1 |
|
“...et de gremio, vir litteratus, pru-
dens et discretes1; et venit in Tornacum illo anno.
Prefuit annis circiter octo.—Cujus temporibus fuit pre-
bendatus in ecclesia Tornacensi magister Henricus ad
Plagam, de Gandavo, et archidyaconus Tornacensis,
doctor in theologia egregius et nominatissimus, qui
sustinuit opinionem prelatorum contra opinionem
ordinum Mendicantium, dicentium quod illi qui sibi
confitebantur non tenebantur suis curatis de hoc ite-
rate confiteri. — Fueruntque multi canonici, de Gan-
davo, et de Flandria, et de aliis locis, doctores in
decretis, legum professores et in legibus licentiati,
1. Du Cange avait identifié eet évêque de Tournai avec le
trouvère Philippe Mousket (dans son édition de Villehardouin,
oü il publia un fragment du poème de Mousket, p. 209 et
suiv.). B.-C. du Mortier a montré qu’il y avait la deux person-
nalités différentes et que Philippe de Gand n’était pas et ne
pouvait être 1’auteur de la Chronique rimée (Compte-rendu
des séances de la Commission royale...”
|
|
2 |
|
“...scriptum de rege et regina Anglie
non affirmo, sed tune temporis super hoe erat com-
munis relatio et audivi affirmare a pluribus fide
dignis.
Anno illo supradicto, in valle Casletensi dominus de
Sancto Venantio die Jovis in cena Domini3 invasit
Flandrenses ibidem coadunatos et, cesis multis de
eisdem, habuit victoriam4.
Anno m ccc iij, erat in Tornaco dominus Mikael de
Lignea et plures armature nobilium et, habito consi-
1. 9 octobre 1302.
2. Gilles le Muisit n’est pas d’accord avec les Annales Gan-
denses (éd. Funck-Brentano, p. 40). Selon lui, les Flamands
ne restèrent devant Tournai que pendant la nuit du 8 au 9 oc-
tobre, tandis que les Annales parlentd’un siège de trois jours.
3. 4 avril 1303 (n. st.).
4. C’est au Ballenberg, k deux lieues a 1’ouest de Cassel, que
les Flamands furent battus. (Annales Gandenses, éd. Funck-
Brentano, p. 41.)...”
|
|
3 |
|
“...[1337-1338] CHRONIQUE. 113
tis personis; et ibi fuit captus frater comitis Flandrie
spurius et ductus in Angliam1.
Anno m° trecentesimo tricesimo septimo, intrante
quadragesima, Jacobus de Artevelde, assumptus con-
corditer ab illis de Gandavo eorum capitaneus2, pepi-
git fedus et fecit primo concordiam cum rege Anglie3.
Anno eodem, Dominica in medio quadragesime4, fuit
predicatum in foro Tornacensi in presentia episcopi
Silvanectensis et abbatis Sancti Dionysii supra Gan-
denses.
Anno m° trecentesimo tricesimo septimo, feria ter-
cia ante Pascha5, venit conestabularius Francie in Tor-
1. La bataille eut lieu le 11 novembre. Ce bltard de Flandre
s’appelait Gui. (Breve Chronicon Flandrie, éd. De Smet, Cor-
pus Chronicorum Flandrie, t. III, p. 6.)
2. Le carême en 1338 commenga le ler mars. Selon Frois-
sart (2e rédaction, éd. Luce, t. I, p. 392), Jacques fut pris
pour chef par les Gantois a la Saint-Michel (29 septembre)
1337. Le Breve Chronicon (éd. cit., t. III, p. 7) reporte ce fait
au...”
|
|
4 |
|
“...gratiose1.
Et statim in dicta die fuit ad arma proclamatum, et
fuit rex armatus, et totus exercitus et acies ordinate
ad pugnandum; sed rex Anglie cum suo exercitu se
elongavit et fugit in Brabantiam et in Flandriam2. Et
rex Franchie, dolens quod rex Anglie sic fugerat, licen-
tiavit suos. Et Tornacenses reversi sunt et venerunt
in Tornacum in die Animarum3 et rex rediit versus
civitatem Parisiensem.
Anno m° trecentesimo tricesimo nono, in festo
Purificationis beate Marie4 erat comes Flandrie in Gan-
davo et tres ville, et tota patria Flandrensis, et obe-
diebant omnes Jacobo de Artevelde. Et tunc dux
Brabantie et comes Hannonie, et consilium tocius
1. Cf. Jacques Muevin, éd. De Smet, dans Corpus Chronico-
rum Flandrie, t. II, p. 470 : « Anno Domini m ccc xxxix, mense
octobri, missi fuerunt regi Francie Philippo, apud Buyronfosse,
ab urbe Tornacensi mille homines pedites; fueruntque ducto-
res Gualterus (corr. Gonterus) de Calone, qui in dicto ducatu
a rege balteo militari meruit insigniri...”
|
|
5 |
|
“...confidebant, qui ibidem male se
gesserunt, volentes matronas et puellas opprimere et
violare; et a quibusdam potentiori[fol. 130]bus dicte
ville de Alost fuerunt interempti. Ob quam causam et
quia ipsis erat nuntiatum quod illi de Alost comitem
Flandrie recipere intendebant et ei obedire, miserunt
iterato de suis versus dictam villam; illi autem de
Alost, visis Gandensibus, contra eos exierunt, et con-
flictum habuerunt cum eisdem, et, cesis pluribus, in
villam suam intraverunt; alii autem ad villam Gan-
densem sunt reversi. De quo facto habitatores Ganden-...”
|
|
6 |
|
“...cogebant eum et opprimebant, ut
filiam regis Anglie, quam invitus desponsaverat, acci-
peret in uxorem et quod matrimonium compleretur;
ipse autem ad filiam ducis Brabantie aspirabat, quam
postmodo duxit in uxorem. Nonne hoe totum est muta-
tio dextre Excelsi ut populus sic commotus, ut dictum
est, et in obedientiam dominorum suorum superiorum
coadunatus et concors sic fuit, sine incendiis, sine
sanguinis effusione et sine gravi guerra superatus,
non tarnen in una die, quia illi de Yppris et de Gan-
davo in principio restiterunt, sed postmodum sicut
alii consenserunt? Cujus est ista operatio? Et cui...”
|
|
7 |
|
“...populus multus arripuit.
Sciant autem futuri quod dominus papa Clemens
sextus omnes dignitates et omnia beneficia ecclesias-
tica donationi sue reservaverat. Et, licet omnia possit,
hoc tarnen fieri non solebat, sed electiones fïebant et
patroni et capitula beneficia conferebant. Sed modo
totum est in domini pape voluntate, quia dominus est,
et nulle fiunt electiones, sed beneficia conferuntur per
ipsum gratiose et pro sue libito voluntatis. Unde acci-
dit unum quod religiosi Sancti Bavonis in villa Gan-
densi, de ordine Sancti Benedicti, mortuo abbate suo,
concorditer unum de gremio suo elegerunt; fuitque
electus a vicariis domini episcopi Tornacensis confir-
matus, et de eorum auctoritate benedictus. Interim
dominus papa providit monasterio supradicto de magis-
tro Johanne dou Fait, doctorein theologia, qui fuerat et
erat monachus in monasterio Sancti Amandi in Pabula,
dicti ordinis Sancti Benedicti.
Sciant autem futuri quod per mortalitatem univer-
salem virorum etmulierum, que [fol. 37] fuit...”
|
|