1 |
 |
“...auprès des
témoins oculaires ou de ceux qui avaient pris part h l’action.
Nous trouvons dans ses oeuvres maintes traces de ses scru-
pules : en cas d’incertitude, il fait toujours part de ses
doutes au lecteur; et quand il ne peut se procurer des
informations suffisantes, il aime mieux ne rien dire que
de rapporter quelque vague rumeur. Cette sévérité de prin-
cipes, il en fait une véritable profession de foi vers
la fin de sa Chronique; la phrase mérite d’être citée :
« Populus universis facile credit et facilius audita refert et
publicat, unde modo falsa, modo vera dicunt; et ego non
approbo dicta talium nee fidem adhibeo et maxime si talia
registrarem de quibus certitudinem non haberem, totum
opus meum esset reprobandum, et in aliis michi non crede-
retur1. »
Les faits touchant h la religion eux-mêmes ne trouvent
point grace devant sa critique, et il ne les traite pas autre-
ment que de simples faits historiques. Les miracles ne
1’étonnent point; il cherche avant tout h vérifier leur
exactitude...”
|
|
2 |
 |
“...266
GILLES LE MUISIT.
[1350]
nos certitudo habebatur; idcirco omissum est a me
registrarc. Fama tarnen erat quod treuge vel respectus
inter reges haberentur; et licet communiter dicatur
quod commune dictum omnino non est falsum, nulla
tarnen certitudo habebatur; sed quod communitas
concupiscit, facile illud credit.
Per ordinationem domini Summi Pontificis, demen-
tis pape sexti, et dominorum cardinalium, de eorum
communi concensu, pro certis causis fuit concordatum
quod centesimus annus indulgenciarum generalium,
in quo centesimo anno populus Cristianus a cunctis
orbis partibus Rome limina sanctissimorum apostolo-
rum Petri et Pauli [fol. 36 v°] ab antiquis temporibus
solitus erat devotissime visitare, quod annus ille ad
quinquagesimum annum ponerelur, hac de causa quod
homines moderni non sunt tot annos habentes quod
habebant homines antiquitus. Unde accidit quod dicto
quinquagesimoanno intrato1, videlicet in die Nativitatis
Domini,'populus multus undique ab omnibus regioni-
bus, audita...”
|
|
3 |
 |
“...millesimo ccc° quinquagesimo primo dies sanc-
tus Pasche fuit decima septima die mensis aprilis.
Sciant moderni et futuri quod a die sancto Pasche
predicto usque ad festum Pentecostes1 pauca evene-
runt registratione digna. Verum est quod in latino et
in gallico multi multa accidentia cotidiana scribunt et
scribere faciunt et in eis delectantur; sed michi non
videtur expediens registrare talia nisi sint notabilia.
Infra illud tempus rumores multi erant in diversis locis;
sed populus universis facile credit, et facilius audita
refert et publicat. Unde modo falsa, modo vera dicunt
et ego non appro (o) bo dicta talium nee fidem adhibeo;
et maxime si talia registrarem, de quibus certitudinem
non haberem, totum opus meum esset reprobandum et
in aliis michi non crederetur.
Accidit autem in illo anno feria quarta post diem
Pentecostes, que fuit dies sancti Medardi2, quod domi-
nus de Biaughiu, mariscalcus Francie, erat in villa
Sancti Audomari, et multitudo non modica gentium
armatorum, et in villa de...”
|
|