1 |
 |
“...SJI HERT COE BUCHI PAULA.
iwr
stiiii
g/.V%:
H
1
Sii Mery ta sinta pa caba cos,
un panchi coe pinda net banda di dj,
I bao di su jjanchi un candela balente
Pa hasa su pinda cajente, cajente.
Ata Buchi Paula ta hol coeminda.
O Buchi, amigoe,* na bida te ainda ?
SMSSP
Ww
MP i %
iffi
S§
W%£:-
lilii
SIS l
iMm
H
sa
Ay homber! bin sinta, mi stoelchi ta cld,
Ami por wel para, toem sosega.
E bieuwnan ta papia, ta hari, ta chanza,
Ta conta di fiesta, di brindis, di danza,
I nap no ta weita, di tanto contento,
Koe aja no tin stoelchi, ma. ... heroe cajente....”
|
|
2 |
 |
“...sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos mucha-
nan di awor? Sf, si, Herusalem nq
por a ser conserbA pa espada di
cabaljeronan, l ta salbA pa mucha-
nan! Jen di admiracion musulman-
nan lo mira nan orguljo abatf, es
orguljo koe tabata haci nan tan
temibel. Tambe rey i principenan,
koe lo mira es ebrcito di balente
hobennan, lo haja berguenza di
nan flohedad i nan lo bandona nan
palacio- i castiljonan pa sigui boso.
Lo ta un sorpresa formidabel. I
Senjor di Kerougal, mi kier a uni
bo na nos propsito, pasobra bo ta
sin miedoe, i bo ta casi jamA pa
dirigi bo companjeronan, tambe pa-
sobra bo tata defuntoe lo ta spera
sigur di bo koe lo bo toema ven-
ganza di su morto i koe lo bo no
hala atras pa nada den cumplimen-
toe di bo debernan te na dn.
- Bo a huzga mi bon I e hoben
a grita, mientras el a boela laman-...”
|
|
3 |
 |
“...10
sea gradici! Mi a haja boso trobe !
Mama, Enguerrando a contests
coe boz suave ma decidi, no haci
bo intrankil; mi roemaunan i mi ta
bai na uu empresa grandiosa. Nos
ta bai brings na Palestina.
Bai bringa, na boso edad I Na
Palestina 1 Loco boso ta ? Boso tata
mes, koe tabata cabaljero, i compan-
jti di un ntimero grandi di soldfi-
nan balente, a sucumbi. Ta ken ta
ganjador, koe a excita boso na es
hecho loco ?
Ami 1... Archibaldo a contests.
Abo 1 Hermenegilda a grits.
Bo no ta teme anto di proclama
bo como ehecutor di es enganjo in-
fernal ? Bo kier biba toer e muchanan
bai contra un morto sigur! J
Hiba nan na gloria Archibal-
do a grits coe fervor. Mijioenan,
no perde tinimo awor aki. No scu-
cha na pidimentoe di boso mayor,
nan, ni na sintimentoe di boso coe*
razon. Lamanta 1 Na Tera Santa 1
Na Tera Santa I
Na Tera Santa 1 mil boz di mu.
cha a ripiti.
VIII.
Probechando di es momeutoe' di
entusiasmo, Archibaldo a saca su
spada, el a cohe un flambeuw i a
doena sinjal pa bai.
Entretanto...”
|
|
4 |
 |
“...koe no ta niflca
nada. Ora un hende ta bai gera
el no mester coestumbr na sufri*
mentoe?
Enguerrando, bisa mi, bo cono-
ce esun koe a herida bo?
Sigur, ma su nombre lo keda
un secreto pa boso toer.
Ma e culpabel no por keda sin
hanja castigoe.
Mi resolucion ta inquebrantabel.
I lo bo no papia ora bo bolbe
den nos fllanan ?
Ai! e hoben conde a bisa coe
tristeza, pa mi via auto boso ta
retard a marcha ?. Pakiko boso no
a pone mi riba un baar ?
Archibaldo a primi un beso riba
frenta di e hoben balente i el a bai.
E ta sigui.
VARIA.
BAliOR DI UN CENT.
(Version.)
ala aif cent fastidioso,
Stop di maha, keda ketoe,
Bo ta koper, sushi, pretoe,
Bo no tin ningun balor.
Ami si ta plata puroe,
Mij ta un gulden nobo, blancoe.
MiJ'taJilombm asina tantoe
Koe .toer gusta mi color !
Wel, e cent a contestle :
Como bo ta nobo, blancoe
1 nan toer gusta bo tantoe,
Bon ta sali foi nan m&n.
Ami si ta corre liber
Sea pretoe, sushi koper.
Mi ta bishita toer pober
I hiba cada un su pan.
W. M. Hoyer....”
|
|
5 |
 |
“...marineronan a -hanja compasion
di nan i tabata vacila pa sigui co-
mando di e roemannan Aubriot,
koe tabata ripiti, coe un sonrisa
diablica den nan cara:
Bueno, ora di batalja a jega.
Un tempestad di gritoe di bengan-
za tabata sali contra Archibaldo:
-Morto! morto ne traidornan
koe a bende noa!
Ya aigun boto enemigoe a jega
te na poco distancia di e barcoenan
i nan a grita nan na rabe:
Entrega boso, cachnan infiel.
Archibaldo a contesta nan ne mes
lenga. Despues el a bisa e muchanan:
Hobennan balente, Saracenonan
ta asina numeroso, ke facilmente
nan lo caba coe boso, ma pa ad-
miration di boso balor nan ta drenta
na trata coe boso, bao di condicion
koe boso lo bandona barcoe i larga
toer boso arma atras.
Coe gritoe di alegria nan a tende
e promesanan, ma e hoben 'nobel-
nan a menaza 'coe un gritoe di in-
dignation. Enbano captan Medrico
Aubriot tabata trata di calma nan.
Traidornan nan tabata grita,
traidornan maldicin riba boso I
No tende na es orguljosonan,
captan tabata bisa na e muchanan...”
|
|
6 |
 |
“...38
mm,
r'V
-^v/W^a* vN^-=?/
iSS^fci
smm
Mira nan coe nan jaja, ta bolbe nan cas.
Jorando toer dos: nunca mas, nunca mas!
Mehor bo ta tende di mama unbez
Pa bo no tin noodi di jora despues.
SBHH
gRS
Ata Pe ta trece coeminda cajente
Un foenchi traha pa bos Pluto balente.
Trata un bon animal semper bon i paciente,
Lo bo haja bo pago coe cientoe por cientoe.
VARIA.
Leza cordamentoe dl bende.
5. Manda un amigoe di corda un numero i pidi despues
di dobl. Doen awor un cifra par i mand conta cerca
loke e tin caba. Luego mand dividi e suma, koe e tin,
coe 2, caba e ta kita foi e cociente e numero, koe el a corda.
Bo por tin pa sigur, koe e resto lo ta net mitar di e cifra,
koe bo a doen pe conta cerca e dobbel dj numero, ke a corda.
Ehemplo : Figura bo, koe bo amigoe a corda e numero 6.
Su dobbel ta 12. Bo larga e conta cerca 12; esaki ta huntoe
24. E numero aki dividi coe 2 ta doena e cociente 12 i kita
akifo e numero 6 pensa, ta keda como resto 6, koe ta.
hustamente mitar di e numero koe...”
|
|
7 |
 |
“...Indudablemente bo ta sus*
pira desdi hopi tempos caba den e
prison aki?
Ai! privA di mi bista, mi no por
conta numero di dianan; ma ta par-
ee mi koe mi ta aki, ya ta cincoe
seis anja caba.
Cieloe! I ainda bo balor no a
bandona bo?
Mi a reza..... Ademas kiko un
poco sufrimentoe ta? un hende no
mester traha pa su salbacion? Ma
hoben, ta ken por a trece bo ne
lugar miserabel aki?
Mi a bini pa venga morto di
mi tata koe a perde su bida den
ltima cruzada.
Bo tata ?
Bi, e tabata cabaljero di mas
balente di henter Bretanja.
Di Bretanja? O, mi Dios! Maes
boz... e presintimentoe...... Jioe,
mi tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca
mama.
Gracias na Dios i Berangre ?
E tambe ta buntoe coe...”
|
|
8 |
 |
“...hende di
cercania pa bin gradici Altisimo koe
visiblemente a protega su sirbidor-
nan fiel.
XX.
Larga nos bam drenta den e sa-
lon espacioso di castiljo di Cha-
vannes, oenda siete anja pasa En-
guerrando, heridi pa e rebeldenan,
por a logra bolbe na bida, pa cui-
danza atento di habitantenan di e
castiljo. Nos ta mira aja senjor An-
gill>erto i Donja Hermenegilda coe
sonrisa di felicidad riba nan cara,
algun paso mas aleuw dos boenita
senjorita bisti coe panja blancoe di
novia i dos cabaljero balente,_ spe-
rando riba senjal pa nan bai den
capilja di castiljo, oenda nan matri-
monio lo ta celebrd.
E dos senjoritanan ta Isane i Vio-
lette, jioenan di baron di Chavannes;
pa nan no bandona nan tata debil i
enfermo, koe no por a pasa sin nan
cuidanza, nan a rechaza proposicion-
nan di matrimonio di mas briljante.
Ma desdi un anja caba baron di
Chavannes a moeri den Senjor, i En-
guerrando i Isolin, koe a bolbe di
batalja di Bouvinnes, oenda nan a
haci milagronan di balenterfa,. a
doena na pasada...”
|
|
9 |
 |
“...Hombernan, tira toer e Spanjlnan
aki den lamar, larga nan toer hoga!
Un-bez toer matroos a coeri jega
acerca pa cumpli ee orde ai. Ma
awor si Spanjlnan su orguljo a
caba. Nan toer a cai na roedia coe
joramentoe i coe gritoe^mes tantoe
orguljo koe nan tabatin awor ai,
mes tantoe miedoe i ansia nan ta-
batin awor.
De Ruyter su coerazon a kibra.
Alto, hombernan, alto, el a grita,
nos ta Cristian, nos mester pordo-
na nos euemigoenan. Nunca la bida
nan no mester por bisa di de Ruy-
ter i su hombernan balente, koe
nan a probecha di otro koe no por
a juda nan curpa. Di beyde, e ene-
migoenAn a merece loke mi a bisa
den rabia sin peusa; ma den rabia
hende no ta cumpli coe loke ta gus
toso na Dios; i nos Senjor a bisa:
, Bienaventurado hende misericordio-
so, pasobra nan lo ricibi misericor-
dia. Larga uan biba,i cuida nan!
E ta siffui.
itOTlfllA E panel koe mester skirbl solii*
inndi CHARADAM Di PREMIO ariba,
ak cort foi ka Cruz dl seman
Jasft i mand na Imprenta dl Vlcarlato....”
|
|
10 |
 |
“...tabata por. ,,Esai mi ta kere!
Aja bao den masbin ta un fierno!
Mira mi un rato! E vapor aki den-
ter di 10 minnut lo zink manera
un piedra. El a coeminza camna
sin balans i a dal abao foi su co-
nocementoe, coe su cabez riba un
cabuja! Na e momento aki ma baja
mi promer ataca di miedoe, un mie-
doe terribel di morto. Es pober bom-
ber, coe su manoe i cara susbd di
sanger, tabata un historia biboe di
masbinnan, koe a garna i di curpa
nan manefi.
Ma cobe braza di mi esposo i aun-
ke e tabata masbd balente i no ta-
bata tembla, ma mira su cara, koe
tabata blancoe como papel. Nos a
comprende awor, koe e accidente ta-
bata mas serio, koe nos tabata cor-
da, ma te awor mes mi no tabata kere
i toer e otronan, foi kende mi
por a sabi, tabata corda mescos coe
mi, koe Titanic tabata por zink.
Oficialnan awor tabata bai bini i
tabata grita doena ordennan.
Mi no tin un idea claro di loke a
socede durante e siguiente cuartoe
di ora.
Tempoe tabata figura mas corti-
ooe, ma mester a socede toer cos
denter...”
|
|
11 |
 |
“...gar den boto, promer koe ta laat.
Tabata figura mi koe dek di vapor
tabata slip bao di mi pia. Ya el a
forma caba un hoeki skerpi, paso-
bra e vapor tabata hundi iiher, do-
blando pa parti padilanti. Desespe-
r& ma cohe mi esposo tene. Mi no
sa, kiko ma bis, ma semper lo mi
tene na mi memoria, koe mi no kier
a bandon.
Un homber a coh mi na mi braza,
despues un otro a pasa toer dos ma-
_oe rondo di mi i a ranca mi coe
|Oer foria. Ma tends mi esposo bi*
sa : Bai Lotty I Bai pa amor di
Dios i sea balente Lo mi haja un
lugar den otro boto siguiente. E
homber, koe tabata tene mi droe,
a lastra mi riba dek i a benta mi den
boto. Ma cai riba mi schouder i mi
a haja un bon herida.
Otro muhernan a sigui mi den e
mes boto, ma mi a keda para i riba
nan cabez mi tabata mira lomba di
mi esposo, mientra el tabata bai-bini
calmo riba 'dek, i a disparce den e
otro hombernan, koe tabata para
aja. Mi no por a haja au.cara mira
mas, asina koe nunca mas lo mi
mir. Ma esai mi sabi, koe e no ta-
batin miedoe di...”
|
|
12 |
 |
“...penoso, koe
a pasa mi den boto, tabata, koe
ma cai un bez casi for di mi con-
tra e homber, koe tabata rema. Mi
cabeinan a pega den un buracoe
di rema, asina koe a ranca nan
coe raiz i toer foi mi cabez.
Mi sabi koe ora nos a bai Tita-
nic nos a salba algun homber. ma
solamente doe suceso tin, koe mi por
corda bon.
No leuw di e lugar camina Tita-
nic a zink, nos a haja un boto
boca bao. Riba su kiel tabata sin-
ta 20 homber. Nan tabata sinta
pegi cerca otro i tabata ten du-
roe; ma e di mas balente mes taba-
ta asina stijf di frioe, koe tabata
falta poco toer a slip cai for di
kiel di e boto. Nos a pasa nan den
hoto i nos a ripara koe cuater ta-
bata -morto caba. E cuater morto*
nan nos a tira den lamar, e otro-
nan a hinca nan curpa den un hoe-
ki di nos boto, mientra algun ta-
bata tolondr. i tabata papin un
palabra pa otro manera hende lo-
co. Mas aja -nos a mira un porta
ta drief, koe mester tabata di Ti
tanic. ...
Riba dj tabata droemi boca bao
un Japons, si un homber chikl. El
a marr...”
|
|
13 |
 |
“... h>
AU BLA N TA ^
DEDICA NA NOS HUBENTUD,
No. 13 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1912
(LiS
BON I BALENTE.
Diez dos Barcoe chikitoe di N&po-
les, toer carga coe mercancias pa
Yenecia, tabata nabega den lamar
Adritico. Biaha tabata bai bon; ya
nan tabata mira ciudad Ancona i
tnas aleuw toren di Loreto. Ya ta-
bata anochi caba, i corao nan a con-
tra un bon punto,captan a resolve
pa ancla aya pa es anochi.
Toer tripulacion a expresa nan de-
seo pa bai tera su manece. Dia si-
guiente tabata fiesta di La Birgen,
i su misa clebre di Loreto tabata
dor-.tres ora di aja. Nan por a Qr
misa aja, i recomenda nan biaha
na La Birgen. Apesar koe captan
tabata un bon homber, el no a con-
senti unbez. ,,Boso s&, koe tin pira-
ta Turco riba lamar, koe ta vigila
barcoe di Cristiannan, asina el a
contesta nan. 1 si nan haja di nos
sin wArda, boso mes sabi conse-
cuencia.
Antonio, un marinero hoben, a pidi
palabra. Senjor capt&n, el dici, lo
no socede nos ningun desgracia,
mientra...”
|
|
14 |
 |
“...98
riba dek. Un nubia liher tabata co-
logfii riba es lamar inmenso i taba-
ta etrob di mira; sin embargo tabata
paree koe tabatin algun barcoealeuw.
Ora solo a sali el a mira nan eld:
binti barcoe di pirata, i nan tabata
bini riba dj.
Antonio, el a bisa den dj mes,
captan a bisa bo : comporta bo ba-
lente. Ma com balente koe mi ta,
kiko mi sol por haci contra binti
barcoe carg coe Turco? 0, Madon-
na, bo mester juda aki 1 Mi compan-
jeronan ta reza na bo, lo bo doena
nos victoria. Lo ta mashfi stranjo,
koe bo larga bo sirbidornan, koe ta
confla riba bo, sin judanza, anto dia
di bo fiesta. Mietras-tanto barcoe-
nan di enemigoe tabata jega mas
acerca, i Antonio no tabatin tempoe
pa corda mas largoe. El a corre
baba abao, cohe un haeba, el a salta
di un barcoe na otro, te ora el a je-
ga na es promer barcoe. El a sconde
su curpa, coe un baeba den mfin,
i di s Es promer Turco koe bini lo
contra, i lo nos mira com ta-sigui
coe di dos. Ma si binti boela a la
bee riba barcoe ? Anto, Madonna
mester...”
|
|
15 |
 |
“...president
di fiesta,, tira cincoe real den sacoe, pa mi tambe por toema parti den
poestamentoe.
Nan a scirbi mi nomber, i awor lucha a coeminsa. Nan a pone nos
toer 17 na careda. President mes a conta un, dos, tres, i ata nos
toer a coeminsa coeri, koe ta un gustoe. Pero e otronan tabata muchoe
gordo. Unbez mi tabata nan dilanti.
Hasta mi tabatin tempoe, di drai mira patras, hari nan. Esta furioso
nan tabata riba e buricoe flacoe. Dos bes e buricoe di Buchi Paula a
alcanza mi. Pero coe un salto balente raa gan. Porfin el a pone su
djente den^ mi raboe. Mi por a moeri di dolor. Sin embargo ma ranca
bai, coeminsa coeri, boela furiosamente. I ma jega hopi promer koe
toer e otronan. Un aplauso general a ricibi mi aja.
Maa Nono a keda loco di contentoe. Su wowo jen di awa el a bai
cerca president pa acepta e premio koe ma gana.
Pero codishi no s. falta nunca. Ata Buchi Paula i shon Panchi'to ta
reclama ; e premio pa nan buricoe, koe a jega di dos. I nan ta grita :...”
|
|
16 |
 |
“...S| g r*>
ALi l BLA] m
3
DEDICA NA NOS HUBENTUD.
No. 19 ALA BLANCA TA SALI CADA DOS SEMAN. 1013
balente, koe lo no troca
Su sabana pa palacio di reyuan,
Leuw den e mondi, aja e tabata biba.
Cuantoe bez e s sali pa keiroe
I)en e mondi frescoe i berde.
Pa tende e dushi canticanan,
Koe paharanan tabata confi.
E conoce nan, si chikl i grandi,
I tabata mira nan miles bez.
E sabi nan bistir, tambe nan nomber,
I tabata comprende nan lenga.
Gonenchinan pretoe i blancoe,
Si, toer e tabata conoce.
Nada no tabata mas boenita p,
Koe paharanan liber den naturaleia.
21 di December 1912.
Ma ay; dianan a pasa,
Vacantie a boela bai.
Su deber ta jatn na school atrobe,
I el tabata bai Coe legria i contentoe.
Tempran caba mi a cohe griffel,
Coe boekinan, ley i tas.
Contentoe ta pa midikedacercaboso,
Ma sinjanza ta riba toer.
Adios amigonan, el dici:
Sinjanza ta deber,
Majan lo nos uni atrobe
Den e mondi dushi i frescoe.
Coe...”
|
|
17 |
 |
“...Aj& nos a cohe 14
florin.
Ma larga esai den lantera dje muber.
Combencido koe awor ma drecba e prdida koe ma causa nan, ma
cobe mi camina bai cas.
Toer tabata den comedor. Paree un ladron kier a probecha di
esai pa horta cs den bofli. 1 m'a jega net na ora pa con na su pia,
na mes momento koe e kier a boela muraja.
El a cai : Ata otro ladron ta bini. Ma dal un scop, koe el a cai
grita jora.
Criarnan ta bini, nan ta jama poliz, koe ta bai cera e dos ladron-
nan.
Toer hende a gaba mi conducta balente, i nan a pordona mi toer mi
maldadnan. Poco tempoe despues muchanan por a subi mi atrobe. I
desde e tempoe ai mi ta comporta mi mashfl bon, feliz i contentoe.
No loebida mi amigoe chikitoenan, e ultimo palabra di mi historia,
no desprecia ultimo consebo di un buricoe bieuw :
Lisa: Mama, ta kende Mama ta stima mas tantoe,
la Reiha Wilhelmina of ta Prins Hendrik ?
Mama : La Reina Wilhelmina, no ?
Lisa: Ta net bon Mama, pasobra djies ai mi a caba
di kibra glas di retrato di Prins Hendrik.
V.^1
...”
|
|
18 |
 |
“...CULTO CATOLICO.
Mi amiguitonan Ata mi atrobe.
Mi sa, coe cuantoe gustoe boso a
leza semper ioke mi a skirbi riba dos
santa religion. Pues, boso ta sti-
ma boso religion, boso ta gloria den
es santa religion, boso trata di bira
jioenan mas balente di es religion
i pesai boso ta busca tambe di
drenta mas hundoe den toer loke
ta toca na. e religion, i di com*
prende su berdad, su solemnidad,
su culto mas i mas.
Despues coi hari, coi studia ta
sigui, despues di coi pret cos se-
rio. Pasobra no por sigui hari lar-
goe bai. Si hende hsti muchoe iar-
goe, el ta sinti su barica, koe no
por wanta harimentoe largoe. Pesai
pa calma poco nos ta bai sinta pa-
pia poco coe otro, ketoe-ketoe, i
siuja hopi cos boenita di nos san-
ta religion.
Promer nos coeminza mi tin di
bisa boso un cos. Por ta, koe tin
un of otro cos,, koe boso no ta
comprende muchoe bon ; por soce-
de, koe boso ta mira na misa cual-
kier cos, koe boso no sfi ta kico
i koe boso ta gusta di sabi. Boso
sabi kico mester haci anto ? Scirbi...”
|
|