| 1 |
 |
“...MATEN EN GEWICHTEN.
95
tot 46,51 mL) en een gewichtsverschil van hoogstens 0,01 milligram, waarvan 20
onder twintig Staten werden verdeeld. (26 September 1889)
Onderzoekingen in de laatste j aren hebben aan het licht gebracht, dat het gewicht
van 1 Liter water van 4 bedraagt 0.999 96 , 0.999 975 KG. (Standaardkilogram)
Binnenlandsche Maten.
Myriameter Lengtematen. MM = 10 KM
Kilometer = KM - 1 000 M
Hectometer = HM = 100 M
Decameter DM 10 M
Decimeter = dM = 0,1 M
Centimeter = cM = 0,01 M
Millimeter mM = 0,001 M
Kleinere lengten duidt men aan door een micron = 1/1 000 mM =
Vlaktematen.
Hectare (bunder) = HA = 100 Are
Are (vierk. roede) = A = 100 M!
Centiare = cA = 0,01 Are = M*
Inhoudsmaten.
Kiloliter = KL 1000 L
Hectoliter (vat of mud) = HL = 100 L
Decaliter (schepel) =* DL = 10 L
Liter (kan of kop) = L = dM*
Deciliter (maatje) = dL = 0,1 L
Centiliter (vingerhoed) = cL = 0,01 L
Kleinere inhouden duidt men aan door microliter = a = 1/1000 000 Liter.
Buimtematen.
Decastre , DS = 10...”
|
|
| 2 |
 |
“...equatorialen ,, ).
100 HA = 0,018 225 vierk. geogr. mijl.
Uur gaans.
1 uur gaans (Hollandsche mijl) = */so middelbare meridiaangraad 5 555,555 6
M. = i Geogr. mijl = 3 zeemijlen. ' _ .
Bij Kon. Besl. 10 Juni 1863, Stbl. no. 69 werd bepaald : 1 uur afstand = 5,555 KM.
Snelheid van 1 uur gaans = 1,543 2 M per seconde = 3 zeemijlen per uur.
1 Kilometer = 0,180 uur gaans = 10,8 minuten gaans.
Volgens de hier en elders voorgeschreven snelheden en lengten van den gewonen
militairen pas is de afstand van een uur feitelijk kleiner dan-boven vermeld ; hier
te lande : 60 x 115 x 0,75 = 5175 M. Dit komt overeen met een snelheid van
1,437 5 M per seconde en met: 1 kilometer = 0,193 uur gaans = 11,6 minuten gaans.
Nautische maten.
Lengtematen.
1 zeemijl (minuut mijl) Engelsche mijl, nautical mile, mille marine, Seemeile
voor alle landen = >/. graad van een aardmeridiaankwadrant = 1 mmuutboog
van een meridiaankwadrant = 1852 Meter. Vroeger was bij ons 1 zeemijl = 23 600
Rijnl. voeten = 7 407,4 Ned. el en 1...”
|
|
| 3 |
 |
“...22 = 28 ,, it
1 kabellengte in Duitschland = >/,, zeemijl = 185 Meter.
1 ,, ,, Nederland = = 225
1 ,, Frankrijk = = 200
1 >, ,, Engeland = */ Zeemijl = 231
Het Engelsche woord mile zonder omschrijving beteekent statute-mile'
deze is 1609 M lang.
Dieptematen.
Voor Duitschland, Nederland, Belgi, Itali, Oostenrijk en Frankrijk is de Meter
de dieptemaat; in Engeland de vadem (Fathom) = 1,828 8 Meter.
Voor de binnenscheepvaart op rivieren, kanalen, enz. wordt in Europa en het
Suez-kanaal de kilometer als eenheid van afstand aangenomen ; in Amerika en
Engeland de statute-mile.
1 Meter = 0,546 8 Engelsche vadem.
Lengten van vademen, welke op zeekaarten voorkomen :
Nederland (Rijnl. vadem) . . .
Denemarken en Noorwegen (faon)
Frankrijk (brasse).............
Portugal (hraca)...............
Spanje (braza).................
Rusland (saschen)..............
Zweden (faunar)................
1.883 M.
1.883
1,624
2,200
1,696
1,829
1,781
Daar het soortelijk gewicht van zeewater = 1,02 tot 1,03 is of >/...”
|
|
| 4 |
 |
“...MATEN EN GEWICHTEN.
101
Vlaktematen.
1 vierkante paal = 320 bouws = 227,087 78 HA = 2,270 877 8 vierk. KM
1 Bouw (bahoe) = 500 vierk. Rijnl. roeden = 7 096,493 15 M*.
100 HA = 1 vierk. kilometer = 0,440 358 vierk. paal = 140,914 7 bouws.
Bouws (B) herleid tot Hectaren (HA) :
B HA B HA B
1 0,709 6 21 14,902 6 41
2 1,419 3 22 15,612 3 42
3 2,128 9 23 16,321 9 43
4 2,838 6 24 17,031 6 44
5 3,548 2 25 17,741 2 45
6 4,257 9 26 18,450 9 46
7 4,967 5 27 19,160 5 47
8 5,677 2 28 19,870 2 48
9 6,386 8 29 20,579 8 49
10 7,096 5 30 21,289 5 50
11 7,806 1 31 21,999 1 51
12 8,515 8 32 22,708 8 52
13 9,225 4 33 23,418 4 53
14 9,935 1 34 24,128 1 54
15 10,644 7 35 24,837 7 55
16 11,354 4 36 25,547 4 56
17 12,064 0 37 26,257 0 57
18 12,773 7 38 26,966 7 58
19 13,483 3 39 27,676 3 59
20 14,193 0 40 28,386 0 60
1 Djoeng (West Java) = 2 bouws.
1 Pantjov (Oost-Java) = 4 bouws.
1 oude bouw in Besoeki = + l 400
HA B HA B HA
29,095 6 61 43,288 6 81 57,481 6
29,805 3 62 43,998 3 82 58,191 2
30,514 9 63 44,707...”
|
|
