1 |
 |
“...CADA DOS SEMAN. 1912
II |
M WOS LEZADOR CHIKITOE.
MI AMIGOENAN !
Ata e ta subi, nos Ala Blanca, tend bati su alanan coe
contentoe na laria puroe; mira na brilja di blancura den
luz alegre di solo.
Kende di boso no ta conocle, e pahara, koe ta subi altoe
na lana, plamando su alanan blancoe, manera dos manoe
chikitoe? Toer stof koe por a mancba.su blancoe, e ta kit
na aire puroe i fini, i blancoe manera niebe e ta sigui su
camina den es region di luz i claridad resplandeciente.
Pakiko nos a jama asina e courant/ chikitoe, koe nos a
prepara pa boso, mi amigoenan, i koe nos ta ofrece boso
awor na promer dia di Mei? Pakiko! Bien, tende! E pahara
coe su ala blancoe ta un imagen di boso alma, koe ta brilja
arnda den pureza i inocencia di Bautismo. Boso alma mester
ta manera es p&hara boenita. Boela e tin di boela altoe na
lana, camina stof di mundoe no por manch.
Pa juda boso nos a traha as courant aki. Lezbon ihaci
loke e ta sinia boso.
Luna di Mei ta luna di la Birgen Maria. Bao di protec-
cion...”
|
|
2 |
 |
“...entrevista
coe bo sqI, Senjora. '
Bini anto den mi oratorio. Sen*
jor, Hermenegilda a responde tem-
blorosa, i sea asina bon di bi|a
mi dilanti di Dios coippleta berdad.
Wan a bagdona is sqla ; toer1
personanan presente' e keda jen M
ansfa i admiracion.
Despues di e drenta den e oratorio
stranjero a keda para utt ratoe
coe gravedad, caba el a bisa :
Senjora, lo mi papia coe frankeza,
aunke berdad koe mi ta bai bisa
bo lp cai bo pisd.
0 Cioe!
Ya bo esppao pp, ta-...-*
* mi Angilbert Toer cos a
caba an to....17 Bo coerazon nobej
a stop di bati, bo wovronan a cera.
T ningun bende a tende bo ultima
despedida, nfngun bende a recohe
bp ultimo suspiro... Ai, mi jioenan!./?
I Hermenegilda a cai riba un stoel
i a tapa su cara jorando.
Ma pi ripiente el tg alza su cabez
i un rayo di speranza ta brilja den
qu wowonan.
J,Mi sejr, el a sclama, bo
tin algun prueba ?
Esai lo mi doepa bo, senjora
asina eigur manera mi jama Pedro
Afcbibala di Ppjti^rs,
E peregrino a abri s litnpsnerp
di cuer i el a saca af n paki...”
|
|
3 |
 |
“...5
mmm
lSSl
msmsm
fgSm
MlSJk
M 1
WSmi
r~.Uil
g* i
M i
I* ',** w '4t v,'ii
WNK
SS§
IM
iW'-
Esai no ta fiesta, ni gracia, ui chanza,
Esai ta fiesgracia, ay mira nan danza :
Un danza cajente di spantoe i dolor,
Candela coe pinda ta boela aifor.
Un du den su curpa i su panja kibra,
Ta corda nos Buchi dj pinda |hasa.
VARIA.
Member di mu largoe. I Muher dl mas largoe.
E homber francs, jama Jozef Du-
sorc ta di mas largoe di mundoe.
E tin dos Meter 58 largoe. Tin bez
ta combini mash. bon di ta asina
largoe, ma otro biaha ta masb fas-
tioso; Senjor Dusorc por cende su
sigar na lanterne di caja, ma ora e
kier drenta tranvia ta casi imposi-
bel pe. E tin di dobla su curpa i
drai e di toer manera. E ta des-
cendieute di ufl famia di gigante.
Maske e ta papia coe mash amor
di su mamatji chikitoe, e muher tin
1.88 M. largoe, su tata ta 1.96 M.
Ademas e tra tres roeman koe tin
largura di dos meter. E hombercito
tin edad di 26 anja i tin semper
bon genio.
Senjorita Abomah ta un muher'
pretoe di ...”
|
|
4 |
 |
“...altoe i fini i muy
civiliz, a coeminza hari i bofona coe
toer e ceremonia loco, coe cual
catoliconan ta ven era nan Dios.
Anto e bomber sabir a lamanta
para brutoe, a dal e senjora fini
riba su schouder i a grit coe boz
duroe : Caramba esta patoe bobo
bo ta !.. Nada, bo sa, nada abso-
lutamente bo ta comprende di nos
religion. Ki diaptre ki bobedpd
b ta bende!....
Ta di, comprepde kop e senjora
fini a haj mashh ofendf pa trata-
mentoe asina brutoe, i jen di indig*
nacion e ta latpaqta para i dici:
Ma senjor, ni promer regla di hon-
radez bo ta. conoc. Asina bo tp
trata un bebde civiliz, ?
Ma coe un sonrisa fini e homber
a responde: Dispensa, senjora E
mes, faita di cortesia kop bo ta
reprocba mi tocanti di bo mi tin
di repropha bp tocap|i di jop.
Pasobra' cremnipppn dj religiop
catolica no ta nada mas sino ch-
seeuencia di e cortesia, koe nos tin
di. obsrva, tocanti di' Plop. .
* *
Muchoe poco bende s§, comprende
di e ceremonionan sublime di su
santa religion. I sin embargo nos
ta mira...”
|
|
5 |
 |
“...koe ^tabata
bai pa lamar.
Coe bisfca penetrante el tabata
sonda horizonte na toer camina.
Alfin el ta tende di aleuw un canto
halt i el ta mi ra un boto di pis-
cador ta acercando. t Mes ora En-
guerrando ta jama e 'piscador, koe
ta bira bin coh i hib na Plou-
gastel.
Asina el a gana playa el a cohe
su trompet 1 a toca un jamada i
inmediatameute un otro tocamentoe
di trompet a respond. El a dirigi su
pasonan na direccion oenda e sin-
jal a sali, koe de bez en cuando
tabata repiti. Di aleuw campananan
tabata bati ochor, i alfin Enguer-
rando a haj den presencia di e pe-
regrino koe a coemind coe un
inclinacion profunda.
Pues bien, e hoben Senior di
Kerougal a bis, pa haci kiko bo
a combida mi aki coe tantoe mis-
terio asina? Pakiko bo mester a
usa astucia koe tch ta un arma
koe no ta combini pa un cabaljero?
Senjor, enberdad tabatin mester
di secreto; pasobra loke mi tin di
participa bo ua orea n inicil oo
por tende.
Bo ta haci mi admir. i curioso,
Maestro Archibaldo. Tene cuidao si
bo intento...”
|
|
6 |
 |
“...embargo e tabatin
semper bon beiz.
Un dia e tabatin koe pasa un
rio na Toscana coe boto, pero a
no tabatin ni un cent chikitoe na
sacoe. Anto el a pidi ponchero efabor
di pas, ma inmediatamente el abisa:
,,Mi amigoe, placa mi no tin, ma
lo mi doena do un bon conseho.
Despues di hopi babel, porfin e
ponchero a haja bon di hib na
otro banda di rio, principalmente
como Pedro tabata sigur koe su
conseho ta bal rnaeha hopi.
Ora nan a pasa rio, ponchero a
puntra Pedro kiko e tabatin di bisa.
Mi amigoe, asina Pedro a con-
test, mientra e tabata dal e amis-
tosamente -riba su schouder, si
bo ta haci coe otro hende manera
bo a haci coe mi, lo bo no gana
muchoe....”
|
|
7 |
 |
“...koe ta falta coe su lej, tin es aki/
Levitanan lo sclama coe boz altoe na ho-
bennan di Isral: maldiciond sea l koe no
ta honra su tata i su mama; i kenter,
pueblo lo responde: Asina lo ta. Amen.
Cuantoe bez es maldicion ta cum-
pl coe exactitud terribell Lo mi con-
ta boso un ehempel:
Cerca Valencia na Spanja tabatin
un hoben, koe a falta coe respet i
obedieneia na su major. E tabatin
mashi capricho i no tabata bus*
ca sino di cumpli coe su mes kier.
, Pront el a entreg na toer bicio i
desorden asina i su barba i ca*
bei a bira blancoe-manera niebe, net
manera di un homber di nobenta
anja.
Anto pueblo, koe tabata presente
na es cambio repiente, a coeminza
grita: milagro, milagro...”
|
|
8 |
 |
“...publicamente i na toer camina.
Anto nan a traba misa boenita na
toer camina Hopi bez e misa
tabata trahA na forma di Cruz,
manera p. e. misa di Santa Maria,
pa sinja koe Hesus a libra nos pa
Su Santa Cruz i koe misa ta trahA
pa baci sacrificio di misa, koe ta
un recuerdo insangriente di sacrificio
sangriente di Santa ta Cruz.
2. Na ki direccion misa mester
para ?
Generalnente, ora lugar ta permi-
ti, nan ta traha misa asina, koe
su altar ta para pa Oost. Pakiko?
Esai tin un nificacion toer especial.
Cada dia solo, koe ta plama luz i
bida riba toer cos, ta sali na Oost.
Asina tamb Hesu Cristoe, koe ta
Solo di Husticia i Berd ad, koe ta
Luz di mundoe, a paree na Oost, i
ta baba toer dia den sacrificio di misa
riba nos altar pa plama luz di su
gracia i di su amor riba toer bende.
3. Den cuantoe partida misa
ta parti ?
Misa ta partf na trfes partida: en-
trada portal di misa, nave di
misa camina bende ta Siuta i pres-
biterio, manera ta jama e lugar ca-
mina altarnau ta para i sacerdote
ta haci...”
|
|
9 |
 |
“...gusta mi masha i lo por hanja mi
Kiko mi ta?
bon calculad tabata bini stad coe un
pe bende nan na 4 cens i mei pa un.
cerca Ellis & Dania.
5. Un cunoekero
macutoe di weboe,
Banda di Plantersrust el a topa coe un mercadera, koe ta
puntr: Bo tin weboe di bende ? Si, e coenukero a
contesta i a baha su macutoe foi cabez; ma awor contando
nan e ta ripara, koe 12 weboe a kibra. E mercadera ta
puntr: Cuantoe, pa un? Dos placa e koenukero ta res-
ponse i a bende e restoe di weboenan coe e mercadera,
asina, koe aunke koe e 12 a kibra e no a perde un cens
chikitoe.
Cuantoe weboe el a sali cas coene ?
Prehunta! Solucion di charada 4 di biaha pasa ta:
San Guan. Ken por bisa mi, foi oenda foi kiko e palabra:
Perde San Guan ta bini?...”
|
|
10 |
 |
“...Pordon!
I el a cai na roedia dilanti di su
mama.
Senjora Hermenegilda a lamant
i a primi coe teruura na su coerazon.
Mi por a corda berde, Engue-
rrando a bisa coe amargura, Je-
han ta un cobarde. Adios Jehan ;
mi ta nenga bo pa roeman.
Mi roeman !
Mi no ta bo roeman mas!
I ami, Hermenegilda dici coe
tono severo,, si bo no ta doen
mtin, lo mi no ta bo mama mas.
Enguerrando a obedene, ma no
promer koe el a moenstra su aversion.
Alomenos, mi mama, lo bo kier
doena nos bo bendicion ?
Pues bien, sea asina.... Como boso
ta keda coe boso idea, koe Dios for
di su trono tira su bendicion riba
boso!...
Enguerrando i Isolin a hinca ro-
dia; l despues di a ricibi bendicion
di nan mama, nan a subi nan ca-
bai i nan a corre bai na cabez di
troepa, un banda di Archibaldo koe
tabata spera nan coe impaciencia.
T ora nan a perde foi bista, e
condesa i Jehan a decidi di bolbe
na castiljo di Kerougal.
(E ta sigui.)...”
|
|
11 |
 |
“...jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti na mfin. Sigur e tin nobenta
anja caba, e tin mas koe cuarenta
anja na Corsouw. Nunca mi a mira
un bon hende asina. Toer hende ta
stim mash. I mucbanan ? O shon,
cuantoe e bon Broeder a sinja pa
nan promer Santa Comunion, mi
no s&. Ma sigur-sigur ora e Broe-
der ta moeri i toer koe el einja,
ta companja su morto, misa di Pie-
termaai lo ta muchoe chikitoe. E
Obispo i e dos Padernao a moeri
caba. Un a moeri liher. Na Juli nan
a jega i un di e Padernan, jam a
Bergman, a moeri den luna di No
vember di caientura-geel. Ora shon
Obispo a bini, su promer cos ta-
bata pa haja un misa na Pieter-
maai. Esai tabata pa...”
|
|
12 |
 |
“...riba un puente
masba pertd. Nan tabata riba ca-
bai i ni un por a pasa dilanti otro.
Ningun Ingls ta kita foi camina
pa un Francs, e promer dici, i el
a stp su cabai. Mi shon, e Fran-
cs dici, mi tin un cabai ingls, koe
tin mas anja koe di bo; bo sA, hende
mester respeta loke ta bieuw; pesai
bo tin di baha pa mi pasa.
Ma e Francs no por a gana asina.
El a mira koe ingls a saca un cou-
rant foi sa sacoe i keda sinta lez
toer calmo riba su cabai. Francs
a saca un sigarfa i a sinta huma
mes trankilo.
Despues di un ora asina, Ingls a
caba i kier a hinca courant den su
sacoe trobe, ma e Francs dici coe
n : Hola, Senjor, bo kier huma un
sigarfa, i sea asina bon di fia mi bo
courant ? i coe un sonrisa el a pre-
sent su paki di sigarfa.
j Coe gustoe mi kier cende un
sigarfa ai bo, Ingls dici, ma pro-
mer lo mi camua atras i na suela
firme lo mi acepta bo ofreDda.
I pa promer biaha un Ingls a
kita foi camina pa un Francs....”
|
|
13 |
 |
“...gar camina altar ta para, i cami-
na Sacerdote ta haci saerificio di
misa. E ta jama: presbitrio i ta un
imagen di Iglesia triunfante na cio
Ioe, oenda Cristoe ta sinta riba su
trono dibino (di Taberndculo) i oen-
da E ta adord pa su ministronan.
E partida semper ta poco mas al-
toe koe otro partidanan di misa,
pa toer hende por mira Tabernd-
culo, na cual Hesus ta biba i tambe
toer loke sacerdote ta haci.
7. Kiko nos ta mira na pres-
biterio ?
Promer di toer cos nos ta mira
altar, koe ta jama asina, pasobra
e ta un lugar mas altoe, destind pa
ofrece sacriflcio di misa. Promer al-
tar tabata e mesa di Laatste Ce-
na, riba cual Hesus anochi di Su
Pasion a ofrece sacrifiicio di misa
i a institui Santfsimo Sacramento
di Altar. Pesai nos altar tin for-
ma di mesa, i tabata trahd di pa-
loe den promer siglonan, i ta ta-
pd coe panja blancoe. Den es dia-
nan di persecucion, koe Cristiannan
tabatin koe hui bai bao di tera den
Catacumbanan, a ofrece saerificio di
misa riba es piedra, koe tabata cera...”
|
|
14 |
 |
“...noem mi
;sisa
Solucion di Charada
3 Ladron ta bini sin
koe bo jam ; dokter
ta bini ora bo jam.
4. Boeki Koeki.
5. 120 weboe.
~ Begun mi idea es proverbio su origen ta esaki: Si un
hende a droemi mainta of mehor Dia Domingo asina laat,
koe el ta jega misa asina laat, koe laatste Evangelio (di
San Gaan) a caba eaba, asina koe el a perde (Evange-
lio di) San Guan. P A. E.
AWA 1
Respond! riba pre-
li until.
1 10 7 16
15 8 9 7
14 £ 12 3
4 11 6 13
Charada.
1. Ken por doena mi un palabra di 4 letter, koe si mi
ta kita e di promer i di ltimo ta sobra solamente un t
2. Mi ta nomber di isla aki cerca 12 letter.
Diez, siete, och o, nuebe dokter sa haci.
Ml seis, nuebe, ocho, diez an, ta parti di mi curpa.
Ml dos, tres, cuater, mucha sa usa na scool.
Mi seis, siete, cincoe, nuebe, mucha chikitoe sa
droemi aden Ki isla mi ta ?
3. Simon tabata hunga su vlieg, ora el a mira un tao di
ala-blancoe a pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest:...”
|
|
15 |
 |
“...ehrcito di cruzadonan chi-
kitoe a pasa rarios provincianan
di Francia. Hotnbernan bistf mes-
cos koe Archibaldo tabata bini un
tras di otro pa ofrece nan mes Da
e cruzada; algun tabata bini com-
panjl di cincuenta, otro di cien i
di dos cien mucha i" cada grupo
tabatin un hefe di nan mes edad;
i asina pres e nubonan a presta
huramentoe di obediencia na nan
hefe supremo, e hombernan ai ta-
bata bolbe disparce. Ta di compren-
de f&cilmente ki trabao Archibaldo
tabatin pa mantene orden duranti
marcha. Animosidad di mas gran-
di tabata reina den e hoben nobel-
nan i e hoben aldeanonan. Esaki-
nan, di pursi, tabatin di sufri ge-
neralmente di orgtiljo grandi, bo-
fonamentoe i hechoe odioso di e
nobelnan.
Asina cos tabata, ora nan a ga
na den cercanfa de Nevers. Un cier-
toe anochi e ehrcito di mucha. a
iega morto cansl na limite di un
bosque i nan a cende candela pa
descansa. Tabata reina un frioe
grandi, bintoe tabata grita den pa-
loenan; lobonan hambriente tabata
risca jega te acerca di e candela-...”
|
|
16 |
 |
“...companjeronau.
,,Bo deseo lo ta cumpli!
Asina Enguerrando a mira Ar-
chibaldo el a gritle: E mes^ en-
tusiasmo koe a haci mi sigui bo
ta anima mi te ainda i l aigui
anima mi, te ora bo plannan ta
cumplil
Ma es herida?
Ta un herida koe no ta niflca
nada. Ora un hende ta bai gera
el no mester coestumbr na sufri*
mentoe?
Enguerrando, bisa mi, bo cono-
ce esun koe a herida bo?
Sigur, ma su nombre lo keda
un secreto pa boso toer.
Ma e culpabel no por keda sin
hanja castigoe.
Mi resolucion ta inquebrantabel.
I lo bo no papia ora bo bolbe
den nos fllanan ?
Ai! e hoben conde a bisa coe
tristeza, pa mi via auto boso ta
retard a marcha ?. Pakiko boso no
a pone mi riba un baar ?
Archibaldo a primi un beso riba
frenta di e hoben balente i el a bai.
E ta sigui.
VARIA.
BAliOR DI UN CENT.
(Version.)
ala aif cent fastidioso,
Stop di maha, keda ketoe,
Bo ta koper, sushi, pretoe,
Bo no tin ningun balor.
Ami si ta plata puroe,
Mij ta un gulden nobo, blancoe.
MiJ'taJilombm asina tantoe
Koe .toer gusta mi color !...”
|
|
17 |
 |
“...ifti 4E11S
iiiiywwlr'i^iii
SOLUCION.
1- Lima. 2. Klein-Curagao. 3. 36 ala-blancoe. Pues
36 36 = 72. 72 + 18 = 90. 90 + 9 = 99. 99 + 1 = 100.
4. Enferraedad. 5. Buracoe. 6. Dia 2 di Januari. 7. Biboe.
, 8. Boeta ian asina :
CHARADA.
BBBKKK-hlO = 21i2
2. Ki luna ta di mas corticoe?
3. Kiko tin djente i no ta morde?
4. 1. . .. t ... , un coenucoe pabao, 7 letter
2. ...... f .... . pariba, 12
3. ... t ... . pabao, 8
4. . ..............t . pariba, 10
5. ... t ...... pabao, 10
6. . t . pariba, 7
7. ...........t . pabao, 7 *
E cruznan ta forma palabra Bonaire* Doena nomber di
coenucoenan.
5. Ki sorto di rosa no tin soempinja.
6. - Mi ta rondo. Sin mi ningun hende por bisa : Dios.
Cardenal Papa, si, e por bisa,, pero Obispo Pastor n.
Kiko mi ta ?
7. Poerba forma di e dos palabra nomber di un courant?
Ancla bala*
8. Un mucha ta conta otro : Un mucba ta awor tres
bez mas bieuw koe mi, ma anja lo bini koe le ta dos
bez mas bieuw koe mi numa. Com esai por ta?...”
|
|
18 |
 |
“...compasion
di nan i tabata vacila pa sigui co-
mando di e roemannan Aubriot,
koe tabata ripiti, coe un sonrisa
diablica den nan cara:
Bueno, ora di batalja a jega.
Un tempestad di gritoe di bengan-
za tabata sali contra Archibaldo:
-Morto! morto ne traidornan
koe a bende noa!
Ya aigun boto enemigoe a jega
te na poco distancia di e barcoenan
i nan a grita nan na rabe:
Entrega boso, cachnan infiel.
Archibaldo a contesta nan ne mes
lenga. Despues el a bisa e muchanan:
Hobennan balente, Saracenonan
ta asina numeroso, ke facilmente
nan lo caba coe boso, ma pa ad-
miration di boso balor nan ta drenta
na trata coe boso, bao di condicion
koe boso lo bandona barcoe i larga
toer boso arma atras.
Coe gritoe di alegria nan a tende
e promesanan, ma e hoben 'nobel-
nan a menaza 'coe un gritoe di in-
dignation. Enbano captan Medrico
Aubriot tabata trata di calma nan.
Traidornan nan tabata grita,
traidornan maldicin riba boso I
No tende na es orguljosonan,
captan tabata bisa na e muchanan
di coenucoe, sigui...”
|
|
19 |
 |
“...afiorA pa angel i hende.
Pesai tin bez ta mira dos imagen
di Angel na roedia banda di Ta-
bernaculo, pa sinja nos es adora-
cion koe nos mester doena na He-
sus den Su Santisimo Sacramento.
Den tempoe aniiguo Santisimo Sa-
cramento no tabata wardA den fln
vaso di oro plata manera awen-
di*,. ma den un vaso na forma di
pa}omba, koe tabata cologA dilanti
di altar.
11. Kiko nos ta mira dilanti di allarl
Manera den Tempel di Herusalem
un candelar coe siete braza taba-
ta para dilanti di Satftisimo, asina
den nos misa semper mester tin un
lampi cend dilanti di Tabernaculo.
E ta jamA: Luz eterna pasobra sem-
per e mester ,ta cend. Solamente
dia Huebes i dia Biernes Santoe,
koe Hesus no ta biba den Taber-
naculo, e ta pagA.
E lampi ta sinja nos koe Hesus
semper ta presente den Santisimo
Sacramento; e ta spierca nos pa
pos tip di adora Hesus den su Sa-
cramento di amor, i pa nos tin di
warda den nos coerazon e luz di
F, koe Hesus a plama riba nos,
e candela di Amor, koe Hesus a
bin cende den coerazon...”
|
|
20 |
 |
“...42
eompanjeronan, Enguerrando i Iso-
lin a bira toer dos propiedad di
mes un donjo, Ben Sangiar.
El tabata biba na Damiate i asina
el a gana cas el a entrega e dos
muchanan na su favorito Massoud,
an asi&tico, koe tabatin un odio
inmenso contra toer loke tabata
cristian.
Biba un dia Ben Sangiar a jama
e dos prisonjeronan i a bisa nan:
Boso kier ta liber di boso ca-
dena?
Koe nos kier ? Isolin a puntra.
Ai tras mester tin un triki, mi roe-
man, Enguerrando a bisa pocopoco.
Si, ma mi no ta ofrece boso li-
bertad pa boso bolbe na boso tera,
pais di infielnan; no, mi tin idea di
marra boso coe mi fabornan na
Egipto. Pesai boso mester abhura
boso religion i banja boso alma
den fuente di berdad koe profeta a
trece pa berdadero fielnan.
Nos 1 abhura nos f Mihor nos
moeri! Enguerrando a grita, bra-
zando su roeman. Sin incomod e
Egipcio a sigui papia:
Lo mi carga boso coe rikeza.
Nos no ta desea bo biennan.
Corda bon, koe mi tin derecho
di manda boso.
I derecho di larga mata nos
tambe.
I esai lo...”
|
|