1 |
 |
“...mesteer aienda pa bo saht, i ees ki bo
no poor konprtnde aienda, mi a larga a-
iras, mi ta hisaa bo p. e. ki No a harka
oen paar di anima!', ora lo ho sienja mas
mdilanti, lo bo leende iamhe di oier ani-
mat, ki eel a toema mas deen ark koe eel.
Tarnbe lo bo liaija aligoen bees deen oier
boeki nomber di keende skierbier na oier
maneera.
Jioe tian di Jfihoh mi a jama
seemper Hebreeuwen te na ees
les, oenda mi ta splihaa bo nan
nomber, a pisaar ki foor dikoe-
minsamientoe nan tabatajaniaar
tambe kaba Israeiieten.
JVa koeminsameentoe di doos
regel di les 89 ta para: Jeehonias;
ma mesteer ta Joakim. JYuda mas
mi tien di boeta aki cerka, si no
ees wensch aki: ki ees boeki lo
sierbi pa hasi boso toer keende
dreetje na moendoe, i lojoeda pa
hasi boso santoe oen dia na ciloe.
Jas; 1852.
J. J. Putman....”
|
|
2 |
 |
“...HISTOEA KORTIKOEJS'J.N
foor di
B Y B E L.
1.
DiOOS TA KRIA MOENDOE DEEN SEIS DIA.
Dioos a kria Cieloe i tera deen seis dia.
Proiaeer dia Eel a. traha loes. Bi doos dia
firmaineentoe, ki Eel ajama Cieloe. Bi trees
dia Eelaboeta awa hoentoe na oen loegaar ,
ki Eel a jama lamaar; i Eel a hasi tera pan
toer soortoe di plantje i paloe. Bi kwater dia
Bioos a traha solo ,loena i strea nan. Bi sien-
koe dia pahara, ki ta hoela na laria, i piskaar,
ki ta landa deen awa. Bi seis dia toer soor-
toe di animal, kaba Bioos a traha heende, i
di sieete dia Eel a sosega....”
|
|
3 |
 |
“...i lo bo keefla nVidia arieba iiioendoe. Sienspe
ra purdoii, Ivcia a boei bai.
Trahamkknto di arka.
Despoees beende a jena masjaar ariebi
moendoe, i tal)ata intreg-a nan na toer soorto<
di |)ikaar; prees Dioos a toenia resoloesjon d
kaba koe nan toer. Ma No i soc; jioe nan
ki tabata stima liirtoed, Dioos tabata kiec
skapa. Dioos a manda No anto di tralm oei
Jial)i(!oe masjaar f^ramli, jamaar arka.
Ora arka tabala toer dretsjaar, No a barkt
oen paar di toer pagara i di toer animal.
Dklokvio, anja Dl Moi:i\Doii: 1656.
Ora No a kalia di regla toer koos, eel, koe
soe moeber, i soe trees jioe koe nan nioeher,
a barka. Lamaar i toer rio ajena. Avva a ba-
sja foor di Cieloe kwarenta dia i kvvarinta
anotsji sien stop. Awa a tapa binteer moen-
doe i soebi cinkvvinta bara Iialtoe arieba seroe
di nias haltoe ki tien; i toer beende i beestia
a perd nan bida, salameentoe No koe soe
familia a skapa....”
|
|
4 |
 |
“...sakrificio arieba
sci fe, ki lo nil moestrafi bo- Abraliam tabata
prnmtot; pa obedese na Oioos; eel a doena
T/,aak paloe di kiitla i eel mees tabatakarga
kaiideeia i malj(te. Na kamiena Izaak disu
tnta, nnns tien paloe i kandecla; rna oenda
beestia ta pa sakrificiol Abraham disi: Dioos
lo jiprUotira pa eeS ai, mi Jioe.
Oioos TA TAHA Abraham di mata soe jioe.
Ora nan a jega na ees loegaar, ki Dioos a
nioestra eel, Abraham a traha oen altaar^
boeta paloe arieba, i soe jioe maraar arieba
et-s paloe; kaba eel a toema matsjete na ma-
noe pa mata i ofrece soe jioe. Ees ora oen
An el a baha i disi: Abraham no hasi bo jioe
maloe; awoor mi konose bo fe, bo no a spaar
ni bo oenikoe jioe, masjaar tanto lo mi rekom
pensaa bo. Mees ora Abraham a mira oen
tsjoebatoe pegaar koe soe katsjoe deen oen
tronkon di sonpienja, ki eel a ofrece na loC'*
gaar di soe jioe....”
|
|
5 |
 |
“...Kl.lzAR TA PAPIA KOP, UHRKKKA.
Elizfir a saka masjaar preiideriea di oro di
masjaar baloor, kiccl tal)ata prpsanlanale-
kekka, kaba eel disi; keende soe jioe bo ta; i
tien loegnar deen kas di bo tata pa mi pasa
anootje? Rebel\ka disi; mi ta jioe diatoecli
deen kas di mi tata tien loegnar mas ki
mesteer i koemienda pa toer bo beestia.
Ora Eliar a teende ees ai eel a kai na
rodiea, adora i gradisi Dioos.
EuZAR lUCIBIER NA KAS DI BATHoEI..
Ilebekka a koeri bai kas, konta soe mama
toer koos. Ora soe roeman Laban a teende,
i weita toer ees prenderiea nan, eel a bai kon-
, tra Eli/.ar i disi koe eel: mi Sjon drinta, pa-
kiko bo ta keda afoor? mi a dretsja kasi loe-
gaar pa bo beestia. Eli/.ar a bai koe eel, a
drinta kas, i nan a ricibi eel masjaar bon.
Nan a papia koe oter i nan alarga boeta koe-
mienda pa eel.
23.
liUZAll TA 8PUKA NAN PAKIKO EEL A BINI.
Elizar disi koe tata i mama di Reliekka;...”
|
|
6 |
 |
“...koos di om
dl pl^ta 1 biestier di inasjaai- baloor, ki eel ta
bata presenta na liebekka; i bopi present,
KI eel tabata doeiia na soe roeman i mania
Pn^zar"^ i kaba, Rebekka a bai koe
34
Ksa I Jakob.
Rebekka a jega bon; a kasa koe Izaak,
nan a bai biba na kas di Abraliani. Re-
bekka a [lari doos jioe Iioniber Esau i Jakob.
Esau tabata majoor, masjaar roboestoe, i t\
bira despoees oen jaagdpor famoso. JaAmh
tabata grasioso i mas keetoe. Oen dia a so-
sode, ora Ja/cob tabata bai kome, kj Esau a
sab koenoekoe, kansaar i koe masjaar ham-
ber. Eel disi koe Jakoli: doenaa mi bo ko-
iniepda. Jakob disi: Si, si bo doenaa mi ees dre-
tsjoe, ki bo tini komo majoor,Esau a l espori-
de: masjaar bon, mi ta doenaa bo ees a; i eel
ft llftsi Qen bbarameentoe arieba.
^5.
}ZAAK TA MANDA SOK JIOK EsA Dl HASI KO-
mikna pa Ekl.
Ora Izaak tabata bieeuw kaba, i ki eej a...”
|
|
7 |
 |
“...Jozef ta speika sooa., ,.k,.
eef sLfebl So*r'''
jeen. ki bo a mir,"l b -'T':' "'""j*
sieete anja ,li ab,alaa ia'l j';''',
wa ees sippfo i..,?. ^ hini awoor:
basier ta nifika simp
neer?! hrk o naniber. M;i-
ees goorda',nn a'
lo kaba koe toe io iT"'*
na. Prees Jnlef
40.
na mC'aa'rei"Ti '
poor baija .eboor bi'nde p.'^r, 'kfir
a boTa jnrfb 'n eel
oeta Jozef komo rei arieba nan....”
|
|
8 |
 |
“...a Jakob tabata bilia, nan a
haija tanilie matyaar mal anja. Jakol) a man-
da soe jioe nan na Egypte |ia koemiira ko-
niienda aja. Ora nan a jega J^o/.ef a konose
nan oen bees; ma nan no a konose eel.
./o/ef a liaei manera eel no a konose nan^
i disi: lioso ta beende, ki ta bini aki pa kono-
,se noos tera i pa despoees bini liasi noos.
malo<. Nan disi: o no. noos a bini pa koem-
pra (rigoe, noos ta dies doos roeman bom-
ber, di mas tsjikietoe, jamaar Benjamin, a
keda kas, i oen di noos a moeri kaba....”
|
|
9 |
 |
“...bel a
priminti noos tata nan; ora boso ta bai, toema
mi vvesoe i dera nan deen graf di mi tata nan.
Poko dia a tras Jozef a moeri; i ees bon rei
bieeuw Farao a rnoeri tambe. A bini oen
oter rei Farao, ki no a konose Jozef, i ki ta-
bata maltrata Hebreeuwen, (asiena nan ta-
bata jama desendiente nan di Jakob) ma
sjaar; i ki tabata hasi nan toer katiboe.
NaSKMKKN TOF oi Mosis.
A:\Ja oi MoKiNUon 2453.
Jioe nan di Jakob ( Hebreeuwen) a aug-
ineenta masjaar. Fes rei nobo, kioeel disi.
noos mesteer kaba koe nan. bel a manda di...”
|
|
10 |
 |
“...55.
IkBRF.EUWKN TA 8AEI FOOI? Dl EgYPTF..
Konforme llebret'uvven a 8ili foor (ii
Effvote, o(ii nocbiii inancera oen pHaar gi aii-
di. Ui tahata anootsje mamara uaiulela, ta-
bata bai a dilaiiti pa moestra iiati kaniena.
Ora nan a bai Ual)a, a dooel rei masjaar, k
eel a koaseenti pa iiaii sali; eel a bai koo
binteer soe ebersito nan tras, i ora nan ta
bata dilanti di Lmnaar koraal, Farao tabata
cerka cerka, pa kaba koe nan. Ora nan a weita
lamaar nan dilanti i oen tantiesimo di soldaat,
koe arnia na inaitoe, nan tras, nan a spaiita
inasiaar. Fes ora iVIosis a saka soe manoe
dretsjoe afoor arieba lamaar, i awa a separa
foor di oter largando oen kaniena sekoe pa
nan pasa; ma ora nan a jega oter bande na
tera, i ora Farao tabata na lumiena nan tra.s,
awa a sera boentoe trobe i eel a hoga koe
toer soe beende.
Dioos TA DOIWA NAN KOEMIENDA
1 AWA iniEN 1)ISIERTOE
Been disirtoe nan no tabatien koemienda
pa nan kome; ma Dioos a larga, kwareenta
jinja larg'oe, jobe toer dia oen koemienda
foor di cieloe...”
|
|
11 |
 |
“...Jo/V, TA lllRA NAN DKKll TKRV Pf? iSimtH-R I
TA AIOKIM.
j\NJ* 1)1 MOKM)l)R
Jo7,e taiintiPt) unisjanr ili iiriciign lkaba ktie aan eiiemie^oe
iiaa. Ora aan a [<<2,11 aa tera })riaiiati(i o-
y.ae a iiarti tera bau H ebreen wen; kaba
Jo/iie a inoeri; i aaa a boeta lieeiule pakabees
(li aaa, ki aaa talmta jaiaa lloes; liaff
tabata DKOX Ta I.IBIA sot: POEeBF.L.
Ora neSireemven nan tabata kita hientepa-
nieente foor di kamiena di liirtoed, a sosode,
ki nan < neaiiegoe jainaar Sladianieten, a bi-
rd nan di arreba, i tabata maltrata nan nta-
. sjaar. Ora nan a klama na Dioos atrobe, oen
jii (Ti 1 a biiii cerka Gctleon i disikoeeel;
-toftma .koerasji! lo bo skapa bo poebeUoor
di...”
|
|
12 |
 |
“...eel a bai cerka rei Saiil i disi: larga mi l.ai
brinjren koe eel. 3Ia rei tabata nmsiaar dis-
Konfiaar, i disi: kooni lo Ito briiiffa, moi t-
sja nmneera bo ta, koe asiena oeti boml)er.
Ma David disi: ta nada, mi ta mata eel:
1 rei a konseenti.
David ta briaga kok Gomat.
Niffoen beende tabata tribi di sali af.mr
pa bringa koe Goliat, a fiisaar ki rei a pri-
mmti masjaar pagameeiitoe, i di doerm soe
Jioe moel.eer pa kasa koe ees, ki lo kaba
koe Goliat. David a bai; ma sien anna Eel
a toema soe garoti i slinger na manoe, i a
hienka cienkoe pidia deen soe koto. Ora
i^bat a mira David biai, eel a bari i l,o-
ona di eel; i disi: ^mi ta oen katsjoor auto,
ki bo ta bini koe garoti aii. iia mi? ina David
disi: mi ta bmi na nomlier di Senjoor, noos
Dioos. Korforme ki Goliat tabata bini arie-
ba David, eel a toema oen pidra, boeta eel
deen soe slinger, i a tira eel koe asiena tan-
toe foorza, ki ees pidra a keda binkaar deen
kabees di G diat, ki a kai boka a ban. David
a koen a cerka, i koe inees...”
|
|
13 |
 |
“...DwlU TA MOEIU.
Despoes David a wita toer soo t(.ra na
las i so(^ pueln1 na to.;r felicidad i
osperidad; i tabata pasa soa hurcesa ma-
aar sose.iraar. Dioos a Kaba d, doana soa
loe Salomon toer bon las i konsa..-,.; David,
Ben e tantoe noos
di oro i plata adeen, /d aas temp- 1 tabata...”
|
|
14 |
 |
“...(h ('<< tempel nan Uihata icardux Jli lui di a-
hoestne.
Rohoaai .hok di S.\;.(aio\.
Salonia?i tahata ^oehena soe peet hel na
paai^ i prosperidad. ma, In dlspraeia! O ra
eel tahata Ineevw kaba eel a tnehida Ploos,
i a kar^a eel masjaar robees. Ploos a noe-
ha masjaar i dl si koe eel\ pa bo ka a sa bo
relno lo ta partler na pidas\ aslena mees
a sosode. Ora Salotnon a moeri, soe jloe
Jloboum a bini na soe loegoar. Eel tahata
oen homher rohees\ na loegoar di sigi hou
konsegoc di beende bieeuw i sabier, eel taba-
tn bai tras dipalabra di soe kameraden tuin.
Isralieten i IIokdikk.
Ees dieesdoos jioe di Jal.ob tabata hom-
her kasaar kaba na Egypte, di modo ki
aicoor tabatien foor di kada oen di nan, oen
taniiesimo miel desendiente, i dieesdoos dif-
ferente staka. Eau di Rohoam, poe.bel a
lamanta. Diecs staka a kai afoor, doos
noema a kedafieel, ees tabata-, staka, di Juda
t dl Benjamin, ki nan tahata Jama Hoe-
die'e. Ees otro dices staka a boet a Ito-
boam jm rei aricba nan. Nan tabata jania...”
|
|
15 |
 |
“...nUoc. ma ooi
u)os malru', ki '1 a I^si ta: ki eel a c
a amieslacl koe rei Aehabo oen di Lsiaelu t
ui a kita toor di Dioos. Ora nan .Ws
tahata hrinoa konlra re.^d. ^
1 perde, bida i a pena Josafat a ska .
Poor di ees ai noos poor sieiipi k*
l.ees ta di sera amistad koe mal heeude.
lli:i JOKAM I OcllOSlAS.
X
J(.ram tabata rei tras di nioortoe di soe
ata Josafat. Eel tabata oen bomber robees
eel a kasa koe jioe di Acbabo, jamaar
Atbalia oen moxa asiena robees komo soe
(ata; oen inferinidad pisaar a kaba koe bida
(li Jorain preestoe. Tras di eel soe jioe
Ochosias a soebi trono; nia eel no a keda
larooe arieba Danjaar pa mal exenipel d!
soe mama, Dioos a larga eel moen mise-
ra!)ibneentoe....”
|
|
16 |
 |
“...s sigieendo bon konsegoe di eci?
kabees di sacerdote ai tabata goeberna nia-
sjaar bon. Desprtees di rnoortoe di Joiadas
eel a kita bor di bon kamienn i tabata bando-
na berdadera religion. Poko teempoe atras
soe mees beende mm a mata eel arieba soe
karna; ni derameentoe komo rei eel a
haija. soe jioe Amasias a toema goebierno,
i a bini soe enemiegoe nan dl arieba. Des-
poees eel a Imija masjaar grandeza, i a
bandona Diuos; ma Dioos a bandona eel
tainbe. Rei di Samaria tabata bringa koe
eel, i kaba di perde lanteer soe ehersito,...”
|
|
17 |
 |
“...trees l*ena noenia; ora rei di Assijrie a nasi
eel prisonjero. Jechonias a bini na soe loe-
kaba di saka wo-
di Sedecias, eel a larga sera eel.
^ )9.
^ UoiaiIEOE NAl\ tA BOLBE NA ^NAN TERA.
'' An.1A Dl MOEiNOOE 3470.
ftlaneera tabata profetaar pa Profeet Je-
\ rem.as, Woedieoe nan a keda 70 anja foor
di nan tera ban di podeer di goebierno di
, r.abvlunie. espoees rei di Persie, jamaar
Cyrus, a bini, a kohe tera di Babylome, i
a doena Woedieoe nan podeer di bolbe bat
r na nan tera. Eel a doena nan podeer tam-
> be di lamanta tempel di Jerusalem i a bol-
be doena nan toer koos di oro i dt plata...”
|
|
18 |
 |
“...i a haija eterrm gloria.
OepJ mama koe SOE SlERTE JFOE TA MOER! PA
LEI Ol Djoos.
Otro bees trobe Antioelins tabata kieer
obhga oen mama koe soe sieete jioe f,om
ma religion, kastigoe ,li
mas kroeeel no poor a kieta nan na nigoea
maneera, foor di lei di Dioos. Ora Ju a
mata seis kaba, ees manm disi koe soe jioe
ke*m^ tjuietoe: nii jioe tene kompasjoo
letSi mi -rkargaa bo, koe m*
letsji nil a kriaa bo; sigi exemplo di bo roe
man nan, tene miedoe pa Dioos sool,
no has. koos ki eel a taha; Dioos lo rekoin
pensaa bo. Lel a re.sponde: mi ta obedese
na lei 1 no na rei, mi ta moeri sosegaar,
Do, asiena eel disi koe Antioclius, lo bo no
skapa foor di kastiegoe di Dioos. Nan
m^aeel poko poko na modo di mas kroeel,
kaba nan a mata tambe ees mama diegnoe
cli toer alabanza.
95.
3Iathathias.
Ees teempoe tabata biba na Jerusalem
oen sacerdote,jamaar MaUiathias koe cien-...”
|
|
19 |
 |
“...poerba di libra nan
tera, arnm na inanoe. Toer altaar di Dioos
1alsoe nan a destroe. i l)oeta sierbisio di
berdadera Dioos trobe. Mathathias moe-
riendo a larga goebierno na soe jioe Joedas
Macbabeus, ki tabata oen baleente bomber
jccii di zcloe pa religion di Dioos.
96.
Joedas Maciiabeus
Joedas Macbabens a mata koe soe mees ma-
Doe Apollonias oen di Genelraal nan di
Aniiocbus. Kabadoosoter Generaal Nicanor
i Gorgius a bini; ma Judas a kaba tanibe
boe nan; i Lysias oen ter Generaal, ki a
bini koe tantiesimo di beende, eel a bati
lambe. Ora Joedas Macbabeus a kaba koe
ojieniiegoc nan, eel a dretsja toer koos na
Jerusalem trobe, i a hasi celebra toer ce-
leinonia trobe deen tempel, maneera tabata
koestoemaar i mandaar di Dioos. Pa ees
a Dioos tabata masjaar na soe faboor, i
. tabata basi masjaar milager pa eel bini soe
enemiegoc nan di arieba....”
|
|
20 |
 |
“...am.
Kastikgoe Dl Antiochts.
Ora Antioch,,s a haja sahi, ki .locias
Machabci.s a kaba koe soe Generaal nan,
waJlT*" sintaar deen soe
agen, oen do oor pisaar deen soe mondon-
T '-i'-'ndo
foor d- r '"'"r
Joor d, toer an foor/a, i a bai asiena vert,,
doP^n ^ I'Hi foor d, wagen. l)ios a
doena eel oen infennidad teribei, hinteer
jec n di boe.sanoe tabata koine eel biboe ni
eel mees n, otcr beend tabata poor wanta :
soe ho ,.or stienki. Alafien eel a moeri mi, i
serabelmeeiite. ;
98 i
Moorto DI JOEDAS MaCHABETJS.
das MachaI.eus koe |>rtoksj,i parlikoelaar
1 I """ I'kasar, r,di
Jocdas Macliala-iis, a par,la s.,e liia.Ia Ii,-
nosameeate pa dafc,l .......... i libra sa
p Aldfuni loedas Machaln'us a ixt-
de tambe soe bida bringaiido pa soe poebel....”
|
|