| 1 |
 |
“...incijijculpturam^osim
O^erisfummam vno iniuP exhhcntem.
2JC S leganti nobile pollice,
^^Suafupacatum I e n n i s i i nouok,
Eiaucleatum conipicarc,
Miraqueplurimadifce, L E c TO>s
Si corperwn
efcriptioaem ,rd paradigmata,
fi voleciioftrum-fubire,
Orbicfilus dabic, zccc^primtu.
WerfeBi ntndumsorfwra. cupis
OogHfl,fii£ehorum paradigmata
fi vclis noftrumfubirc,
Orbtculm dabitJaocy?^rfiw.
Qmctttique urrgfi^tttm cupis
efcript!onem, vl:paradigmata,
f velis noftrum fubire,
Ttrftus CXrbuulus docchk.-
<5^* no {Te geftis res mgftabi'leSy
Harumque naturam & paradigmat;^
JEs ii veliffnoftrumiubire,
Orbicultts
|
|
| 2 |
 |
“...mentemy
Cur tibi tres luulosjummui de dit ^
me AmprerfmfuBitAdmirmo mtntem,
Cur tibi tres titulos CAf&ru auk dedtt.
Hot tAntum miror,fueris quad dtgnm Hfdenty
Scilicet hdui quemuk muneratA>}tAmantnt.
Hoe miror ytibiprouentu muUiplict rcrum
^ptodnaturaparens omnu noff dedft.-
^uod aaturafuofacies conuexaque mnndi
K^/tibit complexu, credo patere tibi.
Sicrafssfintes docuit teprima iuuenffff,
EloqummqmBEIpaSiaqueftnlia BEI.
Legferique petesfpatiofa volumina turs
Enodare, apices iuris vtrinqffegraues.
Te tamfublimifolio CMedicina locauit^
Audeat vtpalmam fumere nemo tibi.
Siqtm Galenilibros laudauerity idem es^
luuerit a/laliquem Chemia,primm erU.
,^uid muit is ? capitis circumfersvertice della
Stelhgerumque poluWf multifdumqueflurn,
** j...”
|
|
| 3 |
 |
“...^am mtftlitm l tempwfelicm ijlud,
^uote vifendicopiafilia mihiejl:
mihi maluerim^ quas Hermits voluit arenas^
No PaHole tuas, non Tage fulue tuas.
Non te eonuenio, quin dolior txeo, quant is
LMe vexti e tenehrU^ eueh'u e tenehris l
Omnis Utetur mundtts cant ante StlenOy
Mependere iuuet[emptr ah ore tuo.
Miretur Rhodope ^ miritur ^ ifmarus Orphea^
cJWf pendere iuuet femperab ore tuo.
Gaudeat r Phcebo Parnafia gaudeatauUy
Me pendere iuuet fimperaboretuo.
lam duisyfuperiteneatquidrcgia mundiy
Signaque tam curfu quo duodena meent.
Cur nobis non aqua dies cum noHi recurraty
annos alibi terminet aqua dies i
Torrida cur aflas longas exporrigat horasy
Cur breuiore diem luce Jed ardlet hyems.
Delia, ceu Proteus, cur tot mutetur in ora ?
^tidfactatfrater, quint us t Err oferat.
OdtUt, quosifta tuuat perJi*afio,Jiire
^uaqueeuenta hominis, quaquefittura loqui.'
lamjpacta annorum npetensab origine mundi
Per dtJJeSia nouumJecula carp'u tter.
^ms artes linguasquetulerunt temperaprima.
Cert are vt rtliquit...”
|
|
| 4 |
 |
“...r/ RominsphaUnfcertuU viSfricihtu armu,
VUimmvtTeutopnguUnunc habtat
^nntum lent a/blent inter viburna cupre£ty
Extulite terra Tentona terra caput.
Cert at 2*eutonia maiejlasjitmma^ triumpho4
Inuentit variie Teutona terra fuis.
Hac ego nefcieram, Maiere;/id tnclute per te
Innotuere aliU, innotuere mihi.
Fergeita,pergetmfiriptuita/pargerefamam^
2^c te maiorem viderit omn'u horns.
Sic te fera dies mentori non eximet auo.
Sic tua poH cineres maximafama rigtt.
Daniel Brande-
burgo^fMarchicus P.L.C....”
|
|
| 5 |
 |
“...gauilAis ipHs can ciliare es, vt
requkiad ipfum hocplurimasioiicrrs.
ficdetulifti autorihonorem,
ipfi aperique, & id xrc emeriti
Hocinfuper tu re quoquc comprobas,
non ei plane dcpolitum tibi
iiicundum amorem iuauis artis,,
ciii dedcras ftudium acre pridem i
fiibindc vcro exercitiiim hoc tibi ad
man us ref umi ^ dum hand modo te abflxahanc
negocia in ii braria re
quxquoque (iepe inopina glifcunr.
Proindemafti corpore menteque
M AIE R E^feriptis perge, precor, tuis
iuuareliterariam rem,
& bene demeritum &deinceps
qui demereri te cupit, accipe r
L V c A^aufpicatus quod bene es, indies
fac perfequare, eumque amore
peipete & officio cole omni;
nec VOS remotoliminedisfitos
lux vlla, vel nox, diftrahat; at m agis
magisque vero amoreiungaty
cun^feipotente regens manuorbem.
Is fbfpites VOS in Pylii Icnis
confer uetannos, dotibus augcat
fummisque, mentis corporisqucy
quxque boi|aextera mmcupantuc
&do
|
|
| 6 |
 |
“...vNIGMATVM.
yilitatemJubkSiieiuii vnde eorumjulphur educitur, nut UpU conjcitur
curphilefophiadeoinculcem nnitajit, vtdicunt,
,^id de Mirte louiifliojiatuendum. ^
St vdius. adhuc Mar te id fit, an nonfiulphur philofophicum latent in fiU-
ce^autlapilliialbit,qnih(ts ipfium ferrttm in chalybemfigitur^vnde
Martefixiu^eorumfulphurvidetur.
FiUomijfo, an nonfulphurphilofophicum fit inpatrcy nempeloue. loS
^iddeDeorumauo,Saturnofentiendum,anne hicpenesfehabeat ful.
phurpbtlofophicum.quodab eo, velutiviriUa, amputandum 4 fe-
gregandumfit. ^
Snturmmemiocurtotiesinfcholafiatfinn ejlrequifitumphilofophl
\^nnon cum Snturno nperiantur porta fcieminrurn, ficundum Rha
<^dFenerem,fitnuitntis Deam^ digitus anmutqueintenditur. 1x2
Ventuanprofulphureyanveroproargenio^viuoaccipiatur. jx
^id Venus cum Martehabentcommercii. jj.
IDeHarmonin^CndmivxoreyVener'ufilia.
> x^urum quomodo f plumbo generetur per nnturam, perconfequeL
pflfitbtltfit^ vtper ariemplumbuminaurumpremoueatur. xi
x^n Apollo ex Diana, ^hac ex...”
|
|
| 7 |
 |
“...fuiHepuranr. Paufanias de eaitalo-
quitur: Pcfif Demo in fatidicarimi foemiriarum numerum confcripferunt He-
hrai,qui fupra Pakfitnam funt,gentikm fuam Sabam mmine, quum Berofo pa-
tre,matre Erymanthegenitam tradunt: De hac Saba Annalium parte
z.itafcribit: Cateruin Sab&i natto funt z^thiopica: Eorum Regtna fuit illa
admiranda Sibylla: Quippe qu£ cum legem ignoraret,nec ratesaudiuijfet,per Sa^
lanwnemfapientUfubminiflratorem Deum pradicauit: Qelebretur, ait, Domi-
uusDemilletuus ,quitibificfauerit,vt te ifralitarum folio Begem imponeret.
Eiushiftoriatecitaturprimo Rcgum,cap.lo. item z.Chronicorum,
cap.9. vbi diftinft tralatur, quomodo illa cum fummo apparatu
hominum&carnelomm poitantiumdona,aurum ,gemmas,&aro-
mara pretipliffima, vcncrit Hierofolymas ad Salomonem ifralitanim
Begem, vtprxfensdilccret& cxploraret,aneiuslapientia fam^ deeo
publicata£pertotumoibemt,errarum, rolponderet: Qme poftquam
diuerrisqu:ell;ionibus&
|
|
| 8 |
 |
“...aucrtit & in umbrat: Lu-
namautem denfa& nigranubesitidem obuelat, nc &illa videatur;
Atque hsc nubes a Saturni maleuolo alpebu dicitur atrtaAa aut
condenfatajiaefcilieet homines in terris coeleftium luminum Yhiali'
quandiu fruerentuf.
HYRAMVS.
Sapicnriffimrcrpondiftiadoronia, Rcx optime, cuigratiamiin-
culareni habcns.hic fublifto.
tvmsalomon.
Dicshicad vefpcramproperatjidecq-, cm longasnoftricolloquii
^morasnonadmittat, ego mebreuitet qiisdionibuscuilibet veftium
iteramproponeiidisexpediam. Ad te igitur,Regina Piudendnima,
meamorationcm conueito non dubitans, quin pro ea fuauitatc,
qusex vuku oeulisque tuiselucet, meas intenogatitinculaspotiffi-
mum de maiori mundo inftituendas admilTura fis ; I~linC CjU^gfO,
NIG M A Ojsam long Sol ille mundi oculus ,feu pot tas cor^ d noflris
dijlet ocuhs Jeu terra JuperJcie f
SABA.
Ex obferuationc Aftronomicaconuincitur, qudSol anobisdi-
ftetin/Equatorislinea aut circa iEquino6tia^4. lmidiametris ter-
reni...”
|
|
| 9 |
 |
“...quodvniacctcfcatinrarefadione, alteri decrcfcatin con-
denlatione, & vice versa: Nam vt Draco finguli&diebus aliquid de:
erpente deuorans, quoridie nc tnaior&.copnlGnrior j (erpeiisauteni
mmor & exilioi-; fic quantum in tianfi^uratione Elementari atte-
nuatur,tantum condenratodecedit;. quo(i qiiidem per Icverumcftj;
arninilomintiscondenfatio Scrarefadioparibus paffibusambulant,,
eum diiofint5tEiiua&denfum j illudqj condenftur, hoe a'ttenuetur.
mutuain&muicemopcratione: quiadenfumateimi foluitur, &te
Mue a denfo eoaguIatur,& fic quafimaaus manum iauat.
E 3 SABA....”
|
|
| 10 |
 |
“...excitabit,adeti vt nix in fummis monttbus colliquefcat,&aqua fiat,que mi-
nerale balneum bene praparetur,ac Regtfortunam &fanitatem tribuat. Ita 5c
eglade fepcnumei'o loquunmr Pliilofbphi. Ex innumeris vniun
urhdar: Rof rins: Siglactes, inqiiit,poniturinaquamfimplicem, foluitur
t,i ea percalorem,^reditmprimamfiibflantiamaqueam,rficaqua tingiturex
vtrtute occulta, qua fint ingUcie. Si autemglacies non refoluiturper calorem in
aquam,non contungitur aqua,fed tn aqua tacet, necillam aquam tingitfud virtu-
te, quaineaaniea ccagulaiafiuitexparteJpecierum ficeodemmodoficor-
pus non refolucns in Meixiuium cum Mercudo, occultam virtutem
ex eo habcic non pores, Icilicct fulphur digeftum & decotum per
opus natiua:in minera.
H Y R A M V S.
(^um hcpc cjuatHor Jint frigoris ejfelay qua efi .Enigma
caujaj^ngorisl
SALOMON.
Prima caufa eft remo-
tio Solis lu radiorum e-
ius obliquitas; Cm e-
nim radii Solares reper-
cul in fuperficic terr
pcrpendiculariter, facit
angulos obtufos, frigiis
regnat, eoq; maius, quo...”
|
|
| 11 |
 |
“...Sectnda Dies: De Me te o ris. jr
H Y R A M V S.
lapidis fulmin Cauja^quatonitrukm .fulminis, ^moma
i-
S A L O M O N.
lam ante de hac materia didum eft; fed hic declarationis gratia
non nulla addcmus. Lapis fulmincus ex nubibus cadit, quiaibigcnc-
ratus eft ex vifcofa & valde compaila materia, qus ciim vaponbus
arccndit,&innubibiislparfimconrinebatur,nonaliter, quani calcu-
lus in hominum rcnibus, aut lateres in fiunis coqiiuntnr. AcdifFe-Rjtion^
rentiaineoeft, qud quafi in momcnto ille in nubibus cogatur, & oouercd-
ignc vcheincnri compingatur; hiautemfucceflu temporis, vnde5c^'*iP>di*
vulgo Purgatio mibium dicitur,_quemadmodum tonitru revera eft,
adapis reiedamentiim feu fa;x eariim. Natura cnim inquocunqne tolttuuM.
loco, homine,animali,vegetabilibus,ahisvecorpotibus,ftoncrcriir
humoribusexcrcmenritiis, fuo quodam inftimftu conarurilioseua-
cuare, vt patetinhomine,pctvomitum, alui fliixum,fiidorem, vri-
nam,in canc per vomitum,in aliis animalibus fuo modo, in arbotibus
pergummi &mufc...”
|
|
| 12 |
 |
“...maturitatis,
fecundum quodiiinatura fuaftperfectum.acperarujiaim niagis as magis dt-
furatum: Vnde Auiccnna; Tale fulphur non rcperitiir fuper terram, mfi in
quantum exiftit in if is carporibus, Sole&Luna,&jjqalioqiiulemcfliud,quad
milt dicitur,nifiex parte Deifibt reueleturtlnSoleperfelius-, qtiia magis efl di-
gtfium &dccoctum: Pbtlefophtenimfubttltter funt magma, qutmedoexiflis
cerportbtu perfeclis fulphur a ilia eltcere poffent, r ipforum qualttates per artem
furgare, vt hoe haberetiir mar te, mediante natura,quod in ipfis antea non appa-
ruit,quamuisplenari'e & ectultprius habuerunt, r hoe nequaquamfieri conct-
duntfineeorporisfolutione, & in primam matertarn redticiione, quodefiargen-
tum viuum,ex quo facia funt ab initio,r hocabfq^ vllapermixtione rerum extra-
atatHm,quaextrane£natur£ lapidem nafirumnan emndant. Ha:c &flmilia
fuat...”
|
|
| 13 |
 |
“...Te^ltia Dies; De Terb.^ Fossilib. S3
funtPhilofopliorumaxiomara, qux ad Hnem artis ceniflimodulu
diriguntur.vtpateat, quid fit fulplnu corumj&vudcpccimm.
SABA.
6x Lunai^itur ^ Soleeaeducidchere ajjeris f jenigma
SALOMON.
Philofophi diftinguunt inter Solem comraunem & philofophi- Vt$ol&
cum,&inter Lunam,hoemodo; Arnoldus:InnoJ}roUpide:,inqun,fu)]t Luna.fic
S0I& Luna in virtute &potentia,ac etiam in nam ai ft lm non ejfet, mnjieret
inde Sol,nequeLuna-^ quia Sol &LunamnoJlrolAptdefunt?)idiorej, quant vul-
gares in ipforitm uatura, eo quod Sol & Luna in noftro laptde funt vtui, & vuloa-
resfnt mortui,repau Sol & Lunam noftro laptde. ideo Philtftopbt iwmiiuue- ^
runtipfum lapidem Solem & Lunam inuicrm; quia in ipfo ftmt potainalner, &
mnvtftbiliterftcdmvirtute&mejfentid. H^cRofanus. Ex qiiibus appa-
ret, quodjliquando Philoiophi dcauro loquantnr, difccrnendiim
fit,num de fuo &philofophico, an de communi incelligi velint. Hinc
quidamaurumvtartipropn'umlubicdturaftatuunt, nempcphilold-
phicum...”
|
|
| 14 |
 |
“...induit, dum fratr^mrepraeintat. Mercurium Mars
apudBafiliuminclufitcarecri, &Solem iterum poft longas tribula-
tionesemifit. ViIitateminreiete jixius eorum fulphur vi^
deturf
SALOMON,
Dehacopinione quorundamphantafmataextant, qua?adeoiiinC
averitate aliena,vt nihil cum ea cmune habeant. Vilitas eft quidem
inhocfubiedlo, id quia nil Mcrcuriiinlhabeat, quoiblototates
perficitur, ab arte reieiftumeft. Sulphur[quoqueoletfilex, fedvul-
gare,quodPhilofophianonadmittit, Rufticus hic eft craftlisq; in-
fus,potins Melibgei alicuius, cui in nuda filice peperit ouicula, quam
L 3 Phi-...”
|
|
| 15 |
 |
“...fperandus. De vctoqueAu-
thor Aurorae confiug.c.i. ex Ariftotelcad Alexandrum; j(^M,mquir
tmneurens lumine de numero vegetabtlium, a Satiirnorcgstur, &etattribui~
tur; Et quicquid vegetabtlntm efloridum nonferensfiuclum, M.tm attrtbut-
tur, &per ipfum regitur. Vtitaque nullus frudus a Marte & Saturno
philolbphids expedtandus ell, ira mulro minus a uonplnlolophicisj,
nempcplumho & ferro vufgaribus.
H YR AM VS.
JEHifiMA efi y cur non coant in vnam fubjlantiam
mediocris lujuefahonk, temperamemi, effcntta te/^ua^
(tCyhac duo corpora, mmisdura,Jicca,^calida, nee non
nimisfiuida^ humida,^frigida i
SALOMON.
In Marte eftfulphur nimiscodum,impuruin & terreftrc,nuiltum
paucum verb argentum viuum, itidem terreum &impurum, minuss
codlum, feu adhucimmaturum&non aequatum; InSatumolImili-...”
|
|
| 16 |
 |
“...exigiia valk iiuei-media,
HYRAMVS,
non extrahitur Mtrcurins cum Mercurio ^ MtuGUi.
aquafortis , . *34-
SALOMON.
Sic fane : Vnus enim Mercurius per alimn extrahitur, aqua forti
>vtrumque folucnte: Sed in bis quis fit cauti^nelcdjoret, vtftulti. au-
rum & argentum corrodences cum aquis ambus, eamq; lolutionem
vocantes, addcndoaliquidMercurij vulgi, fed vtphilofophi; quo-
rum aqua digitos non madefacic, tantum lohicns, quantum ipfacoa-
gulatur.H^sc aqua eftlapisincapitulisnotus poft coagulationcm, an- ^
te,acetumacerrimum,quodaurum fecitmctum Ipuitum.
. H Y R A M V S.
AiercuriustxSatumo riit cxtraSlusanadmittit coafMiuGHA
^uldtionemfuiinaurum^ 35*
SALOMON.
SaturniMercurius impurus Sduteuscft, tcrreftreitarismultsepat-
ticcps, crudus&aquofus, ideoq; fatis pondcrofiis, qui cum tindtura
philofophicafacilcoagulatut, ldabfquecbnequaquam, quodad
Ytilitatem proucniat. Non enim cftfulpliur hxum & rubcum in Sa-
turno, necilliitl fort fortuna in coper coagulationem geneiari eft
pQlIibile,fine quo omniscoagulatio...”
|
|
| 17 |
 |
“...,nccpcrdil:aaHthorinnfolummodo,eorumq;confo-
nantiam; fedperhaecomniallmul Diuino annuente Numinc. Vndc
non fcquicur.
Muit a expertm eSl ,& nihil ccrti o uk:
Ergo nihil vcritatiseftin arte:
Namarsteaaeftfnb allcgoriis, vcluti nux vel amygdalura in luocot-
tice,&teftudoin;fuarefta. Adintcrioraeius adyta luftrandacuiq/uis
ftlaborarcj atpcrucnireyniuscx miilibus.
H Y R A M V S.
Satamcdiaumnuncopinorj Tnisigiturfententsacquiefcimus,
fed ita, vt has quxftionum vices £bluendarum lubentes fubeamus, a
te,vt re(pondendo,ficintcrrogando,indicsjdo^ioresfa^.
SALOMON. ^
Inma
|
|
| 18 |
 |
“...tzt. SgPTIMA.NiE PhILOSOPHIC/E
&. fetus philoCophicus., dum prodit, ab beterogeneisadmixds, quar
adems nativam nonfpe<9:aiit,fparatur,6(; purus oricur.
SABA.
Q^n non hm f^eBant {lores y'irgiliano anigmate te^
Bi i 'videlicet:
Virgil,
gclog j,
Dic, quihm in terrts inferipti nomina Kegum
J\/ajCantHyfiores,r P hyllidajolus habete^
SALOMON.
Liliumeft cxrulcura, fme Iris,de qua vult ("vt vid'eturj inteligr
lueumxnimflorem Aiax qui feadTroiam infauns intercmitcon^
uetllis tradiciu',d'4mniod quis fidera hiftoriaeadhibeat.
S A B A.
jenigma. Q^d'de Myacinthol
SALOMON.
Et isflofculusiaimanam reliquitfaciem, & platux alTiunpiit; Fin
gitureniiTiihdeJiciis luifle Apollini, cumq; Boreas eiindem amarer,.
ex zelotypiadtfcum, qu&cum Apolline fe excrcebat, in eius caputil-
liiit, vude-rnorcuus abApolline lugcnte in huncfiorem conimutatus
eft.Hoceftmuolucrumfabuls, fub quo veritasreiablconditur,.tan,-
fliiam.liibpallio.
SABA.
Q^mdintelligiturper Hyacinthum ?
SALOMON.
Sane formolus aliquisiuuenis, cum quo...”
|
|
| 19 |
 |
“...gredine, germina in albo colore,& vuaein rubco. De vino Rofinusad
Sarrat.meminit,Sidi/rrt meus,inqmt,dcriuul0,ideSl,aquarubr£petrtt,itl
ei,oko Solariypotauerit, & defonte matrisfua, id e§l, aqua Mercurialt, Lunagu-
Jlaueritjrvino rnbre-, ide,calore ^oleoaffin neflri, idrf, Sotis, vniusgeneris
txijitntis,memmimbrtAtits^donecteuimopusveTtaturtnterratn,&c. Devite
fapientum,eiuscp, iucco, Hermes; Etfiito,inquit,qudvitfapientuMt
fumin quintextrahitur; Eius quo^ vinum infine 5 o .peragitur. I n telligi te
proportioncm:Deco(ftio.namqueminuit, tinlura autem augmen-
tat; bo c eft.initium & fi nis.
HYRAMVS.
Q^id circa vini exprej^ionem confdcrandum J jE n ig m *
SALOMON.
£odcmmo(io focciitn vu* philoibphicac exprimi, vt iam ex Hcr-
ncteaddu^umcft.
S HYRA-
aci....”
|
|
| 20 |
 |
“...tat&
terrafatet JngreJ^i a!?errcmHs, ita 'vt exmm cffculter
intieniamm'. Enego quarundamadhuc arhorum nature
^ pro^rietates proferam, adquasfngkldsm pcjleacon^
uenientiam cum Chymicis lahorihm applicabis.
fhjili?. Phyllis LycurgiRegisThracumjilia relila a Demo-
phoonteThefifilto, vi.tam/tbilaqiieo prafocanit, qua in
amygdalum pojlea verJaaB..
smilaK. Smilax quoque virgo amore (roei iuuenis in Jmilacem
^uticem, hedera jimilem, ^inofam > & denfts caulicula&
tarn genibus ,fiore candido & lilmm oj^te, mutata.jingi-
tUY:, admota aurihus leuem fonum reddit, quaji querula.
bbxus. Buxus^ijii^ima eli arborum, nonfluens in aqu 'ts, nee
cariemjentiebfs.
Hebenu. Ita Hehenusnee fluit in aquis, veq; fntit canem^
nee vetuflate :in fola.India erejeit: Hine Virg.z. ^eorg.
Diuife arboribus patrio,fola India nigrum
Ferthebenum.
Seohsemoculis'vniemedetmi ^ lignum ad eotemtria
turn eumpajjo ealiginem dijcmit. Cafa hae arhordure^
feitinlapidem.
raxiui. Fraxinus
|
|
