
huntoe coe e barcoe den olanan di
lamar.
E otro botonan a gana playa li-
her. Segun e muchanan tabata bai
desembarcando, catiboenan tabata
rondona nan, marra nan mfln riba
nan lomba i tabata hiba nan bao
di sl di zwiep na e negociantenan
di catiboe, koe bistf coe nan pdnja
multicolor tabata bende e muchanan
pa un bagatel na esnan koe tabata
bieder mas altoe. Archibaldo i Felipe
Aubriot tabata para den e sorto
di vindishi i tabata ricibi pago di
nan traicion, consistiendo di un caha
coe...”
|
|
19 |
|
“...86
UI CACO FI EL
mmr
sy 9p
Mimichi coe Pedro, dos dushi roeman,
Coe popchi, coe barcoe ta keiroe df nan.
I Pluto, nan cach, mester warda cas
Pa ningun ladron no bin stroba su paz.
v
-s4 *
|
|
20 |
|
“...38
mm,
r'V
-^v/W^a* vN^-=?/
iSS^fci
smm
Mira nan coe nan jaja, ta bolbe nan cas.
Jorando toer dos: nunca mas, nunca mas!
Mehor bo ta tende di mama unbez
Pa bo no tin noodi di jora despues.
SBHH
gRS
Ata Pe ta trece coeminda cajente
Un foenchi traha pa bos Pluto balente.
Trata un bon animal semper bon i paciente,
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe...”
|
|