1 |
 |
“...zagen
leveren; in later tijd de bakermat der macht van Timoer Lem.
Er liep, van Indië uit, een oude handelsweg naar Oost-Europa
door dit land * *), maar het belang hiervan was, door de ontwikke-
ling die de zeevaart rond de Kaap genomen had, geheel vervallen.
Voor de Russen is Turkestan het aangewezen gebied zoo zij aan-
raking willen verkrijgen met Indië en met China.
In het stroomgebied van Amoer en Syr Darja, de eenige
vruchtbare streek van het heele land, vond men den khan van
Khiwa en den emir van Bokhara gevestigd. Tusschen het meer
van Aral en de Kaspische Zee, en tusschen het meer van Aral en
den Oeral, lagen slechts woestijnzand of steppen, door nomaden
bewoond; naar den Oeral toe de Kirghizen, naar de Kaspische
Zee toe de Turkmenen. Soms deden deze volken invallen op Rus-
sisch gebied; lichtten menschen op en verkochten ze op de slaven-
markten van Khiwa en Bokhara. Die daar te gaan bevrijden leek
onbegonnen werk: hoe met een leger ooit door de woestijn te ko-
men? In 1717 was...”
|
|
2 |
 |
“...Kelat; het noordwesten van Afghanistan, nu Afghaansch
Turkestan genoemd, heeft er een te Herat.
Nu sloeg in 1837, op instigatie van Rusland, de sjah van Perzië
het beleg voor Herat. Een Engelsch officier kwam het hem ver-
bieden, en de sjah keerde inderdaad terug. Te Kaboel was in 1837
een Russisch agent verschenen die den emir tot herovering van den
Pendsjab aanzette. Dit vernemende besluit de Compagnie tot eene
expeditie tegen Kaboel; uit vrees voor de Sikh’s wordt de weg
door Baloedsjistan genomen, en het gelukt, Kaboel te bezetten
(1839); de Engelschen onttronen den emir, stellen een ander in de
plaats en laten er garnizoen achter. In 1841 gaat de onttroonde emir
tot den opstand over en sluit de Engelschen in; zij bedingen vrijen
aftocht maar worden onderweg overvallen en ter dood gebracht.
Nu wordt in 1842 eene wraakexpeditie ondernomen om het gezag...”
|
|
3 |
 |
“...hervatten. Het doet dit eerst, nadat
Khiwa is gevallen, en Afghanistan daarmede Rusland’s buur is
geworden. In 1878 ontvangt de emir een Russisch gezantschap.
Onmiddellijk wil Engeland er een gezantschap tegenover stellen,
naar de emir weigert het te ontvangen. Daarop rust Engeland
eene expeditie tegen den emir uit die naar Turkestan vlucht; zijn
zoon, door de Engelschen in zijne plaats gesteld, moet een En-
gelsch resident naast zich dulden en zijn buitenlandsche betrek-
kingen laten controleeren. Die resident wordt bijna onmiddellijk
vermoord, waarop (1879) een tweede expeditie volgt die den nieu-
wen emir deporteert. Dit optreden in Afghanistan was een der
punten van aanklacht van Gladstone tegen Disraeli in zijn Mid-
lothian-campaign1). Wanneer Gladstone Disraeli vervangen heeft
laat de nieuwe minister van koloniën, Lord Ripon, het land ont-
ruimen na een nieuwen emir (den derden) te hebben aangesteld,
gekozen uit het regeerende huis. De gezagsoefening in Afghanis-
tan was zóó buitengewoon...”
|
|