1 |
 |
“...INHOUD.
XIII
Biz.
Aluminium, Antimoon.................574
Cadmium, cobalt, chroom, goud, koper 575
Kwikzilver,lood, magnesium, mangaan,
molybdeen.........................577
Nikkel, platina, tin.............. 578
Wolfram, zilver, zink...............579
Metaallegeeringen...................580
Bitumineuse stollen ................583
Brandstoffen, olin en smeermiddelen.
Brandstoffen....................\ . 585
Aethylalcohol.......................591
Onderzoek van brandstoffen..........591
Smeermiddelem.......................592
Gewicht en ruimte van verschillende
stoffen. .......................... 594
Profiel- en staafijzer.
Duitsche normaalproflelen. ..... 601
Diverse balkijzerprofielen..........610
Rails...............................616
Divers wapenijzer v. gewapend beton-
en stukadoorswerk.................. 620
Plaatijzer en diverse metaalplaten 624
Diverse metalen staven en platen 632
Buizen, pijpen, enz.
Berekening der wandsterkte v. buizen
of pijpen.............................634
Gegoten...”
|
|
2 |
 |
“...zich dertig Staten aan, waaronder all Staten van Europa, be-
halve Griekenland en Nederland, de Vereenigde Staten van N. Amerika, de Argen-
tijnsche Republiek, Peru, Venezuela; Mexico en Japan.
Als eenheid van gewicht werd aangenomen het gewicht van 1/1000 M* gedestil-
leerd water in een luchtledige ruimte bij + 4 = 1 KG.
De standaardmeter en het standaardkilogram werden vervaardigd van platma-
iridium, door de firma Matthey te Londen onder leiding van Stas en Deville. Het
alliage bevat 89,9 % platina, 10,09 % iridium en 0,01 % ijzer. Beide zijn geplaatst
in het Pavilion de Breteuil te Svres.
Van de standaardkilogrammen zijn 30 stuks vervaardigd, in den vorm van ge-
lijkzijdige cilinders (39 mM hoog en dik, met een volume afwisselend van 46,40...”
|
|
3 |
 |
“...oude
naam Averdepois); voor edele metalen en als medicinaal gewicht gebruikt men nog
wel troy of trooisch gewicht maar het zal spoedig verdwijnen. Reeds in 1914 is
wettelijk het metriek stelsel in de geneeskunde ingevoerd. De gelijknamige gewichts-
eenheden van beide worden van elkander onderscheiden door avoir (av.) of troy
achter of voor den naam te plaatsen. Zonder zoodanige bijvoeging verstaat men
steeds, avoir-du-poids en onder grein (grain) trooisch gewicht.
Het standard pound is een stuk platina. De verhouding der gewichten in het
Imperial system is
1 dram = 27Vi grains.
1 ounce = 16 drams , 4377a grains.
1 pound =16 ounces = 7000 grains.
1 quarter = 28 pounds....”
|
|
4 |
 |
“...toestand.
Aluminium . . ... 2 6
1,4
5.7
3.8
9.8
3,15
8,6
1,47
Argon (vl.)
Arsenicum
Barium .
Bismuth .
Broom
Cadmium
Chloor (vl.) ........
Goud........... iq'q
jood 4 95
Kalium ....................0^87
Koolstof (diamant) . Z
Koper 8)9
Kwikzilver . ...........13 6
kod . ...............11';36
Magnesium.................. 74
Natrium
Caoutchouc ,
Graphiet .
Kalkspaat
Keukenzout-
Kwarts ,
Paraffine
Nikkel .. .................. 8j9
Osmium . ...................22^5
Phosphorus..............i>83 2)19
Platina .... ............... 214
f^een....................4^35
Silicium............ .. . 24
Stikstof (vl.)...........i .* 0^4
Thorium ... . ................n[o
Tin ... . . ... ... 7*3
Uraan..........................is|6
Waterstof (vl.) .............o,26
IJzer
7,8
Zilver . ........................10,53
Zink
7,2
0,'98
Verschillende vaste stoffen.
Zuurstof (vl.)......... . . 09
Zwavel . . . | | 20
0,950
1,9002,300
. . 2,720
-2,1502,170
. -. 2,650
- . 0,890
Salpeter................. 1,9402,000
Soda (gekrist...”
|
|
5 |
 |
“...100,91
735 99,06 790 101,08
740 99,25 795 101,26
745 99,44 800 101,44
750 99,63 i
755 99,82
760 100,00
Smeltpunt van stoffen bij 760 mM druk.
Aluminium
Antimoon .
Chroom . .
Lood . .
IJzer, gietijzer
welijzer
vloeiijzer
staal
Goud . .
Iridium .
Brons . . .
Paraffine .
Phosphor .
Zwavel . .
Stearine .
657 C.
630
1515
327
11001200
15001600
13501450
13001400
1064
2400
900
54
44
113119
50
Was...................
Koper................
Nikkel................
Palladium............
Platina..............
Zilver...............
Zink..................
Tin...................
Tinsoldeer (2 lood 1 tin)
. idem (1 lood 2 tin)
Messing..............
Walschot..............
64
1084
1470
1550
1760
961
419
232
230
170
900
48
Glas . .
Caoutchouc
Delta-metaal
10001200
125
950
Vriespunt van verschillende stoffen bij 760 mM druk.
Aether...................117 C.
Alcohol (abs.) . . 100
Keukenzoutoplossing verzadigd18
Glycerine...................20 ^
Zeewater ....... 2,5
Terpentijnolie ...... 10...”
|
|
6 |
 |
“...(1 + 3 t)' V
De gemiddelde lineaire uitzettingscofficint is volgens onderzoek algemeen
te stellen op
* = a + b t
waarin a en b grootheden afhankelijk van den aard der stof. Fizeau vond voor
verschillende stoffen tusschen 0 en 100 voor a en b de volgende waarden:
a b X
Lood 2 829 x 108 119,5x101(> 2 948 X108
Tin 2 094 175,5 2 270
Zilver 1 862 73,5 1 935
Koper 1 596 102,5 1 698
Goud 1 410 41,5 1 451
Fransch gietstaal (gehard) 1 162 99,5 1 362
IJzer 1 136 192,5 1 228
Platina 868 39 907
Spiegelglas Volgens anderen: 714 7.9 793 "
IJzer en staal .... 1 100
Bij hoogere temperaturen 1 100 80
IJs:
Volgens Dewar van 189 tot 0 C. = 0,000 027 per 0 C.
Struve 27 2 = 0,000 051 42
Nichols bij 10 C % == 0,000 054
Vincent van 10 tot 0 = 0,000 050 7
Uitzetting van vloeistoffen.
Bij vloeistoffen is het verband tusschen uitzetting en temperatuursverhooging
onregelmatiger en minder eenvoudig.
De verhouding van het volume bij 100 C. tot dat bij 0 C. is:...”
|
|
7 |
 |
“...543,6 633,9 0,428
100 100,50 536,5 637,0 0,622
120 120,81 522,3 643,1 1,141
150 151,46 500,8 652,2 2,598
175 177,20 482,6 659,9 4,690
200 203,20 464,3 677,5 7,893
Smeltwarmte van verschillende stoffen.
De smeltwarmte is het aantal W.E. dat wordt verbruikt om 1 KG van het lichaam
uit den vasten in den vloeibaren toestand zonder temperatuursverandering om
te zetten. In omgekeerden zin komt deze hoeveelheid vrij.
glycerine 42,5
kwikzilver 2,8
koper 42
lood 6
nikkel 4,6
paraffine 35,1
phosphor 5,0
platina 27,2...”
|
|
8 |
 |
“...432
NATUURKUNDIGE GEGEVENS.
LICHAAM
Temperatuur in Soortelijke
graden Celsius warmte
Ijzer . . . .
Gips . . . .
Marmer . .
Eikenhout .
Glas . . . .
Goud . . . .
Graphiet . .
Houtskool .
Cokes . . . .
Koper . . . .
Messing . .
Nikkel . . . .
Platina . .
Zilver . . . .
Baksteen . .
Kwarts . .
Zink . . . .
Tin.............
Aethylalcohol
Glycerine 100 %
Petroleum .
Kwikzilver .
Terpentijnolie .
Lucht . . . .
Zuurstof . .
Stikstof . .
Waterstof .
Kooloxyde .
Koolzuur . .
Waterdamp .
Lichtgas . .
Rookgassen .
11101200
0100 -
0100
10
200
0225
tol 300
0100
300
2050
5100
300
0100
0100
0100
tot 300
.. 15
1550
0100
0100
0
160
0200 i
0200 c
0200 I §
0200 Sm
0200 ) g g
0200 §"3
0200 I
0200 ] 3
0200 '
0,190 0 calorie
0,273
0,210
0,57
0,177
0,031 6
0,20
0,296 6
0,314 5
0,203 1
0,094 9
0,101 3
0,245 0
0,109 2
0,140 3
0,033 5
0,055 7
0,215 0
0,191
0,092 7
0,056 2
0,545
0,576
0,51
0,033
0,410 6
0,481 2
0,237
0,217
0,243 5 a
0,41
0,242 5
0,210 9 §
0,480 5 >.
I 0,357
gemidd. 0,32
I o,au;
0,311
I 0,306
I 0...”
|
|
9 |
 |
“...gelijk is aan den inwendigen weerstand van den stroomvoortbrenger
in welk geval het nuttig effect gelijk 0,50 is.
Weerstand en geleidingsvermogen.
De soortelijke weerstand is de weerstand in Ohm van een lengte van 1 Meter
met een doorsnede van 1 mM1 bij 15 Celsius; het soortelijk geleidingsvermogen
is de wederkeerige waarde, nl. 1 gedeeld door den soort, weerstand. Het geleidings-
vermogen neemt bij stijgende temperatuur bij bijna alle geleiders af.
MATERIAAL
Aluminium. .
Zink ....
Geelkoper .
Platina . .
IJzer zacht .
,, hard
Lood . .
Nieuwzilver .
Nikkel . .
Nikkeline .
Kwikzilver
Kool . .
Soortelijk geleidings- vermogen Soortelijke weerstand. MATERIAAL Soortelijke weerstand in Ohm per cM1, cM*
58 0,017 Marmer 500.10*
25 0,03 Mica 23.101*
17 0,06 Guttapercha 450.1012
14 0,071 Glas 7,4 ,10la
7 0,14 Eboniet 4.000.1011
15 0,7 20 % AgNO, 13
10 0,10 HC1 1,4
4,8 0,21 NH.C1 3,2
3,0 0,33 HNO, 1,5
0,12
2,4 0,42 H.SO. 1,6
1,0 0,95 40% 1,6
0,010,001 100 tot 1000 80% 10...”
|
|
10 |
 |
“...Rh = 102,9Pd = 106,7
7 Zilver Ag = 107,9 Cadmium Cd =112,4 Indium In = 114,8 Tin Sn = 119,0 Anti- monium Sb = 120,2 Tellurium Te = 127 Iodium I = 127
8 Xenon X = 128 Caesium Cs = 132,8 Barium Ba = 137,4 Lan- thanum La = 139 Cerium Ce = 140,3 Praseody- mium Pr = 140,6 Neody- mium Nd= 144,3 Samarium Sm =150,4
9 Gradolinium Gd = 157,3 Terbium Tb =159,2 Erbium Er = 167,4 Thulium Tu =168,5
10 Ytterbium Yb = 172 Lutetium Lu = 174 Tantalum Ta = 181 Wol- framium W = 184 Osmium Iridium Platina Os = 191 Ir = 193 Pt = 195,0
11 Goud Au = 197,2 Kwikzilver Hg = 200,0 Thallium Tl = 204,0 Lood Pb =207,1 Bismuth Bi = 208
12 Radium Rd = 226,4 Thorium Th=232,42| Uranium U = 239
KUNDIGE GEGEVEN!...”
|
|
11 |
 |
“...Noorwegen en de
Vereenigde Staten, komt alle nikkel uit Nieuw-Caledoni en Canada.
Het erts uit N.-Caledoni wordt het meest in Europa verwerkt.
De nikkelmarktprijzen waren volgens jaargemiddelden per KG:
jaar 1906 ................f2,28 j aar 1908 ..................f 1,92
1907 ................- 2,09 1909 ........ 1,92
De marktprijs te New York eind 1919 was voor ,,ingot 42 c. voor shot 43
a voor electrolytic 45 c. perlb. Te Londen was hij 215 £ per ton van 1016 K
c.
KG.
Platina.
Na Rusland komt Columbia als leverancier van platina. Verder N. Z. Wales en
Tasmani.
Het wordt veel gebruikt in de chemische industrie.
De prijs van 1 ounce troy was in Amerika in 1874 ongeveer 6 8, in 1901 208, in
1914 458 en in 1917 1108.
De marktprijs was eind 1919:
te New York 155 8 per lb. voor refined ingot
en te Amsterdam f 12500 voor 1 KG fijn.
Tin.
Ertsen: 1. Bergtinerts (Cornwallis en Wales).
2. Tinsteen of stroomtinerts SnO zeer zuiver in Banka, Biliton en
Malakka, ook in Australi, China en Bolivia.
Het erts...”
|
|
12 |
 |
“...koper, 2 zink en 1 arsenicum
Germarua-metaal voor kussenblokken met niet te hoog aantal aswentelingen en Imo-
gen druk, o.a. walswerken, scheepsschroeven, steenpersen, enz. Het is een zink-
MrlTng^ ,k0?er enAin < i 17,5% tin en 5,6% koper); drukvastheid 38,8 KG per
M lD Engeland wordt eenzelfde legeering in den scheepsbouw gebezigd onder
den naam van Felton-metaal. es
Goudlegeeringen:
Geel- of bleekgoud 708 goud, 292 zilver.
Groen goud 700 300
Wit goud 800 200 platina.
Legeering voor tandvulling 8 deelen goud. 3 deelen platina, 1 deel zver.
Hardlood om lood hard te maken, 84 deelen lood, 16 deelen antimoon
messing, 43-53 koper, 48-43 zink, 6-4 gew. deelen zilver. Ook
het ^ofdeer 'img6 betere*eigensdiappen ^'oevoe'n^ in en speciaal zilver geeft
Hercules-alhage : 63 3% koper, 33,3% nikkel, 3,3% aluminium.
Klokkenmetaal (zie Brons).
Kopersoldeer_ (zie ook Traagloop):
voor messing, eerste soldeering: 48 koper, 48 zink 4 zilver
blik, plaat en draad: . 42 52 6
,, gewone .tweede soldeering:...”
|
|
13 |
 |
“...materiaal verricht. Het gemiddelde
monster wordt daartoe 48 uur in droge lucht uitgespreid.
Bepaling van het watergehalte.
1 Gr. koolpoeder wordt in een getarreerd weegglaasje van 4 cM middellijn en
2£ cM hoogte in een droogkast gedurende 2 uren bij 110 C. gehouden, waarna het
met een glazen stolp goed dicht wordt gesloten en na afkoeling gewogen. Het gewichts-
verlies is het watergehalte.
Bepaling van het aschgehalte.
1 Gr. koolpoeder wordt in een getarreerd verkolingsbakje van 3x5x1 cM
van platina gelijkmatig uitgespreid en met .een kleine vlam van uit n zijde be-
ginnend voorzichtig verwarmd. Het is raadzaam het bakje met een glimmerplaatje
te bedekken. Zijn alle gassen ontweken, dan wordt het plaatje verwijderd en de
vlam vergroot tot alles gloeit, geen enkel zwart puntje in de asch meer zichtbaar
is en het gewicht er van niet meer af neemt.
Het aschgehalte en daarmede de calorische waarde van n en dezelfde steenkolen-
soort kan veel varieren.
Elementair-analyse.
De bepaling der hoeveelheid...”
|
|
14 |
 |
“...zink).............................8,606
, > > zink)...............................8,515
(geel), draad ..................................9,000
, brons (1 dl tin, 1 dl koper)....................8*790
klokspijs (25 dl. tin, 75 dl koper)................8 810
Lood in den handel . .* . ... , n 300___11370
zuiver.....................................! ! ! " 1*1 445
Nikkel, gegoten................................................8*280
gesmeed.................................................8|6709,200
Platina, geplet................................................. 22 069
gesmolten........................ ....... 20 857
draad. . . . ..............!' ...... . 19,267
Staal- en vloenjzer.
Zacht staal heeft hooger s. g. dan hard staal; beide blijven beneden het gewicht
van zuiver ijzer. Het gewicht neemt af met het koolstofgehalte als volgt-
constructiestaal met 1% C .....................................7 86
4. 2 ......................................7,858
cementstaal (uitgesmeed) ..................”
|
|
15 |
 |
“...LICHT EN VERLICHTING.
1145
Verder heelt men de in 1884 door de Commission internationale des Units
lectriques te Parijs vastgestelde Platinaeenheid of Violle d.i. de door
1 cM2 oppervlak van gesmolten platina in loodrechte richting uitgestraalde licht-
hoeveelheid bij de stollingstemperatuur. Het Vs deel van deze eenheid heet Bougie
dcimale of Pyr. Zij is moeilijk te reproduceern, maar is sinds 1 Juli 1909 door
het Bureau of Standards te Washington, de National Physical Laboratory in
Engeland en het Laboratoire Central dElectricit te Parijs aangenomen. De licht-
sterkte der Viollesche eenheid is ongeveer 19 HK en 1 Bougie dcimale practisch
ongeveer 1 HK.
Het meten van de lichtsterkte.
Bij het meten van licht wordt uitgegaan van het beginsel, dat de intensiteiten van
het licht van door twee lichtbronnen verlichte gelijksoortige vlakken zich omgekeerd
verhouden als de kwadraten van de afstanden van deze vlakken tot de lichtbronnen
De meting geschiedt met behulp van de photometerbank (Bun...”
|
|
16 |
 |
“...1196
ALFABETISCH REGISTER
Blz.
Platen metalen, gewichten v.... 634
m. dubbele bewapening. 361362
opgelegde................ 326
---- vuren......................524
---- ijzeren............. 624631
- - zacht stalen...............631
---- zinken......................633
Platvormwagens.................787
Platina. ............. 578
Platinaeenheid v. lichtsterkte. . .1145
Platstukken.................... 1015
Platte vlak, staafverbindingen in h. 347-348
transformatieformules in het 217218
-----vergelijkingen v. lijnen en
krommen in bet...........218220
Platvol voegwerk............. 10261027
Pleistermortel.......................1027
-----werk..........................1027
-----werk, schilderen v............1055
Pleiszner, proeven v................411
Pletlood...........................1633
Plintankers........................ 1014
Plinten, maten v. ....................521
Plioceen............................. 69
Plistoceen........................... 69
Ploegen, benoodigde kracht voor. . 954...”
|
|
17 |
 |
“........578
motoren .... 897899
TVeo drukken . 760761
nikkei.................578
nortonwel..........1140
Olin..............1045
onderdeelen, bouwkun-
dige ...........1009, 1016
ontgraven...........769
ontjjzering v. water 1143
opboogen m. grond . 771
opvoeren v. grond. 771
Paneelen...........1015
peilwerktuigen 751754
petroleum...........590
pijpwelinstallatie. . 1141
plaatijzer, dun . . 626
plaatijzer, gewoon . 625
plaatijzer, universaal. 627
plamuur...............1046
platen, geruite ... 628
Platina................578
plandruk .... 761762
planeeren .............777
pleisterwerk..........1027
plungerpompen, enkel-
werkende .... 837
poetsmiddelen, enz 738-748
portaalkranen ... 816
portlandcement ... 516
privaatinrichtingen 1099
pulsometers . . . 839
putten .... 11001101
Raapwerk . .
regenwaterpijpen
1027
1089
Blz.
70K
949950
1090, 1098
. 1010
778779
reiwrk .
riemschijven
riolen . .
rolluiken .
rolwagens...............,,
roosters i. h. bouwvak 1015
rjjsmaterialen . 551552
rijswerken . 11231125...”
|
|