| 1 |
 |
“...Eustatius 1 344
Saba 1 932
Samen . 55 160
Langste tunnels.
NAAM BOUW I Hoogte Culmina- tiepunt boven zee in M Lengte M
Simplon (Zwitserland) .... 18981906 705 19 803
St. Gotthard 18731880 1 155 14 990
Ltschbergtunnel ,, ... Mont-Cenis (West-Alpn Frankrijk- 19061911 1 244 14 536
Itali .... 18571870 1 295 12 233
Arlberg (Tirol, Oostenrijk) . 13801883 1 311 10 270
Rieken (Zwitserland) in uitvoering 1 225 8 604
Tauern (Karnten, Oostenrijk) 19011909 8 550
Giovi-Gallerie (lijn Novi-Genua, Itali) Col di Tenda (Piemont Itali) . 1889 8 270 8 100
Karawanken (Karnten Oostenrijk) 19011906 638 8 016
Greuchenberg . . . 1911 (in uitvoering) 545 8 565
Havenstein-basis . . 1912 ( ) 452 8 135
Wochein .... 19011905 534 6 334
Mont dOr Oude Havenstein . 1910(in bouw ) 185357 897 558 6 104 2 496
Jungfrau (Zwitserland) .... 1912 3 457 7 200
Ronco (Itali) . . 1888 8 250...”
|
|
| 2 |
 |
“...Fourny
Gilbert (mon.
Morane-Saulnier)
Datum
21 Maart 1913
15 Juni 1912
1 Mei 1912
16 Juni 1912
5 Juli 1912
10 Juli 1912
9 Sept. 1912
12 Sept. 1912
28 Maart 1913
(ReimsTournayLuik 2u40m
60 KM 5u52m38s
240 KM (Doeberitz
Hamburg)
2ul0m
110
Crombez 28 ,, 1913
Gilbert (mon.
Morane-Saulnier) 30 Dec. 1912
Barend met een
passagier (fabr.
| Tavee)
1912
Schaatsenrij den.
Afstand Tijd M/sec. KM/uur Winner Datum
Gewone schaatsen. 32 KM 370 Rolschaatsen. 1 uur de Koning 1906
26 KM 430 Hardloopen. 1 uur Hal Beste 1902
18 KM 878 1 uur W atkins 1899
100 M 10,8 sec. Olymp. spelen 1912
200 Stockholm
21,6 Olymp. spelen 1904
400 St. Louis
4,82 ,, Olymp. spelen 1912
800 ,, Stockholm
lm51,9s Olymp. spelen
1500 ,, Stockholm
3m56,8s Olymp. spelen j
42,, (Marathonloop) Stockholm
2u36m54,4s Olymp. spelen
Stockholm...”
|
|
| 3 |
 |
“...10. De toegevoegde van een determinant van den ndengraad is de n1ste macht
van den hoofddeterminant.
Vergelijkingen.
a. Uit
en
vindt men
Vergelijkingen van den len graad
a, x + b, y =
a, x + b, y =
x :== J Ci bi I ,1 ai bi
I Cj bf I a2 b,
y = I a, c, I I a, b,
I a Cj j | a, bi
Willen de waarden van x en y uit
ai x + b, y + Ci = 0
a, x + b, y + c, = 0
a, x -j- b, y -j- c, = 0, d^an moet
I i b, Ci
j i b, Ci
I ha ba Ca
Uit a x -f~ bi y -p Ci z = di i
aiX + b, y + CjZ;
a, x 4- b, y -(- c, z =
c,
1 Co
j voldoen aan
i
waarbij
vindt men
Uit
en uit
I di bt Ci
x ~ I da bo Ca
I d, b, c,
ai d, c,
7 '" y a da C|
ai da Ci
ai b, d, I
z ft, b da I ]
a, b, d, I
Vergelijkingen van den 2en graad.
x + px+q = 0is
b, Ci
ba Ca
b| Ca
Y¥-
________p_
2 -1- y 4
a x* + b x + c
b j/b
-q
0 is
4 a c
kan door substitutie van
waarin
2 a
Vergelijkingen van den Sen graad.
x* + ax* + bx + c = 0
x = y------5- worden gebracht in den vorm
y' + py + q = o
, a* 2 a b
b ~ -3 en q = c + a
Technische Vraagbaak.
11...”
|
|
| 4 |
 |
“...DIFFERENTIAALREKENING.
Voor de tweede differentiaal van z = f (x.y) heeft men
dz = d (dz)
#(dz) i(dz) ,
~J~ dx + -JJ- dx
of dz
of symbolisch aangeduid door
d*z
in het algemeen
^*z j
sxdx +2 dxdy + Ty dy*
/ i Z
dx + >7
i z
dy)
(
z
£ z
ixdx + jf dy)n
Grootheden bij kromme lijnen ten opzichte van een rechthoekig assenstelsel.
Vlakke krommen.
Fig. 1.
Wordt de kromme a b (fig. i) voor-
gesteld door
, . y = f (x)
aan is
dy
di
en de vergelijking van de raaklijn of tan-
gent in het punt P (Xl yx) :
dy
y-y. = £ (*-*>
en van de normaal in P :
dx
y y* = Un (* y) + Un1 (x y) + . U, (x y) -f U = 0 . (1)
waarin U_
a yn -fa, xy n~*-f .. -an xn
by 1 + b, xy"~
+ bn_____j.x 1 enz.
en van de asymptoot y' = m x' -f u ... tos
dan worden...”
|
|
| 5 |
 |
“...beweging van een volmaakte
vloeistof, waarbij men geen rekening heeft te houden metWrijvingenVgeMende
waarin
X dx + Y dy + Z dz U dU . . (1)
t de tijd en U de snelheid in het beschouwde punt.
Permanente beweging.
. beweging van een vloeistof heet permanent, wanneer de moleculen die elkaar
een willekeurig punt opvolgen, zich bewegen met dezlfde snelheidin grootte
zelfde^ blijft,611 0nderworPen zin aan dezelfde drukking, terwijl de dichthfid de-
deSl der v^chm/ndrjunten61^ ** tijd hal*en slechts af van
De algemeene formule (1) wordt in dit geval:
dp
(X dx + Y dy -f Z dz) + U d = 0 . . (2)
of voor een elastische vloeistof:
d p
^ + g dz + U dU
of gentegreerd :
1 i , , U*
k *g P + g z + -j- = constant.
Voor een zware vloeistof wordt de formule :
dp
+ g dz + U dU
(5)
of gentegreerd :
of ook
z + -|--------
n ^ 2g
P , , U*
T +gz + T
u*
constant.... (6)
constant .... (7) (theorema van Bernouilli)....”
|
|
| 6 |
 |
“...soortelijk gewicht van de vloeistof.
Eenparige beweging.
Eenparige beweging heeft een vloeistof, wanneer de doorsnede van den vloei-
stofstroom dezelfde blijft of onafhankelijk is van den doorloopen weg en de snel-
heden der moleculen over de geheele lengte van eenzelfde vloeistofvezel constant
blijven. De algemeene formule van de permanente beweging geldt ook voor deze
beweging ; doordat ten gevolge van de constante gemiddelde snelheid de laatste
term wegvalt krijgt men dus :
sin I------
tg
dp
di
X.
waarin sin I------- = J de daling van het pizometrisch niveauvlak
of het drukverlies in de buis per eenheid van lengte...”
|
|
| 7 |
 |
“... waaraan deze en later de grond waren blootgesteld.
De kali in den grond is ontstaan uit de ontleding van kali-veldspaten (kalium-
aluminium silicaten), welke algemeen voorkomende bestanddeelen van rotsen zijn.
Ook wel ontstaat de kali uit de kali-micas en uit mineralen zooals leuciet en nephe-
line.
De kalk ontstaat uit de kalksteen (calcium-carbonaat) in haar verschillende vor-
men, ofschoon ook kalk gevormd wordt uit de ontleding van silicaten (samen-
gestelde) zooals hoornblende en augiet, di algemeen in rotsen voorkomen. Toch zijn
de gronden, welke door verweering van kalksteen ontstaan zijn, dikwijls niet hoofd-
zakelijk uit calciumcarbonaat samengesteld. Oplossing van koolzuur in water heeft
nl. het vermogen de calcium- en magnesiumcarbonaten, welke zeer weinig oplosbaar
in water zijn, om te zetten in bicarbonaten en zure carbonaten, welke gemakkelijk
oplosbaar zijn. Deze bicarbonaten kunnen dan gemakkelijk door het zakwater aan
den bodem worden onttrokken. Vooral bij de onzuivere...”
|
|
| 8 |
 |
“...zoodanige
projectie voordoen, zooals de maan, kunnen daarin worden afgebeeld. 8
2. De Stenografische projecties, waarbij het oogpunt ligt op het oppervlak van
weerc?rkePlsieCtieS 6116 bolcirkels> welke niet dr het oogpunt gaan, worden
d. w. Afeg jgiaasgf l - h"kin d*
Bij de stereografische polaire projectie volgens
fig. 7 worden de parallelcirkels concentrische
cirkels met den in het vlak van teekening liggenden
equatorcirkel en de meridianen rechte stralen
welke met elkaar hoeken maken, gelijk aan di
der lengtegraden.
De straal r van de projectie van een parallelcir-
kel op de breedte
|
|
| 9 |
 |
“...niet in, dan is het bovenstaande te herhalen.
Het doosniveau.
richtvlak van het niveau moet evenwijdig zijn aan den onderkant van het
d^bel vm heTniv^u Stel en van een vlak geschiedt door het doen inspelen van
Meten van kleine lengte- en hoekverdeelingen.
1. Terugkopende nonius, n deelen van den nonius zijn gelijk aan n 4- 1 deelen
in den rand. Deze nonius bomt in a -----(je becijfering van den
* nonius, n aeeien van aen nonius zijn gelij.
van den rand. Deze nonius komt in de praktijk weinig voor: di
nonius loopt daarbij in tegengestelde richting van die van den
2. Getijkloopende nonius, n deelen van den nonius zijn gelijk aan n 1 deelen
van de hoofdverdeeling. (In de figuur is n = 10).
rand.
Aflezing volgens figuur 7 : 12,7
Fig. 7.
3. Hoek- of cirkelnonius 30 deelen van den nonius zijn gelijk aan 29 deelen
(bij een yerdeeling tot in halve graden dus 14J graad) van de hoofdverdeeling Elk
JpThi rjmddeel n,een nomusdeel is dus gelijk aan l/ gedeelfe van
een deel der hoofdverdeeling of x 30 minuten...”
|
|
| 10 |
 |
“...mi-
croscoop gezien gelijk is aan een verdeeling
van de af te lezen schaal. Het aantal tan-
den van den kam wordt zoodanig gekozen,
dat elke tandafstand overeenkomt met
8. 1 1
T T
enz. van de verdeeling, naar gelang deze in lengte-eenheid of minuten is uit-
gedrukt. Is de trommel van de micrometerschroefmoer in 100 of 60 deelen verdeeld,
11 1
dan kan met elke omwenteling van een deelstreep Jqqq> ^qq of gg.van de schaal-
verdeling worden afgelezen.
c. De meetwig (fig. 9).
Fig. 9.
einde c d :
di -f-
di dj
Is 1 = 100 mM, d, = 15 mM en dt = 5 mM,
waarbij de verdeeling op de wig in millimeters,
dan vindt men voor het verschil van twee waarden
X] en Xi:
1
Xi x. = ^ (y, yd
Daar men onderdeelen van millimeters met het
bloote oog nog in tiende deelen schatten kan,
111
kan men met deze meetwig nog tot x^= jgg
millimeter nauwkeurig meten.
Meten van verdraaiingen en verschuivingen.
a. Met behulp van spiegelaflezing (fig. 10).
Hierbij wordt gebruik gemaakt van de eigenschap, dat een op een spiegel...”
|
|
| 11 |
 |
“...spiegel volgens
een hoek 2 v worden teruggekaatst
en bij r op de schaal vallen. Den
draaiingshoek v vindt men dan uit:
Fig. 10.
tg 2 v
o r
T'
In plaats van de spleet met licht-
bron kan men nauwkeuriger een
kijker opstellen. Staat de spiegel
loodrecht op de kijkeras, dan zal het
nulpunt der schaalverdeeling met
d kruisdraden samenvallen. Ziet
men echter bij loodrechten stand
_t>- van den spiegel de deelstreep d, en
bij verdraaiing de deelstreep d, dan
is de draaiingshoek bepaald door
tg 2 v
dj di
l
aTF
waarbij ondersteld wordt, dat de draaiing z klein is, dat men de tangent door
den boog kan vervangen. De lichtstraal wijkt evenwel het dubbele bedrag uit of
oir = 2 *
waaruit
ab
o r x a b
of bij twee aflezingen d, en d, van den kijker:
(dj dj) a b
= 2~ :
b. Met behulp van een goniometer.
Meten van den vertikalen afstand van twee punten.
a. Met behulp van den kathetometer.
Het instrument bestaat uit een verticale kolom met schaalverdeeling, waarlangs
e s ee beweegt, waaraan een kijker is...”
|
|
| 12 |
 |
“...een vertikale verdeeling in decimeters langs de zijden van
het schip, ijkschalen geheeten, waarvan de waterverplaatsing kan worden afgelezeri
te berekenen.1"6^ "'P Ta" den ijkbrief de inhoud of het gewicht der lading' s
Veelal hebben de schepen een scheepsbrief, .waarop de afstand der waterliihen
^ofiS^-f aangegeven (a b) en daarin tevensTermeldifd
atstan.d (b c) of inzinking bij leegvlot. Voor verschillende inzinkingen fa x) is het
te lele6nm0ge" P d6" scheePsbrief in een tabel vereenigd, zoodat di? direkt is af
De inzinkingen bij leegvlot bedragen voor pramen en tjalken van 60120 ton
ongeveer 50-60 cM, terwijl de afstand der waterlijnen b j leegvlot en volbelast
vlot bij deze schepen ongeveer 1,101,30 M bedraagt. vomeiast
men a^vo"^^werkfheepsbrief met inhoudsopgave niet aanwezig, dan gaat
^!Lleekent de waterlijnen op de buitenzijden van het schip bij den vr- en
achtersteven en vr.en achter de zwaarden. De lengte van het schip wordt en
meten van den vr- tot den achtersteven ; de breedte...”
|
|
| 13 |
 |
“...Wellicht de bekendste en meest gebruikte van alle marmers. 6 J
c. Blanc p., met iets minder aderen, d. Calacatta wit met groenblauwe striemen
*' evenals f- Paonazzeto met kleiner vederteekening.
.7, Ylolette en Brche Afrique. Deze laatste naam vermoedelijk ontstaan
wprH.n* 7 gfreVen mOud-Romeinschen tijd door Afrikaansche slaven bewerkt
werden. Zwartgrijze-violette bindmiddeldraden. -
vo^el?L?maemet goudgele ^abesken. Is tot algemeenen naam geworden
Verdi di Mare. Groen met idem strepen.
Verde dEgitta of d'Egypte. Idem kleur.
Levanto, Granito di Levante. a. Groen. b. Rood.
Botticino. Geel met lichte vlekken en donkergele naden.
oardmisch Graniet, Jaune Gris, enz.
.Siena van citroen tot oranjegeel.
Verona. In rood en geel met allerlei gele variteiten.
Algiersche marmers.
Marbres de Numidie, enz. In allerlei roode variteiten....”
|
|
| 14 |
 |
“...KG> een zwenksnelheid
t0ll52 MaeVperl'lku^t6611 Vermgen 5 000 KG met een -enksnelheid
Lichtvermogen KG .
Vlucht M ..... .
Hefhoogte M.............
Gewicht KG .
Prijs voor gelijkstroom gld.
>, n draaistroom ,,
1 000
6
6
5 900
4 800
4 500
1 500 2 000 3 000 4 000 5 000
6 5 5 5 4
6 5 5 5. 5
7 800 9 400 11 000 12 500 14 000
5 500 6 200 7 200 7 800 8 400
5 300 6 000 6 700 7 300 7 800
Electrische nmotorkranen van de Haarlemsche Machinefabriek
v/h Gebr. Figee.
vanew0ke0rdeS mi1ddel van tandwielen een as,
di voor het SETS I het hyschen en zwenken en wanneer noodig ook
jet rijden of het verstellen van de vlucht, wordt afgenomen F.en
J" ?atleh werkende veiligheidsvang maakt dat de last in iedfren ^Und ge
storten. dt Zdat b'J stroomonderbreking de last niet naar beneden kan
Details van electrische n-motorkranen (Haarlemsche Machinefabriek
v/li Gebr. Figee).
Hefvermogen in tonnen bij normale vlucht 1 2 3 5 7 10 4,8 12
Normale vlucht in M 4 4,5 4,8 4,8 4,8 4,8
Maximum vlucht in M 4,8( 5,41 5,8 5,85 5,83...”
|
|
| 15 |
 |
“...GEBOUWEN IN ONS LAND.
Schaal 1 : 300.
Begane grond. Ie Verdieping.
Begane grond :
a. vestibule.
b. gang met ruimte onder de trap of
keldertoegang.
c. salon.
d. huiskamer.
e. serre.
f. keuken.
g. brandstoffenbergplaats.
Ie Verdieping:
h. portaal.
i. slaapkamertje.
. slaapkamer.
k. en l idem.
2e Verdieping :
als le verdieping met bijv. 3 vertrek-
ken boven en k.
Heeft men meerdere gevelbreedte, dan kan de plattegrond zijn volgens fig. 12.
Schaal 1 : 300.
Hierin zijn :
a. entre.
b. vestibule of hal.
e. kamertje (spreek).
d. toiletten
e. kasten.
f. keuken.,
g. salon.
ii. huiskamer,
i. lucht- en lichtkoker.
i. serre.
Fig. 12.
Villas en Landhuizen.
Onder de villas en landhuizen vindt men uit den aard der zaak groote ver-
scheidenheid.
De globale bouwkosten zijn het best te bepalen per M1 oppervlak binnen den
omtrek van het fundament. Villas zooals te Bloemendaal en Hilversum kosten
f 100 k f 120 per M aan bouw....”
|
|
| 16 |
 |
“...861
VILLAS EN LANDHUIZEN.
Eenige doelmatige plattegronden volgen hierbij:
Begane grond.
Schaal 1 : 300.
Begane grond a. vestibule.
b. gang met trapruimte.
c. kasten.
d. salon.
e. eetkamer.
/. serre.
g. keuken.
h. terras.
Fig. 13.
Begane grond. Schaal 1 : 300. Plan verdieping.
Begane grond:
a. tochtportaal.
b. garderobe.
e. hal.
d. woonkamer (salon).
e. salon (biljartkamer).
/. eetkamer.
g. dienkamer.
h. keuken (waaronder kelder).
i- privaat dienstpersoneel.
' privaat.
k. terrassen.
Fig. 14.
Plan verdieping:
l. bordes.
m. hal.
n. slaapkamers.
o. gang.
p. kantoor of boudoir.
q. kleedkamer of boudoir.
r. idem.
s. garderobe.
t. badkamer....”
|
|
| 17 |
 |
“...862
PROJECTEEREN VAN GEBOUWEN IN ONS LAND.
Kleine landhuisjes of zomeroptrekjes aan strandplaatsen kunnen een indeeling
bekomen, zooals de plattegrond van figuur 15 aangeeft.
Schaal 1 : 300.
Begane grond :
a. entre.
b. hal met trap naar zolderverdieping.
c. woon- en huiskamer.
d. serre.
e. terras.
f. slaapkamer.
g. keuken.
h. kasten.
Fig. 15.
Scholen.
Litteratuur.
Het bouwen van scholen in Nederland met teekeningen van G. J. Morre, B.
Schelling en P. J. H. Cuijpers, D. Bolle. 1892. f 2,90.
Dorpsschool. Klei, blz. 115,, 1914.
J. H. S. Rckert. Schoolbouw. v. Mantgem en de Does, 1911. f 0,90.
Lagere scholen.
Algemeene regelen omtrent den bouw.
De bouw der scholen in ons land is wettelijk geregeld door het Kon. besl. van
4 Mei 1883. Algemeene Regelen omtrent den bouw en de inrichting van school-
De school en de onderwijzerswoningen worden niet dan bij uitzondering onder
n dak gebracht. De woning krijgt aparten toegang van het schoolterrein afge-
sloten. Het geheel wordt zoo ingericht, dat latere...”
|
|
| 18 |
 |
“...zitplaats een minste
breedte hebben van 0,50 M bij een afstand van 0,90 M tusschen de rijen. Bij klap-
stoelen kan de afstand tot 0,80 M worden verminderd.
Tijdelijk bestemde zitplaatsen moeten in rijen aan elkaar verbonden worden, op-
dat zij niet kunnen worden verplaatst.
De aaneengeschakelde rijen te verdeelen in hoogstens 12 zitplaatsen door gangen.
Openbare leeszalen en bibliotheken.
In een gebouw voor openbare leeszaal bestemd, zullen de volgende vertrekken
aanwezig moeten zijn :
1. ruimte of hal, toegang gevende tot de leeszalen (b.g.).
2. garderoberuimte (b.g.).
3. vertrek voor afgifte boeken, aan de leeszaal grenzend (b.g.).
4. diensttrappen en lift naar de magazijnen en bewaarplaatsen.
5. groote leeszaal (b.g.).
6. kleine- of kinderleeszaal (b.g.).
7. zaal voor het houden van lezingen of vergaderingen (b.g. of v.).
8. studiezaal (v.).
9. kamer voor de (n) bibliothecaris(esse) (v. of b.g.).
10. magazijnen of bewaarplaatsen der boeken (b.g., v. en z.).
11. concirgewoning, bevattende de...”
|
|
| 19 |
 |
“...bewaren van het vleesch.
6. Een ketelhuis met machinekamer voor het maken van warm water, het verkrij-
gen van de noodige beweegkracht en electrische verlichting.
7. De dienstwoningen voor de ambtenaren.
Slaehthal voor groot vee.
Volgens Duitsche onderzoekers is het aantal slachtingen per dag per 1000 inwoners
ongeveer 0,4 voor groot vee, hetgeen men ook voor ons land kan rekenen of per
jaar gemiddeld 140 stuks.
Grootte der slaehthal zonder koelhuis :
Heeft men geen koelhuis, dan moet het vee in de hal hangen om af te koelen,
nl. ongeveer 12 uur voor groot vee; alzoo n takel per dag met een oppervlakte
voor elke slachting van 5 M2 en 2,5 M2 voor afkoeling.
Duur van het slachten is 2 uur.
*) Gedeeltelijk ontleend aan de voordracht van den heer G. J. Veenstra
opgenomen in de Bouwwereld 1908....”
|
|
| 20 |
 |
“...een paar reservetakels op normale afstanden. Een rund neemt + 0 5 M*
plaatsruimte in.
Inrichting voor een slachthal met 2 rijen takels in een zijdeel (fig. 36): voor
gioote hallen fig. 37.
Slachthal met koelhuis. De hal krijgt trans-
porttakels, die langs J_ of I-ijzers loopen,
ook wel roltafels. Verder haken rondom de
kolommen en langs den muur 1.80 M
boven den vloer.
Ramen ongeveer 1,70 M boven den vloer,
de borstweringruimte dient voor bevestigen
der trekinrichting der takels, of voor het
plaatsen van kasten.
Watervoorziening: Gemiddeld 0,3 M water
per slachting: het water is goed, als het voor
ketelwater geen schadelijke bestanddeelen
bevat. Waterkranen worden aan den wand
aangebracht en wel n kraan op drie takels
en tevens kranen aan de kolommen voor
reiniging van de hal zelf.
Riolecring : Het afvalwater wordt in de
slachthal over den vloer naar de wanden en
de middengang geleid naar goten (helling
1 : 50)' welke in zinkputten uitmonden.
Het verval van den vloer bedraagt bij effen
materiaal...”
|
|
