1 |
 |
“...SJI HERT COE BUCHI PAULA.
iwr
stiiii
g/.V%:
H
1
Sii Mery ta sinta pa caba cos,
un panchi coe pinda net banda di dj,
I bao di su jjanchi un candela balente
Pa hasa su pinda cajente, cajente.
Ata Buchi Paula ta hol coeminda.
O Buchi, amigoe,* na bida te ainda ?
SMSSP
Ww
MP i %
iffi
S§
W%£:-
lilii
SIS l
iMm
H
sa
Ay homber! bin sinta, mi stoelchi ta cld,
Ami por wel para, toem sosega.
E bieuwnan ta papia, ta hari, ta chanza,
Ta conta di fiesta, di brindis, di danza,
I nap no ta weita, di tanto contento,
Koe aja no tin stoelchi, ma. ... heroe cajente....”
|
|
2 |
 |
“...soemetle na dif,6fpp.te pre*
ceptonan. Pa kiko ? Paspbrp dpn
Ia Hei na e tin di honra i r esp eta
es autoridad, koe Dios a pone riba
dj. Toer es prueba di respat, di
venepppiop, di ppppr, $ obedjepcia
nos ta jama : cutto Kumano. Den un
palabra : toer loke ta sirbi pa honra
nende ta cutto humano. Pus bien 1
di 'mes manera, toer loke ta sirbi
pa honra Dios ta cutto dibino. Toer
es acto ppes, koe heodP ta bpci pp
honra i adora sn Dios tp contenf
den es palapra: culto dimno. Mp
pasobra nan tin otro fin ainda, fo
nos bai splica nan toer un pip un
Pi§-.
' Di pursi, no solamentp nan tp
sirbi pp honra Djps, ma tapjjj pa
exita, pp lamanta pos depgeion,
nos respet i veneracion mas taptoe.
I pesai toer hende catolico mester
comprende nap ta epmbencido 1
penetrh profundamente di npn ni-
ficacion sublime.
eooOooe...”
|
|
3 |
 |
“...tantoe mis-
terio asina? Pakiko bo mester a
usa astucia koe tch ta un arma
koe no ta combini pa un cabaljero?
Senjor, enberdad tabatin mester
di secreto; pasobra loke mi tin di
participa bo ua orea n inicil oo
por tende.
Bo ta haci mi admir. i curioso,
Maestro Archibaldo. Tene cuidao si
bo intento tabata di ganja mi; pa-
sobra mi ta hura bo pa alma di
mi tata, esai lo no para bo bon.
Pa alma dl bo tata mi tahura
bo koe den mi coerazon no tin en-
ganjo. Lo mi por corda na 'engan-
jo i mentira ainda despues koe mi
a wanta toer sufrimentoe di un
sold. cristian? No, senior, tran.
kiliza bo -pesai.
Bon, lo nos mira. Participa mi
awor e secreto koe bo kier confia mi.
Bon,.... ma promer koe esai lo
mi ofrece bo algun gota di un li-
cor oriental, pues manera mi ta
miira, aire di lamar a haci bo poco
frioe.
Pa evita mas tardamentoe, e ho-
/...”
|
|
4 |
 |
“...sinta banda eperegrinb.
IV.
Mi nobel tata, Enguerrando a
coeminza papia, a bai for di nos
jen di speranza di saca musulman-
nan for di Herusalem. El a bai jen
di Animo i confianza i ai! nunca
mas lo bolbe trobel...
Ma alomenos su morto por ser
yengA.
Di com?
Mi a forma un idea pa un cru-|
zada nobo, i mi a corda koe jioe-
nan di Senjor di Kerougal lo kier
toema parti aden, i haci e musui-
man paga di sanger di nan tata.
Kiko I Apenas mi tin diez cincoe
anja i mi roemannan toer ta mas
hoben koe mi ainda.
Toer koe lo toema parti den e
cruzada lo ta di bo edad mas 6
menos.
Cabaljeronan mucha auto.
Muehanan ta bira homber, ra
jega caso di mester bringa pa cau-
sa di Dios. David tabata apenas un
hobencito ora el a toemba Goliat
coe un piedra; Joas tabata un mu
cha numa i sin embargo el a toem-
ba trono di Atalia i su diosuan fal-
soe. Pakiko e mes milagronan no
por socede awendia coe nos mucha-
nan di awor? Sf, si, Herusalem nq
por a ser conserbA pa espada di
cabaljeronan, l ta salbA pa mucha-
nan...”
|
|
5 |
 |
“...Jehan a jena coe awa. Toer
tres tabata contempla silenciosamen-
te i respetuoso cara di nan mama
stim, koe podiser nan lo no bolbe
mira mas. Enguerrando a mira riba
un stoel un sherp koe su mama i
su roeman muher a borda. Liher
el a saca su man pa coh, a pas na
su garganta como un recuerdo que*
rido i un especie di talisman i el a
haci snja coe su roemannan pa nan
sigui.
' Bruno, el a grita n cochero
ora nan a sali af or, cabainan ta
sij ? Falta hopi ainda promer koe ta
ora di droemi i nos tin gustoe di bai
haci un paseo den coenucoe ainda.
Bo orden ta ehecut, senjor. Ma,
Cieloe Santoe! Boso ta arm. net
manera hende koe ta bai gera.
Kiko lo mi bisa bo, Bruno, mi
kier coestuma mi poco coe arma-
dura. Di pursi ta esai ta berdadero
bistfr di un nobel.
Bruno no a risca observa nada
mas i ora e hobenan a subi el a sigui
nan tras companj di un pahe mas.
E ta sigui.
TABIA-
Su tesoro.
Kiko bo ta haci awor den be-
na ? un muher dici coe su marido.
Mi ta coba den bena pa mi
hanja un tesoro der...”
|
|
6 |
 |
“...distancia, un so-
nido aleuw di campana a anuncia
ora di Angel di Seujor.
Bruno a iega acerca respectuosa-
mente, coe eu petji den m&n 1 a
spierta eu eenjornan koe tabata ora
di bolbe na caetiljo. Enguerrando a
drai orguljoeamente i a bis coe un
tono fad,:
Bolbe bo eol na caetiljo. Loke
ta noe, deepuee di algun anja boeo
lo mira noe trobe. Un carta, koe Je*
ban a larga riba mesa den noe cuar*
to, lo declara Mama motiboe di noe
biaba.
Bruno a bira mudo di admiracion;
ma sinembargo el a rieca puntra
ainda s
Na oenda boeo a decidi di ba,
mi nobel eenjornan ? Por tin paie
den muudoe, mas boenita koe noe
Bretanja ?
Ta bon, Bruno, ma bo consebo-
nan ta foi tempoe awor aki.
T mi Senjora, boeo nobel Mama?
Bolbe numa, Bruno, noe no tin
meeter di companjo mas.
Bruno a suspira profundamente i
a biza eu m&nnan na laria como
sinjal di desesperacion; ma mee ora
el a bira eu cabai i a coeri bao di
galop na caetiljo. E hobennan tambe
a pone nan cabai na galop pa si-
gui nan camina.
Uespues di un mei ora Jehan...”
|
|
7 |
 |
“...mil boz di mu.
cha a ripiti.
VIII.
Probechando di es momeutoe' di
entusiasmo, Archibaldo a saca su
spada, el a cohe un flambeuw i a
doena sinjal pa bai.
Entretanto Senjora Kerougal, jen
di desesperacion, tabata cohe su jioe-
nan sucesivamente tin pa tin den su
braza, pidiendo suplicando pa bolbe
Coe n na cas. Ma bien pronto En-
guerrando a toema palabra i coe
su vivacidad di coestumber el a res-
ponds : No stroba nos mas tantoe.
Mama; corda koe e nobel Senjor di
Kerougal, nos tata, no ta vengti
ainda i hasta ni un entierro honro-
so el a haja. Honor di nos cas ta
exigi, koe jioenan di Senjor di Ke-
rougal lo moenstra nan digno di
nan tata, vengando su morto.
I abo, Isolin, e muher infeliz a
grita, bo tambe lo bandona mi
mescos coe bo roeman mayor ?
Isolin a coeminza papia algo den
diente, ma un mirada severo i im-
perative di Enguerrando a haci
keda ketoe.
I bo, Jehan, bo, koe mi a pass
tantoe trabao pa cria, bo koe a cos-
ta mi tantoe anochi sin droemi, bo
tambe ta sigui bo roeman nan den...”
|
|
8 |
 |
“...Mi tata i mama ta-
bata biba na Punda tem di Pastor
Blommerde, koe a casa nan. Mi
tata tabata piscador i mi ma-
ma a percura pa cas. Dios a bendi-
ciona nan coe cuater jioe, dos hom-
ber i dos muher, di cual ml ta ma-
yor. Nan a casa na misa di Otraban-
da, pasobra e tempoe ai no taba-
tin misa na Pietermaai. Un scool
si tabatin i de bez en cuando a bi-
ni un Pader pa tene catesashi, te
ora un Obispo coe dos Pader i un
Broeder a bini for di Holanda ; e
Broeder bieuw mi a mira dos se-
man pas ainda. Ei a bira bieuw
i ta cam na poco-poco coe un ga-
roti na mfin. Sigur e tin nobenta
anja caba, e tin mas koe cuarenta
anja na Corsouw. Nunca mi a mira
un bon hende asina. Toer hende ta
stim mash. I mucbanan ? O shon,
cuantoe e bon Broeder a sinja pa
nan promer Santa Comunion, mi
no s&. Ma sigur-sigur ora e Broe-
der ta moeri i toer koe el einja,
ta companja su morto, misa di Pie-
termaai lo ta muchoe chikitoe. E
Obispo i e dos Padernao a moeri
caba. Un a moeri liher. Na Juli nan
a jega i un di...”
|
|
9 |
 |
“...destind pa
ofrece sacriflcio di misa. Promer al-
tar tabata e mesa di Laatste Ce-
na, riba cual Hesus anochi di Su
Pasion a ofrece sacrifiicio di misa
i a institui Santfsimo Sacramento
di Altar. Pesai nos altar tin for-
ma di mesa, i tabata trahd di pa-
loe den promer siglonan, i ta ta-
pd coe panja blancoe. Den es dia-
nan di persecucion, koe Cristiannan
tabatin koe hui bai bao di tera den
Catacumbanan, a ofrece saerificio di
misa riba es piedra, koe tabata cera
graf di un martir. Pes motiboe te
ainda mester tin relikfa di martir
den e piedra, koe ta droemi riba
altar.
Toer altar mester tin e piedra
meimei, koe ta untd pa obispo i
koe santo saerificio ta socede riba
dj. Den e piedra cincoe cruz ta gra-
bd, un. na cada skina i un meimei,
koe ta nifica e cincoe Santoe Heri-
da di Curpa di Hesus. E panja pu*
roe ta nifica e panja blancoe koe
tabata tapa Curpa Santoe di He-
sus den Sepulcro.
Altar semper ta mas altoe koe
suela, pasobra e ta nifica Ceroe di
Calvario oenda Hesus a ofreclc ri-
ba...”
|
|
10 |
 |
“...pasa banda di su vlieg ta bai pariba. Adios
mi 100 ala-blancoenan el a grita nan. Un ala-blancoe a
contest: Nos no ta 100, no mi amiguito; nos falta un
cantidad di loke nos ta awor, mitar di e mes cantidad, un
cuarto di e cantidad i n promer nos ta 100. Ta nos cuantoe
ta bai, amigoe chiki?
4. Kiko hende sa haja sin coh coempra?
5. Kiko hende por tin den sacoe, koe ta bashi?
6. Ki dia hende tin tantoe wowo koe tin dia den anja?
7. Com mi ta cohe un galinja pa mat?
8.
Cerca e strepi mi ta boeta ainda dos, anto mi
tin ocho. Oom por haci esai?...”
|
|
11 |
 |
“...ultima cruzada?
,.Algun bez Dios ta scohe esnan
di mas dbil pa cumpli su plan-
nan.
Den toer caso, si lo mi taba-
tin jioe-homber, mi ta sigura bo
koe lo bo no tabatin honor di reu-
ni nan bao di bo bandera.
Mi a bini aki, Archibaldo a in-
terrumpi pa bin bishita e hoben
senjor di Kerougai, koe anochi ta
her id & tan desgraciadamente pa un
di su companjeronau.
,,Bo deseo lo ta cumpli!
Asina Enguerrando a mira Ar-
chibaldo el a gritle: E mes^ en-
tusiasmo koe a haci mi sigui bo
ta anima mi te ainda i l aigui
anima mi, te ora bo plannan ta
cumplil
Ma es herida?
Ta un herida koe no ta niflca
nada. Ora un hende ta bai gera
el no mester coestumbr na sufri*
mentoe?
Enguerrando, bisa mi, bo cono-
ce esun koe a herida bo?
Sigur, ma su nombre lo keda
un secreto pa boso toer.
Ma e culpabel no por keda sin
hanja castigoe.
Mi resolucion ta inquebrantabel.
I lo bo no papia ora bo bolbe
den nos fllanan ?
Ai! e hoben conde a bisa coe
tristeza, pa mi via auto boso ta
retard a marcha ?. Pakiko boso no
a...”
|
|
12 |
 |
“...I. P.
Kiko esai ta nifica ?
RESPOND!.
Mi Amiguito !
,,Si lo bo tabatin un poco pacen-
shi ainda, pronto lo bo a haja res-
pondi riba es pregunta, como un
pia-un pia nos ta bai papia riba
ter e cosnan-ai. Ma mi ta mash
contentoe, koe mi a haja un carta
di bo. Mi ta gusta muchanan, koe
kier sinja un cos. I pesai mino ta
larga bo warda, ma awor mes lo
mi responde riba bo pregunta.
Dios mes a bisa hende, koe e mes-
ter santifica di siete dia, koe ta dia
di Sabat dia Sabra, dia koe Dios
a sosega di cfeacion di cieloe i tera.
Pero, nos koe ta cristian, nos no
ta celebra di siete dia, ma pkomeb
dia di seman, koe ta dia Domingo.
Ningun rey ui reina a troca esai,
ma Apostelnan mes. Pakiko ?
Promer di toer, pasobra ora He-
sus a biui na mundoe, ley di Testa-
ment Bieuw, ley di Hudioenan a ca-
ba, i pesai, mientra Hudioenan ta
sigui celebra dia di Sabat, nos ta
celebra dia Domingo. Esai tin otro
razon ainda. Ta dia Domingo koe
Hesus a resucito for di sepulcro. Ri-
ba dia Domingo tamb Hesus a man-...”
|
|
13 |
 |
“...Francia, na lugar di bai contra un
morto sigur den es empresa, koe
mster tabata impedf foi principio.
Impidile! ma Italia, Alemania,
benter Europa ta manda nos nan
troepa di hobnan.
Pues bien, bai numa; ma mi no
ta risca bisa bo hasta la vista.
Hinca roedia Enguerrando..
I e stranjero a papia e formula
sagrada:
Den nomber di Dios, di San Mi-
guel i nos Senjora mi ta baci bo
cabaljero, Record a di kende bo ta
jioe i no degenera i venega di bo
genero.
Enguerrando i Isolin a bai dobla
nan roedia ainda pa Senjor di Cba-
vannes i su jioenan pa demoenstra
nan gratitud profunda; caba e eher-
cito a cohe camina i pronto e ca-
stiljo a perde nan foi bista.
XII.
E hoben cruzadonan a jega Mar-
sella, oenda nan a keda sosega un
luna; i riba un boenita mainta di
primavera nan a barca bordo di
siete barcoe, perteneciente na Her-
manos Felipe i Mdrico Aubriot.
E flotilja a pone rumbo pa isla
di Cbipre. Nan a sigui nabega sin
ningun nobedad te koe un tempos-
tad violento a obliga nan drenta
un baf di reino...”
|
|
14 |
 |
“...un di e masternan.
Ne mes momento e barcoe, koe ta-
bata hi ba e nobelnan a hani separi
di e otronan i rondon. di enemigoe.
E hobennan a manda un jobida di
flecha riba nan koe a haci hopi hanja
un tumba den olanan di lamar.
E muse)marman, furioso pe resis-
tentie, a responde coe un jobida di
piedra. E muchanan, koe a resolve
pa defeude nan mes te na ultimo,
a sigui iucha manera liero te koe
di ripiente un vlam grandi a sali
foi dek di barcoe i a pone nan dal
un gritoe tremendo di spantoe.
XIV.
Ainda ora incendio a coeminza
abordo e hoben nobelnan a ninga
di bandona barqpe, no obstante e
miserabel Medrico Aubriot tabata
grita numa:
Fuego griego nos ta perdf!
fuego tabata un invencion hor-
ribel di Griegonan, un candela, koe
nada por a paga; hasta den awa
mes e tabata sigui cende. Den poco
ratoe e barcoe a bira un klompi
biboe di candela, oenda e muchanan
infeliz tabata coeri bai bini. Na
promer momentoe koe candela a
coeminza, matroosnan di e otro
barcoenan a coeri bin doena auxilio
coe boto...”
|
|
15 |
 |
“...43
Mi tambe a sinfci mi prfunda-
mente conmovf.
Infeliz! Indudablemente bo ta sus*
pira desdi hopi tempos caba den e
prison aki?
Ai! privA di mi bista, mi no por
conta numero di dianan; ma ta par-
ee mi koe mi ta aki, ya ta cincoe
seis anja caba.
Cieloe! I ainda bo balor no a
bandona bo?
Mi a reza..... Ademas kiko un
poco sufrimentoe ta? un hende no
mester traha pa su salbacion? Ma
hoben, ta ken por a trece bo ne
lugar miserabel aki?
Mi a bini pa venga morto di
mi tata koe a perde su bida den
ltima cruzada.
Bo tata ?
Bi, e tabata cabaljero di mas
balente di henter Bretanja.
Di Bretanja? O, mi Dios! Maes
boz... e presintimentoe...... Jioe,
mi tambe ta di Bretanja.
Abo! i ki jama bo ?
Angilberto di Kerougal.
Mi Tata!
Abo, mi jioe?
Si, bo jioe Enguerrando di Ke-
rougal.
Cieloe! Bini den mi braza, bini
na mi coerazon, speranza di mi ra-
za.... Bo aki! No ta un sonjo? I
Isolin?
E tambe ta prisonjero.
Pober chikitoe koe semper taba-
ta asina manso..... I Jehan?
Jehan a keda na castiljo cerca...”
|
|
16 |
 |
“...na nos, Bo Bo-
luntad sea hac na tera como na
cieloe..Ma mi ta haja frena tam-
be?.No, bon ta haja aada. Si
bo a sigui: doena nos nos pam di
cada dia i pordona nos debe, asina
koe nos ta pordona nos debedor-
nan i no larga nos cai den tentacin,
ma libra nos di maloe. Amen. Anto
si, lo bo a haja e frena tamb.
E jonkman a bai coe nanishi largoe
i a sinja com.nos mester reza.
E tabatin bon cabez.
Mgr. Falize, vicario apostolico di
Noruega, a haja bishita un dia di
protestant, koe a puntr
Tin Papa ainda?
!: Como no? j nunca Iglesia Cator
lica a keda sin Papa.
Bien, anto mi ta pidi bo di ri-
cibi mi den es Iglesia.
Dios gracias,... ma bisa mi pakiko?
Pasobra Luther, nos tata, a bisa:
Den mi bida mi tabata peste di
Papa: ora mi a moeri, lo mi ta su
morto. Pues bien, cuater siglo a
pasa despues di es profecia i te ain-
da tin Papa; pues Luther a hera.
I si Luther a hera, e no tabatin
mision dibiua, i e no tabatin dere-
cho di sali foi Iglesia. Pesai mi
mester i mi kier bolbe den dj.
Un cuadro precioso...”
|
|
17 |
 |
“...ta; nan ta mira mi den kantoor i kerki, na cada ban da
di un klerk, ma nunca mi ta cerca muher of homber.
Kende por bisa kiko mi ta ?
2. Dios nunca ta mirle. La Reina ta mir rara bez i
mi ta mir toer dia. Ta kiko? .. f. r. Pieterez.
3. Mi tin cos sin pia, ma toch> e ta camna. Ta kiko ? F. k. p.
4. Ki santoe ta mas dushi koe toer santoe? f. a. p.
5. Ajera mi tabata sinta den mi bentana i mi a weita
poco ala blancoe tabata boela bai. Mi dici coe nan: Aj,
mi cien ala blancoe. Nan a contesta mi: Ainda nos no
ta cien. Nos no ta nada mas koe un dilanti dos i un tras
di dos i un meimei di dos. Cuantoe ala blancoe nos ta? f. k. p.
6. Com hende por laba man den wea, foi oenda galinja ta
bebe sin saca galinja? , Aiex de Pooi.
na mi
|
|
18 |
 |
“...es nomber poniendo acerca: Mi jioe!
mi jioe !
Describi e escena koe a sigui awor
ta imposibel. Doen amen toe di mn,
brazamentoe, joramentoe, interrum-
pi pa e palabranan: mi jioe mi En-
guerrando mi Jehan Papa, papa
dushi!; den xin palabra, tabatin un
alegria inefabel.
E capeln i e monhe, nan wowo
tabata jen di awa; basta e arabenan
tabata paree conmovipatantoeamor
fraternal i ternura filial. Enguerran-
do tabata e di promer koe a calma
poco i a bisa nan: No obstante nos
dicha no ta compieta ainda i nos
no por legra nos promer koe Isolin...”
|
|
19 |
 |
“...SaDgiar crul.
XIX.
E comitiva chikitoe a cohe camina.
Ora nan a jega na cas di Ben Sangiar
nan a haja sabi koe el no tabata na
cas. Ne mes momento su favorito
Mossoud a presenta, koe weitando
Enguerrando, a bis coe un sonrisa
prfida den eu cara:
Indudablemente bo ta bin busca
bo roeman, no ?
Nos ta bin ofrece Ben Sangiar un
suma grandi pa libertad di Isolin.
Su suerte ta depende di mi, Mas-
soud a responde; Ben Sangiar a
pone e infiel henteramente bao di mi
poder i na mi bondad e ta debe su
bida ainda.
Pa amor di Dios e monhe a scla-
ma, scucha deseo di un roeman i lo
bo ta ricamente recompense.
Avaricia di Massoud a vence bien
pronto su odio inhumano di cristian.
Paga su balor i lo mi hiba boso
cerca e catiboe, el a bisa porfin.
EI no por bini camina nos ta?
Senjor Angilberto a puntra con-
movi.
No, el ta poco indispuesto.
Capelan Ludgero i Jehan a entreg
pur£ suma necesaria, panja i prenda
precioso, koe e prfido a acepta lih
i el a keda mira e stranjeronan coe
un sonrisa di bofon, mientras...”
|
|
20 |
 |
“...53
VARIA
Loke a pasa un jaagd.
Shon Maantji, un jaagd famoso,
a jaag mash phara den su bida,
pero nunca di su bida el a mira un
lora. I peor ainda, na e pais camina
e tabata biba, no tabatin tal phara
Algun spanjol, koe a bin toetna
frescoe na e pueblecito, tabatin un
lora mash boenita i papiad pa
kita sombr; pero pa un descuido
di nan criar, e lora a sali foi su
kouwtji i a boela bai mondi.
Un dia sbon Maantji a lamanta
mainta tempran i a bisa su jioe pe
cobe taas i awa pa nan bai busca
un dos konentji, mientra e mes a
cobe su scopet di carga patras di
doe loop, a pas na su schouder i
a toema destino pa mondi.
Bientoe a soepla bon pa shon Maan-
tji e dia ai; pasobra promer koe un
ora ya el a tira .tres konentji i al-
gun phara, i a decidi di bai cas
tempran, pasobra pa e dia ai ya e
tabata arm. Ora nan tabita bai
cas, di ripiente e jioe a grit: Pa-
pa, papa, bin weita un phara aki,
esta boenita e ta 1
E jaagd a bai acerca, i enberdad,
un boenita phara. Un asina mi
no a weita nunca, e jioe...”
|
|