| 1 |
 |
“...us Chymicis,
qualiaeorum fuiflefufpicannir,potiffimumagimus,earecundum
6. fumma rerum genera diuidendo & explicando, totidem die-
bus abfoluenda; Vbi licec contra vujgarem & receptam Philofo-
phiam non pauca adferamus,qua cuidam in fuperficie ea conlide-
rantiParadoxavideri poffint: tarnenquia per f vcra&cum tota
natura conuenientia fint, nuJli inluisopininibusobdurato prx^
iudicare debent,cui adilluftrandum Chymica a:nigmata potius,
quamaddocendumpropofitaexiftimentur. AnycroSalomon\xt
Kcgm3.Saba,yc\Hyramni Chymiaicognitionem habuerint,dceo
hic nihil dilputabimus (cum alibi, ncpein Symbolis Aurex men-
fie, lib.2. de hac qujeftioneadum fit) at prsBfupponemus eius affir-
matiuam intentiarh, veritati magis confntaneam. £a omnia,
quacunque fint (cert frmataratione & vfu) tuo candido iudicio,
optime Lecior, obfero, hoe eft, vt de non intelledis ,non tanquam
de non Entibus calculum nigellum feras, fed mdiciis, vel ut de oc-
cultis,quaenonomnibusproftant,oportet,teque eorum indaga-
toremdecet-...”
|
|
| 2 |
 |
“...SEPTIMAN^ PHI-
LOSOPHIC^
Prima Dies :
T^E CORPORIBVS S 1M-
plicihm y Qoelo ^ Riem ent is.
Alom ON i-le Israelitarvm Rex,
vt votum fapientijEobtinuic, ficnon (olum apiid
ftio^ fed & cxtcios fama cclebeirinius extitic.'
Hinc a remotis Arabia: f vel,vt alii voluut,^rhio-
pix) finibusRegiua Saba excitata Hicrofolymara
^^gnificocomicatu 8i donispretiollflmisinftru-
6ta,longisitineribuscontcndic, nempc vtfipien-
tiamciuSjOccultisnaturs myfterxisin modum tenigmaticarum qus-
ftionum ipiiadcnodandumpropofitis, cxplorarct. De liac pruden-
tiflima fosmina,Regina,varia: diuerforum iuntopiniones. Alii enini
xzmFerjicam Sibjllam,quzm M-Varro primaminordine Sibyllarumnn-
me\:a.tAl3.mxint,vtl^kancr,lufitnus, ScSuidas, earner, ad marerubrum
invrbeNofnatam;aliiB4^/patrejBerfij'('c[uitribuslibrisChaldai-
cam confcripfit hiftoriam) & Erymanlhe nobili matrona : Quidam
hanc Phcebademyocziu Sambethen:,qazfiNox filiam, aSem&Iaphet
itadidram: A nonnulli5C?rf/i£Eftimatur,quiaexBabylonevencrit
in Itaiiam, Cunisq-...”
|
|
| 3 |
 |
“...t Srptiman^ Philosophic^
namr. Vaafav.i^um Phocicis faibitjillam coniierfacam fuiffe cum He'
bra£is,quunraPaIxftinamhabitabanr, ex quorum librismultadidi*
cetat.&fuilTcvocacamSabam. IdeoHebrxam,Iuda:am,Chalda:am
& /Ethiopicam vnain candemq; fuiHepuranr. Paufanias de eaitalo-
quitur: Pcfif Demo in fatidicarimi foemiriarum numerum confcripferunt He-
hrai,qui fupra Pakfitnam funt,gentikm fuam Sabam mmine, quum Berofo pa-
tre,matre Erymanthegenitam tradunt: De hac Saba Annalium parte
z.itafcribit: Cateruin Sab&i natto funt z^thiopica: Eorum Regtna fuit illa
admiranda Sibylla: Quippe qu£ cum legem ignoraret,nec ratesaudiuijfet,per Sa^
lanwnemfapientUfubminiflratorem Deum pradicauit: Qelebretur, ait, Domi-
uusDemilletuus ,quitibificfauerit,vt te ifralitarum folio Begem imponeret.
Eiushiftoriatecitaturprimo Rcgum,cap.lo. item z.Chronicorum,
cap.9. vbi diftinft tralatur, quomodo illa cum fummo apparatu
hominum&carnelomm poitantiumdona,aurum ,gemmas,&aro-
mara pretipliffima, vcncrit Hierofolymas...”
|
|
| 4 |
 |
“...Prima Dies: De CoelOv^et Elem. 5
SALOMO N;
In magno hoe mundo terra eft corpulennus &denfius Elemen-
tum; coEliim autcm fubftantia rara & periria ; deinde terra eft cen-
trum ; coelum circun-sfcrentia; tertio terra eft fixa 5c ftabilis; coclutn
arium 6c mobile. Sic Hiilofophorum ccelum 6cterra fehabent. Yar-
de terra nobilior eft coeloinhoc magifterio j in magno munconoa
item.
SABA:
Non videtur, quod coelum fit actium, texraimmobilisftet,
SALOMON:
SideCoeloTerraq-iCompofitiPhilofophiei^quod mundus
phicHS hincdi-citur J inquifitio fiat,cum fimilitudine a ecelo c elemen-
tis mundi translata ita dicatur; necell eft, vt primo ftntentiarn
meam, quae inmultis communi Philofophi non correipondet, de
hifcc pi aemittam, quo dilucidior aliarum quxftionum fiat cxpUcatio,
Tecra in medio mundi fita,tmmobiliscxiftit, nee, vt Copernicus Terr*'
ex hypothefi aftronomicaaffirmat,cceloftante,Z4.horiscircumduci-
tur fupra polos vel axem mundi 5 in cuius medio puniftus eft centra-
lis,adquemgrauiaomniatcndunt...”
|
|
| 5 |
 |
“...Prima Dies: De Coelo et Elim. 9
SABA.
3ECLARATIO HVC PERTINENTIS
M A G N jE ILLIVS IcONISSIVE
T abulitr.
A. Tcira.CeutrumMundi.
h. CentruraSolis: rf. b. ExcentricitasSolis.
c. Centrumdefercntis caput&caudamDraconisinLuna.
d. Lunain defcrcntc cap. Draconis.
e. f. Conccntrici Lunx.
Venus:/;. EpicyclusVeneris.
i. Mercurius. EpicycIusMercurii.
/.Sol. w.. OrbisSoIis.
AxisTerrs: r. AxisovtisSolis.
p. q. LineaApogxum&Perigceumdenotans.
Epicyclus Marris. /.Mars.
*. Epicycluslouis: A;.Iupiter.
y, EpicyclusSaturni; Saturnus.
A. B. C. D, Sphaeraftellarumfixarum.
JE. F. G. H. Primum Mobile....”
|
|
| 6 |
 |
“...Prjma Dies; De Coelo et Elem. u
^uam mas focminx. Vnde Philo/ophi non abfc|; cnii/a dixeninr,opus
noftrumdlinuerlummundum; quod enini in miindornpenus,hig
eftinfeiius,& contra.
SABA.
Quo vinculo c
|
|
| 7 |
 |
“...a Septiman^ Philosophic^
SABA.
Vtrum eft mami quantitate ex iJlis f
S A L O M O N.
Ccelum praeualet terra:, vtpote illam ambiens, vt centrum. Eft
namqueterra refpeu ca;li inftar exigui & ferinfenfibilispunki in
maiorimundo, cuius proportio nulla eft ad illud: Si enim nullaefb
proportio inter centrum & circulura quemlibet paruum; -quid dice-
mus de circulo omnium maximo extimi coeli, & terra eius centro
Solem coeleftem terra centiesfexagies iexies maiorem ftatuunt Aftro-
nomi; quotiesipfoSole cmltim ? Forte centies millics, autaraplius:
At terram noftram funt qui milliesminorem fuo ccelo affirment,idq>
ideo,quia terra vnitatem referac,aquadenarium,ar cralor ccncena-
rium,lubtiliscoeleftismillenariumnumerum. tIaEceftcatena noftrae
rarefadbioms, antcondenlationis. Fiic eftcirculus, quiabloluitun
noftro ccelo & tctra^quo ad ortum & motitmperfedionis.
S% B A.
^t 'vtYum maius eft virtute?
SALOMON.
Terra: Secus eft in magnomtindo vbtGoelumomnes viresterraE
mmiftrat: Terrain noftroopere viua &...”
|
|
| 8 |
 |
“...:li bene con.-
uderenaus, ignem facilius terra; adbarere, naturali amore quam
aquam terra autariV pcrfpiciemus. Namlccitas^quaproprireten-
tiua j & igni & terra communis ell niinquam rccedit ab alterutro i
Frigiditas veio, quaterra &aqua conuenic, per accidcnsmutabilis
caulam babet ftabilitatis: Humidicasinfupcr,, qua aqua&:
ari ineft expuiliuaexilHt,£uxibilitatispart£ceps & mutationi valde
obnoxia. Hac eft caulajcurnaturalc vinculum niagis lit inter ignem
& terram,quam tcrram & coelumarium.
SABA.
ver cm ajfcrihitm^ccdo^mterra? aEKicMA
SALOMON. 2*
Ex aqua ccelum falurn eftiimb & terra ried rarefadicvqnaex aqua
fitar ,celerioreft condenlarione,quaexaquafit terra: yndeaquali-
milior&propinquior eft ceelo^quam terra. Videmusquoqueinnia-
iori mundoaquana ex coelo feu nubibns,hocelLarecondenlata de-
ciderepotius, quam ex terra aquam fieri. Terra noftra eft calida &
ficc3,coelumIiumidum&fi:igidum. Aquaitaquecoeloapplaudit,'&
terra aduerlatur; oportc t enim vt duo contraria copulentur, ft vnum...”
|
|
| 9 |
 |
“...^NIGM4
10,
SEPTIMANiE PhiLGSO PHICi
SABA.
^er, cui afi^natury an huic, an illi f
S A L O M O N.
Aei;intertnediuseftintercoclum &teiram, nempe crailior, in quo
nasverfamur; quocirca cum vtroque conuenic, ita&inmagiflcrio
philofophico ar ccelum connebit terrx, & a neutro difiungitur;
Duo enimcontrariaabfque medio non condnentur. Interdumitaqj
ar terrae, intcrdum cmlo adcribitur pro diuerforefpedu ; Nam ar
propri cocleftis eft jiffinitati?, & quafi cffilum ipiuin ( exccpto co,
quodhJc de crafliore loquamur) fed ,eft quoque terrae pommuiSi
quia mater cqeli>at auia terr^ y;d?3Wr,
SABA,
iEMiQMA conim^i (juidjunt, an ccelum, an terra \
SALOMON.
Terra: Qjiod fi mirumtibifucrit,decIarabo! Ignisinnoftrohoc
tnundotranlitinaerem tcnuiorem, hie in crafllorem, crafflor ar in
aquam.aquain terram; in qua cum ignis hoipitium inucniat, v t ar ia
jgnc,nondefinite{ ignis autar, fed vtrumque permanet in ftiaei^
fentia: Inde ar & ignis pro tctrahabentur, & terra quatcnus elemcn-
turn, profubicftcleudiuerforio...”
|
|
| 10 |
 |
“...Prima Dies; De Coelo et Elem.' ij'
S A L O M O N.
Terra: Diftinguendumaiueminterterram,Elementum,&terramTerradu.
cleinentaram: Terra elemcntata cum cojIo conferrur. Terra elemen- plcx.
turn, fimpiex, per fe confidcratur: Terra & ignis, coh^renda & affi-
nia flint ckmenta, vt am inniiinuis, nee vtraqne cum coelo quid
commune habent: Vnde neccflari Terra; clcmencatte conueniunr,
quscumfir calida, ignis non eftexpers; eumfolida & fixa, propri
terra eft. ^ ^
SABA.
Ego.nenimis tsdiofa videar>hicnuncfublfto,aIteriq; Principi Io
cumlubensconcedo: Gratias autemimmenfasprohumaniffimare-
lponfioneacdol:rinaoccultiflmsfapienti£,quamedignatuses, ti-
bi,quasdebe,eximamenteago.
Salomon itaque ad Hyramum conucrfus,Magne,inquit,Prin-
ceps, proeaconfuctudine,quafolidfumusinhisnaturarcanisinui-
cemprocederednprxfendaReginte prudendflimae quxftiones quo-
que tuasdeiifdem fubieiaisproponas,ad quas,quoadpotero,reipon-
fa a veritatc non aliena reddimrus fum ; Hiec enim feptimana huic
noftrae S c h o l dicatacft...”
|
|
| 11 |
 |
“...fublifto.
tvmsalomon.
Dicshicad vefpcramproperatjidecq-, cm longasnoftricolloquii
^morasnonadmittat, ego mebreuitet qiisdionibuscuilibet veftium
iteramproponeiidisexpediam. Ad te igitur,Regina Piudendnima,
meamorationcm conueito non dubitans, quin pro ea fuauitatc,
qusex vuku oeulisque tuiselucet, meas intenogatitinculaspotiffi-
mum de maiori mundo inftituendas admilTura fis ; I~linC CjU^gfO,
NIG M A Ojsam long Sol ille mundi oculus ,feu pot tas cor^ d noflris
dijlet ocuhs Jeu terra JuperJcie f
SABA.
Ex obferuationc Aftronomicaconuincitur, qudSol anobisdi-
ftetin/Equatorislinea aut circa iEquino6tia^4. lmidiametris ter-
reni...”
|
|
| 12 |
 |
“...PpvIma Dies: De Coelo et Elem. .r
rtfniglbi: Vnn aiitem (midiameterterr^cft 859 mill.Germ, cum
d;amcrerintegiaiu 17! 8-. mill.Germ. Er ambiciiscirculans*54oo.
mi.Gcrm. Diftar iiaqiie Soieoinlpco a rcir.x facie vclnoftro vifu
549 9 J.auh.Geuu.aur circiter.
S A L O M O N.
k'/nie hac or/mia ttdco ccnc colligfAntur) ^Enigma
SABA:
Ex ecrtisaxiomatibus &obfer.)atioriibus,vt pater ex fqiicntibus:
I. Demonitrarnrtcrramcfi centrum coeli fteiiifcri, ^ in medio Axiomata.
vniuciiiljram.
z. renam eirerotundam,&:cum aquavnum globiim conllituere,
j. Si circiilus magnusin coelo, &illi diredlo in terra imaginatio-
neconitituatur,&vcerqucin j^o-partcs, quasgradus vocant, diui-
datur, rumqLixntur,qiiotmilliariaGennanica eiufmodivni gradui
vclpardinterracirculo velambitucorrelpondeant, quod fifciatur,
turn fciripoterit, quot omnibuspartibus leu toti circulp adnumerari
debearn.
^ 4. Hocvtindagetunpundumcoeliimmobilefeupolumconfide-
rarunc, 5dnuenerunt,quotccelipartibusleugradibus ille cffct in y-
noquoquelocofupra...”
|
|
| 13 |
 |
“...Seftimana PHixo^opHieje
36o
%
S60
o___-__________________ ___ r
'^11 iSi unt GraJut (ocl^tts rtJjmtJ/atl
^linTcrra. unus (trni/z 'Tcrr^tris,-nI',fj'S
^tj^axtimv Gtrntanicorum_____
& }iinc totus (trculus ttrr^rts jwt co^tut ^6o Gralilj^ ^
linhet circwn: ctrc^i- ^''f'Oo .GirmamMili:
SABA.
Ex doftrinaCeomctrica T rianglorum, iu calculo Arithmctico.
Nam/citolatexevnocuiufquetriangulij lioccft, longitudine lincari
ynius lMei nccnonanguloiUiiatcri proximo>xobicruatione> fciri
'^quoqu*...”
|
|
| 14 |
 |
“...nturdnae lineaead oculumnoftriimcon-
currentes,& erit triangulus.cnius vnum latus fit cognit ,hoc modot;
iSNIGMA
i nempclongitude line* h. vel c, eftcognita & angulus cx iam di-
ftado. magna,vt 'vix aliquot annu circumiripojit, tantilla ft
refheSiuSoltif
* SABA.
Diftantia Solis in caufa eft: Scimus.enim, corpora etiam magna
longius remota, minoraepparcre exiguis corpulculis,atpropinquis:
caulaeft.qudpyramidali, non cylindrica figuraimaginesrerumyi..
farumteodantadoguloshumanos.
SALOMON.
rclpondiftijRcgina, fine omni dubio vcriffima funt,cHm fint
* axiQr...”
|
|
| 15 |
 |
“...Prima Dies: De Coelo et Elem. ly
axiomata ab omnibus rccepta : j^erum (jUam Caufam exifiif JEmoMA
masseur Solremotior dkatura terraaflatejauamhyeme?
SABA.
Aftronomi ftatuunt, multismillenismiJliaribiis Solcm afccndere
magis in altum, feu a terrae fuperficie magis recedere xftate, quain
liyemc.hoceft.aSolftirioCapricoiniadfolllitiumCancri, acdeinde
a folftitio Cancri ad Capricornirurfumdefcendere.Huius rei aliquot
affignant rationes:
Primaeflphyfica: quiaSol inmaiore reinotione magis calefaciat
propter angulos radiorum eius reflexos magis dupiiearosjVl inacftatCi
minus vtin bycmc.
Secundacil ex obruatione.quia Solremotior seftate, quamhyc-
meininllrumcnto obferuatorio apparaat.
Tertia exirsqualitate temporis femeftris sftiui Schyberni, cum
asftiuum fit fcr 7. diebus longius hyberno, ab squinodtio viio ad
aliudcomputaado; quia Verconftet 93. A!ftas 95.diebus, hoe cft,
i8(j. Aiuummis aurem 90. Hycms 89. qujefaciuntfaltem i79.dies.
Q^arta ex motusdiurni tarditate; quiaSol minusfpatmotupro-...”
|
|
| 16 |
 |
“...parte pleniori ad.
minus plenam.
Ciim nubesreroIuirurinpluuias,.5cSolab aliaparre mittirradio^-
perpluuiasiliasrelpedtunoftrivilusjtumtir iris.
Ex quibuspaucis obiter declaratis,d.e mukis aliis hinc dependcnrri--
busjfeu in-cauis.cuiTi hifce conucnicntibus iudicari potent: Nunc
verb ad continuandas noftras Qoueftiones Philofophicas, circaean-
dem materiam, accedemus. Tike itaque dilcretionis erit, Regina,.,
snigmata potiorahuiusintencioniseligere, Sr in medium nobis, vt.
antehac,proponere.
REGINA SABA.
Officiistuis,RexClemcntiffime,iamant nobis exhibitisaudacur ,
ia fadla liber proponam, quacmihifunt m animo:
Conden/atio ^ rarefacliojal^jlantia., an efl.in o^ere
phtlojo^hico necejjaria f
SALOMON.
Eft,&quideraexpraEcipuis operationibus: Per haseninj Elements
altS"...”
|
|
| 17 |
 |
“...denlatione, & vice versa: Nam vt Draco finguli&diebus aliquid de:
erpente deuorans, quoridie nc tnaior&.copnlGnrior j (erpeiisauteni
mmor & exilioi-; fic quantum in tianfi^uratione Elementari atte-
nuatur,tantum condenratodecedit;. quo(i qiiidem per Icverumcftj;
arninilomintiscondenfatio Scrarefadioparibus paffibusambulant,,
eum diiofint5tEiiua&denfum j illudqj condenftur, hoe a'ttenuetur.
mutuain&muicemopcratione: quiadenfumateimi foluitur, &te
Mue a denfo eoaguIatur,& fic quafimaaus manum iauat.
E 3 SABA....”
|
|
| 18 |
 |
“...Utio.
jEntgma
4J-
^MISMA
44.
SEPTiMAN^iE Philosophic^
SABA.
Qune efl caufk efjiciensJeumouens condenjktionem ^
rarefaHonem f
S A L O M O N.
Calor extcrnus,quipcnetrat ad mateiixintcriora: Alias caloratte-
nuatjfrigus ineraflar, vt in mineris terrx apparer, qua: calore in vapo-
res afcendentcs rarefalae poftea a fuperueniente fiigoie in maflam
folidam condenfatae fucrunt. Idem in aqua & glade manifeftius vi-
detui'j Calor aquaminvapores Scacrcmattenuac, fiigusBrumaleiii
glaciem, corpus durum, coagulac: Eft quoque coagulatio,quand
tenuiores particulae calore exlialant,& reliquas craffiores congrcgan-
tur in fubftantiam dcnfiorem; fic ex muria feu aqua falsa marina fit
(al,exvino fapa:Scd hxc coagulario fit quidema calore hocmodo,
attamcn non abfquc rarcfadione; Dum cnim ignis in acrcm.a'rin
aquam,aquain terram coagulatur: eodem temporis momento, terra
in aquam,aqua in adem,aer in ignem rarefcit.reciproco motu haruia
eperationum.
SABA.
Edinenuhcsin hex calo ?
SALOMON.
Eft nubcs,atdiffertd...”
|
|
| 19 |
 |
“...Secvnda Dies: De Meteoris. 55
rum eflntiam non lacdar, Ced potius foiieat, & conlruet. Magna
quoqiie eftnubium vtilitas,quoadtciram j haee enim ab illisrcfolutis
fcpluuiam irrigatur,& fenilis rcddimr.
SABA.
Qmliseflmotusnaturalis mhitintj an frjutn^an ^Enigma
deorfm ?
SALOMON.
Nubes eft intermedia natnra; Nee enim fuiTum per f mouetiii
amplius,piopicipatticipationem grauitatis, nillrarefcat; nccdeor-
fiim,propreilciutatem,ni/imagiscondcnictur; Idcoqjfuipeniama-'
net,vtvaporofa(ubftantia,inaie craftiori.necadiubtiliorema/cen-
dit. Sicin operephilofophiconubes nee coelo, nee terrac par fit; fed
manetab vtroqiiediuer/a:adeoelienim naturamariam fubtiliorera
fiaacrafikienonperuenit; nee ad terras ponderolltatemfiiakuitate.
SABA.
Qm eH color hum nuhk ? aCNieMA
SALOMON. 4^-
Primofubalbus; atcum SoIoperariincipir,niger,fciivtIoquntiir,
n'gronigrior. Caloienim hcterogen,aspartes fegregare conatur,&
homogcneaseolligcre. Indenigredo, qiis prins latebat, infupierfi-
ciem attmliitur, vcdiipcrgatur....”
|
|
| 20 |
 |
“...4 SeptimanjE -Philosophic^
SABA.
j£tiicuA RepluittirneillamihesiKdqHamf
47- S A L O M O N.
Refoluiturpartimjpamm difcuricium acm.,pr$lrtim fubriliori-
biis partibus. Nubesrefblatafitpluuia, qua;aclcenmuTi fimm.vndc
digrefTa eratin forma vaporiim, iccrum dilabicur,nempe gr.uiitatis,
terramdnq; eiusporosleu cauitates,tanquaiTigiemiiim finfinuat,&:
abfconditjdonecicerumcaloceSolis in vaporesfublimetur,&iiinu-
bes ccigatur; Exquibus,conftat, hanc nubem quail Merenrium efl,
fcuintermediamcurrentem, nuncad terramin formapluuix, nunc
verfus coeluiTifciiaiisrcgionemfuperibrein.inftarvaporofseexhala-
tionis. Etreveranilrilaliud eft nubcs in opcre philofopbico, quam
-Hermes,feu incerpies, quiSolis veiba,&me-ntem Luna:, device vcrfa
interpretetur.fiue Mercurius.qui ipfis apedibus lk,5cinter.coeluru&
teiam variaslegationcsperficiar.
S A B A.
EHneqUiedam ihi vtiUtdS pluH-U ?
S A L O M O N.
Permagna: DTefrasenim philofophicaIuat& exucca eilabfqne ir-
.Ejgatione,qua: fitapluuia,pra:frtim Sole per calidiora...”
|
|
