1 |
|
“...mense septembri, fuit
tempus pluviale in tantum quod fluvius Scalde pre
magnitudine exivit metas; et in processione in plu-
ribus locis peregrinos per naves transire oportebat.
Anno m° trecentesimo nono, ex diversis partibus
mundi moverunt viri et mulieres catervatim, transfre-
tare proponentes ultra mare, et transierunt multi per
Tornacum; et etiam de Tornaco multi cum eis se
junxerunt. Et dominus papa qui erat Avinioni, videns
quod nullum habebant capitaneum aut ductorem, fecit
eos reverti, et sano utens consilio, iter eorum impedi-
vit; et ad propria sunt reversi1.
1. II n’est question de ces croisés, que Clément V auraitren-
voyés dans leurs foyers, que dans Ptolémée de Lucques (éd.
Baluze, Vitae paparum Avenionensium, t. I, col. 34 et 35); et
encore le motif du renvoi est tout autre que celui donné par
Gilles le Muisit : « Eodem anno [1309] circa idem tempus [in
principio mensis augusti] venerunt ad Curiam circa xxx millia
inter Anglicos et Theutonicos, sed de Theutonicis plures,
spectantes...”
|
|
2 |
|
“...presente dicto Ludovico; dictus autem Ludo-
vicus rogabat eos pro uno de septem qui fuerat ejus
instructor; responsum autem erat ei quod melius
esset ut rogaret pro se ipso. Gaptis autem per vim
dictis septem militibus, truculenter eos occiderunt et
qu’il a déja dit 4 la p. 94. Le scribe, ayant trouvé ces deux
notes 4 des endroits différents dans les registres de 1’abbaye,
les aura recopiées sans s’apercevoir qu’elles avaient même
teneur.
1. « Anno Domini mcccxxv Ludovicus, comes Flandrie,
minus sano usus consilio, villam Curtracensem pro majori
parte comburere fecit. Quod agnoscentes, Flandrenses unani-
miter contra dictum comitem insurgunt et consiliarios s.uos,
videlicet dominum Johannem de Flandria et Robertum de
Zelanzelat, milites, cum pluribus aliis, in oculis dicti comitis
interficiunt; ipsumque cum ignominia captum Brugis ducunt
et custodie mancipant. » (Jacques Muevin, éd. De Smet, dans
Corpus Chronicorum Flandrie, t. II, p. 459.) Cette révolte eut
lieu le 23 juin, selon la Chronique...”
|
|
3 |
|
“...GILLES LE MUISIT.
164
[1346]
tarnen dicitur habuisse sexdecim milia armatorum et
sine numero peditum. Rex autem Anglie, fretus sano
consilio, caute se preparavit et suum exercitum ordi-
navit, prout superius [fol. 113 v°] est expressum.
De principibus autem cum rege Francie existentibus
ceciderunt in bello et in conflictu antedicto rex Boe-
nde, Karolus, comes d’Alenchon, frater regis Franchie,
Ludovicus, comes Flandrie, comes Blesensis, comes de
Halecourt, comes de Saussoire, comes de Saumes, dux
Lotharingie, dominus Theobaldus de Moruel, dominus
de Soiecourt et alii quamplures nobiles portantes tor-
nikellos1, ad numerum, ut dicebatur, ducentorum. De
parte autem regis Anglie ceciderunt quamplures prin-
cipes et nobiles quorum nomina ignoro, et de aliis
Anglicis et sagittariis maxima multitudo.
Multi autem de predicto bello multa dicunt super
quibus fidem non adhibeo, et idcirco narrationi mee
pono finem.
Bex autem Franchie qui fuit Ambianis licentiavit
gentes suas usque ad diem sancti...”
|
|
4 |
|
“...GILLES LE MUISIT.
164
[1346]
tarnen dicitur habuisse sexdecim milia armatorum et
sine numero peditum. Rex autem Anglie, fretus sano
consilio, caute se preparavit et suum exercitum ordi-
navit, prout superius [fol. 113 v°] est expressum.
De principibus autem cum rege Francie existentibus
ceciderunt in bello et in conflictu antedicto rex Boe-
mie, Karolus, comes d’Alenchon, frater regis Franchie,
Ludovicus, comes Flandrie, comes Blesensis, comes de
Halecourt, comes de Saussoire, comes de Saumes, dux
Lotharingie, dominus Theobaldus de Moruel, dominus
de Soiecourt et alii quamplures nobiles portantes tor-
nikellos1, ad numerum, ut dicebatur, ducentorum. De
parte autem regis Anglie ceciderunt quamplures prin-
cipes et nobiles quorum nomina ignoro, et de aliis
Anglicis et sagittariis maxima multitudo.
Multi autem de predicto bello multa dicunt super
quibus fidem non adhibeo, et idcirco narrationi mee
pono finem.
Bex autem Franchie qui fuit Ambianis licentiavit
gentes suas usque ad diem sancti...”
|
|
5 |
|
“...CHRONIQUE.
205
[1348]
pepigisse cum Anglorum rege1. Comes autem fretus
sano consilio, ut eos revocaret, misit ad eos nuntios,
et litteras deprecatorias, et promissiones fideles, quod
eis esset pacificus dominus et omnia forefacta condo-
naret, et quod nullum corrigeret nisi per legem et
patrie consuetudinem. Illi autem semper in sua mali-
cia remanebant, prevalentibus malignis et perversis.
Comes autem, nichil proficiens, habita deliberatione
cum aliis viris et tota patria, concordaverunt ut
omnes aditus et introitus circa dictas duas villas cus-
todirentur, nee victualia eis adhiberentur; et sic dicti
aditus fuerunt observati a quarta decima die octobris
usque ad diem beati Nichasii2.
Anno autem illo, in die Omnium Sanctorum, dux.
Brabantie et dux de Limbourch venerunt in villa de
Tenremonde cum magna copia armatorum, ut ei fer-
rent auxilium contra dictas duas villas.
Feria autem quarta post festum Omnium Sancto-
rum3 exierunt Gandenses versus villam de Donza, et
illi qui erant in Donza...”
|
|
6 |
|
“...plus quam dici posset, est
admirandura quomodo tam repente ac illico sic
potuit converti, superari et reduci ad agnitionem
veritatis, qui in predictis perseveraverunt per decen-
nium vel circiter, in tantum quod Ludovicum, comi-
tem adolescentem et juvenem, qui jamdudum cum
duobus militibus patriam dimiserat et fugerat et ex
causa, in dominum suum receperunt aliqui voluntarie,
alii plus metu quam bona voluntate, eidem tandem
promittentes obedire, se et sua ei dedentes, et volun-
tati ejus et suo sano consilio submittentes et suppo-
nentes, ut boni in pace remaneant et qui male egerunt
per legem et consuetudines corrigantur.
Causa autem recessus et fuge dicti comitis fuitquia rex
Anglie et Flandrenses cogebant eum et opprimebant, ut
filiam regis Anglie, quam invitus desponsaverat, acci-
peret in uxorem et quod matrimonium compleretur;
ipse autem ad filiam ducis Brabantie aspirabat, quam
postmodo duxit in uxorem. Nonne hoe totum est muta-
tio dextre Excelsi ut populus sic commotus, ut dictum...”
|
|
7 |
|
“...Parisiensem quod conestabularius positus erat in
prisione; super quo facto fuit ingens murmur. Parentes
autem et amici ejus, causam captionis nescientes et
scire volentes, regem adierunt, preces ac supplicationes
pro dicto conestabulario humiliter faciendo. Rex autem
eum examinaverat et litteras quas manu sua propria
scripserat, legere fecerat; qui recognoverat totaliter
suum factum; rex etiam per parentes, propinquos et
amicos ejus, fecit eum examinare, quibustotum factum
recognovit. Rex autem, sano consilio habito et deli-
beratione, omnibus amicis supplicantibus, lacrimans
dicebatur respondisse : « Per judicium nostrum, men-
tis suis exigentibus, vos habebitis corpus, nos autem
caput habebimus. » Rex autem, facto dicto judicio,
transivit fluvium Secane et ivit in domum suam de
Neelle; fuitque dictus conestabularius adductus in dicta
domo1 et a spiculatore ibidem decollatus, anno Domini
m° ccc° 1°, decima nona die mensis novembris, vide-
licet in die sancte Elizabeth Lanthagravie2; cujus...”
|
|