Your search within this document for 'super' resulted in 116 matching pages.
 
1

“...les sentences rendues h ce sujet par les évêques. II convient de signaler le scepticisme avec lequel il accueillit certain miracle de la Vierge : quelques bonnes gens priant dans la cathédrale de Tournai affirmaient avoir vu pleurer une statue de la Yierge; 1’évêque de Tournai fit contröler leurs dires, conférer leurs témoignages et flnale- ment reconnut 1’authenticité du miracle. Gilles rapporte 1’histoire dans sa Chronique, mais il a soin d’ajouter que malgré la sentence épiscopale « multi super dicto diversa 1. Cf. infra, p. 278-279....”
2

“...suam, quolibet anno die Veneris in Parasceve Domini, psalterium legebat a principio usque in finem. Accidit in uno anno quod quidam nobilis, de illustri genere progenitus, propter multa maleficia per se perpetrata erat in Casteleto Parisius. Die autem Veneris in Parasceve rex in capella sua secundum morem psalterium legebat. Venerunt autem propinqui et amici illius qui in Castelleto erat, cum filio [fol. 47] et fratribus regis, ut dicebatur, ad regem. Rex autem, videns eos, posuit digitum suum super versiculum quem legere debebat, volens ibidem reincipere. Unus autem de nobilibus, cui commissum erat, dixit : « Illusfrissime domine, hodie est dies gratie et in hac die Salvator noster nos redemit, et in cruce pendens latroni indulsit et pro se crucifigenti- bus exoravit. Et, illustrissime domine, nos omnes hic genibus flexis humiliter supplicamus, quatenus, 1. Cette anecdote ne se trouve que dans la Chronique de Gilles le Muisit. Si Lecoy de la Marche 1’a insérée dans la France sous saint Louis...”
3

“...CHRONIQUE. 11 retur(sic) quia non feceratquod sibi fuerat imperatum. Dominus autena Egidius Li Bruns supradictus, audiens quod rex diffinierat sententiam mortis super domi- num militem quern dictus Robertus cum aliis nobili- bus secum adduxerat, veneruntque Robertus et Egy- dius, assumptis secum potentioribus sue aciei, in regis presentia, dicentes ei : « Domine nos audivimus quod vos dominum de Bourgella, compatriotam nos- trum, militem strennuissimum, morti adjudicastis. » Et rex dixit ita esse. Tune Robertus, ejus gener, de con- silio domini Egidii Le Brun, sic respondit : « Illus- trissime domine [fol. 49], tunc oportet quod miles in suocastro capiatur. » Etrex, motus in iram, dixit quod in castro, si quod haberet, caperetur. Tune Robertus et sui recedentes, dictus Egidius existens mariscalcus totam aciem Roberti cum suis complicibus in certo loco adunavit, et militem posuit in medio aciei; et mis- sus fuit ad regem qui diceret: « Domine, miles domi- nus de Rave et de Bourgella est...”
4

“... et viriliter res- titerunt, et fuit conflictus ingens et pugna magna, et dux obtinuit victoriam. Et ceciderunt Henricus et Wallerans de Lussembourc, et multi nobiles et igno- biles ceciderunt in ore gladii, et multi fugerunt; comes autem de Gerles, et archiepiscopus, et multi nobi- les capti fuerunt. Et postmodum fuit pax inter eos reformata. Fuitque bellum die sabbati ultima mensis maii3. Anno m° cc0 nonagesimo quarto, tercia die maii, dux Brabantie Johannes, qui habuit victoriam apud Oron super Renum, fuit in quodam4a Bar-le-Duc; et ibidem 1. Ce nom de lieu, que Gilles le Muisit appelle Oron, doit être identifié avec Woeringen. Cette graphie bizarre tendrait 4 prouver que 1’auteur n’a eu ici que des sources orales. 2. II n’est pas parlé de surprise ailleurs qu’ici. Cf. Kohier, .D/e Entwie.kelung des Kriegsführung in der Ritterzeit. Breslau, t. II (1886), p. 144. 3. La bataille de Woeringen eut lieu le 5 juin 1288 et non le 31 mai 1289. 4. Une lacune rend ici le texte incompréhensible...”
5

“...quem posuerat in unam personam, a se alias nominatam, non mutaret, et venit, per scolas eundo, in domum suam in atrio ubi morabatur; alii autem domini in capitulo remanserunt ad dicendum scrutatoribus vota sua. Unus autem, ut credo, Spiritu Sancto inspiratus, dixit eis : « 0 domini! quando vos estis hic, tot et tante valentes persone, et ad pastorem tante ecclesie eligendum, et in tot diebus interpollatis concordiam habere non potestis, credo quod displicet Deo et omni populo; et sciatis quod super nos clamat totum vul- gus, et ex quo non potestis concordare. Yideamus de magistro Mikaele qui recessit, quid nobis de ipso vide- retur, quia, licet non sit nobilior nee sapientior nee in temporalibus cautior, homo tarnen est bone vite, satis litteratus, frequentans ecclesiam et antiquus. » Statim nobiles et partes eorum responderunt : « Si alii voluerint, nos omnes consentimus. » In momento omnes alii consenserunt et sic decanus, concordanti- bus omnibus, misit ad dictum magistrum Mikaelem quatinus...”
6

“...secun- dum consuetudinem ab antiquo approbatam, cives et filii civium divitum concorditer unam rotondam tabu- lam concordarunt et regem elegerunt; et fuit rex electus Johannes dictus Lidans. Anno m° ducentesimo octogesimo tercio, gubernato- res civitatis Tornacensis, communia, ut moris est, convocata, dixerunt et ostenderunt quomodo alie civi- tates, et ville, et castra habebant festum solempne annuale, et habentes franchisiam; et indecens erat quod tam nobilis civitas erat sine festo annuali; super quo concordarunt quod regia majestas requireretur. Sicque fuit festum annuale impetratum et francisia secundum morem aliarum; et debet proclamari festum in nocte Nativitatis Virginis gloriose1, et tres dies monstrandi, vendendi etemendi venalia, sunt pridie et 1. 7 septembre....”
7

“...t1288l CHRONIQUE. 37 cia quam habebant, civitati Tornacensi sunt appro- priata et unita, nichil penitus retinentes in predictis dicti domini, excepto domino Castellano qui retinuit castrum et suam justiciam in eodem1. Et ab ilia die usque ad hanc diem Tornacus possedit et possidet pacifice, et Deo dante possidebit. Ante dictam emptionem vidi muros et turres a porta dicta Burdelli sequendo super fluvium Scalde jacere, fundamentum, muros et turres construere et perfi- cere. Et ibi infra Scaldam habebat monasterium nos- trum duo molendina, unum vocatum de Plouviers et aliud de Fossato; ceperuntque gubernatores illa duo molendina, propter que tenentur ecclesie nostre per- petuo solvere annuatim triginta libras Turonentium in duobus terminis. Per predicta apparet quantum nobilis est civitas Tornacensis, quia citra fluvium Scalde est situata dicta Civitas in pendulo; ultra dictum fluvium videlicet parrochia Sancti Brictii « Bourcg » nominatur; item parrochia Sancti Nicholai in Bruleo cum castro...”
8

“...42 GILLES LE MXJIS1T. [1307] refugium; et cecidit fulgur et tonitruum super paro- chiali ecclesia Sancti Piati; et vise sunt forme demo- num a multis, ut dicebant, in templo, hac et iliac decurrentes; et visa sunt signa in ymaginibus et parietibus. Et per istam tempestatem tam subitam et immensam fuit pro magna parte furor communie mitigatus. Vespere autem facto, per noctem traxerunt se in parochiis ad habendum invicem consilium. Illi autem de parochiis Beate Marie et Sancti Nichasii adverterunt quod Matheus de Haudion, armiger, erat homo sapiens et fidelis; et miserunt pro eo in nostro monasterio, ubi [fol. 59] morabatur. Qui veniens cum eis, statim una voce dicunt ei : « Mathee, sic vos scitis et videtis statum civitatis; pro Virgine Maria detis nobis consilium. » Ipse autem, renitens aliquantulum et se excusans, tarnen eleganter et sapienter dixit eis : « O dilecti domini, vos scitis quod nobilis civitas est Tornacus et quomodo pre ceteris est in ea justitia observata contra omnes, nemini...”
9

“...sic ilia die acceperunt triginta electores, et illi in nocte et die sequenti fecerunt prepositos et juratos et alios, sicut fiebat quolibet anno in die beate Lucie. Facta autem lege predicta, multi banniti et proela- mati perpetuo, ad annos et ad pecunias, quos recepe- rat communia venientes et applaudens eis, timentes recesserunt. Et gubernatores de voluntate omnium acceperunt inquisitores super veteres rectores; qui, redigentes in scriptis omnium dicta et ob quam causam fecerant talliam, retulerunt et in publico coram omni communia fuerunt lecta et publicata; et ibi dicebant omnes de communia super eos mira- bilia. Sciendum est etiam quod ballivus Viromandensis, missus a rege, venit privatim in [fol. 59 v°] nostro monasterio cum quatuor equis solum. Causam autem sui adventus et quid quereret scire non potui; facta autem lege et rebus mitigatis, recessit. De omnibus accidentibus et de multis que evene- runt in predicta turbulentia, et qui bene fecerunt aut male, longum esset scribere et...”
10

“...suspendi fecit; et postea restituit unum hominem vivum et resaisivit pro villa prepositos et juratos. Anno m° ccc° xj°, duo homines invicem rixantes, unus occidit alium; et occisor fugit in templo de Orka, et ibi fuit diu; et prepositi et jurati faciebant eum custodire et coercere quod nullus daret sibi bibere aut manducare, invitis decano et capitulo. Et pro tali coercione famine ductus et coactus, exivit de sua voluntate, captusque fuit a custodibus extra atrium et ductus in prisionem ville. Super hoe decanus et capitulum contra prepositos et juratos moverunt questionem. Finaliter ipse fuit restitutus, et in templo, beati Remigii in nocte, positus; et ibi fuit usque ad 1. Vendredi 24 octobre 1309....”
11

“...CHRONIQUE. [1313 et 1294] 47 Anno m° trecentesimo decimo quarto, fuit factus pons, ubi itur ad Sanctum Brictium, de lapidibus super areas lapideas, qui ante erat de lignis super trabes. y De guerris motis inter illustrissimum regem Fran- CIE QUONDAM PHILIPPUM CrASSUM ET COMITEM FlAN- DRIE GüIDONEM AG EJUS LIBEROS ET PATRIAM FlAN- DRENSEM ET ETIAM DE MULTIS ACGIDENTIBUS, QUE AUDIVI A FIDE DIGNIS PERSONIS ET VIDI PROPRIIS OGULIS, ET DE SUMMIS PONTIFICIBUS DE QU1BUS RECOLO, PROPOSUI AD DELECTATIONEM AUOIENTIUM ET UTILI- TATEM TAM PRESENTIUM QUAM SUGCESSORUM PRO POSSE MEO ALIQUA REGISTRARE. SUPPLICO IGITUR FUTURIS LECTORIBUS UT SI QUA VIDERINT AUT REPE- RIERINT EMENDANDA PER EORUM INDUSTRIAM CORRI- GANTUR1. [Fol. 75.] Anno millesimo ducentesimo nonagesimo quarto, Curia Bomana existente in Bomana civitate, vacante sede, domini cardinales elegerunt pastorem et summum pontificem virum religiosissimum et Continuateur de Nangis (éd. Géraud, t. I, p. 405). Mais les Grandes Chroniques (éd. P. Paris...”
12

“...baronibus aliqui erant pro parte dicti comitis. Tandem dictus dominus rex, post multos processus factos et post multas comminationes, man- davit pro dicta Philippa, filiola sua, ut sibi mitteretur; que missa fuit bona fide ad regem; rex autem in pri- sione sua per longum tempus earn detinuit1. Comes autem, de consilio filiorum et amicorum suorum et nobilium sui comitatus misit ad dominum papam Boni- facium et dominos cardinales, de dicto domino rege conquerendo, cum querulis lacrimosis et piissimis. Super quo moti, dominus papa et cardinales pluries miserunt ad dominum regem et scripserunt, et inter cetera fuit sibi a domino papa intimatum et manda- tum quod Deus conjunxit homo non separet. Sed rex, omissis [fol. 76 v°] omnibus sibi mandatis, donis et promissionibus laboravit quod de filio regis Anglie, quem habere debebat dicta Philippa, et de sua filia propria matrimonium factum fuit. Et sic pro dolore 1. Toutes les autres chroniques contemporaines sont una- nimes 5 reconnaitre que Philippine...”
13

“...reddiderunt regi; et sic per villam d’Englemoustier et de Curtraco cum sua acie est reversus et venit versus Tornacum, licenciato suo exercitu. Et intravit in Tornacum in die sancti Dyonisii1, et dominam reginam visitavit et sic versus Parisius est reversus. — Et in illo anno stella comata apparuit. — Et domina regina regem est secuta. — Guido autem comes Flandrie cum libe- ris suis erat in villa Gandensi, que tunc pro parte ejus erat2. — Post recessum domini regis, Flandria quievit aliquo tempore super guerris inceptis. Quo tempore dominus papa Bonifacius motus est contra dominum regem Franchie, tam propter factum comitis Flandrie quam ex diversis causis aliis, et quia utebatur de consilio comitis Attrebatensis et fratrum ejus, et de consilio Petri dicti Flote et quorumdam aliorum, et non de consilio parium et baronum. (Tailleurs. La Flandre frangaise ne fut cédée au roi de France qu’en 1312 par ie traité de Pontoise (11 juillet). Quant aux 10,000 livres de rente, dont Philippe le Bel en paya...”
14

“...56 GILLES LE MTJISIT. [1300] Et ante annum millesimum trecentesimum dictus dominus papa et cardinales fuerunt informati per registra et per antiquas personas quod quolibet anno centesimo, a retroactis temporibus, fuerant institute indulgentie generales in Romana civitate; et super hoe edidit de consilio fratrum unam decretalem que luit promulgata ubique inter Christianos : « Bonifacius, episcopus, servus servorum Dei, etc_____ Antiquorum habet fida relatio... et devotius frequentabit1. » In illo anno visitaverunt limina beatorum apostolo- rum Petri et Pauli tanta multitudo populi Christiani, virorum aut mulierum, nobilium et ignobilium, regu- larium et secularium, senum et juvenum, quod nullo modo possent credere audientes nisi qui fuerunt et viderunt. Et hoe scio et testificor, quia fui in illo iti- nere cum duobus nostris commonachis2; et de Tor- naco fuerunt plures tam clerici quam laici. Quia communis opinio erat peregrinorum quod indulgentia erat a pena et a culpa, sed multi de ordi-...”
15

“...[1300] CHRONIQUE. 57 episcopo, domini pape penitentiario, doctori in theo- logia, et super dubitatione peregrinorum ipsum con- sului. Qui mihi respondit gratiose quod super ista dubitatione plur[i]es [fol. 78 v°] fuerant omnes peni- tentiarii requisiti, et sic omnes penitentiarii diver- sarum linguarum, collatione invicem habita, de consensu omnium iverunt communiter Aragnie ad dominum papam, ubi erat, et sibi peregrinorum dubi- tationes et questiones quas faciebant retulerunt, decla- rationem suam super hoe supplicantes. Dominus autem papa, auditis eis, dicitur respondisse admirando : « O dilectissimi filii, ista proveniunt de Mendicantibus 4 ordinibus qui, ex quo fuerunt instituti, contra nos 4 et Ecclesiam Romanam opiniones diversas habue- 4 runt. Nos autem, in presenti materia super qua a 4 vobis sumus requisiti, intentionem nostram sic 4 declaramus et volumus quod, cunctis super hoe 4 facientibus questionem, intimetis quia omnibus vere 4 penitentibus et confessis accedentibus, prout...”
16

“...die in diem, quia littere ful- minantes sepe ab utraque parte mittebantur; et inter cetera dominus papa scripsit regi : « Scire te volu- mus quod nobis subes in spiritualibus et temporali- bus4 »; et alia multa scripserunt ad invicem, ut dici- tur, iram et fulminationem provocantes. Quomodo missum fuit a domino rege Aragnie ad dominum papam [fol. 80], et quid factum fuit in con- sistorio, et quomodo papa fugit, omitto et est causa. In illo anno non fuit aliquod gelu validum quod pos- set quis super gelu ambulare, exceptis tribus diebus. 1. ler novembre 1302. 2. Lundi 5 février 1302. 3. Gilles ne dit pas que la bulle « Ausculta fili » ait été brülée par ordre du roi; il est d’accord en cela avec tous les chroniqueurs contemporains. Cf. Félix Rocquain, Philippe le Bel et la bulle Ausculta, dans la Bibliothèque de l’École des chartes, t. XLIV, p. 399. 4. Cette phrase ne se trouve pas dans la bulle « Ausculta fili; » mais elle figure dans une fausse bulle, fabriquée par Pierre Dubois, ou les...”
17

“...ista proditio, quia multi nobiles et famosi viri et etiam alii ibidem occisi sunt. Et est communis opinio et multi sunt afïirmantes quod sanguis Domini, qui in dicta villa habetur, qui qualibet sexta feria solebat currere, ab ilia die non est visus currere, nee currit; et est intentio plurimo- rum quod predicta proditio causa fuit. Anno m° ccc° ij°, facta proditione antedicta, domi- nus Jacobus de Sancto Paulo factum domino regi et suo consilio nuntiavit, qui corde anxio mortuos luxe- runt et super eos doluerunt. Rex autem misit pro pari- bus et baronibus Franchie, et ad certam diem cum rege et suo consilio convenerunt; et, deliberatione habita diligenti, ad tantam proditionem vindicandam fuit negotium commissum nobili viro domino Roberto, comiti Attrebatensi, tanquam capiti et pro persona domini regis representanda; et fuit a rege factum edic- tum generale, precipiendo quod omnes dicto comiti obedirent et ipsum sequerentur. Robertus autem comes predictus, qui erat famosus in armis, collecto...”
18

“...CHRONIQUE. [1302] CHRONIQUE. 67 unus super alium, et illi qui sequebantur similiter1; Flandre[n]ses autem, hoe videntes, corda resum- pserunt et viriliter atque fortiter restiterunt; et sic per elationem comitis, scale sue et aliorum nobi- lium, se et suos equos cadentes, ut premittitur, interemerunt; et pauci sunt a Flamingis interfecti. Videntes autem alii, tam equites quam pedites, de exercitu dicti comitis, quod suis et sibi bellare erat, ut apparebat, contrarium et quod hora erat pro Flamingis, terga verterunt; et fugerunt maxima pars, tam equitum quam peditum, et Flandrenses in suo statu se tenuerunt et prudenter se gerebant, et, cedentes suos adversaries, victoriam habuerunt. Fugientes autem in diversis locis se verterunt, pars una versus villam Insulensem et pars [fol. 82] alia versus Tornacum; et videbantur de turribus Beate Marie Tornacencis et monasterii Sancti Mar- tini, et de turribus ville venire fugientes per vias, per sepes, per campos, cum tanta copia, quod nullo modo esset...”
19

“...equitum et peditum, qui tantam famem patiebantur, quod videre fuit horribile, et qui potuerunt habere panes extra villam, pro pani- bus dabant suas armaturas; et de civitate, tota nocte et in crastino, illi qui intraverunt, in tantum dubita- bant quod plures manducare non poterant exterriti pre timore. Istud autem factum mirabile atque lamentabile ubi nobiliores de regno Franchie et multis aliis partibus ceciderunt, pervenit ad noticiam domini summi pon- tificis in tantum quod infra septem dies super hoe dicitur litteras habuisse. Et erat tune temporis in Curia quidam valens homo, procurator comitis Flan- drie et domini pape capellanus, vocatus Mikael as Clokettes, quem dominus papa, receptis litteris de facto, fecit vocari, quasi media nocte, et sibi ostendi litteras sibi missas. Et per ilium scivi ita esse quia dominus papa affectum habebat ad Flandrenses. Quantus igitur luctus, quantus dolor fuit in Fran- chia, lon[fol. 82 v°]gissimum esset enarrare. De nobi- libus qui ibi ceciderunt tune...”
20

“...habebant et fames eos capiebat, in crastino1 2 versus Curtracum recesserunt; et in eundo curtes Sancti Martini apud Tategnies et Wanempret combusserunt. Et sic non remanserunt monasterio nos- tro Sancti Martini nisi sola curtis de Evregnies cum molendino; et terre longo tempore inculte remanse- runt, donee in dictis curtibus fuit pro posse reedifica- tum®. Iveruntque Insulenses et illi de Duaco versus suas villas. Factum superius scriptum de rege et regina Anglie non affirmo, sed tune temporis super hoe erat com- munis relatio et audivi affirmare a pluribus fide dignis. Anno illo supradicto, in valle Casletensi dominus de Sancto Venantio die Jovis in cena Domini3 invasit Flandrenses ibidem coadunatos et, cesis multis de eisdem, habuit victoriam4. Anno m ccc iij, erat in Tornaco dominus Mikael de Lignea et plures armature nobilium et, habito consi- 1. 9 octobre 1302. 2. Gilles le Muisit n’est pas d’accord avec les Annales Gan- denses (éd. Funck-Brentano, p. 40). Selon lui, les Flamands ne...”