1 |
 |
“...keerkring en bezuiden den
heeft men overheerschende ZW-winden op het Noordelijk
Tk y het ^uld?kjk halfrond, welke men antipassaten noemt:
wordenZcwilLkZn,?'a tnchtl,ng d?or de nabijheid van uitgestrekte vastelanden
verwiiderd znrf reSeJniatigst in die deelen van den Oceaan, die daarvan
verwijderd zijn. Hetzelfde is met de antipassaten het geval.
evenafr Jn, gebiedoP zee> hetwelk de stiltegordel van den
buinZet ov?Vdof ai dt Hetag,,ed kenmerkt zich door zware regens en donder-
ten deZnnrtl u*d/uklamd warm weer. Waar aan de grenzen der passa-
gen eebied hebben luchtatr?.en elkaar aan de oppervlakte^naderen, zal men
ZnZZzmnehstanH^Z^veranderlijfc weer. De grenzen der passaten zijn afhankelijk
S? in den znmeZot en ; "? den N-Passaat is in dn winter24,inde lente
AfocssonsZOiner ^ Cn ln ^6n van aen evenaar verwijderd.
biPhnnZi ,nnnela*ndaSnelIe en sterker verwarmd wordt dan de zee, vooral
belemmerd w!ind, worden de passaten onder den invloed der landmassas
dJ \ Mt,n? 7.e,randerd of omgekeerd, dan spreekt...”
|
|
2 |
 |
“...545
Groszkunzendorf, Saubsdorf (Silezisch marmer). Grofkorrelig roodwit, ook blauw-
groen enz,, deels dolomiet. Drukv. 5891012.
Saalburg (Thringer marmer). In 9 soorten: grijsviolet (fontanello) rood (ruban-
tica) enz.
Nassau, Lahn (Hessisch marmer). In tal van grijze, roode en zwarte soorten.
Drukv. 12021829.
Brilon Mecklinghausen (Westfaalsch marmer). Roodgrijs met gele aderen (alma)
> enz.
Beiersche marmers.
Marxgrn. Hof. In rood, blauwgrijs, enz. Drukv. 14551666.
Tegernsee (Boven-Beiersch). Warm rood en ook blauwgrijs.
Zuid-Beiersche marmers:
Treuchtlingen, Jurakalk. Geel of blauw.
Ruhpolding. Rood en geel en tusschensoorten, wolkig met witte aderen.
Rohrdorf, Neubeuern, kiezelkalksteen, ook granietmarmer genoemd, enz. In een
! grijze grondmassa liggen ovale ophoopingen.
Kiefersfelden marmer.
Oostenrijkseh marmer.
ntersberg (antiek en modern Salzburger marmer). Roodwit tot grijsgeel met
: roode puntjes, breccieachtig, (Forellenstein, enz.) Drukv. 13502126.
Adnet. Bontkleurig (Salzburger)...”
|
|
3 |
 |
“...turmalijn-
graniet. Drukv. 15641664 KG/cM2.
Noord-Italiaansch graniet (biotitgraniet).
Raveno. Twee soorten: ,,rosso zijnde lichtroserood en bianco zijnde grijswit,
Drukv. 11881557 KG/cM2.
Biella, Sienito delle Balma. Roodachtig middelkorrelig.
Elbagraniet.
Granitello d'Elba: Witachtig, fijnkorrelig biotitgraniet, van de Monte Capanna
aan de Noordkust. Dateert vanaf den Oud-Romeinschen tijd.
Egyptisch graniet.
Assuan (Syenites of granito rosso antico). Ten onrechte Syeniet genaamd. Zoowel
rood; warm en lichtrood, baksteenkleurig) als grijs. Dateert van Oud-Egyptischen tijd....”
|
|
4 |
 |
“...Aanwijzingen
omtrent min of
meer gebruikelijke
bestemming.
Gewone machine-
deelen.
Buigbelastingsproef met bewerkte
staaf van cirkelvormige dwars-
doorsnede van 30 mM middellijn.
Afstand der steunpunten 600 mM.
De staaf staande en van onderen
op te gieten zonder naad, geheel
afgescheiden van het voorwerp,
doch van hetzelfde materiaal.
Machinedeelen
aan aanzienlijke
spanningen bloot
gesteld.
T
Staven tot breken toe buigen en
de breuk beoordeelen.
Proefstuk tot IJ maal de oor-
spronkelijke breedte warm uit-
smeden, met wigvormigen hamer,
afgerond volgens straal van 15
mM, slagen in de vezelrichng
aanbrengen, zonder dat zich sporen
van afscheiding vertoonen.
Proef als 1. A.
Opmerkingen.
Algemeene doel-
einden ;, kolom-
men, gas- en wa-
terleidingsbuizeji
Als boven.
Gegoten ijzer in
het algemeen vol-
doend aan hoogere
eischen dan 2 A,
wat betreft dicht-
heid, e. d. m.
Ie soort.
Smeedstukken,
welke aan plot-
selinge schokken
zijn blootgesteld: i
kettingen,
scheepsankers,
haken voor kra-
nen, stoot-...”
|
|
5 |
 |
“...GEREEDSCHAPPEN. AANNEMERSMATERIAAL. ENZ.
741
Grondboren voor plantgaten enz. (fig. 1571 cat. Linde Teves)
grootte 3" 4" 5" 6" 7" 8" 9" 10" 12" 14"
lang 4' 4' 4' 4' 4' 4' 4' 4' 6' 6'
prijs f 5,50 6, 6,25 6,50 f, 7,50 8, 9, 20, 25,>
Guttapercha moet geheel vrij van zand en harsachtige bestanddeelen zijn. Goede kwa-
liteit slechts 1% afwaschbare onreinheden bevatten. De bereide guttapercha moet
in warm water met zooveel bloem van zwavel gekneed zijn, dat het een grijsbruine
kleur heeft.
Haak (Sluis- of Schippers-) f 1,50.
Haakstokken per voet f 0,06.
Haalmessen (timmermans) met hechten, lang 8" 10" 12" 14" 16"
Prijs Gld. 0,60 0,70 0,80 1,10 1,30
Haarvih vopr ketels, per vel f 0,45 k 0,65.*
Hamers, gegoten stalen voorhamers f 0,40 tot 0,60* per stuk.
) zjjhamers 0,40 ,, 0,60* ,,
klauwhamers f 0,75 tot f 1,50* ,, ,,
bilhamers van 1 KG per stuk f 2,,*
bankhamers f 1,10 per KG, per stuk met steel f 2,50,*
spoorspijkerhamers, lang 25 cM, baan 5 cM, zwaar 4y2 KG, prijs
per KG f 0,60.*
Hamerstelen...”
|
|
6 |
 |
“...881
De doorsnede der openingen van een zuigkorf hangt af van de te verwachten mee-
gevoerde bestanddeelen; gezamenlijk 3 i 4 maal die van de zuigbuis.
Een voetventiel verhindert het leegloopen van de buis bij stilstaande machine
(b.v. kogel of klep).
Handpompen.
Het pompen is te verkiezen boven het scheppen met emmers, waar de hefhoogte
grooter dan 1£ Meter is en groote hoeveelheden zijn te verplaatsen. De zuighoogte
der pompen bedraagt gemiddeld 7 Meter, hoogstens, 8 Meter voor koud water. Bij
warm water is zij aanzienlijk minder. Water van 70 G. is met
een gewone handpomp niet meer op te zuigen. Met een hand-
pomp verzet een man per dag ongeveer 80 M* over 1 Meter
hoogte of ongeveer 80 000 KGM. Om ongeveer te weten,
hoeveel Liter water door een man per minuut kan worden opge-
pompt, deelt men het aantal meters totale opvoerhoogte
(zuig- + pershoogte) voor gewone slingerpompen op 600, bij
vliegwiel- en soortgelijke pompen op 800. Daar met hand-
kracht bij groote pershoogten slechts kleine...”
|
|
7 |
 |
“...deeliger dan steenen; zij zijn aan roesten onderhevig en hebben een levensduur van
hoogstens 20 jaar.
TABEL.
Grootte van het V.O. van den ketel in M2 7,5 13 20 25 30 40 60 100 160 200 300
Hoogte y/d schoorsteen in M Diameter in M boven > 15 18 23 25 28 30 32 35 40 43 50
0,4 0,45 0,55 0,60| 0,68 0,75 0,90 1,10 1,40 1,55 1,85
Daar de trek van een schoorsteen, behalve ook van den wind, afhankelijk is van
de temperatuur der gassen en de temperatuur der buitenlucht, is deze niet steeds
gelijk en bij warm weer slechter. Om van deze factoren onafhankelijk te zijn, kan men
kunstmatige-trekinrichtingen bezigen, welke zijn te onderscheiden in: stoomaanjagers,
welke stoom? met groote snelheid in den schoorsteen jagen, onderwindblaasinrichtin-
geriy welke lucht door middel van een centrifugaalventilator onder door den roos-
ter blazen en directe mechanische inrichtingen, waarbij de rookgassen door den
centrifugaalgenerator worden weggezogen en in den schoorsteen geblazen.
Het is in Europa gebleken, dat...”
|
|
8 |
 |
“...r de schiiven welke te weirng bol zijn gedraaid, hetgeen moet worden ver-
beterd of verholpen door het aanbrengen van een vloeibare riempasta, waarmede
aan. de velg naar willekeur de gewenschte vorm kan worden gegeven, terwijl
rt%n riem, zoodat een breeders riem moet
ST? teS^e riemsnelheid; dan moeten de beide schijven evenredig worden
Ve^riemen worden het best aan den binnenkant geregeldmetgekooktelijnohe
traan of een mengsel van steanne en bijenwas ingesmeerd. Elk jaar, *jj
n of tweemaal met warm water worden afgewasschen en daarna met ^^de
besmeerd waardoor de levensduur wordt verhoogd. Zeer vette vuile nemen legge
men een dag of langer in petroleum, waarna zij na droging worden afgeboend
met slappe sodaoplossing. Worden de riemen of snaren voor langen tijd niet ge
bruikt iFan neemt men ze van de schijven af en hangt ze aan de daarvoor bestemde
haBif goede behandeling kan de levensduur van lederen riemen op 20 jaar worden
gesteld en staan de zooveel zwaardere kunstnemen daarbij ver ten...”
|
|
9 |
 |
“...974
INRICHTING VAN GEBOUWEN IN ONS LAND.
Doichebadsn (fig. 22 er 23): eenvoudig en goedkoop in aanleg en bedrijf.
Regendouches met 812 L water per minuut; bij druk bezoek 500 L per douche
per uur; 22,4 M afstand van den grond en onder 2030 hellend met de vertikaal.
Per bad is ongeveer 3040 L warm water benoodigd van 3040 C.
Enkele cellen: 0,81,4 M breedte bij 22,5 M lengte, gedeeld in twee deelen, kleed-
en badruimte; de eerste in den regel wat grootir. Normale afmetingen van een cel
1,40 M breedte bij 2,50 M lengtepaet badruimte 1,40 x 1,10 M. Wanden 2,20 M hoog
en 10 cM boven den grond beginnend. Vloer van asphalt, ook terrazzo of cement met
marmerdeeltjes en met lattenroDster.
Kuipbaden: in aanleg en bedrijf duurder dan douehebaden.
Afmetingen der cellen 1,8 x 1,8 tot 3x4 Meter, normaal 2,50 X 3 M bij 3,00 M
hoogte. Kuiplengte 1,401,80 M bij 0,41,0 M breedte en 0,50,7 M hoogte.
Ir ziekenhuizen neemt men 1 kuipbad op 10 bedden en zijn de deuren 1,20 M breed
in krankzinnigengestichten...”
|
|
10 |
 |
“...afdeeling voor niet-zwemmers van 0,6 tot 1,2 Meter diepte.
Temperatuur van het bassinwater 22 C. Het water minstens 5 maal in de week
geheel te ververschen. De vulling geschiedt continu; 1/251/40 van den bassininhoud
per uur. Het leegloopen mag niet langer dan 12 uur duren. Het in metselwerk of
beton opgetrokken bassin krijgt langs den omtrek een overloopgoot.
Reinigingsruimte moet aanwezig zijn voor het reinigen alvorens in het bad te gaan.
Deze ruimte te voorzien van waschbekkens met koud en warm water. Benoodigde
hoeveelheid water 500600 L per uur. Verder groote douches met mengkranen.
Naast de reinigingsruimte vindt men veelal een ruimte om zich op temperatuur
te brengen, welke ruimte te voorzien van verwarming, gymnastiektoestellen, enz.
Wandelgangen vindt men om het bassin, minstens breed 1 tot 1,25 M.
Kleedcellen liggen tusschen de binnen- en buitenwandelgangen. Op elke 3 M* water-
oppervlak komt 1 kleedcel. De cellen breed 1 tot 1,50 M, lang 1 tot 1,15 M.
De totale hallenruimte moet...”
|
|
11 |
 |
“...men een afzonderlijk vertrek voor broeiruimte.
bergplaatsen^^ Vr ^ on<*erbrengen der dieren, daarboven maakt men de voer-
en afzonderlijk slachtruim met een stal voor ziek of verdacht vee, geheel afge-
zonderd van de andere gebouwen gelegen. 6
4. Een darmtvasscherij met mestbergplaats, welke in verbinding staat met de slacht-
hallen doch zoodanig, dat de lucht niet in de hallen kan toetreden.
5. Een koelhuis voor het bewaren van het vleesch.
6. Een ketelhuis met machinekamer voor het maken van warm water, het verkrii-
gen van de noodige beweegkracht en electrische verlichting.
7. De dienstwoningen voor de ambtenaren.
Slachlhal voor groot vee.
Volgens Duitsche onderzoekers is het aantal slachtingen per dag per 1000 inwoners
gemiddeld l40stuS0t V68 hetgeen men ook voor ons land kan rekenen of per jaar
Grootte der slachthal zonder koelhuis:
Heeft men geen koelhuis, dan moet het vee in de hal hangen om af te koelen, nl.
ongeveer 12 uur voor groot vee; alzoo n takel per dag met een oppervlakte...”
|
|
12 |
 |
“...albuminefabriek en
een darmenslijmenj en zouterij.
Warmwaterbezorging in het slachtbedrijf:
Voor het verwarmen van het water benut men zooveel mogelijk de stoomwarmte
en gebruikt daartoe het koelwater der condensors voor het condenseeren van
den stoom. Het tot 4050 C. verwarmde water wordt in een hoog reservoir gepompt
en aldaar door middel van zich daarin bevindende buizen door den afvoerstoom van
andere machines of pompen op de noodige temperatuur gehouden. Wil men niet
door machmeohe verontreinigd warm water hebben, dan moet men klaarbassins voor
oiieafscheidmg aanleggen of in plaats van injectiecondensors, oppervlakteconden-
sore bezigen. De laatste geven dan water, dat tevens voor kristalijs is te bezigen.
in den laatsten tijd wordt het voor kristalijs benoodigde water verkregen door
den afvoerstoom van de bedrijfsmachine in een bijzonderen koker onder vacuum te
verdampen.
Slachtbelasting. Gemiddeld rekende men vr den oorlog voor een koe f 3, een
os f 4,, een kalf of schaap f 0,40 en voor...”
|
|
13 |
 |
“...(Bantam-
mermatten, keppangmatten, e.d.) Veelal worden bamboewanden bepleisterd en gewit; ]
daartoe moet de bamboe goed droog zijn en op voldoenden afstand door stijlen wor- j
den gesteund. Matten kunnen met Chineesch papier worden beplakt en daarna wit
geverfd. Dubbele wanden geven minder aanleiding tot temperatuursverandering
door weersinvloeden, maar geven verblijfplaats aan dieren (ratten) en zijn dienten- 1
gevolge pestgevaarlijk evenals alle holle ruimten in gebouwen.
IJzeren wanden blijven te warm, ook al zijn zij wit geverfd.
De plafonds zijn veelal vam goed aaneengesloten planken, welke goed droog en j
wit geverfd moeten zijn. Goedkooper zijn de plafonds van Bantammermatten tegen I
bamboeplafondhangers aangebracht en goed gewit of beter met Chineesch papier 1
beplakt en geverfd. Ook etemietplaten worden in den laatsten tijd gebezigd.
Dakbedekking.
Het dak moet liefst hoog en dubbel worden aangebracht en zoo licht mogelijk zijn.
Verder is waterdichtheid bij zware regens een vereischte...”
|
|
14 |
 |
“...luchtdicht afgesloten en kan na een maand of drie gebruikt
worden.
Het olin van hout.
Teakhout olin met */i terpentijn en l/t gekookte lijnolie en vervolgens met
porinvulsel behandelen, in olie schuren en minstens twee maal vernissen. Ook eiken-
hout en triplexpout kan dezelfde bewerking ondergaan.
Het beitsen van hout.
Men heeft verschillende beitsmiddelen voor hout, voornamelijk dubbelchroom-
zure kali en kopervitriool. Om hout bruin te beitsen bezigt men dubbelchroomzure
kali; het gemakkelijkst in warm water op te lossen. Hoe sterker de oplossing, hoe
bruiner de kleur. Het hout moet eerst worden natgemaakt. Zwarte houtbeitsen ver-
krijgt men door toevoeging van campche-extract.
Grenenhout en vooral Amerikaansch grenenhout moet eerst ontvet worden (b.v.
met gecalcineerde soda) daar hierop anders geen beits houdt. Om de beits beter te doen
inwerken, het hout in te strijken met pyrogalluszuur.
De prijzen van houtbeitsen waren vr den oorlog per KG netto f 2,.
Wasbeitsen. Voor wasbeitsen heeft men...”
|
|
15 |
 |
“...dient men zoo min mogelijk van
aardverven "ebruik te maken. Naden en scheuren moeten met meniekit gedicht wor-
den. Bij klinkbouten kunnen de bijna dichte naadjes met menieverf volgesmeerd
worden. Plamuren is niet aan te bevelen.
Het verven van diverse materialen.
Bij het schilderen van versche eternitplaten komt het voor, dat de verf wordt verzeept
tengevolge van het gehalte aan opgeloste alcalin. Men moet ze dan oud laten worden
of instrijken, of indompelen in verdund zoutzuur, naspoelen met Warm water en goed
drogen. '
Het zwartverven van letters in hardsteen kan het best en duurzaamst geschieden
met een oplossing van was in terpentijnolie, w7aaraan wat zwartsel in buitenwerks-
vemis is toegevoegd.
Het verven van huiden van schepen geschiedt met huidverven van verschillende
samenstelling, veelal zijn ze vergiftig. Een niet aangroeiende verf is de volgende:
In ongeveer 48 L lijnolie mengt men i KG loodglit en i KG loodsuiker. Dit mengsel
laat men 5 uur koken op een temperatuur van 600...”
|
|
16 |
 |
“...most on ___7, op
"T nei Daa overgenomen hebben. De stukken kunnen ook vr
het indompelen voorgewannd worden. Om het bad goed te houden, voegt men di
stukken versche asphalt toe, evenzoo dagelijks minstens 8% dike lijnolie De u t
het bad genomen stukken laat men afdruipen, tot een gelijkmatige bekleeding ont
staat, welke bij het hard worden taai moet zijn en niet mag bakten of afbrKn.
Verzinken van Ijzer.
De met verdund zoutzuur en salmiak gereinigde en met salmiak bestreken voor
werpen worden nog warm zijnde, in een bad met gesmolten zink gedoZ^d Per M*
oppervlak wordt ongeveer y4 KG zink gebruikt. Voor grooter wfeSdZrmZ
tegen de inwerking van zuren wordt het verzinkt ijzer bovendien me7eeS laZTl^d
bedekt ( 0,4 KG lood per M=). Volgens de Engelsche methode (SAerardwe^worden
ir^ eengasovpn opZ^O^r nZ luPh.tdicht sluite?de trommel gebracht, welke
m een gasoven op 3-0 G. wordt verhit en gewenteld, tot een min of meer dikke
zinklaag gevormd is. De verzinking is zeer gelijkmatig ^n duurzaam
Het...”
|
|
17 |
 |
“...verwarmingstoestellen
moeten zoo weinig mogelijk stoomruimte bezitten om
met den stoom zelf een goede verdrijving yan de
lucht in de toestellen te kunnen bewerken. Men heeft
gladde smeedijzeren en geribde gegoten ijzeren ver-
warmingsoppervlakken (buizen, radiatoren, enz.)
De warmteafgave der toestellen is gemakkelijk
proefondervindelijk te bepalen door weging van de
gevormde hoeveelheid condensatiewater.
Volgens de normen van het Verband Deutscher
Zentraiheizungs-Industrieller kan als maximum warm-
teafgevend vermogen worden gesteld voor onbekleeds
lichamen en 20 C. kamertemperatuur per M2 verwar-
mend oppervlak per uur:
van radiatoren.................. 700 WE
ribbenverwarmers................ 450 ,,
gladde buizen................... 800
De warmteafgave wordt geregeld door gedeeltelijke vulling van het verwarmings-
lichaam door middel van kranen, ventielen of schuiven. Bij kleineren aanleg heeft
men centrale regeling door verandering van den stoomdruk. De ontluchting der
toestellen moet...”
|
|
18 |
 |
“...een verwarmingsoppervlak bezitten tot 35 M2 en meestal van gegoten ijzer zijn. Ver-
eischten voor de calonfre zijn: geringe benoodigde ruimte, flink groot verwarmings-
oppervlak, weinig horizontale vlakken en goede reiniging.
b. Verwarming door stoom, waarbij de lucht langs door stoom verwarmde opper-
vlakken strijkt.
c. Verwarming door warm water. Deze methode wordt wegens vorstgevaar zelden
toegepast.
De grootte der warmteafgifte bedraagt bij ventilatieluchtverwar-
warming per M* per uur:
glad verwarm, opp. ribbenoppervlak,
calorifreverwarming .... 2000 WE 12001500 WE
laagdrukstoom .... 9001000 600 700 ,,
hoogdrukstoom .... 11001200 700 800
warm water .... 750 870
waarbij de toevoerlucht op 20 C. gesteld wordt.
Bij circulatieluchtverwarming is de warmteafgifte gelijk aan die der verwarmings-
oppervlakken voor de vertrekken te stellen....”
|
|
19 |
 |
“...kan de inhoud van een put tot het kookpunt worden gebracht en gedesin-
fecteerd.
Te Semarang werd in den choleratijd van 1910 door Dr. de Vogel het volgende recept
gegeven voor het desinfecteeren van het water in putten, enz:
Men neme 1 katti (600 gram) ruw kopersulfaat en lost dit op in 6 ajerblanda fles-
schen (3 liter) water, liefst in een aarden pot of groote flesch. Vr het op te lossen
moet het worden fijn gestampt en op een doek gedaan. Dezen doek houde men boven
den pot, giete vervolgens warm water over het ruwe kopersulfaat, zoodat de oplossing
gefiltreerd wordt.
250 gram dezer oplossing (= '/3 wijnflesch) is genoeg om 1 M (55 petroleumblik-
ken) water te zuiveren, dat is een put van gemiddelde grootte.
Het mengen geschiedt het best door een halven emmer water op te scheppen, hierin
de noodige hoeveelheid kopersulfaatoplossing te doen en vervolgens den inhoud van
den emmer spoedig in den put te storten. Daarna laat men den emmer in het water
zakken en beweegt dezen snel op en neer...”
|
|