1 |
 |
“...international. Tot de eerste
commissie sloten zich dertig Staten aan, waaronder alle Staten van Europa be-
halve Griekenland en Nederland, de Vereenigde Staten van N. Amerika, de Argen-
tijnsche Republiek, Peru, Venezuela, Mexico en Japan.
Als eenheid van gewicht werd aangenomen het gewicht van 1/1 000 M* gedestil-
leerd water in een luchtledige ruimte bij + 4 = 1 Kilogram.
De standaardmeter en de standaardkilogram werden vervaardigd van platina-
iridium, door de firma Matthey te Londen onder leiding van Stas en Deville.
Het alliage bevat 89,9 % platina, 10,09 % iridium en 0,01 % ijzer. Beide zijn ge-
plaatst in het Pavilion de Breteuil te Svres.
Van de standaardkilogrammen zijn 30 stuks vervaardigd, in den vorm van ge-
lijkzijdige cilinders (39 mM hoog en dik, met een volume afwisselend van 46,40...”
|
|
2 |
 |
“...gewicht gebruikt men nog
naam Averdepois); voor edele ----------------------------------
weJ.ly o* trooisch gewicht maar het zal spoedig verdwijnen. Reeds in 1914 is
wettelijk het metriek stelsel in de geneeskunde ingevoerd. De gelijknamige gewichts-
eenheden van beide worden van elkander onderscheiden door avoir (av.) of trov
achter of voor den naam te plaatsen. Zonder zoodanige bijvoeging verstaat men
steeds avoir-du-poids en onder grein (grain) trooisch gewicht.
De Standaard pound is een stuk platina. De verhouding der gewichten in het
Imperial systeem is
1 dram
1 ounce = 16 drams
1 pound = 16 ounces
1 stone = 14 pounds
1 centweight = 8 stones
1 ton = 20 centweights
< 277 grains.
4377 grains.
7000 grains.
1 gallon w. t.
1 cental
1 short ton
10 pounds.
100
2000...”
|
|
3 |
 |
“...vasten of vloeibaren toestand, (vl.)
Aluminium . . . .
Argon (vl) . . . .
Arsenicum . . . .
Barium............
Bismuth...........
Broom.............
Cadmium . . . .
Chloor (vl) . . . .
Goud..............
Jood..............
Kalium............
Koolstof (diamant) .
Koper.............
Kwikzilver . . . .
Lood................
Magnesium . . . .
Natrium...........
2,6
1,4
5.7
3.8
9.8
3,15
8,6
1,47
19,3
4,95
0,87
3,52
8,9
13,6
11,36
1,74
0,98
Nikkel .... 8,9
Osmium . , . 22,5
Phosphorus .... . 1,832,19
Platina .... 21,4
Seleen .... 4,35
Silicium .... 2,4
Stikstof (vl) . . .... 0,4
Thorium .... 11,0
Tin .... 7,3
Uraan . . . . . .... 18,6
Waterstof (vl) . . .... 0,26
Ijzer
Zilver .... 10,53
Zink .... 7,2
Zuurstof (vl) . . . 0,9
Zwavel .... 2,0
Verschillende vaste stoffen.
Caoutchouc
Graphiet .
Kalkspaat .
Keukenzout
Kwarts . .
Paraffine .
. 0,950
1,9002,300
. . 2,720
2,1502,170
. . 2,650
. 0,890
Salpeter . .
Soda (gekrist.)
Steenzout . .
Vloeispaat . .
Zwavel . . .
1,9402,000
. . 1,450
....”
|
|
4 |
 |
“...00
L
"o o
500
510
520
530
540
550
560
570
580
590
600
100,18
100,36
100,55
100,73
100,91
101,08
101,26
101,44
Aluminium . . . 657 C.
Antimoon .... 630 ,,
Chroom 1515
Lood 327 ,,
Ijzer, gietijzer . . 11001200 ,.
welijzer . . 15001600 ,,
vloeiijzer . . 13501450
staal . . . 13001400
Goud 1064 ,,
Iridium .... 2400
Brons 900
Paraffine . : 54
Phosphor .... > 440
Zwavel . . ; 113119
Stearine . . . 50 ,
Was 64
Smeltpunt van stoffen bij 760 mM druk.
Koper . .
Nikkel .....'
Palladium . .
Platina.............
Zilver ....
Zink .
Tin.................
Tinsoldeer (2 lood 1 tin)
idem (1 lood 2 tin)
Messing.............
Walschot ....
Glas................ 1000-
Terpentijnolie . .
Kwik.................
Caoutchouc ....
Delta-metaal . .
C.
Glycerine
Zeewater
Vriespunt van verschillende stoffen bij 760 mM druk.
Aether.........................117C
Alcohol (abs.).................100
Keukenzoutoplossing verzadigd__18
Druk bij gassen.
van druk bij gassen is de
KG/cM* == 735,51 mM kwikzilver
1084
1470...”
|
|
5 |
 |
“...F
V' = (1 + 3 t)i V
De gemiddelde lineaire uitzettingscofficint is volgens onderzoek algemeen
te stellen op
x = a + b t
waarin a en b grootheden afhankelijk van den aard der stof. Fizeau vond voor
verschillende stoffen tusschen 0 en i00 voor a en b de volgende waarden :
a b X
Lood 2 829 X10 8 119,5 X 1010 2 948 x 108
Tin 2 094 175,5 ,, 2 270
Zilver 1 862 73,5 1 935
Koper 1 596 ,, 102,5 41.5 99.5 1 698
Goud 1 410 1451
Fransch gietstaal (gehard) 1 162 1 362
Ijzer 1 136 192,5 1 228
Platina 868 39 907
Spiegelglas 714 79 793
Volgens anderen: Ijzer en staal __ 1 100
Bij hoogere temperaturen 1 100 ,, 80
Ijs:
Volgens Dewar van 189 tot 0" C
Struve 27 2 u
,, Nichols bij 10" C
Vincent van 10" tot 0" ,,
= 0,000 027
= 0,000 051 42
= 0,000 054
= 0,000 050 7
per C.
II...”
|
|
6 |
 |
“...388
NATUURKUNDIGE GEGEVENS.
Smeltwarmte van verschillende stollen.
De smeltwarmte is het aantal W. E. dat wordt verbruikt om 1 KG van het li-
chaam uit den vasten in den vloeibaren toestand zonder temperatuursverandering
om te zetten. In omgekeerden zin komt deze hoeveelheid vrij.
glycerine
kwikzilver
koper
lood
nikkel
paraffine
phosphor
platina
ijzer
ruw ijzer (grauw)
,. (wit)
salpeter
tin
ij5 (zuiver water)
zilver
zwavel
42,5 W.E.
2,8
42 ,,
6 ,,
4,6
35.1 ,,
5.0
27.2
30
23
33 "
63
13
80,4
21
0.4
Soortelijke warmte (specifieke warmte)
is de hoeveelheid warmte noodig om de gewichtseenheid van een lichaam 1 in
temperatuur te doen toenemen. Zij is voor verschillende temperaturen niet gelijk.
Voor water neemt men als soortelijke warmte aan de gemiddelde calorie of het
100ste deel van de warmtehoeveelheid om 1 KG of 1 gram water van' 0 tot 100' te
verwarmen.
Uit onderzoekingen is gebleken, dat de soortelijke warmte van water van 0
tot 40 afneemt en daarna weder toeneemt, hetgeen niet...”
|
|
7 |
 |
“...NATUURKUNDIGE GEGEVENS.
389
LICHAAM
Temperatuur in
graden Celsius
Soortelijke
warmte
Aluminium
Lood .
Diamant .
IJs .
Ijzer
Gips. .
Marmer. .
Eikenhout.
Glas . . .
Goud .
Graphiet .
Houtskool .
Cokes
Koper
Messing
Nikkel
Platina
Zilver
Baksteen
Kwarts
Zink.
Tin .
Aethylalcohol
Glycerine 100 /
Petroleum . .
Kwikzilver .
Terpentijnolie
Lucht ....
Zuurstof . .
Stikstof....
Waterstof .
Kooloxyde .
Koolzuur . .
Waterdamp .
Lichtgas . .
Rookgassen .
0,205 5 calorie.
0,031 5
0,095 5
0,273 3
0,455 7
0,502
0,109 8
0,121 8
0,190 0
0,273
0,210
0,57
0,177
0,031 6
0,20
0,296 6
0,314 5
0,203 1
0,094 9
0,101 3
0,245 0
0,109 2
0,140 3
0,033 5
0,055 7
0,215 0
0,191
0,092 7
0,056 2
0,545
0,576
0,51
0,033
0,410 6
0,481 2
0,237 /0,307
0,217 0,311
0,243 5 <1 0,306
3,41 o 0,305
0,242 5 Z. 0,303
0,210 9 0,42
0,480 5 § 0,39
0,357
gemidd. 0,32
i"*ecapaci** jan materialen wordt veelal uitgedrukt in calorien per M*
gewicft vi}TtetSXS^8(JerS0Mi') U Warmt
|
|
8 |
 |
“...400
NATUURKUNDIGE GEGEVENS.
MATERIAAL, Soortelijk geleidings- vermogen. Soortelijke weerstand. MATERIAAL Soortelijke weerstand in Ohm per cM1, cM*.
Koper 58 0,017 Marmer 500.10*
Aluminium . , . . 25 0,03 Mica 23.1012
Zink 17 0,06 Guttapercha 450.101*
Geelkoper .... 14 0,071 Glas 7,4 .10'*
Platina 7 0,14 Eboniet 4,000.10'*
Ijzer (zacht) . . . 15 0,7 20 % AgNO, 13
,, (hard) . . 10 0,10 HC1 1,4
Lood , 4,8 0,21 NH.C1 3,2
Nieuwzilver . 3,0 0,33 ,, HNO, 1,5
Nikkel 0,12
Nikkeline .... 2,4 0,42 H,SO. 1,6
Kwikzilver .... 1,0 0,95 40% 1,6
Kool 0,010,001 100 tot 1000 80% 10
Het soortelijk geleidingsvermogen van zuiver koper is 61,1 ; een alliage van
koper met 3 % aluminium geeft een 5 J maal zoo grooten weerstand.
Koper met een geleidingsvermogen van 100 % is koper, waarvan het geleidings-
vermogen gelijk 60 is. Handelskoper mag geen lager geleidingsvermogen hebben
dan 57 ; verzinkt ijzeren telegraafdraad en bronsdraad resp. niet lager dan 13 en
94 % van- het geleidingsvermogen...”
|
|
9 |
 |
“...SCHEIKUNDIGE GEGEVENS.
403
1 Groep VIII Ijzer Nikkel Cobalt Fe=55,9 Ni = 58,7 Co = 59 Ruthenium Rhodium Palladium Ru = 101,7 Rh = 102,9 Pd = 106,7 1 V 1 1 Osmium Iridium Platina 3s = 191 Ir as 193 Pt = 195,0
Groep VII Fluorium i F = 19,0 Chlorium Cl = 35,45 Mangaan Ma = 55,0 Bromium Br = 79,95 1 Iodium I = 127 Samarium Sm=150,4 lO E oo 3 <£ l £ 3 i 1
Groep V Groep VI Zuurstof 0 = 16,00 Zwavel S = 32,07 Chromium Cr = 52,1 Selenium Se = 79 Molyb- denum Mo = 96,0 Tellurium Te = 127 Neody- mium Nd=144,3 p C 00 sl 1 Uranium U = 239
Stikstof N = 14,01 Phos- phorus P = 31,0 Vanadium V = 51,2 S- p m o I> '3 ii $11 $3 Niobium Nb = 94,0 Anti- monium Sb = 120,2 Praseody- mium Pr = 140,6 Erbium Er= 167,4 Tantalum Ta = 181 Bismuth Bi = 208 1
I Groep IV Koolstof C = 12 Silicium Si = 28,3 Titanium Ti = 48,1 Ger- manium [Ge = 72,5 Zirconium Zr = 90,6 Tin Sn = 119,0 Cerium Ce = 140,3 1 Lutetium Lu = 174 s o 3ii if
|
|
10 |
 |
“...Germania-metaal voor kussenblokken met niet te hoog aantal aswentelingen en
Imogen druk, o. a. walswerken, scheepsschroeven, steenpersen, enz. Het is een zink-
legeering, met koper en tin ( 17,5 % tin en 5,6 % koper) ; drukvastheid 38,8 KG
per mM Prijs f 60, per 100 KG. In Engeland wordt eenzelfde legeering in den
scheepsbouw gebezigd onder den naam van Felton-metaal.
Goudlegeermgen :
Geel- of bleekgoud 708 goud, 292 zilver.
Groen goud 700 ,, 300 ,,
Wit goud 800 ,, 200 platina.
Legeering voor tandvulling 8 deelen goud, 3 deelen platina, 1 deel zilver.
Hardlood, om lood hard te maken, 84 deelen lood, 16 deelen antimoon
Hard soldeer voor messing, 4353 koper, 4843 zink, 64 gew. deelen zilver.
Hercules-alliage : 63,3% koper, 33,3 %. nikkel, 3,3% aluminium.
Klokkenmetaal (zie Brons).
Kopersoldeer (zie ook Traagloop) :
voor messing, eerste soldeering: 48 koper, 48 zink, 4 zilver.
,, blik, plaat en draad: . . 42 ,, 52 ,, 6
,, gewone, tweede soldeering: 43 ,, 48 9
,, derde soldeering: .... 38 ,, 50 ...”
|
|
11 |
 |
“...verricht. Het gemiddelde
monster wordt daartoe 48 uur in droge lucht uitgespreid.
Bepaling van het ivatergehalte.
o 1 9r koolpoeder wor(lt in een getarreerd weegglaasje van 4 cM middellijn en
"2 cM hoogte in een droogkast gedurende 2 uren bij 110 C. gehouden, waarna het
met een glazen stop goed dicht wordt gesloten en na afkoeling gewogen. Het gewichts-
verlies is het watergehalte. see
Bepaling van het aschgehalte.
1 Gr. koolpoeder wordt in een getarreerd verkolingsbakje van 3 x 5 x 1 cM
van platina gelijkmatig uitgespreid en met'een kleine vlam van uit n zijde be-
gmnend voorzichtig verwarmd. Het is raadzaam het bakje met een glimmerplaatje
te bedekken. Zijn alle gassen ontweken, dan wordt het plaatje verwijderd en de
vlam vergroot, tot alles gloeit, geen enkel zwart puntje in de asch meer zichtbaar
is en het gewicht er van niet meer afneemt.
Het aschgehalte en daarmede de calorische waarde van een en dezelfde steenkolen-
soort kan veel varieren.
Elementair-analyse.
De bepaling der hoeveelheid...”
|
|
12 |
 |
“...............
,, galvanoplastisch neergeslagen .
,, in bladen....................
,, (geel), messing in bladen ....
*> ,, draad ....
,, gegoten (25% zink) . .
.. ,, ,, (38 % zink) .
tombak ,, (10 % zink) . .
.. ,, (17% zink) . .
,, (geel), draad.....................
>. ,, brons (1 dl tin, 1 dl koper) .
klokspijs (25 dl tin, 75 dl koper)
Lood in den handel.....................
,, zuiver.............................
Nikkel, gegoten........................
., gesmeed...........................
Platina, geplet...................[
,, gesmolten....................
,, draad..................
Staal- en vloeiijzer.
2,5602,670
6,7
9,822
7,4008,900
19,362
19,258
7,720 8,921
8,935 8,944
8,22
8,933 8,949
8,900 8,914
8,794 8,952
8,520 8,620
8,490 8,730
8,397
8,440
8,606
8,515
9,000
8,790
8,810
11,30011,370
11,445
8,280
8,670 9,200
22,069
20,857
19,267
vana,C,^,!taal heefi h.00ger d ?ard staal i beide blijven beneden het gewicht
constnicUestaal met f^C ."6 * koolstofgebalte als volgt:
7,86
7,858
cementstaal...”
|
|
13 |
 |
“...LICHT EN VERLICHTING.
1023
Verder heeft men de in 1884 te Parijs vastgestelde Platinaeenheid of Violle
d.i. de door 1 cM* platina in normale richting uitgestraalde lichtsterkte. Het
7*o deel van deze eenheid heet ook wel Bougie dcimale of Pyr. Zij is
moeilijk en bij benadering te reproduceeren en heeft daardoor nog geen prac-
tische beteekenis. Lichtsterkte der Viollesche eenheid is ongeveer 19 HK.
Het meten van de lichtsterkte.
Bij het meten van licht wordt uitgegaan van het beginsel, dat de intensiteiten
van het licht van door twee lichtbronnen verlichte gelijksoortige vlakken zich
omgekeerd .verhouden als de kwadraten van de afstanden van deze vlakken tot
de lichtbronnen.
De meting geschiedt met behulp van de photometerbank (Bunsen-Foucault).
Aantal uren over het geheele jaar, waarbij op onze breedte verlichting noodig is.
(Met inbegrip van Zon- en Feestdagen.)
Van Zonsopgang tot: Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus 1 September October November I December Totaal
4 uur...”
|
|
14 |
 |
“...strooken . .
---- gaas . . . . . . .
Plafonds en plafond werk . . .
---- in de tropen.............
Plamuur ......................
Planchet......................
Planeeren, Effenen of . .
Planeten, Gegevens over . . .
Planimeter....................
Plantaardige stoffen, Gewicht v.
Plan t, Accumulator v. . .
Plantsoen, Prijzen van . . .
Plataanhout ... .
Platanen, Prijzen enz. v. . . .
Platen, Berekening van belaste
---- en staven, Metalen . . .
----v. vurenhout..............
Platformwagens .....
Platina, ........
---- (licht)eenheid ....
Platstukken Profielen v. . . .
. . 566
. . 571
. . 909
. . 885
. . 932
449
. . 691
. . 1
.427, 678
. 541542
. . 828
. . 1002
. . 471
. . 1002
. . 308
. . 572
. . 465
. . 707
. . 543
. . 1023
. . 906
Plattegronden v. arbeiderswoningen 852856
----v. e. douchebadhuis .... 871
. v. e. bungalow ....................884
-----v. burgerwoonhuizen . . 856r859
----- v. heerenhuizen . ... 860
---- v. e. Openbare Leeszaal . . . 878
---- v. Lagere-, Ambachts- en Midd.
Techn...”
|
|